DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Ambachtsschool,
No. 27.
Honderd en vijftiende Jaargang.
1913
ZATERDAG
1 FEBRUARI.
Aangifte van Leerlingen
Metselen en Kleermaken
BRIEVEN
52 *5ke" °r '**51 JianSt
ALKMAAR.
Kiezerslijst.
Het kind en de school.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Dit immmer bestaat uit 3 bladen.
voor den cursus 1913-1914
aanvangende APRIL ek, op eiken Donderdag
Vrijdag en Zaterdag der maand FEBRUARI,
's voorm. van 9—12 en 's nam. van l'/24 urm.
Behalve het practisch en theoretisch onder
wijs in de vakken Timmeren, Machinebank-
werken en Smeden, Meubel maken en Schil
deren, wordt ,er ook onderwijs in het
f 24.—, f 30.— of f 36.— in het jaar,
IW Leermiddelen en Gereedschappen wor
den aan allen kosteloos verstrekt.
H. VAN DEK HEIJ.
SPROKKELINGEN.
ALKMAARSCHE COURANT.
gegeven.
(Onvermogende ouders van leerlingen in beide laatst
genoemde vakken kunnen in aanmerking komen voor
een wekelijksche vergoeding).
INT" De leeftijd van 12 jaren moet zijn bereikt.
Onvermogenden kosteloos; niet-onvermogenden
betalen een schoolgeld van f 6.— f 12 f 18.
Nadere inlichtingen geeft de Directeur
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALK
MAAR brengen ter algemeene kennis, dat in het Ge-
meentebladl van Alkmaar No. 404 is opgenomen het
besluit yan den Raad dier Gemeente, genomen in zij
ne vergadering van 16 November 1912, waarbij is
vastgesteld eene
VERORDENING, regelende het beheer van
d'e STADS-APOTHEEK en den rang, het getal
en de bezoldiging van het aan dïe inrichting ver
bonden personeel.
Welke verordening, lieden afgekondigd, gedurende
drie maanden ter Gemeente-Secretarie ter lezing is
nedergelegd en aldaar tegen betaling van 0.12V2
in afdruk is verkrijgbaar gesteld.
Alkmaar, 31 Januari 1913.
Burgemeester en Wethouders voorn.,
G. RIPPING, Voorzitter.
DONATH, Secretaris.
De Burgemeester der gemeente Alkmaar,
Gezien de artikelen 11, 12 en 13 der Kieswet,
Noodigt de mannelijke inwoners der gemeente uit,
die vóór of op 15 Mei a. s. den leeftijd van 25 jaren
hebben bereikt en geplaatst wenschen te worden op de
lijst, aanwijzende de kiesgerechtigden voor de Tweede
Kamer der Staten Generaal, de Provinciale Staten en
den Gemeenteraad, voor het jaar loopende van 15 Mei
1913 tot 15 Mei 1914, voorzoover die inwoners
dat kiesrecht niet ontleenen aan een aanslag in de
Rijks directe belastingen over het laatstverloopen dienstjaar
in de gemeente Alkmaar opgelegd (grond- en personeele
belasting, dienstjaar 1912; bedrijfs- en vermogensbe
lasting, dienstjaar 10111912) daarvan ter Secretarie
der gemeente vóór 15 Eebruari a.s. te doen blijken op
de volgende wijze
1°- wanneer zij over het laatstverloopen dienstjaar
in een andere gemeente of in andere gemeenten in
eene of meer der Rijks directe belastingen zijn aange
slagen geweest (in de grondbelasting voor minstens
7 l)door inlevering van de voor voldaan geteekende
aanslagbiljetten van alle die belastingen, waarin
men is aangeslagen geweest, welke biljetten na de
vaststelling der lijst worden terug gegeven;
2o. wanneer zij aanspraak op kiesrecht meenen te
kunnen maken van te zijn mede-eigenaar van onroe
rende goederen in een onverdeelde nalatenschap, om
dat hun aandeel in den niet te hunnen name gestelden
aanslag in de grondbelasting voor die goederen ten
minste 1 bedraagt, door inlevering van een ter
secretarie daarvoor kosteloos verkrijgbaar gesteld for
mulier, vergezeld van de noodige bewijsstukken, waar-
toe behooren het aanslagbiljet of een afschrift daar
van en de noodige bescheiden ten bewijze van het ge
meenschappelijk bezit
(Deze bewijsstukken worden na dé vaststelling der
lijst terug gegeven.)
Personen, vallende onder de belastingschuldigen sub lo.
6,1 2o-, Bun*en geen aanspraak op kiesrecht ontleen aan
de gevallen hierna sub 3o. behandeld.
3o. a. wanneer zij als hoofden van gezinnen of als
alleen wonende personen in deze gemeente op den 31
Januari 1913 hebben bewoond sedert 1 Augustus 1912
rachtens huur één huis of een gedeelte van een huis,
dan welt oogst ens twee huizen of gedeelten daarvan
ta oi niift, met bijbehoorenden of gehuurden grond of
met ter bpnoning bestemde bijlokalen of bijgebouwen),
waarvan de per week berekende huur minstens f 1.50
V" u sen u u r k i e z e r s),
i'r i achtens eigendom, vruchtgebruik of huur een-
f j vaartuig van tenminste 24 kubieke meter in-
oui of 24000 Kg. laadvermogen (vaartuigkie-
z e r s)
j b. wanneer zij op 31 Januari 1913 sedert 1 Januari erg in die penaarie! Gelukkig maar dat jullie 'n
1912 onafgebroken in dienstbetrekking zijn geweest bij raidje van die diggelman kreegen en opvolgd' hewwe,
één of niet meer dan twee patroons, ondernemingen, j a,ars had Peet miskien nag plat te bed; leit. Ja, zoo
j openbare of bijzondere instellingen of als inwonende ken je toch maar nooit weete weer je weeze moete, de I
zoons werkzaam zijn geweest in 't bedrijf of beroep kunst loupt soms; zoo maar bai dé weg hè? Zoo binne
I hunner' ouders en als zoodanig over 1912 hebben geno- i der 'n hoop raidjes, die miskien al van heel vroeger, i
ten: 400 inkomen, of vrije kost en 200 inkomen, of van diggelgoed verkoopeds, beedelwijfe of zoo, ofkoo-
wel vrije kost, inwoning en 125 inkomen (loon-; me, deer hei je de s-likpot, fisselpot, kankerkussentjes
kiezers); (as je die gebruik© mag je in 48 uur niet slei-pe, dat
weet je zeker wel') heerenberger kruije, haarlemmer 1
c. wanneer rij op 1 Februari 1913 in het genot zijn
van een pensioen of lijfrente van 400, verleend door
eene openbare of bijzondere instelling of door eene on
derneming (pensioenkiezers);
(Voor hen die in beide gevallen, sub b en c vermeld,
verkeeren, kunnen inkomen, pensioen en lijfrente wor
den samengeteld ter bereiking van het vereischte be
drag van 400.)
d. wanneer zij op 1 Februari 1913 sedert 1 Februari
1912 den eigendom met recht van vrij-e beschikking
hebben van minstens 100 nominaal, ingeschreven in
een der Grootboeken der Nationale Schuld (Groot
boekkiezers),
of van minstens 50, ingelegd in de Rijkspostspaar
bank, in eene gemeentelijke spaarbank of in eene, be
olie en zoo meer. Den binne der ok nag 'n hoop die i
beleez-e kenne. Nou en dat ken beat helpe, al die din- j
ri e.,-, „„„1-'ge, maar je moete der an gelouve, want aars geeft 't
niks-i
Yan beleezen zou ik je nag wel effies wat vertelle
wille, maar ik doen het maar niet. Liever wil ik je ok I
nag 'n raidje geeve, Peet. Je moete best eete, je was- za]
se vroeger altaidl al zoo'n braiden mig, en nou niet
goed' weest, den zei je nou temet wel brand!e kenne,
denk k en dat mag niet, dat moet aars worre, en deer
om moet je veul eete. Soggeps- op je nugteren maag
geels boone- met stroop, diasi erg best en geeft deur-
straling, den veul1 breiden vleis- eete, vast alle midde- f
ge, en den neem met konkeltaid erst 'n fransie met
heerd door het bestuur van een rechtspersoonlijkheid vleis» en seivensi bij 't half zesisie weer 0 n fransie
bezittende vereeniging, van eene naamlooze vennoot- j beiden vl-eis, en den zei je zien dat je best op-
knappe.
van eene
eene naamlooze
schap, van eene coöperatieve vereeniging of
stichting (spaarbankkiezers);
e. wanneer zij met goed gevolg een examen hebben
afgelegd, ingesteld door of krachtens de wet of aange- f
wezen bij een algemeenen maatregel van bestuur
(e x a m e n k i e z e r s),
door inlevering van daartoe strekkende ter gemeen- 1
te-secretarie kosteloos verkrijgbaar gestelde formulie- j
ren, waarbij voor de onder 3o sub d genoemde kiezers,
die voor het eerst op de lijst wenschen te worden ge- j
plaatst, eene verklaring moet worden gevoegd van de
Directie van het Grootboek, den Directeur van de i
Rijkspostspaarbank of van de besturen van de overige f
daar genoemde spaarbanken en die op schriftelijk ver
zoek van de belanghebbenden hun wordt toegezonden, i
Hierbij wordt er aan herinnerd:
dat aanslagen in de Rijks directe belastingen,
name van d© vrouw, gelden voor haren man, die
minderjarig© kinderen wegens; goederen, waarvan
vader het vruchtgenot heeft, voor den vader;
dat aanslagen in de Rijks directe belastingen buiten
aanmerking blijven als zij, wat de grondbelasting
betreft, minder dan
ten
van 1
de
Nou ken je nooit denken Peet, wie ik hier lest ers
op de merkt sproken hew, en omdat je 't toch niet rai-
de kenne zei 'k 't je dadelijk maar zegge. Dirk
Brand, die vroeger nag bai julie 'n jaar of wat werk- t
man weest is.
'k Liep zoo- 111 m'n ientje de verkensmerkt ers over
en toen zag 'k, zoo 'n -endje van me of, ientje staan
en toe docht 'k, die ken 'k. Op i-ens viel 't me in en
in m'n aigen zeg 'k das Dirk! Ik nai 'm toe, zeggend':
hoe isi 't met je man, ho-e kom jij hier zoo verzeild?
Hij keek me met groote augen an en kon me niet
meer.
Hoe isi 't nou mit je zeg 'k, ken je Kees uit de Kog-
ge niet meer, die trouwt is met Trijn. Wel gos-
siemijne, ben jij 't Kees? zaid ie. Kerel wat bin jij 'n
d'eftug heer won-en! Weun je hier in Alkmaar? Ja,
zeg 'k, maar kom, Ieite we effies; opsteeke, ik trakteer.
We ging-e nai de Jager, en ik bestelde twai ligte kat- j
sies! Dirk vertelde me toe dat ie in Maidïecht weun-
i de en dat ie nou bai 'n neef van me te Schoor! te was- i
skip was. We keuvelden zoo over 't ien en aar en na-
tuurlijk ok over jullie, den ken je b-egraipe. Jullie
moete vooral de groetenisi van 'm hewwe! Effies deer-
na-e bestelde ik nag 'n
waarschuwt en leiding geeft.
Het gezin kan zulk een uitnemende leerschool voor
de coëducatie zijn, juist d'oor den ongedwongen om
gang tussch-en jongens en meisjes1 te bevorderen, door
vrijheid te geven, die vrijheid' is, omdat zij zich aan
wetten onderwerpt, Al' wat naar het bandelooze
zweemt, dient daardoor geweerd. En geen coëd'ucatie,
die ervaringswijsheid en natuurwetten overboord
werpt
Laat de jongen gerust in het normale geval tot het
inzicht komen, d'at hij over andere krachten beschikt
dan het meisje. De ridderlijkheid' moet dé wereld' niet
uit en het meisje is soms minder goed' toegerust voor
den levensstrijd dan hij, al) moet zij hem voeren als
hij.
Laat het meisje maar voelen, d'at zij later dé spil
I iol zijn, waarom het gezin draait en dat alle schoone
deugden van den vrede in haar nooit genoeg ontwik
keld' kunnen worden.
En laat beide kinderen van hun jeugd genieten. Er
geschiedt een onrecht, wanneer het meisje, omdat zij
meisje is, maar voor allen arbeid moet klaar staan en
allen vrijen tijd' opofferen. Wie zijn zoons laat spelen
i en zorgeloos genieten van de vrije uren en zijn doch
ters beschouwt a Is wezens, tot dienen geschapen, be- -
i gaat een zonde tegenover heide kinderen. Hij kweekt
in den knaap een egoïst, die zich later aan d!e vrouw
vergrijpen zal, omdat hij groot werd' in den waan, dat
zij er is voor hem. Hij kweekt in dat meisje een ka-
rakterlooz-e slavin, die luimen en grillen gehoorzaamt
en noch in zichzel've noch in haar kinderen het hooge-
re leert -eerbiedigen.
Laat uw zoons en d'ochters allen arbeid met elkan
der deelen naar aard' en aanleg, laat ze elkander die
nen -en als gelijken beschouwen. Geef beiden zulk een
opvoeding, dat alle gaven in hen ontwikkeld' worden,
zoodat heiden zich later in de maatschappij weren
kunnen.
Op deze wijze wordt de gezonde coëd'ucatie gediend
en niet die andere, welke grootere jongens en meisjes
als sekseloozen wil beschouwen. Zoo ook wordt er
begrepen dat het meisje een mensch is als de jongen,
als hij plaats mag vragen aan dén disch van d'e levens
vreugde en den levensernst.
IDA HEIJKRMANS.
Rotterdam.
1 in hoofdsom en Rijksopcenten no„
bedragen; voorts wat de Personeele belasting aangaat j bestelde ik nag n bittertje en toe kreeg© we 't j
alleen betrekking hebben op een rijwiel of een motor- 1°,^ V 1 i6n over c^e m)®seluke s-tree-
rijtuig of op beide te zamen of eerst na 31 December
1912 een aanslagbiljet is uitgereikt,
dat de huur voor eene woning, waaronder
ook is te
verstaan contributie aan eene coöperatieve bouwveree-
niging, als zij per jaar bepaald is, door 50 en als zij
per maand bepaald is, door 4 wordt gedeeld om de
weekhuur te verkrijgen. Is in den huurprijs het genot
van gas- of waterleiding begrepen, dan vindt hiervoor
geen aftrek plaats.
Huur-, vaartuig-, pensioen- of lijfrente-, grootboek-,
spaarbank- en examenkiezers die reeds op do thans van
kracht zijnde kiezerslijst voorkomen, hebben geo-
ne nieuwe aangifte te doen, tenzij wat
de huur- of vaartuigkiezers betreft - zij niet meer het
zelfde huis of vaartuig bewonen, dat zij op 31 Januari
1912 bewoonden.
Loonkiezers, die reeds op de thans van kracht zijnde
kiezerslijst voorkomen, wordt een nieuw aangifte-for
mulier ter invulling thuis gezonden.
Ingevulde formulieren kunnen kosteloos per post
aan den Burgemeester worden toegezonden, mits op
den omslag worde vermeld boven aan de voorzijde:
„V rij van briefport, ingevolge art. 50 der Kieswet" en
in den linker-benedenhoek de naam en woonplaats I
van den afzender en zijne handteekening.
Hij, die eene aangifte inzendt en daarin opzettelijk j
eene valsche opgave doet aangaande een feit, waar-
van de plaatsing op de kiezerslijst afhankelijk kan
zijn, wordt gestraft met gevangenisstraf van hoogstens
één jaar.
De Burgemeester voornoemd,
G. RIPPING.
DE GESCHIEDENIS YAN DE KLOK.
Reeds vroeg deed zich de behoefte aan een tij dm e-
ter gevoelen. De Assyriëra waren dan ook reeds in
hgt bezit van zoogenaamde waterklokk-en. In Niniveh
waren in het koninklijke palei-s en in ver-sehillend'e
i tempels vaatwerken geplaatst, die een bepaalde hoe-
veelheid water konden bevatten. Door een kleine
opening liep de vloeistof langzaam weg en er waren
mannen voor aangesteld, die de klokken weer vulden
■en door omroepers lieten verkondigen, wanneer ze
ke, die Piet Duin, jullie schoonzoon, en ik, weldersuit-
haald hadden. „Nou" zaidi Dirk Brand1, jullie wass©
wel broekie®, maar lang zoo erg niet as wai in onze
jonge taid wasse."
„We hewwe 't nag ers iensi had", zaidl ie, „dat ik
met 'n stik of drie kammeraadisi blauw kregen had,
nou en as dat beurde, dén zwurve we smags maar wat
bai de weg. Op lens, toe we bal 'thuis van Jan Gort -
en z'n vrouw wasse, 'n oud' steltje van zo wat 70 jaar, geloopen waren, wanneer dus een bepaalde- tijd-
was, i ruimte afgeloopen was. Hoe onvolkomen dit toes-tel
en z'n f was^het was overal verspreid' en reeds in het jaar
ullie
de
man 'n sukkel en dé vrouw 'n baas
va,n me kaimmeraadsi: We moste Jan
Nou mot- je weete, dat
we-ervan
zaid' ien
wijf ers' kwaad maake! Nou mot je weete, dat ullie 450 v- Christus- zegt Empedokas, dat men bij recht
bedstee net boven 'n kelder raampie was-. M'n, kamme- spraken gebruik maakte van de waterklok (klepsydra).
raad sitel'dle wat voor -en d'at was; in iens reiden, dat rec^er geval kon d'e waterklok overal en ten alen
begraip je. Weurhadide gauw 'n lange stok vonden en gebruikt worden, terwijl de veel later in Alexan-
'11 dik brok hout. To-e we dat bai- mekaar hadde, uitgevonden zonnewijzer, alleen bij zonneschijn
most 't raampie dér nog stiekum en stil uitno- dienst kon doen.
Een man uit Memphis; had de zonnewijzer, die van
cijferplaat en wijzer voorzien was-, als- voorbeeld ge
nomen en bracht iets dergelijks aan bij de waterklok.
Hier draaide de wijzer om een spil, die weer in ver
binding stond met een draad, waaraan een kurken
drijver was bevestigd. Druppelde het water weg, dan
daalde ook d'e drijver, spande daardoor de draad en
maakte dan, dat de wijzer langzaam omdraaide. Dat
was alles wel onbeholpen, maar het was toch een
men worre, en toe we dëermee klaar wasse, l-eidé we
ij dat dikke blok hout op 't kozijntje, de stok er over
heen met t iene end net oiider- de lanings van d!e bed
stee. Ien van ons douwde 't aare -end van de stok
nai d'e leigte, weerdéor 't aare end' met de lanings 'n
beetje nai de ho-ogte ging. 'tl Duurde niet lang of we
;j hoorden de vrouw van Jan Groot al op heur man
j schelden, dat ie niet zoo vroete most, hal d'e-ertegen-
over zai, dat hij niet dëe, maar dat zij niet stil lag. -
Deer hadde we skik in, dat begraip je, en wai wupteu 's groote verbetering, en een nog grootere was het, toen
VAN
KEES uit de Kogge
EN
I EET ÜEEETJE Tan om de Noord Tandaan.
VI.
Nadruk verboden. I
al brutaaler en net zoo lang dat er een of twee lan-
nings uit viele en 't ouwe steltje gedeelteluk nai be
neden zakte. Wai loupe van wat ben je me! Kraige
konne ze ons niet, en omdat' te we mekaar niet ver
klapte is- 't nooit, uitko-ome wie 't dein het.
Nou ken je wel merke Peet, dat we wat met me
kaar afk-euyelt hewwe. 't Was; 'n aardige oggend). Hai
het me ok nag verteld, dat as ie ers bij julie in de
buurt komt, ankoome wil.
Nou Peet, t beste met je hoor en ik hoop erg, dat
ik over 14 daage weer 'n brief van jou kraig, er! ken
j-e nag niet best, nou den- gaat oom maar weer an de
bak.
De groete van
Trijn
en mam.
ensdeels wasse we blaid ersi 'n brief van oom kree
gen te hewwe, en nou ken 't wel1 wee-se d'at ie meer
van z n beis-te, slob'broek, greip, mols en aare houpe
s egten houd, as van brieve skrijve-, hai ken er 'm
toch best mee redde.
Nou is 't wel weer, dat
'n benoude kat ken
ons toch zien leiten, dat ie 't ken.
nou eigenhik 'n .open molen met
ie in de benoudhaid- zat, en
rare spronge maake, maar hai het
Deerom hei jullie
'n giegouw, ken
Reet, Jullie skoppe t veerder as ik, want Trijn zel'k -
er niet zo gouw an kraige!
Aarsdëels speet 't ons erg, dat jij Peet o-ngaansch
wasse, en nou konne we wel uit de brief van oom zien f
dat je al weer 'n beetje opvlugde, maar 't is toch 'n
beroerde boel as moeder de vrouw n-iet in 't hoekie zit.
En weer jullie gien maid) hewwe, (nou defc binne teu^
genswoordug ok meistentaids kasjuffers), zat oom
(Yervolg.)
Coëducatie heeft er eerst dan plaats, wanneer jon
gen en meisje elkanders- invloed' ondergaan, elk ge
bied' van werkzaamheid, kunst en wetenschap kunnen
betreden, maar zóó, dat er in den jongen d'-e man ge
vormd wordt en in h-et meisje de vrouw.
Voed een jongen niet op als ware hij een meisje en
een meisje niet, als ware zij een jongen. KameraadL
schap is een uitstekende verhouding tus-schen onze
jongens en meisjes, maar d'e opvoeders begaan toch
er ingrijpende
veranderingen in het lichaam en het gevoelsleven van
jongens en meisjes plaats hebben, die jonge menschen,
die nog leerlingen zijn ten opzichte van zelfbeheer-
s-ching', zander eenig tactvol toezicht aan zichzelven
overgelaten worden. Meer dan eenige leeftijd! heeft
die dér oudere jongens en meisjes een ouderen vriend
of vriendin noodig, welke zich nooit opdringt, de rech
ten van den wordenden m-enscli eerbiedigt, maar toch
men d'e bovengenoemde inrichting verving door een
klein tandrad'. De Grieksche mechanicus Ktesibios
van Askra was; de uitvinder van deze verbetering, wel
ke hoofdzakelijk in Egypte werd! ingevoerd1. Dit land
verdiende met de nieuwe klokken, dat het tegen hoo-
ge prijzen overal heen zo-nd', groote sommen. Toen in
02 v. Christus Pompejus zijn triomftocht in Rome
hield, bevond! zich onder d-e meegebrachte trofeeën ook
een buitengewoon kostbare klepsydra, die eens aan
koning Mithridates had behoord.
De volksverhuizing maakte aa'n de Oost-ersche be
schaving een einde en d'e wereld zou geheel tot bar-
baarsehh-eid' zijn teruggekeerd, wanneer beschaving en
wetenschap geen toevluchtsoord' hadden gevonden in
de klooster-s. Ook d'e geschiedenis van tijdmeting en
tijdmeters hangt ten nauwste samen met namen van
monniken en geestelijken.
Bij de Germaanscha stammen bestonden verschil
lende methodes, om den tijd te meten. B. v. bij het
aanbreken van den dag werd! een slaaf met twee hel
men voor zich ergens geplaatst, de eene gevuld met
keisteentjes, de andere leeg. Hij wierp dan de steen
tjes zoo regelmatig mogelijk in dén leegen helm en
wanneer deze vol was, werd! hij afgelost en dé hande
ling herhaald. Deze zooi aangeduide tijdruimten wer
den door het slaan op een schild' verkondigd'.
Misschien heeft deze metho-de een monnik, Luit-
prand, in het klooster te Chartres, gebracht tot het
denkbeeld' van den eersten zandlooper, dien we ook
nu nog kennen. Maakte men ze groot, en gaf men de
uren aan door lijnen op het glas-, dan had' men werke
lijk een voortreffelijk instrument om den tijdl te me
ten. Desi te meer moet het opvallen, dat Alfred dé
Groote van Engeland, die ze toch ongetwijfeld moest
kennen, liever bij zijn methode bleef, den tijd door 't
verbranden van kaars-en af te meten, want dit was
kostbaar eni natuurlijk niet zeer nauwkeurig. Zand-
