i\
J
STADSNIEUWS.
Maanda
g. Tot.
Aanv. 1911,
1
732
523
1
405
2900
2142
2563
2563
2914
2775
7855
8564
28569
82488
29889
12
4927
4012
541
528
229
216
13027
18027
16638
1016
4025
3748
9104
8081
43358
78392
76755
J
J
p
s
T
V
U
v
P
s<
k
li
hi
schikt worden geacht, doordat zo oen zedon- of karak-
terbodervendea invloed kunnen hebben.
Bij de beoordeeling van deze films dient een com
missie, welke gevormd is met het doel om de uitvoe
ring van voor de jeugd verkeerde films tegen te gaan,
den burgemeester van advies. Wanneer in de mid
dagvoorstellingen lichtbeelden rullen worden gepro
jecteerd, die door den burgemeester voor kinderen
ongeschikt worden geacht, dan ral op die voorstellin
gen aan personen beneden den leeftijd van 10 jaren
geen toegang mogen worden verleend!.
DE TYPOGRAFENSTAKING.
In antwoord op den genomen patroonamaatregel
hebben de werkliedenorganisaties Zondag besloten de
staking onmiddellijk uit te breiden. Dientengevolge
is gistermorgen het werk bij twee firma's met teza
men 78 werklieden niet hervat, zoodat het aantal
stakers 960 bedraagt.
De besturen van de werkliedenorganisaties hebben
bepaald, dat de zetters en drukkers, die reeds onder de
nieuwe voorwaarden werken, gedurende den tijd van
de staking, de helft van de verkregen loonsverhooging
als extra-contributie zullen hebben te betalen. Velen
echter storten voorloopig de geheele verhooging in de
weerstandekaa. UfiÜÜHI
SNEEUW EN IJS.
Zoover het oog reikt, is buiten de Oranjesluizen
alles dxijfije, zoodat er geen zeilschepen van Amster
dam naar de Zuiderzee vertrekken. Wegens grond
ijs en lagen wat-orstand] is de Zuiderzee voor het
grootste gedeelte onbevaarbaar. De visscherij is voor
loopig gestaakt.
De paardetram HoornEnkhuizen heeft Zondag
den dienst moeten staken. De baan was geheel inge
sneeuwd.
Gisteren waren te Amsterdam niet minder dan
1700 sneeuwscheppers aan het werk.
De scheepvaart in Friesland! is gestremd. De
stoombooten naar Sneek en Groningen zijn niet ver
trokken. In Groningen zijn de meeste zijkanalen en
enkele hoofdkanalen door de vorst voor de scheep
vaart gesloten.
Een 9-jarig jongentje te Waart (N.-H.) is gis
tel-middag. naar de N. R. Crt. meldt, terwijl hij aan
den kant van een sloot met het- ijs aan het spelen was
van den wal gegleden en verdronken.
Hierna werd de vergadering door den aftredendec
voorzitter gesloten, waarna de heer Bouwens hem har
telijk en in goed gekozen woorden dank zegde voor j
hetgeen hij aan „Groentecultuur" heeft gedaan. Met
weemoed zien we u van ons soheiden, doch we weten
dat andere functiën u roepen, ook weten we, al is het
niet in het bestuur, dat u de vereeniging „De Groen
tecultuur" altijd een goed hart zult blijven toedra
gen. (Applaus).
Da heer Kostelijk dankte den heer Bouwens voor
het gesprokene en de vergadering voor het applaus en
bevestigde dat hij geheel blijft opgaan in „Groente-
cultuur."
Gedurende de vergadering werd ingeschreven voor
1019 aardappelmanden, waarvoor door belanghebben
den zal kunnen worden ingeschreven.
Bij do nu volgende bestuursvergadering werd tot
voorzitter uit hun mididon gekozen de heer S. Wage-
naar bij loting met den heer Jan Kostelijk.
UIT EGMOND AAN ZEE.
De heer Cornelia Willem Hisaink, oud-scheepsge-
zagvoerder, te Zutphen overleden, heeft aan de Prins
Hendrik-stichting voor oude zeelieden alhier een le
gaat van 2000 vermaakt.
HERVATTING VAN DEN OORLOG.
LONDEN, 14 Januari (V.D.). De Balkan-
staten besloten tot sluiting der conferentie
en tot hervatting «Ier v<|andeH|bhcden.
UIT HEER-HUGOWAARD.
Zaterdagavond' 1.1. vergaderde de verlichtingscom
missie ten huize van den heer J. Zijp. Van eenige
fabrikanten van luchtgastoestellen alsmede van een
steenkolengasfabriekbouwer waren brieven en circu
laires ingekomen betreffende het vraagstuk verlich
ting en verwarming. Van een dezer firma'» was eene
begrooting ingekomen over de rentabiliteit eener
luchtgat insta 11 a tie in deze gemeente, welke door de
commissie nauwkeurig werd nagegaan en aan
INBRAAK.
Als dader van den diefstal met braak, gepleegd in
de tijdelijk onbewoonde woning van den heer P. Kool
aan de Nieüwesloot waarvan wij dezer dagen mel
ding maakten is naar het huis van bewaring alhier
overgebracht de 31-jarige reiziger N. A. O. de V. al
hier. Gelijk men weet is hij het perceel binnenge
gaan, heeft het van onder tot boven doorzocht. En
kel oen zilveren melkkannetje en een paaT kopjes en
schoteltjes nam hij mee, terwijl hij voorts een fleseh
wijn uit den kelder nam en deze leegdtronk.
De meegenomen voorwerpen had hij verstopt onder
een plank in de Bleekersloot, waar ze door een schip
per werden gevonden.
De politiehond van den agent van politie Koster
vond het spoor van den verdachte tot ongeveer dit
punt, maar raakte het. daar kwijt. Inmiddels kwamen
er sterker aanwijzingen tegen de V., die in hechtenis
genomen werd1 en tenslotte bekende.
DE ZAAK ENDEL—HALMA.
Naar we vernemen, heeft de Gfficier van Justitie
gisteren appèl aangeteekend' tegen het vrijsprekend
vonnis der Rechtbank in de zaak EndelHalma, zoo
dat binnenkort de behandeling voor het Hof tegemoet
kan worden gezien.
MARKTAANVOEREN IN 1912.
A. Veemarkten.
Zaterdag,
paarden 731
ezels i
koeien 2491
vette kalveren
nuchtere 5080
schapen 8939
lammeren 4915
bokk. en geit. 541
jonge id 229
vette varkens
magere id. 3009
biggen 9104
85034
Op de drie groote j,
voerd 1628 stuks, op de drie groote veemarkten 919»
stuks.
Totale aanvoer 89116 stuks, tegen 86128 in 1911.
B. Kaasmarkt.
Op de kaasmarkt werden in het afgeloopen jaar
aangevoerd 14489 stapels, wegende 8.478.081 K.G
kaas, tegen 14015 stapels wegende 7.246.987 K.G, in
1911. Bovendien werden gewogen 12943 varkens, we
gende 1.528.130 K.G. en 10469 K.G. andere waren.
een
BENOEMD.
Met ingang van 1913 ie benoemd tot Mdi van het
ernstig onderzoek zal worden onderworpen. Binnen I Historisch Genootschap (gevestigd te Utrecht') mei
pan ™av tt''>lrpn "q1 fC'. E. C. Bruining, adjunet-archivaresse alhier.
UIT BROEK OP LANGENDIJK.
In 't café van den heer Kuiper hield! die vereeniging
„de Groent©cultuur" Maandagmiddag haar 10de jaar
vergadering.
De voorzitter, de heer Jb. Kostelijk, opende met
een hartelijk woont van welkom en herinnerde er aan
wat de laatste jaren op tuinbouwgebied is ondervon
den. Tevens maakte spreker melding van de jaren
1911 en 1012, 't eerste was een bij uitstek jaar voor
den bouwer, terwijl zijn opvolger een jaar was van
misgewassen en lage prijzen. Spreker hoopte, dat al
len dit jaar met goeden moed zullen ingaan en dat
hunne arbeid gezegend moge worden.
De notulen werden door den secretaris gelezen en
goedgekeurd.
Hierna werd door den secretaris een jaarverslag
uitgebracht. Hij begon met ,,'t Is nooit zoo'n dag
geweest, Bij ons in Broek, wijzende op het 10-jarig
bestaan der vereeniging na de afscheiding der N. L.
Verder bleek dat de vereeniging 138 leden rijk was,
dat de Landbouwschool geopend was met 10 leerlin
gen, welk onderwijs gegeven werd1 door den heer
Posto, van V inkel. Spreker wilde op het onderwijs
van den heer Poste in t minst niets afdingen, maar
vond het toch vreemd! dat aan den Langendijk, met
zóóveel onderwijzers, niet één te vinden i® met Land-
bouwacte.
Over de financiën bracht de penningmeester ver
slag uit. Het vorig jaar i» uitgegeven 3036.55, ont
vangen 3154.87y2, saldo 118.32y2. Met vorige ba
ten heeft de vereeniging in kas 828.32. In het jaar
1903 waren deze cijfers: ontvangst 63, uitgaaf
6Ö.5iy2, saldo 6.48%.
De rekening en verantwoording van den penning
meester werden volgens rapport van den heer Jb.
Kaas in orde bevonden.
Hierna kwam aan de orde het rapport dér Wortel-
zaad-commissie. Volgens den rapporteur, den heer
C. Slot Kz., is de cultuur van wortelzaad' dit jaar
meegevallen en is de commissie in staat het wortel-
zaad aan de leden aan te bieden it 1.80 per y2 K.G.
Hij meent dat de commissie voor de vereeniging een
aardig voordeeltje heeft behaald.
Verkiezing lid van 't bestuur, aftr. Jb. Kostelijk,
voorzitter, niet herkiesbaar. Vóór de stemming* vroeg
en verkreeg den heer D. Slot', 0 iu 1- bes t. u u r s li d, het
woord, om mee te deelen dat bij voor bestuurslid niet
in aanmerking wonechte to komen. Hierop antwoord
de de voorzitter dat onze eere-voorzitter ons door den
dood1 is ontvallen, en dat het nu bepaald! geen be
hoefte is een ©ore-voorzitter in eene vereeniging te
hebben, doch hij stelde voor om dien heer Slot tot
eere-voorzitter te benoemen, welk voorstel met krach-
tig applaus en bij acclamatie werd aangenomen. Dc
heer Slot nam het eere-voorzitterschap gaarne aan.
Verder werd als bestuurslid gekozen met 53 van de
91 stemmen de heer 0. Ooijevaar, die de benoeming
aannam.
Voorts moest gekozen worden een lid van de com
missie van beheer (aftr. O. Slot, herkiesbaar). Bij
acclamatie herkozen.
Onder de verdere voorstellen behoort eerst ratten-
verdelging te worden genoemd. Volgens den inlei
der, den heer J. Bouwens, verkrijgt men van serum
niet het, gewenschte resultaat, doch een proef, geno
men met een paar fuiken, bleek practisch nut af te
werpen, waarop besloten werd voor elk lid der veree
niging een fuik aan te schaffen ten koste der veree-
nigmg (kosten pl. m. 2 per stuk).
Veilen van aardappelpooters:
Na veel discussie werd aan het bestuur overgelaten
om te laten veilen, of het bekend! to maken aan het
pas aangekochte bord, geplaatst aan de veiling.
Nieuwe contracten van koop en verkoop:
Aangehouden tot de volgende vergadering. Het
bestuur kon hierover nog geen gedetailleerd verslag
uitbrengen, daar ze 'n paar dagen geleden eerst wa
ren ontvangen.
Het arbeidersvraagstuk werd ingeleid! door den
heer 0. Slot, dio er op wees, dat het hier in 't drukst
van den tijd haast ondoenlijk was om genoeg arbeids
krachten te krijgen. Als de een 3 per dag wil go-
ven, dan geeft de ander 3.50 of 4; dit, is echter
geen zuivere toestand. In 't, drukst van den tijd is
hier volk te weinig en 's winters is er te veel. De
heer A. Dirkmaat stelde voor om voor dien drukker,
tijd werkvolk uit Friesland, Groningen of andere
plaatsen te laten komen, waarop besloten werd voor
dat doel een commissie te benoemen.
Ons Orgaan. (Het nieuwe blad).
Na voor en tegen te hebben besproken werd op
voorstel van den heer Bouwens besloten een abonne
ment te nemen van 50 exemplaren, ten koste der ver
eeniging.
Aardappelbesproeiing
Voorgesteld werd om meer en kleinere machines
aan te sohaffen, Besloten werd echter het te laten
zooals het is.
Proeven met zeLfdekkende reuzenbloomkool:
Besloten werd dat proeven zullen genomen worden
dóór hef bestuur.
een paar weken zal bedoelde finna een toestel als re
clame^ te Rustenburg plaatsen, waar onze verlichtings
commissie dan aanwezig zal zijn om de proeven, die
daar genomen worden, te beoordeelen.
OOK EEN PROCES!
In Januari van het vorige jaar werd ter eere van
d'en kinderschrijver P. Louwerse in zijn geboorteplaats
oen monument geplaatst op het Oranjeplein, in de
kom der gemeente Oost en West Souburg. De am
bachtsheer van Oost en West Souburg, de heer Scho-
rer, in Den Haag, meent nu, dat de gemeente niet
het recht had, dit monument aldaar te plaatsen;
volgens zijn inzicht heeft hij alleen recht,
boomen te planten en te rooien, gras te
zaaien en te hooien op gemeentegrond. De am
bachtsheer wenscht nu, naar de N. R. Crt. meldt, dat
de gemeente dit monument wegruimt en hem schade
loos -stelt voor het gras, dat op die plaats had kunnen
groeien. Hij heeft de gemeente in rechten aange
sproken.
KORTE BERICHTEN.
De vorige week arriveerde te Amsterdam een
schip uit Argentinië, aan boord waarvan een rat werd
aangetroffen, die vermoedelijk door pestbacillen be
smet was. Het schip zal, naar het N. v. d. D. meldt,
ontzwaveld worden.
Op het eiland Terschelling heerschen de maze
len epidemisch, zoodat in het dorp Hoorn van de 80
leerlingen der openbare lagere school niet, minder dan
67 ontbreken.
De toestand van het meisje, dat Zondag aan het
MuidCrpoort-stati0n te Amsterdam tegen het perron
werd gesmeten,doordat ze te vroeg uit den trein
sprong, is hoogst ernstig. Haar verloofde is aan de
beterende hand.
Een vader en zoon, te Harkema-Opeinde (Fr.),
die, wegens een snijpartij ieder tot 1% jaar gevange
nisstraf zijn veroordeeld, zijn naar Duitsehland' ge
vlucht. De vader liet een 14-jarige dochter onver
zorgd achter.
Dezer dagen werd te Haarlem een wielrijder zijn
fiets ontstolen.
De recherche ploos het geval uit, schrijft de Tel.,
en toen bleek, dat een.... zesjarige jongen het rij
wiel had meegenomen.
H. M. de Koningin is gistervoonniddag met het
prinsesje in open rijtuig naar het Haagscho Bosch
gereden en heeft daarna met H. K. H. in een arresle-
de met een span fraai opgetuigde paarden een tocht
door het bosch gemaakt.
Do Am sterdam se ho politie heeft vier mannen
en een vrouw aangehouden, verdacht van verduiste
ring of heling van een partij tabak.
Een 54-jarige schipper siprong Zondag' te Ko«t-
verloren bij Groningen uit don trein, waarbij bij een
schedelbreuk opliep.
Zaterdagmorgen is een achtjarige jongen, die
water moest halen, in hot Kanaal bij Apeldoorn ver
dronken.
Zondagmorgen is aan de De Ruyterkade te Am
sterdam opgehaald het geheel naakte lijk van een
haar gissing 20 k 22-jarige vrouw, waarvan de beide
beenen ontbraken.
Naar de Kölnische Ztg. mededeelt zou er een
scherper toezicht plaats hebben op treinen, welke uit
Nederland komen, omdat men vermoedt dat hande
laars in meisjes in den laatsten tijd tal van Duitscbe
meisjes uit Duitsehland willen voeren, bestemd) voor
Nederlandsche en Engelsche bordeelen."
T~ -^Ü'dens afwezigheid der moeder heeft een twee
jarig kindje te Groningen met lucifers gespeeld,
waardoor brand ontstond. Ernstig verwond wejxl het
kiud naar het ziekenhuis gebracht.
Te Blesken,graaf werd Zaterdag reed» door de
kinderen schaatsen gereden.
In de Sint-Annakerk te Breda zijn eenige offer
bussen opengebroken en van den vrij aanzienlijken in
houd beroofd.
Te Winterswijk is een geschil tusschen kerkbe-
stuur en gemeentebestuur ontstaan over de betaling
vau een urinoir. De burgemeester heeft toen maar.
het object laten dichtspijkeren!
- De Tielscbe Ct. meldt, dat het orgel in de kerk
te Hurwenon wordt bespeeld' door een negen-jarige.
Bij den Raad van State, afdteeling voor de ge
schillen van bestuur, werden in 1912 ter overweging
aanhangig gemaakt 520 zaken tegen ongeveer 370 in
het jaar te voren.
De knecht van een landbouwer te Driewegen,
die eenige dagen geleden een trap van een paard in
het gelaat had gekregen, is zonder tot bewustzijn te
zijn gekomen, overleden.
Te Hazerswoude is een 81-jarige man te water
geraakt; hoewel gered, is hü aan de gevolgen overle
den.
Laatste berichten.
WATERLEIDING.
Donderdagavond a.s. wordt in café „Central" een
vergadering gehouden ter bespreking van de verhoog
de contracten der waterleiding.
LEZING ONEERLIJKE CONCURRENTIE.
Op uitnoodiging van „de Hanze" zal voor den Alk-
maarschen Middenstand optreden de heer O. Berends
uit Arnhem, met het onderwerp: „Oneerlijke concur
rentie". De lezing zal Dinsdag 21 Januari worden
gehouden op de bovenzaal van mej. Peperkamp en be
halve voor de leden van „de Hanze" en de „A. W. V." j
ook voor andere middenstanders toegankelijk zijn.
GRATIS BROOD EN MET .TT
De gratis brood- en melkuitdeeling voor kinderen
en dito brood en koffie voor volwassenen, van wege
de afdeeling Alkmaar van den Ned. Chr. Geheel-Ont-
houdersbond, zal a.s. Donderdag 16 Januari een aan
vang nemen in het Turngebouw, Schoolstraat No. 1,
bij de Paardenmarkt, en vervolgens eiken werkdag.
De regeling is als volgt: Van 7%—8s/4 voor kinderen
en van 9&y2 voor volwassenen. Een ieder, zonder
onderscheid, is welkom.
O. Graan
Kanariezaad
Mosterdzaad
Koolzaad (diverse)
Elauwmaanzaad
Karwjjzaad
Erwten
Tarwe
Rogge
Gerst
Haver
Boonen
en Zaadmarkt.
27 H.L.
680
74
320
418
0852
21652
1945
11193
81027
2649
Aanvoer in 1911.
8 H.L.
704
166
85
747
6587
15084
1760
9710
25247
3549
76837
62591
In de erwtenkokerij werden 409 pannetjes gekookt,
terwyl 2750 H.L. granen werden gewogen en 568
H.L. gemeten.
De grootste aanvoer was op 20 September 5506 H.L.
D. kleine markten.
ge-
DE MOORD TE WEHL.
ARNHEM, 14 Januari. Het O. M. eischte tegen
R. A., huisvrouw van J. E. wegens moord op zekeren
K. te Wehl 12 jaar gevangenisstraf.
PESTRATTEN.
AMS F ERDAM, 14 Januari. Het onderzoek aar,
boord van de „Zaanland" van de aan een infectieziek-
ARRONDISSEMENTS-RECHTBANK.
Uitspraken van heden.
0. H., arbeider te Zijpe, diefstal, 6 maanden
vangenisstraf.
J. M., K. M. arbeiders te Opperdoes en C. W., land
bouwer aldaar, mishandeling, ieder 10 boete subs.
10 dagen hechtenis, voor den len bekl. sub. plaatsing
in een tuchtschool voor den tijd van 2 weken.
C. K., Avenhom, overtreding Visscherij wet, vonnis
bevestigd.
C. G., werkman, Zijpe en J. E., landbouwer, jacht
wetovertreding, vonnis bevestigd.
H. v. d. B., los werkman te Hoorn, vernieling, 2
maanden gev.
O. K., timmermansknecht Enkhuizen, mishande
ling, 10 boete subs. 10 dagen hechtenis.
S. K., veesnijder Oudorp, onbevoegd uitoefenen van
de geneeskunde, 8 dagen hechtenis,
A. V., visscher, Hoorn, overtreding Visscherijwet,
vonnis bevestigd.
ARRONDISSEMENTS-RECHTBANK.
De Officier van Justitie eischte heden een jaar
gevangenisstraf tegen Laurentius T. te Grootebroek,
thans gedetineerd' in het Huis van Bewaring alhier,
wegens diefstal van een bankbiljet van 60 ten na
deel© van J. Brander te Hoorn.
Tegen G. B., werkman te Warmenhuizen, gede
tineerd, eischte de Officier 6 maanden gevangenis
straf. De rechtbank, na de pauze uitspraak doende,
sprak bekl. vrij met. last tot onmiddellijke invrijheid
stelling. De heer mr. D. Sluis trad' als verdediger
voor bekl. op.
ALKMAARSCH BIOSCOOPTHEATER.
Het programma dezer week is weer alleszins een
bezoek waard. Het. hoofdnummer i# een politie-scèno
in twee afdeelingen, „Do wederopstanding van Nick
Winter," spannend van het begin tot het eind. Aller
lei trucs dóen de belangstelling voor de schavuiten en
hun dapperen bestrijder steeds gaande houden.
Een film van een gezond dramatisch peil is „De
kleine clown," de geschiedenis van een liefdevol en
offervaardig kermisjongetje.
Behalve een zeer mooi gekleurde natuuropname
„Een dajakdorp op Borneo," dat een zeer origineel
verkeer te water te aanschouwen geeft, komen op het
programma oen tweetal mooie komische nummers
voor „Hendrik als magistraat," waarin de niet zeer
brave Hendrik zich in de nieuw© omgeving, temidden
waarvan hij door zeer bijzondere omstandigheden
komt-, al spoedig een bete noir toont en „Kassierster,
dichter en kapper," welk nummer tot eenige koddige
complicaties aanleiding geeft.
CINEMA. AMERIOAIN.
Alle nummers van dit programma, van de Pathó
Coux-ant tot het. hoofdnummer, „Treurspel aan hot
hof van Milaan," zijn met zorg gekozen. Twee span
nende drama's en een gekleurde natuurfilm, „Schil
derachtige Krim," worden afgewisseld dbor verschei
den komische nummers, waarin ook weer Max Binder
en Little Moritz een grappige rol vervullen. Verder
ziet men nog een acrobatenfilm, Miss Etta, die de
wonderlijkste toeren verricht aan een rekstok. Ook
het hoofdnummer verdient nog even onder de aan
dacht te worden gebracht als eeu fraai gekleurde
voorstelling, die de toeschouwers zeer boeit. Het Pathé
Journal alleen is reeds bijna de moeite waard om aan
dezo bioscope een bezoek te brengen.
BENOEMD.
Men seint, ons uit 's-Gravenhage:
Benoemd is tot Roserve-Eerste-Luitenant in het
26ste Landweerdistrict te Alkmaar de eervol ontsla
gen Eersto-Luitenant der Infanterie G. Honing.
BADHUIS WITTE KRUIS.
In de week van 0 tot 11 Jan, zijn in het bad-
Diverse stalletjes
Boomen
Bloemen in potten
Sierplanten
Aardappelen
Groenten
Zwanen
Pauwen of Kalkoenen
Ganzen
Ander gevogelte
Idem
Konijnen
Appelen
Peren
Andere Vruchten
6729 M2. plaatsruimte.
670 stuks.
489 Ma. plaatsruimte.
781 stuks.
8067 H.L.
4321 Ma. plaatsruimte.
29 stuks.
1120 party en van meer
dan 10 stuks.
1860 partyen van min
der dan 10 stuks.
12310 stuks
5768 H.L.
14650
1595
te lijdende ratten door dr. J. v. Loghem heeft'üitge- «J"8 van «Witte Kruis" genomen 60 kuipbaden,
maakt dat deze lijdende zijn aan pest. Do meeat uit- j le klaB' 118 '^baden 2e klas, te
gebreide maatregelen zijn genomen, zoodat men niet i D-
bevreesd behoeft te zijn voor uitbreiding*. Men is
reeds aangevangen met. het ontsmettingswerk op de 1 D** j QUINT.
1 - IHJ doorgaande vorst worden de ijsbanen der Tds-
„Zaanland." (Zie korte berichten.)
m vuiïl worueu
i club de Quint morgen geopend
KATHOLIEKE SOCIALE ACTIE.
Do lieer mr. dr. Jan van Beat, lid der Tweede Ka
mer voor Eindhoven, «prak gisteravond; in de boven
zaal van café Peperkamp, over het onderwerp: „Ka
tholieke Sociale Actie en Rechtvaardigheid".
Spreker zeide geaarzeld! te hebben, om met dit on
derwerp op te treden, omdat het een moeilijk onder
werp is. Rechtvaardigheid] is een begrip d!at precies
genomen moet worden in den loop der besprekingen.
Willen we bereiken, dat de maatschappij hersteld
wordt in Christus, dan dient daarin te worden terug
gebracht het juiste begrip der sociale rechtvaardige
beid. Spr. wees te dezen op de encycliek van Paus
Leo XIII, waarin er op wordt gewezen, dat, wil men
met succes werken tot verbetering dier maatschappe
lijke toestanden, dan nauwkeurig uit elkaar dient te
worden gehouden rechtvaardigheid en naastenliefde.
Spreker definieerde uitvoerig deze begrippen.
Het liberalisme, dat spr. den vader van het anar
chistisch kapitalisme noemde, heeft als rechtvaardig
heidsbeginsel een soort van machtsbeginsel. Als eeni-
go eiseh van rechtvaardigheid' tegenover datgene, dat
een ander presteert, wordt gezet wat de andere
raagt, de zuivere wet van vraag en aanbod. Door
vrijheid, die men te dezen wensehte, is een soort
bandeloosheid gekomen. De arbeidskracht wordt als
gewone koopwaar beschouwd. Het gevolg hiervan is
geweest, dat er een wantoestand is ontstaan, waarte
gen zich een ander systeem heeft opgezet, het socia-
Iiflme. Ta plaat-s van stelling te neonen tegen het
kwaad! en tegen het kwaad alliéén, heeft het socialis-
me aangetast het grondbeginsel van het maatschap-
pc-lijk samenstel en daardoor als elke revolutionaire
beweging haar eigen graf gegraven. Na te hebben
gewezen op de miskenning van een hoogere macht,
op de opvatting van het socialisme, diat niet God,
maar de gemeenschap de hoogste wetgever is, wees
spr. er op, dat het socialisme zich speciaal kant tegen
het kapitalisme en de opvatting huldigt, dat arbeid
de eenige productiefactor is, waarmee rekening moet
worden gehouden. Vergeten wordt, zei spr., mede to
deelen, op welke wijze die arbeid moet worden geme
ten en dat het kapitalisme is een product van den
arbeid. Door zijn miskenning van natuurwet en ei
gendomsrecht is het socialisme op dón duur verplicht
tergronde te gaan.
Wij ontkennen, zei spr., het recht om te heerschen
over anderen, anders dan volgens wetten van recht
vaardigheid' door de hoogere macht gesteld. TVij stel
len als recht het Godsrecht; afgeleid van dit recht,
kunnen we spreken van het recht der menschen.
Spr. behandelde daarna de plichten van den werk
man en de rechten van den werkgever. Den plicht
van den werkman noemde spr. dé trouwe en volledige
verrichting van den arbeid, zóó, dat déze, indien hij
het voor zichzelf deed, t niet beter zou hebben ge
daan.
Spr. wees daarna op eenige fouten, welke de vakbe
weging aankleven; de Kath. arbeiders moeten zich
onthouden van samenwerking met andere dan Katho
lieke organisaties, de samenhoorigheidi behoort te blij
ven. Is er een R. K. patroonsorganisatie, dan moe
ten de Katholieke arbeiders eerst daarmee overleg
gen alvorens zich solidair te verklaren met een niet-
Katholieko vereeniging. Is tot geen goed overleg met
den patroon te komen, dan heeft de arbeider ongetwij
feld het recht tot staking over te gaan en zich met
andere organisaties te verstaan. Een onrechtvaar
digheid! ie het steeds, een niet-stakende de uitoefe
ning van zijn arbeid' te belemmeren.
Den plicht van dén werkgever noemde spr. een
reohtvaardig loon uit to keeren. Dat is niet de markt
prijs van den arbeid. Vraag en aanbod mag het loon
niet beheersehen. Bij den arbeid! is te nauw betrok
ken de arbeider zelf, het heele gezin van den arbei
der. Bij het betalen van een rechtvaardig loon moet
in de eerste plaats rekening worden gehouden met de
bestaansvoorwaarden van dén arbeider. Het loon
moot onder normale omstandigheden voldoende zijn
om den arbeider en zijn gezin een behoorlijk bestaan
te geven. Het loon moet bovendien rekening honden
met de geschiktheid en den ijver en het gevaar, aan
den arbeid' verbonden.
Er zijn tijdelijke factoren, die het loon kunnen ver-
hoogan of verlagen, n.l. de waarde van het geprodu
