DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
1
Economische verschijnselen.
No. 306
Honderd en veertiende Jaargang
1912
ZATERDAG
28 DECEMBER.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
vmm
Telefoonnummer 3.
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
(Het jaar 1013.)
Ir
'!U
BINNENLAND.
KINDERTIJDSCHRIFT
VERSCHUNÏALLE 14 DAGEN
'"J'NlïlJiiï
'EN-IS OVERAL'ÊRATIS vERKRUGBAARVOOR ELK KOOPER
VAN SOLO AARGARINE A E5cT PER POND
ALKMAARSCHE
AT.KWA A R. 28 December.
Het jaar 1912 zal in1 Europa1 berinneringen achter
laten aan natheid en duurte, staking en oorlog. Niet
onwaarschijnlijk zullen de econ.omj.sche gevolgen van
de geweldige regens in den zomer, die op de oogsten
noodlott.igen invloed hebben' gehad, zich vooral in
1913 doen gelden en wel in den vorm van toenemende
verhooging van de prijzen der eerste levensbehoeften.
Natuurlijk is dit slechts een bijzondere oorzaak van
het algemeen© verschijnsel van dluurte, waarvan de
verklaring overigens .word tl gezocht in de vermeerde
ring der goud productie, in den trek van het platteland
naar de groote steden, in) verwaarloozing van land
bouw en veeteelt en te sterke bevoorrechting van ban-
del en nijverheid.
Duurte-onlusten, gelijk in 1911, zijn er dit jaar niet
veel geweest. Alleen iin Duitschland' kramen, in het
bijzonder in September, de gemoederen in beweging
door de. hooge vleeschprijzen. In tal van vergaderin
gen en couranten werd geprotesteerd. Verschillende
stadsbesturen, zooals te Keulen, Erankfort, Aken enz.
gingen er onder den indruk van de protesten zelfs toe
over, buitenlandsch vleesehi te importeeren, hetwelk
zij door de slagers, die aanvankelijk tegenstribbelden,
tegen lage prijzen lieten verkoopen. Zoo hoog steeg
de nood, dat zelfs1 de Pruisische regeering, hoe on
gaarne ook, enkele maatregelen meende te moeten
nemen ten gunste van de opheffing der vleeschduur-
te. Dat deze maatregelen intusschen verre van af
doende zijn geweest staat vast-. Meer dan lange ver-
toogen zegt in dit opzicht het simpele 'berichtje, vol
gens hetwelk het Berlijnsche slachthuis beschikbaar
wordt gesteld voor het doen slachten) van honden.
Het afgeloopen jaar heeft Europa ©en reeks ar
beidsconflicten gebracht. Wij bedoelen nu niet de
stakingen, welke uitbreken, omdat leiders van arbei
ders een regeering eens mores willen leeren, wijl zij
bepaalde wenschen niet bevredigt! of wijl d© meerder
heid hun niet naar dien zin is, inj Hongarije algemee-
ne staking voor de invoering van algemeen kiesrecht,
in Portugal als protest tegen het optreden van een
plaatselijke overheid, in België als uiting van teleur
stelling over den afloop van verkiezingen. Dergelijke
bewegingen zijn in den regel, van korten duur en heb
ben enkel politieke beteekenis. Van oneindig groo-
ter gewicht zijn de economische stakingen, gelijk die,
waaronder Frankrijk en Engeiand' hebben gezucht.
De F ransche republiek had in Maart een gedeeltelijke
werkstaking- in de mijnindustrie van het departement
du Nord, welke spoedig afliep, maar ook de staking
der reeds zoo wel' bekende „inscrife maritimes," waar
bij de regeering tusschenbeide kwam en welke deson
danks geruimen tijd heeft geduurd! (van Juni tot
Augustus)
Engeland werdl diep geschokt door de groote sta
kingen van dit jaar, welke het geheele publieke leven
hebben beheerscht. Meer dan 800.000 man werd) tot
werkloosheid gedoemd; door de geweldige mijnwerkers-
crisis. Geen wogder dat de regeering deed wat ze
kon om het conflict te doen eindigen. Eni van zoo
g'root gewicht werd deze crisis geacht, dat de. Koning
den 15den Maart verschillende" bezoeken, welke hij
aan bet vaderland zou brengen er om aflastte. Het
kabinet was druk in de weer om in conferenties beide
partijen tot elkaar te brengen en beide parlementen
hebben een coal bill aangenomen, een wetsontwerp,
waarin het minimum-loon; van een mijnwerker werd
geregeld. Eerst den 6den April besloot de nationale
conferentie der mijnwerkers met 440 tegen 125 stem
men tot hervatting van den arbeid, hoewel1 het. refe
rendum had! getoond, dat de grootste helft der mijn
werkers voor het doorzetten van de staking was. Het
bereikte resultaat is dus geweest, dat,er een wet op
het -minimum loon tot standi gekomen is.
Nauwelijks was Engeland) van deze ernstige crisis
goed en wel bekomen, of het werd voor een nieuwe
beproeving gesteld van dezelfde soort. In het laatst
van Mei brak een staking van de transport-arbeiders
uit, een half honderdduizend stakers waren daarbij
betrokken. Het begon te Londen, maar weldra noo-
digden de leiders de transportarbeiders in andere ha
vens uit geen schepen te lossen of te laden, waarvan
de vrachten voor Londen bestemd waren. Dientenge
volge nam dé staking zulke, afmetingen aan ,dat het
verkeer er geducht onder leed.
De regeering toog weer dadelijk aan het werk. De
regeeringscommissaris, die een ondferzoek instelde,
kwam tot de slotsom, dat vijf van dé zeven grieven
der stakers billijk waren, doch hij laakte het ini hen,
dat zij, alvorens het werk neer te leggen, niet getracht
hadden het geschil door "bemiddeling te beslechten.
Eerst den 31sten Juli werd deze staking opgeheven.
Intusschen had de regeering aan den IndUstrieelen
Kaad gevraagd, voorstellen te doen voor de beste wijze
waarop de naleving van) overeenkomsten tusschen pa
troons en arbeiders kan worden gewaarborgd.
,Zoo heeft dus liet jaar 1912 weer duidelijk geleerd
dat het bij economische conflicten hard om hard gaat,
dat tegenover het leger der veTeenigde werknemers
meer en meer komt te staan het kleiner maar machti
ge leger der werkgevers. Wanneer er een strijd! uit
breekt over loon of werktijd, dan gaat het niet meer
tusschen een patroon -en zijn personeel of de organisa
tie van zijn personeel, maar dan staan er twee mach
tige bonden tegenover elkaar, dan hebben noch de
patroon noch zijn personeel iets t-e beslissen, maar
dan berust db za.ak bij de groote vereenigingen van,
werkgevers en werknemers, die strijden met de mach
tige wapens van uitbreiding der staking en uitslui
ting (lock-out).
Overal neemt de patroons-organisatie snel toe.
Een leerrijke statistiek hierover is juist dezer dagon
in Frankrijk gepubliceerd'. In) 1884 waren er 101
patroonsorganisaties en 68 werkliedemvereenigingen,
in 1896 zijn er 600, in1 1907 zijn er 1700 van d'e laiat-
sjen méér dan van db eersten. Doch van 1907 tot
1912 komen er maar eventjes 1275 patroonsvereeni-
gingen bij, terwijl het aantal werklieden-organisaties
vermindert door fusies. Belangrijker dan de getallen
d^r organisaties zijn die der georganiseerden. In 1890
w^ren er 93.000 patroons georganiseerd', in '93
114.000, in '98 '189.000, in 1903 205.000, in 1908
sJfr.OOO, in 1912 410.000. Sneller liep het getal ge
organiseerde werklieden op: 139.000 in 1890 en
i?p64.000 in 1912. Maar wanneer in een bedbijf 10Ó
gf%t.roons en 100.000 werklieden zijn, en 30.000 der
laatst en en 70 der eersten zijn georganiseerd, dan ligt
Hèt voor de hand, dat de patroons sterker zijn dan de
werklieden. In liet mijnbedrijf zijn 314 ondernemers
fff. 66.000 werklieden georganiseerd, maar van d'e laat-
Jten is het percentage 32 procent en van de eersten
74.
Bij de chemische prodlicti© bedragen die percenten
6> (patroons) en 23 (werklieden), in) de papier-in-
dpstrie 92 en 15, in de steenbakkerij 28 en 8. Slechts
Ja enkele bedrijven (bijv. leerlooierijen '15 tegen 14,
textielindustrie 13 tegen 8, Moederbedrijf 5 tegen
winnen de werklieden het.
I (X
(leen wonder, dat de gevolgen van stakingen die van
i,torlogen nabij komen en dat de regeeringen zich
dalaast-en, om beide partijen in een „stillen oorlog" tot
'Mkaar te brengen, elk ernstig conflict zoo spoedig
"rp-Ogel'ijk trachten op te lassen en voor liet vervolg
érhaling pogen te voorkomen, gelijk in 1912 duidelijk
qon
jcrrtii
gebleken.
KAMERVERKIEZINGEN 1913.
Professor Drucker heeft aan de kiesvereeniging
l ^Burgerplicht" te Groningen medegedeeld, dat hij in
fl§13 geen eamd'idatuur voor de Tweede Kamer zal
aanvaarden. Reeds meer dan een jaar heeft dat be
sluit bij hem Vastgestaan.
Gemengd nieuws.
BEDOLVEN.
Te Bocholt (bij Winterswijk) wordt van stadswege
Wet rioleering-swerk uitgevoerd. Toen Dinsdagmiddag
te©n aantal werklieden bezig was stortte een gedeelte
'Vim den grond in, met- het gevolg, dat een drietal ar-
'beiders onder de aardmassa bedolven werd. Ofschoon
"•dW de lijk hulp werd geboden1, kon slechts één van hen
Tdvend te voorschijn gehaald worden. De beid© ande-
"ï&i, van wie een Hollander uit Dinxperlo, waren
'jreeds overleden.
BRANDSTICHTING
Eersten Kerstnacht ontdekten voorbijgangers brand
in een perceel in de Landstraat. te Bussum, bewoond
door den kruidenier Janssen. Het gelukte de brand-
weer het vuur, op twee plaatsen tegelijk uitgebroken,
"Spoedig- te blusschen, doch een nader onderzoek omr
ft%nt de oorzaak bracht aam het licht dat verschillende
voorwerpen met petroleum bestreken waren.
..T>De bewoner was, schrijft bet Handelsblad, 's mor
gens naar Den Haag vertrokken, zoodat het huis den
geheelen dag onbewoond was. Janssen is; Donderdag-
'avond na verhoor bij zijn thuiskomst in verzekerde be-
Tearing gesteld en gistermiddag arriveerde het parket
'"..uit Amsterdam ter nader onderzoek.
AANRANDING.
Donderdagavond werd1 den stafmuzikant C. Kiezel
steen, van het 6e regiment infanterie te Breda in
garnizoen, door een tot dusver onbekend! gebleven per
oon te Ginneken met 'u mes een snede over den- arm
iüëgebracht, waardoor de polsslagader werd doorgs
neden en de getgoffene bewusteloos ineenzakte
poedig ingeroepen geneeskundige hulp, achtte na
t eerste verband te hebben gelegd, overbrenging per
fnncard naar het militair hospitaal' te Breda noodig
Ingezonden mededeellngen.
HANDWEG
£005
sees zoeken naar den dader, doch' er is niet de minste
aanwijzing.
IS ER 1 ETS VOOR DE WAARZEGSTER?
Dat de groenteboer, de appelenkoopman, de schare-
sliep aan de deur komen om te vragen wat het van-
dagg zijn zal, of mevrouw ook nog mooie bellefleur
tjes1 blieft, of er ook nog scharen of messen te wetten
zijn liet zijn gebeurlijkheden des dagel'ijkschen le
vens, niet d'e moeite der vermelding waard. Is er nog
iets te krammen of t-e .lijmen? Heeft mevrouw nog
lorren en todden? 't zijn) vragen van een soort ne
gotie- of handwerksstand, welke al evenmini buiten de
deur van het kleine stadsleven'gaan. Wanneer daar
echter op een nuchteren na-Kerstmis-ochtend' een ti
mide belletje klinkt en de nog niet -ganscb uitgesla
pen dienstmaagd bij het openen der deur de hierbo
ven vermelde vraagt verneemt, dan wrijft zij zich toch
even de oogen, kijkt lichtelijk-ontsteld' als iemand,
die, zoo juist uit den droom ontwaakt, woorden in de
ooreni hoort klinken, waarvan de zin met een gewet-
tigden twijfel in dé nog wat trage gedachtengang na-
soest. En toch heeft menige huisvrouw, menig belïen-
jaagstertje, menige dienstmaagd! gistermorgen dit
voor Den Haag wel unieke verzoek aan de deur moe
ten aanhooren. Wij twijfelen -er aan of de origineele
waarzegster profijt heeft gehad, nieuwe cliënteele
heeft verworven met haar nieuwe proeve van klanten
werving-;,'t lijkt ons te ongewoon, te absurd.
(N. Ct.)
UIT HOORN.
Het dagelijksch bestuur van de Holland-sc-he Maat
schappij van Landbouw, afdeeling Hoorn, stelt voor
om, wanneer de regeering mocht besluiten de Rijks-
tuinbouwwintepsehool diie in 1913 in Noord-Holland
boven het IJ zal komen, in Hoorn te vestigen, een be
drag- van 1000 beschikbaar te stellen voor inrichting
van een tuin of kassen bij de school behoorende.
J. H., redacteur en administrateur van het, R.
Tv. orgaan Onze Courant, te Hoorn, die zich de vorige
week met een bedrag van J 900 uit die voet-en had
gemaakt, heeft1".zich te Roosendaal bij de politie aan
gegeven en is naar Alkmaar overgebracht,
UIT WEST-GRAETD'IJK.
Deu 2den Kerstavond! gaf de Rederijkerskamer
„Oefening Volmaakt" alhier haar le uitvoering in dit
seizoen in het lokaal van den 'heer Van Marle. Na
verkregen toestemming van de schrijfster, mevr. A.
van Goch—-Kaul'bach, werd! opgevoerd): „Eigen
Haard," tooneeispel in vier bedrijven. Over het alge
meen werd' dit stuk goed vertolkt en voldeed' .goed.
Als nastukje werdl opgevoerd: „lk wil trouwen,"
kluchtspel in een bedrijf. Niettegenstaande het oii-
gunstige weer, was de opkomst van het publiek zeer
goed. Na afloop der voorstelling- was er gelegenheid
tot dansen, waarvan ruimschoots gebruik gemaakt
werd.
UIT URSEM.
Den 26sten December werd! in de Ned. Ilerv. kerk
alhier het Kerstfeest met de scholieren van de open
bare lagere school gevierd. Een1 kerstboom, ruim zes
meter hoog, keurig versierd' en prachtig verlicht,
prijkte in het midden van het eenvoudige, nette kerk
je. De kinderen, om den boom gezeten, zongen op on
gekunstelde wijze eenige aardige Kerstliederen1; de
voorganger der gemeente hield een© toespraak over de
beteekenis van het Kerstfeest tot dé vrij talrijke scha
re, waaröa hij eene boeiende Kerstvertelling uit den
Fransch-Duitsehen oorlog gaf. De organist© speelde
ter afwisseling eenige mooie Kerstcantates.
De jeugd genoot volop van de vele versnaperingen
en kroeg ten slotte een aardig' Kerstgeschenk ter her
innering aan dezen voor haar zoo.heerlijken avond.
Zijn toestand was niet zonder gevaar. De marechaut-
UIT KOEDIJK.
In een gisteren gehouden vergadering van den
gemeenteraad werd' in beginsel besloten in vereeni-
ging met do gemeente Oudorp een steenkolen-gasfa
briek te bouwen en te exploiteeren.
.UIT SCHOOKL.
Het beroep haar de Ned. Herv. kerk alhier ia
aangenomen door dis. A. J. P. Boeke te Noordwijker-
hout.
UIT HEER-HUGOWAARD.
Gisteren had1 alhier de aanbesteding plaat-s voor
een tehuis voor armen en ouden van. dageu voor reke
ning der gemeente. Er waren 10 insckrijvingsbilj-ot-
ten ingekomen van de navolgende personen: O.
Hartland, alhier voor 5123; M. de Vries, alhier voor
7289; J. Kuitwaard, Broek op Langendijk 5975;
,1. Leegwater, alhier voor j 5920; A. Klaver, alhie.r
voor J 6988; .1. Baars, alhier voor 6334; J. Kamp,
alhier voor 6119; ,1. Smit, alhier voor 5578; P.
Bot, alhier voor 6246.23; C. en W. Poland, alhier
voor J 6694. De begrooting was 5800.
'liet werk is aan den' laagste n inschrijver gegund.
De onlangs benoemde commissie voor straatver
lichting koos tot. voorzitter en secretaris respectieve
lijk de h.h. A. Bakker en J. Zijp. Algemeen was men
van oordeel, dat straatverlichting alleen dan volle
sympathie zal verwekken, wanneer dit gepaard kan
gaan met beter licht in de woningen. Besloten werd
zich zoo volledig mogelijk te doen inlichten) omtrent
een luchtgasinstallatie, teneinde op deze wijze naast
straatverlichting tevens goede w&ningverliehting to
kunnen bekomen.
Twee ingezetenen zijn reeds do dupe geworden
van het nieuwe vijf guldens tuk en hebben dit uitgege
ven voor een cent.
MANUSJE VAN ALLES.
Tot ambtenaar, die-zeven-baantjes zal moeten ver
vullen, is te Ijlst benoemd!.het solliciteerende ge
meenteraadslid R. J. d'e Jong. En dat, hoewel er nog
drie .sollicitaties waren' ingekomen uit verschillende
plaatsen in Holland. Echte baantjesjagers zeker, do
inzenders, of.... grappenmakers.
Tengevolge van1 deze benoeming zal er te IJlst een
gemeenteraadsverkiezing noodig zijn.
Volgens gerucht zal ook de heer T. Nooitgedacht
.(wethouder) als raadslid! bedanken, daar hij lid! ia