DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 15.
Honderd en vijftiende Jaargang.
1913
ZATERDAG
18 JANÜARL
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Alkmaar, Koedijk, Oudorp, Heilo
Minister Regout. f
Telefoonnummer 3.
BINNENLAND.
ALKMAAR
Dit nnmmer bestaat nit 3 bladen.
ALKMAAR, 18 Januari.
Do gemeenteraden van Koedijk en Oudorp hebben
aan het einde van het vorige jaar in beginsel besloten
om gezamenlijk tot den bouw en de exploitatie van
een steenkolen-gasfabriek over te gaan. Het is een
even opmerkelijk als verblijdend' verschijnsel dat te
genwoordig artikel' 121 der gemeentewet, volgens het
welk besturen van twee of meer gemeenten gemeen
schappelijke zaken, belangen, inrichtingen of werken,
na machtiging- en onder goedkeuring van G-ed. St,kun
nen regelen, meer en meer toepassing vindt. Vooral
bij gemeenschappelijke verlichtingsbelangen beeft er
in onzen tijd samenwerking tusschen gemeenten
plaats en wordt er teruggekomen van de vroegere op
vatting, volgens welke men baas in eigen buis moest
zijn en om dit te kunnen wezen alles zelf en alles al
leen moest hebben. In de plaats van het ver doorge
dreven gemeentelijk individualisme komt over heel
het land de gemeentelijke coöperatie, door den vèr-
zienden wetgever vroeger toegestaan, door den geest
des tijds thans gewild.
In zooverre valt het beginselbesluit der beide na
burige gemeenten dus toe te juichen. Maar zou er
in stede van deze beperkte niet een samenwerking
mogelijk zijn op breederen grondslag, zouden Koedijk
en Oudorp wellicht niet verstandiger doen met in
plaats van zelf een fabriek te bouwen, hot gas te be
trekken van de gasfabriek van Alkmaar? Men herin
nert zich misschien, dat in een el eetrieiteits-verga de-
ring te Bergen, de burgemeester een enkel woord
heeft gesproken over een poging, om van Alkmaar
gas geleverd te krijgen. De Alkmaarsche offerte was
te hoog en daar de fabriek in Alkmaar niet voor uit
breiding vatbaar is, kon men geen voordeeliger voor
waarden bedingen, verklaarde do beer van Reenen.
Deze spreker was destijds reeds voorstander van elec-
trisch licht wat trouwens volkomen begrijpelijk is.
Een gemeente, welke meer en meer voordeel trekt van
do tijdelijke vestiging van meerendeels voorname
vreemdelingen, welker ontwikkeling ligt. in de rich
ting van uitbreiding van het vreemdelingenverkeer,
wordt het meest gebaat door eleetrisch licht en onver
antwoordelijk zou haar bestuur handelen, indien het,
^taande voor de keuze, niet verre de voorkeur gaf aan
electrieiteit. Maar het lijkt ons niet onmogelijk, dat
hetgeen de heer van Keenen zeide over den prijs een
verkeerden indruk kan maken in die gemeenten dio
naar onze bescheiden meening in tegenstelling met
Bergen wèl in de eerste plaats belang hebben bij gas:
Heilo, Oudorp en Koedijk. Immers het moge waar
zijn, dat de Alkmaarsche gasfabriek niet voor uitbrei
ding vatbaar is, zij kan wel verplaatst en dan uitge
breid! worden. En het is geen geheim, dat in de
naaste toekomst tot verplaatsing zal worden overge
gaan. oor een nieuwe gasfabriek zijn immers aan
gekocht de gronden van den heer Bakker, gelegen
naast de spoorlijn tegenover het Kanaal bij de spoor
brug. Hoe nabij de vernieuwing wordt geacht, kan
hieruit blijken, dat met het oog op een naderende
verplaatsing' der fabriek de uitgaven voor onderhoud
reeds in 1911 tot het hoog noodzakelijke werden be
perkt. Zoodra nu deze verplaatsing tot stand komt,
is de oorzaak van de bijzondere verhooging- van den
gasprijs voor levering aan buitengemeenten door den
heer van Keenen aangegeven, vervallen en is er alle
reden om voordeelige voorwaarden te verwachten. Het
is bijv. heel goed! mogelijk, dat de fabriek bij de ver
nieuwing allerlei verbeteringen ondergaat, waardoor
een veel goedkooper aanbieding kan worden gedaan
dan onder de tegenwoordige omstandigheden. Tecb-
nisehe bezwaren behoeven er zeker niet te zijn voor
beelden van intercommunale gasvoorziening zijn er te
over. Enschede levert gas aan Lonneker, Dokkum aan
Dantumadeelj Haarlem aan Haarlemmer]iede, Delft
aan Vrijenban, \enlo aan Blerick, maar het mooiste
voorbeeld biedt zeker wel de gemeente Leiden. Toen
daar het gasverbruik door de verhooging van den gas
prijs en door de oprichting der electrische centrale
eenigszins was afgenomen, heeft men gezocht naar
vermeerdering van het debiet op andere wijze. En
men heeft het gevonden door het gas te leveren aan
omringende gemeenten. Leiderdorp, Sassenheim,
Voorschoten, Warmond, Valkenburg, Rijnsburg, Ila-
zerswoude, Zoeterwoude, Oogst geest, Koudekerk, zij
allen ontvangen het gas uit de Leidsche gasfabriek.
Natuurlijk niet allen op dezelfde wijze. In enkele ge
meenten wordt het door persleidingen in gashouders
gepompt, vanwaar de gemeenten zelf zorgen voor de
rt ere distributie. In andere gemeenten daarente
gen wordt het rechtstreeks aan de ingezetenen gele-
un oor het uit. Leiden onder verhoogden dt-uk naar
epaa de punten in de gemeenten te voeren en daar
dfror regulatoren onder den gewonen druk in de bui
zennetten te brengen.
Denkt- men nu, dat, wanneer dit voor d'e aangeslo
ten gemeenten niet voordeeliger ware geweest, zij
successievelijk allen hiertoe zouden zijn overgegaan?
Dat Leiden in n! deze aansluitingen zou hebben toe
gestemd, zoo deze gemeente cr geen voordeel uit trok?
Dat samenwerking tusschen stad' en omringende ge-
meenten op een dergelijke schaal tot stand zou zijn
i gekomen indien niet beid!e partijen er door gebaat
l werden?
Deze vragen stellen beteekent ze bevestigend1 beant
woorden. En terloops kan er nog aan worden toege
voegd, dat Leiden nu ook reeds aan onderscheidene
omringende gemeenten (Noordwijk, Voorhout, Oegst-
geest, Zoeterwoude en Leiderdorp) electrieiteit levert
wel een bewijs, dat de samenwerking over en weer
in den smaak is gevallen
De besturen der drie evengenoemde gemeenten in
onze eigen omgeving mogen wel eens hun aandacht
schenken aan hetgeen die buitengemeenten in de
buurt van Leiden deden. Oudorp en Koedijk, omdat
deze hebben getoond gas te willen hebben, Heilo, om
dat dit door zijn ligging als van zelf is aangewezen
op gasafname van Alkmaar ook al komt er een kabel
door de gemeente Lonneker verleende op hetzelfde
oogenblik, waarop het besloot gas van Enschede te
betrekken een electriciteits-concessie en Blerick nam
gas van Venlo, hoewel electrische energie op komst
was.
Het zou al heel zonderling zijn, indien het Alkmaar
sche gemeentebestuur, wanneer bet, over gasvoorzie
ning aan buitengemeenten gepolst werd, daartoe niet
bereid zou' zijn. Alkmaar toch verkeert in dezelfde
positie als Leiden. Het zou uit het bezit van zijn gas
fabriek nog meer voordeel- kunnen behalen, indien het
ook voor de gasproductie voor de omgeving zorgde,
terwijl de omgeving er toch nog door gebaat werd.
Bovendien vergete men niet, dat er naast de directe
ook groote indirecte voordeelen aan een diergelijke le
vering verbonden zijn. Hoe meer factoren er zijn om
de omgeving tot welvaart te brengen, hoe meer de
stad, die als haar metropool is te beschouwen, er van
zal profiteeren. Wie zelf buiten woont, en dus weet
wat hij direct of indirect uit de stad1 betrekt, kali
daarover het best oordeelen. Wie echter stedeling is,
geve er eens acht op, wat vrachtrijders en beurtschip
pers niet aan voorraden van de stad naar het platte
land brengen! Trouwens de voorbeelden, die bewijzen,
dat besturen van steden het groote belang van samen
werking met omringende gemeenten op velerlei ge
bied inzien, liggen voor het grijpen.
Bepalen we ons slechts bij twee andere zaken, welke
ook hier spoedig act.ueele beteekeni» kunnen krijgen
en herinneren er in de eerste plaats aan, dat de ge
meente 's-Gravenhage voornemens is met de gemeen
ten Zoetermeer en Zegwaard een overeenkomst te
treffen, waardoor de brandblusckmiddelen der resi
dentie voor 'hen beschikbaar zijn en dat tal van andere
stadsgemeenten met plattelandsgemeenten regelingen
ten aanzien van het blusschen van brand hebben ge
troffen (Breda, Enschede, Haarlem, Leeuwarden,
Utrecht, enz.).
Dan het tegengaan van vervalsching van voedings
middelen. De gemeentelijke keuringsdienst te Leiden
heeft hier het voorbeeld! gegeven, door op aanvrage
van Voorschoten en Warmond: deze gemeenten in zich
op te nemen, en in den Haag, Haarlem en Arnhem
zijn thans onderhandelingen met naburige gemeenten
voor gelijk doel gaande (d'en, Haag vraagt 8 ets.
's jaars cn per inwoner, Haarlem en Arnhem 10 ets.,
Leiden 12 ets.).
Het spreekt wel vanzelf, dat bij dit laatste onder
werp het indirecte belang, dat de stadsgemeente heeft
bij meerdere welvaart in de omringende gemeenten
den doorslag' geeft.
Zoo moge, naast het directe ook het indirecte be
lang te Alkmaar worden begrepen, indien de drie ge
noemde gemeenten eens pogingen in het werk moch
ten stellen, om gas1 van hier te betrekken. En waar
Oudorp en Koedijk slechts een beginsel besluit
namen, daar bestaat nog gelegenheid! om eorst nog
eenn te informeeren of men niet- gemakkelijker en
goedkooper gas van Alkmaar kan krijgen, dan wan
neer men zelf een fabriek gaat exploiteeren onder den
rook der nieuwe Alkmaarsche fabriek deze beeld
spraak zij ons veroorloofd, ook al rooken moderne gas
fabrieken niet. Voor Heilo zou dan tevens een ge
schikt oogenblik zijn. aangebroken om eveneens te
trachten gas te krij gen.
Wanneer deze dl' je gemeenten eerst eens gas van
Alkmaar betrokken wie weet welkt* er dan nog
zouden volgen
Zou het èn vota- Alkmaar èn voor de omgeving niet
d« gelukkigste oplossing in d# toekomst zijn, indien
het Leidsche voorbeeld van gasleveranti© cn verschaf
fing van electrieiteit op ruime schaal werd gevolgd,
indien dus de gemeenschappelijke belangen ten op
zichte van het-verlichtingsvraagstuk op den grondslag
van de meest mogelijke samenwerking werden behar
tigd?-
Hedenochtend om half acht is Minister E. R. H.
Regout te 's-Gravenhage overleden.
Zoo is dus, thans door den dood, aan het ministe
rie Heemskerk voor de tweede maal do minister van
Justitie ontvallen. Toen het ambt minister Nelissen
te zwaar begon te drukken en hij om gezondheidsrede
nen den llden Mei 1910 zijn ontslag nam, ging al
heel gauw het gerucht, dat Helmoads afgevaardigde,
de heer mr. E. R. II. Regout, broeder van den minis
ter van waterstaat, was aangewezen om den kundigen
en na-uwgezetten minister op te volgen. En het ge
rucht werd! zekerheid, toen de oud-minister Loeff, an
aermaal uitgenoodigd! om' de. portefeuille van justitie
te aanvaarden, bedankte ook wegens gezondheids
redenen. Enkele dagen daarna was de heer Regout
dan eek benoemd. De benoeming ging echter eerst
den 7den Juni in, en wel in verband met de werk
zaamheden, die de nieuwe titularis nog als commissa
ris-generaal van de Nederlandsche afdeeling op de
Brusselsche tentoonstelling had te vervullen. De be
noemde had reeds een eervolle loopbaan achter zich.
Den 31sten Mei 1886 hij waa den Iden Juni 1865
geboren en de zoon van het in Januari 1905 overleden
oud'-lid der Eerste Kamer promoveerde hij tot doc
tor in de rechtswetenschap op een dissertatie over het
faillissement. In Juni 1888 werd1 hij benoemd tot
ambtenaar van bet Openbaar Ministerie bij de kan
tongerechten te Roermond, in October 1893 tot sub
stituut-officier van justitie te Amsterdam, in Decem
ber 1893 tot officier van justitie te Roermond. Om
zich geheel aan het Kamerlidmaatschap te kannen
wijden hij werd bij enkele candidaat,stelling geko
zen vroeg en verkreeg hij in 1905 eervol ontslag uit
zijn betrekking en vestigde hij zich metterwoon te
's-Gravenhage.
In tal van commissies en besturen van vereenigin-
gen en maatschappijen hadi hij zitting. Wij herinne
ren er bijv. aan, dat hij voorzitter was van het Rijks-
woningcollege van art. 35 der Woningwet, lid van het
algemeen college van toezicht-, bijstand! en advies voor
's Rijks tucht en opvoedingswezen, van de staatscom
missie voor bedelarij en landlooperij, enz. enz.
Als minister toonde hij iemand te zijn met groote
werkkracht en werklust, met. de gave van krachtig en
duidelijk, in mooien stijl het woord te kunnen voeren
- hetgeen intusschen niet verhinderde, dat hij zich
dikwijls door een regeerings-commissaris bij de verde
diging van wetsontwerpen bijstaan liet-. Veel heeft
hij voorbereid maar ook van zijn ontwerpen zijn er
weinig in het Staatsblad terecht gekomen, hetgeen
natuurlijk do-or een deel van de natie ten zeerste,
door een ander deel echter niet in alle opzichten zal
worden betreurd'. De voornaamste wet, welke tot
standgekomen is tijdens zijn bewind is de zedelijk-
heidswet, welke door zijn voorganger was ingediend,
doch door hem werd verdedigd, evenals de erfgooiers-
wet. t
Ingediend werden door hem o.a. wetsontwerpen in
zake echtscheiding, onrechtmatige daad en militaire
rechtspleging.
Reeds bij de behandeling' van de laatste justitiebe-
grooting bleek, dat de gezondheidstoestand van mr.
Regout te wenschen overliet. Spoedig daarna ging
hij naar Nizza, waar helaas verergering van de
ernstige kwaal een hersengezwel intrad, welke
verregaande verzwakking ten gevolge had. Juist een
week geleden is hij in ons land teruggekeerd' om er
te sterven. Nog in de kracht van zijn leven is deze
krachtige, bekwame bewindsman want dat hij dit
was zal door vriend zoowel als door tegenstandor wor
den erkend heengegaan. Moeielijk zal 't zeker min.
He emskevk vallen, den heer Regout te vervangen door
iemand, die als zijn evenknie mag worden aange
merkt. liet is immers weinig waarschijnlijk, dat bij
ad iuteruia bet departement van justitie zal blijven
In lieereti tot de verkiezingen.
TWEEDE KAMER.
Bij de.verdere behandeling van d'e begrooting voor
Binnenlandsche Zaken laakte de heer De Beau
fort (V. L.) het verbod van opvoering van toonoel-
stukken, gevolg van een verkeerde toepassing van art.
188 der Gemeentewet.
De heer v an der Velde (A. R.) verdedigde
de zedelijkheids-verordening van de gemeente Schie-*
dam, waarop de heer De Beaufort critiek had uitge
oefend.
Minister Heemskerk zei, dat z. i. het ont
werp tot pensionneering van gemeenteambtenaren
een spoedige afdoening verdient, Inzake de herzie
ning van de Drankwet kon de minister niet veel toe
zeggingen doen. Spr. verdédigde d'e Schiedamsche
verordening, eveneens de toepassing van art. 188 Ge
meentewet- door den burgemeester van Apeldoorn bij
de opvoering van Allerzielen. Kaar aanleiding van
het verbod van ,,De Moid" wildé spreker echter nadere
inlichtingen aan den burgemeeat-er van Bergen-op-
Zoom vragen. Voor een appèl van de uitspraak van
den burgemeester op den minister gevoelde spr. niet
veel.
Verschillende leden repliceerden.
Mr. H. SMEENGE.
De heer mr. H. Smeenge, lid van de Tw-eede Ka-
a»»r au voorzitter van het hoofdbestuur der sohippws-
vereeniging Schuttevaer, welke vereeniglng haar 50-
jarig bestaan viert, is benoemd' tot commandeur in de
orde van. Oranje-Nassau,
Gemengd nieuws.
DIPLOMA MELKEN1 1913.
De vereeniging- „Hollands Noorderkwartier" stelt
in de maand Mei 1913, voor mannen en vrouwen, en
jongens en meisjes van minstens: 16 jaar, de gelegen
heid open, een diploma te verwerven voor bekwaam
heid in het melken. In afwijking met vorige jaren
kunnen ook personen boven 20 jaar hiervan
gebruik maken. Reiskosten naar en van Hoorn, waar
het melken zal geschieden, worden desverlangd' ver
goed.
Ka ontvangst der aangifte (bij den Rijkszuivelcon-
sulent te Hoorn), wordt den deelnemers een
boekje over het melken toegezonden, om hen
ip de gelegenheid! te stellen, de daarin beschreven ma
nier van melken vooraf flink te beoefenen. Spoe
dige aangifte is dus gewenscht.
Hollands Hoorderkwartier doet tevens een beroep
op de medewerking van de practische veehouders,
door de wijze van melken van aanstaande deelnemers
en deelneemsters dan het melkexamen te beoordeelen,
en hen op verkeerde gewoonten te wijzen, desge-
wenscht- aan de hand van bovengenoemd boekje.
MISHANDELING' HOOR VELDWACHTERS.
Voor de Groninger Rechtbank hebben terecht ge
staan twee gemeente-veldwachters, resp. te Kolham en
Seharmer, ter zake van mishandeling. Ze had'dten
iemand" met hunne sabels dermate bewerkt, dat zijn
kleeren tot op zijn rug waren doorgesneden en hij
zelf bloedend was verwond. De mishandelde bad' ab
soluut niets- met de ruzie in kweet-ie uitstaande gehad.
Ook van twee andere personen waren nog klachten in
gekomen.
De beklaagden hadden bij de inwoner® een stuk ter
teekening lat.en eirculeeren waarin veel ter hunner
verontschuldiging werd gezegd, maar uit de verkla
ring van een der getuigen bleek dat beklaagden zijn
naam er buiten zijn medeweten hadden onder geschre
ven.
Het O. M. eischte tegen dén Veldwachter uit Kol
ham 6 maanden gevangenisstraf en ontzegging tot
het vervullen van het ambt van gemeenteveldwachter
Voor den tijd van 4 jaar; voor den anderen beklaagde
4 maanden gevangenisstraf.
DE TYPOGRAFENSTAXING.
Gisteravond vergaderde het bestuur van de Am-
sterdamsche Drukkersvereeniging met den vertrou
wensman en enkele hoofdbestuursleden van den Ned.
Bond vau Boekdrukkerijen. Namens het- hoofdbestuur
van dien bond' werd! besloten op het schrijven der
werHiedenprgani'saties niet in te gaan en de onder
handelingen af te breken.
Van werkgeverszijde deelt men aan bet Hbld. mede,
dat het de bedoeling is den strijd1 tot- het uiterste voort
te. zetten en over het geheele land op bij den patroons
bond aangesloten drukkerijen z.g. „besmet" werk aan
te bieden.
UIT DE BEEMSTER.
Tot heemraad van het waterschap de Beemstér is
benoemd' de heer jhr. mr. B. C. van Merlen, te De
Bilt,
UIT SCHERMERHORN.
De landerijen van het Burgerlijk Armbestuur heb
ben in publieke verhuring opgebracht 770, tegen
620 bij de op 2 jaar geleden gehouden verhuring.
UIT OUDE-NIEDORP.
Hot nut. „Ons Genoegen," alhier, hield Donderdag
avond in het lokaal van den heer T. do Jong zijn 4e
bijeenkomst in dit seizoen. Na opening der bijeen
komst door den voorzitter, den heer A. Wonder, werd
de lezing vervuld door dien voorzitter. Deze was ge
titeld: ,,Op de vischmarkt te Amsterdam." Bijdragen
werden door verschillende dames en heeron ten beste
gegeven als: „De It.aliaansche houdlt een metsieje,"
„Rudio en Hoen en Snoek." Zoowel lozing als bijdra
gen vielen zeer in de smaak. Het geheel werd afge
wisseld door zang- en door de gramafoon van den heer
D. Wonder.
Nadat de. volgende vergadering werd! vastgesteld op
29 Febr. a.s. in het lokaal van den lieer A. Mijts, werd
deze. bijeenkomst' met woorden van dank door den
voorzitter gesloten.
UIT BROEK 01' LANGE NDIJK.
Officieel werd gister de burgetij aangezocht de
straat te reinigen. Op den middag waren dun ook
mannen en vrouwen hiermede bezig en was de straat
weg in korten tijd van zijn vuil,en last bevrijd. Voor
zeker ter navolging van andere gemeenten waard!
Alhier werd opgericht in verband met de ver
betering der volkshuisvesting „de woningbouwvereeni-
ging Broek op Langen dijk," gevestigd alhier.
Tot leden van bet bestuur werdeu gekozen: burge
meester Slot. voorzitter; II. J. Iloutkooper, secretaris;
W. J/. Dii'kmaat, penningmeesterD. Slot Pz„ A.
Gla-, J. Kostelijk en O. do Does.
ITet. doel der vereeniging is het aankoopen van.
bouwterrein en het bomven van arbeiderswoningen.
RECTIFICATIE.
Niet te 9'/2 uur maar te 10 uur zal de dipnst in de
Ked. llerv. kerk te Zuid-Scharwotido aanvangen.
KORTE BERICHTEN.
- Voor het kantongerecht te Hoorn werd gisteren
tegen H. J. Filers te Oagetgeest, wegens het onbe-
