DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
im.
No. 39
Honderd en vijftiende Jaargang
ZATERDAG
15 FEBRUARI.
A
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
Het electrisch bedrijf en het voor-
gestelde tarief.
B N N E j^L A ND"
ALKMAAR, 15 Februari.
Wat een staartnummer volgens menschen, die be
weren, dat ze het weten onze persoonlijke ervaring
reikt helaas, niet zoover! is in de loterij, schijnt een
jaartal, dat op een 3 eindigt, in deze gemeente voor
de verlichting te zijn. In het jaar 1853 toch kwam
hier ter stede een particuliere gasfabriek, in 1873
werd de prijs van het gas verlaagd) van 161/., cents per
kub. meter tot llVz cents, in 1883 kreeg men gemeen
te-exploitatie, in 1893 werd de fabriek belangrijk ver
beterd, in 1913 begint het electrisch bedrijf. De ge
meente treedt dit jaar, behalve als fabrikante van gas,
op als koopvrouw in electrischen stroom voor licht en
kracht. Zij heeft, toen zij het plan hadi opgevat, om
haar zaken uit te breiden, overwogen, of zij zelve ook
als fabrikante zou optreden, dan wel of het voor haar
voordeeliger was in te gaan op een der twee aanbie
dingen, welke haar inmiddels hadden bereikt. Zij nam
een adviseur in den arm den heer X. J. Singels,
directeur van het gemeentelijk electrisch bedrijf te
'a-Gravenhage die haar voorrekende, dat zij het
duurst uit zou zijn, indien ze zelf een electriscbe cen
trale ging oprichten, dat de aanbieding van de West-
Friesche Centrale in den beginne voordeeliger dan die
der Kenn. Elec. Centr. was, dat dit verschil later even
wel kleiner werd. Op grond van deze inlichtingen, en
daar de adviseur; had bewezen op zijn tijd ook koop
man te kunnen zijn, en de voordeeligste voorwaarden
voor de gemeente had weten te verkrijgen, besloot de
gemeente de K. E. M. als haar leverancier aan te stel
len» Gemeente en K. E. M. sloten gezamenlijk een
stroomleveringscontract, waarbij de gemeente ver
klaarde van de K. E. M. de benoodigde electriciteit te
koopen en de K. E. M. zich verplichtte deze electrici
teit ter beschikking' te stelen voor 2,5 cents per kilo
watt uur, terwijl! heti verlies tegen 1.25 ets. per een
heid berekend wordt en de gemeente bovendien beeft
te betalen voor do eerste 50 K.W. 80, voor de twee
de 50 K. W. 70, voor de derde 50 K. W. 60, voor
meerdere 50 K. W. 50, alles per jaar en per K.W.
De kosten van aanleg van het kabelnet der gemeen
te werden op 97.000 geraamd, de exploitatiekosten op
12.923.
Door een voedingskabeli komt de stroom van de cen
trale te IJmuiden naar hier.
Natuurlijk moest de gemeente de zekerheid hebben,
dat zij ten allen tijde als koopvrouw hare afnemers
zou kunnen bedienen. Er werd dus vastgesteld, dat
de Maatschappij steeds voldoende reserve moet hebben
en dat er iemand van de gemeente in, de centrale moet
worden toegelaten, wien aangaande het technisch be
drijf al© inlichtingen moeten worden verstrekt. Mocht
de Maatschappij in gebreke blijven stroom te leveren,
zonder dat er overmacht aanwezig is, dan zal' zij voor
elke storing een boete van 100 per uur *of gedeelte
van een uur, da.t deze storing geduurd zal) hebben,
moeten betiflen een storing van kortoren duur dan
5 minuten zal hierbij niet in aanmerking genomen
worden, wanneer zich in dezelfde maand een dergelijke
storing' niet meer heeft voorgedaan. De gemeente
raad heeft, zoo de Maatschappij in gebreke blijft, het
recht, door een enkele opzegging de overeenkomst te
doen eindigen op een door hem te bepalen tijdstip.
De Maatschappij moet in dat. geval aan hare verplich
tingen blijven voldoen tot den, dag, waarop de over
eenkomst eindigt. De stroomlevering zal moeten be
ginnen uiterlijk 1 Mei 1913, blijft de Maatschappij in
gebreke, dan verbeurt zij een boete van 300 per
week.
De Maatschappij zal dus wel' zorgen, dat zij op tijd
gereed is. Zal de gemeente het ook zijn? Wij weten,
dat er inwoners zitten to wachten op electrischen
stroom en stellig zou het in de gemeente op hoogen
prijs gesteld worden, indien een desbetreffende ver
zekering kon worden gegeven, waardoor anders lui
dende geruchten wordt er niet reeds gezegd, dat- het
Wel September zal worden voor er stroom wordt gele
verd? te niet wei-den gedaan.
Als zekerheid dat de Maatschappij aan hare ver
plichtingen zal voldoen heeft de gemeente een be
hoorlijke waarborgsom in haar bezit -de Maatschap
pij heeft een bedrag van 10.000 moeten storten.
Natuurlijk zijn er ook wederzijdsche verplichtingen.
De Maatschappij mag gedurende den duur van de
overeenkomst binnen de gemeente zonder toestemming
van Burgemeester en Wethouders geen electrischen
stroom, in welken vorm ook, noch om niet, noch tegen
vergoeding leveren aan anderen dan aan de gemeente.
De gemeente verbindt zich harerzijds om zoolang
de overeenkomst met, de Maatschappij loopt de voor
de openbare verlichting en voor stroomlevering- aan
particulieren benoodigde electriciteit uitsluitend te
betrekken van de Maatschappij. Zij verbindt zich
voorts aan geene andere personen of lichamen dan aan
de Maatschappij te zullen toestaan voor levering van
electriciteit binnen do gemeente geleidingen aan te
leggen of te hebben in of over do openbare straten of
wateren, behalve ten dienste van tram of andere
tractiebedrijven.
De Maatschappij vrijwaart de Gemeente voor alle
gevolgen van ongevallen en schaden, welke aan der
den mochten worden toegebracht' tengevolge van de
uitvoering van werken ingevolge deze overeenkomst
door of voor de Maatschappij gemaakt, of die een ge
volg zijn van de aanwezigheid van de aan de Maat
schappij toehehoorende electrische geleidingen en in
richtingen, behalve voor zoover die ongevallen of
schade zijn veroorzaakt door onrechtmatig ingrijpen
van derden.
De overeenkomst kan uitsluitend door de Gemeente
Alkmaar opgezegd worden, met inachtneming van een
opzeggingstermijn van 18 maanden.
De duur der overeenkomst zal minstens 10 jaar be
dragen, te rekenen vanaf den dag waarop voor het
eerst op regelmatige wijze stroom door de M. aan de
Gemeente geleverd is.
Opdat de gemeente echter het recht zal hebben het
contract te doen eindigen, moet zij voor het eindigen
van deze overeenko.mst 3.500.000 kilowatturen nuttig
afgenomen hebben. Indien echter de overeenkomst
15 jaren of langer zal geduurd hebben is de Gemeente
vrij haar op te zeggen, onafhankelijk van de totale
afname van electrische energie.
De Maatschappij is niet verplicht langer dan tot 1
Januari 1938 stroom te leveren tenzij anders mocht
worden overeengekomen.
Door liet sluiten van da.t contract kan de gemeente
dus als koopvrouw optreden. Maar zij dient klan
ten te krijgen en moest dus allereerst vaststellen, te
gen welken prijs zij haar koopwaar wilde leveren.
Haar adviseur ried haar aan heb te stellen tarief
aannemelijk te maken. En zorg vooral zei hij
dat je een z. g. n. dubbel tarief neemt, daar vaar je
zelf het best bij en je krachtverbruikers zullen wat-
blij met je zijn.
Het spreekt wel vanzelf, dat bij het iets anders
zeide. Hij betoogde, dat men door het dubbel tarief
in staat is de belangen, zoowel van het electrisch be
drijf, als die van de krachtverbruikers gezamenlijk te
dienen.
Dit dubbel tarief berust hierop, dat men den
krachtverbruikers de electriciteit tegen een goedkoop
tarief aanbiedt, gedurende die uren van het etmaal,
waarop weinig of geen licht aan de centrale ontno
men wordt, doch dat men hen een betrekkelijk duren
prijs van de electriciteit laat betalen op de uren van
het maximum lichtverbruik, dat is dus in de winter
maanden van 410 uur en in de lente- en herfst
maanden van 610 uur.
Gelijk men weet hebben B. en W. thans den Raad
het volgende tarief voorgesteld:
De per electrische eenheid te betalen prijs is:
a. Voor kracht.- of verwarmingsinstallaties kleiner
dan 3 K. W. een tarief van 10 ets. per eenheid (K. W.
uur).
b. Voor kracht- of verwarmingsinst-allaties grooter
dan 3 K. W. een dubbeltarief en wel 20 ets. per een
heid gedurende de uren van 410 uur des avonds in
de maanden November, December, Januari e,n Febru
ari en gedurende de uren van 610 uur des avonds
in de maanden September, October, Maart en April;
gedurende de overige uren 5 ets. per eenheid.
c. Voor verlichtingsdoeleinden, hijschinriehtingen
en alle huiselijk gebruik, 22 ct. per eenheid.
Bij een gebruik van meer dan 1000 per jaar in één
perceel wordt een rabat van 25 pOt. over het meerdere
toegestaan, waarvan de afrekening' plaats vindt aan
het einde van ieder kalenderjaar.
Met verbruikers, die in bet geheel meer dan 10.000
eenheden, voor licht en kracht, per jaar verbruiken,
kunnen Burgemeester en Wethouders bijzondere over
eenkomsten aangaan.
Wij merken hierbij op, dat een tarief van 20 ets
voor licht neerkomt op een gasprijs van 6 cent per
M3. en 1 K. W. op 1,36 P. K. wordt gerekend.
De burgemeester heeft de vaststelling van dit ta
rief geplaatst op de agenda der raadsvergadering van
Woensdag en daardoor de gelegenheid ontnomen, zoo
niet aan de raadsleden, dan toch aan de gemeentena
ren, om zich over deze belangrijke aangelegenheid een
meening te vormen. Hoe kan men zich in die paar
dagen de daarvoor noodige gegevens verschaffen,
hoe kunnen belanghebbenden zoo gauw beoordeelen of
het tarief aan de verwachting beantwoordt, dan wel
of er wijzigingen wenschelijk zijn, welke voor de toe
komstige afnemers van belang zijn, zonder dat het
gemeentebelang' zich daartegen persé verzet?
Wij meenen dat er alle aanleiding is om met na
druk den Raad te verzoeken Woensdag het tarief en
de voorwaarden niet vast te stellen. Wij1 weten,
dat er door enkele middenstanders, met prijzenswaar-
digen ijver, pogingen zijn aangewend om gegevens
ten opzichte van tarieven en voorwaarden in andere
gemeenten te verkrijgen ten einde vergelijkingen te
kunnen maken, maar natuurlijk kan dit onderzoek bij
lange na niet volledig zijn. En toch mag worden ge-
eischt, dat de zaak van alle kanten kan worden beke
ken. Er zijn heel wat vragen te stellen. Van waar
bijv. dat, blijkens do laatste statistiek van electrici-
teitsbedrijven in de gemeenten Amsterdam, Arnhem,
Delft, Dordrecht, Enschede, Gouda, 's-Gravenhage,
Groningen, Haarlem, Heerlen, Maastricht, Nijmegen,
Tilburg', Utrecht, Veendam de tarieven of voor licht
öf voor kracht lager zijn en te Almelo, Delfzijl, Loos
duinen, Naaldwijk, Rotterdam, Soest hooger dan de
thans door B. en W. voorgestelde? Moeten deze ver
schillen misschien worden toegeschreven aan toevalli
ge gunstigs of ongunstige bijomstandigheden? Zijn
er factoren in het spel als meterhuur, welke er bijv.
hier te Alkmaar niet en elders wel wordt- geheven en
daar als een niet onaanzienlijke belasting wordt be
schouwd? Is het dubbel-tarief voor vele gebruikers bij
nauwkeurig narekenen wel zoo voordeelig als het op
het eerste gezicht er uit ziet en in verhand hiermede
de prijs van het gewone stroomverbruik niet wat hoog?
Verdient het geen aanbeveling de aansluiting meer
aan te moedigen, gelijk men in Delft deed door te be
palen, dat zij, die zich het eerste jaar aansluiten dat
jaar een reductie van de helft van het tarief genieten,
of door de rabat-grens te verlagen, zoodat meerdere
verbruikers ervan kunnen profiteeren?
Waarom aan klein-industrieelen geen electro-moto-
len te verhuren of op afbetaling te leveren gelijk te
Arnhem geschiedt, of de gelegenheid te openen abon
nementen te sluiten, zooals mon bijv. te Delfzijl deed,
waardoor aan kleine verbruikers ook kleine winke
liers electriciteit geleverd wordt op gelijksoortige
voorwaarden, als dat aan g^sverbruikers door den
muntgasmeter geschiedt?
Wij stelden deze reeks vragen slechts óm aarzeling
te wekken, in de hoop daardoor er toe medetewerken,
dat alvorens de Raad een beslissing neemt, welke
overijld' zou zijn zoo ze Woensdag viel, aan belang
stellenden en zij, die dit kunnen worden, ruimschoots
gelegenheid wordt gegeven, zich op de hoogte te
stellen en mogelijke wenschen kenbaar te maken.
Want het moge hier een technische kwestie gelden,
het is daarom niet uitgesloten, dat er door den Raad
wijzigingen in het tarief worden gebracht wij her
inneren bijv. aan Delft, waar de Raad het voorstel van
B. en W. op eenige punten wijzigde.
De gemeente, eenmaal koopvrouw geworden, moet
immers trachten zich veel klanten, maar bovenal zich
tevreden klanten te verwervenEn wijl zij een open
bare koopvrouw is, kan zij dit niet beter doen, dan
door haar toekomstige afnemers in staat- te stellen
haar hun meening te zeggen, voor zoover deze mocht
-afwijken van hetgeen zij zich ten aanzien der prijzen
voorgenomen had.
EERSTE KAMER.
De algemeene beschouwingen over de staatsbegroo-
ting werden in de gisteren gehouden zitting geopend
door den heer Reekers (R. K.) Spr. noemde de
grief van machteloosheid der christelijke beginselen
in het staatsbestuur onbegrijpelijk.
Verdwijnt de rechtsche meerderheid, dan krijgt men,
zoo betoogde spreker, -een overwicht van de socialis
ten, want een vrijzinnig kabinet op de basis van eigen
meerderheid achtte hij uitgesloten.
Verder verdedigde hij de weigering van subsidie
aan de vereeniging Zedelijke Opvoeding.
De heer Pianssen (A.-R.) bestreed breedvoerig
de rede, door mr. Van Deventer gehouden bij de be
handeling van de Indische begrooting in de Tweede
Kamer.
De heer Van der F'eltz (V. D.) besprak het
algemeen beleid der regeering. Spr. wees op ver
schijnselen van toenemende scheiding' onder ons volk,
en hij keurde af, dat- de regeering door verschillende
maatregelen een domper zet op het streven van de
vrouw naar zelfstandigheid.
Hij verweet- aan de regeering het ignoreeren van de
vrouwenbeweging; zij onthoudt aan de vrouwen zelf
het kiesrecht, handelt meer naar de stembusbelangen
van de christelijke partijen en brengt allerminst de
oplossing- van de kiesrechtkwestie. Wel wil zij geven
een aanzienlijke uitbreiding van de macht der Kroon.
I11 hare werken streeft zij naar staatsvoogdij en staats
socialisme.
De heer Van der Does de Willebois
(R.-K.) bepleitte bevordering van de christenzending'
in Nederlandsch-Indië.
De heer O rem er (U. L.) drong o.m. aan op
drooglegging van de Zuiderzee.
De heer W o 11 j e r (A. R.) zeide, dat de rechter
zijde evenveel recht heeft voor haar onderwijs uit de
schatkist te putten al's1 de linkerzijde. Wij vragen
gelijkheid, geen privilegies, zei spr.
te gewagen van de helft der werkkracht, in plaats
van 1/8, verworpen, met 36 tegen 24 stemmen (rechts
tegen links).
Gemengd nieuws.
POKKEN TE LOSSER.
Te Groiiau zijn verscheidene personen, die daar per
trein aankwamen, teruggezonden, omdat zij niet in
het bezit waren van een bewijs van herinenting, waar
om aan het station te Enschede de reizigers1 werden
gewaarschuwd, met het gevolg, dat meerderen de reis
afbraken om zich te Enschede te laten vaccineeren.
UIT EGMOND AAN ZEE.
I11 de laatst gehouden raadsvergadering merkte de
heer Zwaan na lezing der notulen op, dat hij ep. eenigd
andere leden bij het besluit tot overname van straten
begrepen hadden dat voortaan altijd aan straten ge
bouwd zal worden, vandaar dat hij meende dat öf zij
het niet duidelijk verstaan hebben of de voorzitter
zich verkeert heeft uitgedrukt en dat hij daarom aan
merkingen maakte op de notulen.
De heer Snoeks wasi het hiermede geheel eens.
De voorzitter zeide, d«at genoegzaam blijkt uit de
Bouwverordening, dat ook aan zandwegen gebouwd
mag' worden, mogelijk ook dat- hij eens -een verkeerd
antwoord heeft gegeven, er is toen zoolang gepraat,
maar het neemt niet weg, dat het voorstel van B. en
W. ten slotte in stemming is gebracht; in ieder geval
de notulen zijn goed en deze kloppen geheel met een
der Alkmaa.rsche bladen.
De heer Conijn merkte den heer Zwaan op dat ge-
diiscuscerd mag zijn over bouw aan straten, doch dat
neemt niet weg dat het totaal niets met het- voorstel
van B. en W. te maken had»
De voorzitter bracht thans in stemming de al of
niet goedkeuring der notulen. Deze werden goedge
keurd met aller stem, uitgezonderd van de heeren
Zwaan en Gul die zich buiten stemming hielden.
Hierna werden de laatste notulen gelezen en goed
gekeurd.
Een adres dei' feestcommissie voor 1913 werd in
handen van B. en W. gesteld.
Aan den onderwijzer R. van der Bij werd, ingaande
1 April 1913, eervol ontslag verleend.
Op een adres van ingezetenen en der Huurwnar-
borgvereeniging resp. de prijs der stratenovername te
verminderen en te laten vervnllen en in verband met
bet gehoorde in de vorige raadsvergadering stelden
Burg. en Wet-hs. voor:
de Gemeente zal straten aanleg'gen tegen betaling
van 10 per strekkenden meter en 5 zoo aan slechts
één kant gebouwd wordt, terwijl de bouwer 5 jaar on-
derhoudplichtig blijft.
Voor bestaande straten zal elke overname-aanvrage
afzonderlijk behandeld worden.
Dit voorstel werd 11a eenige. bespreking in principe
aangenomen; tegen stemde de heer Gul.
Daarna ging de Raad over in geheim Comité ter
behandeling van een verzoek omtrent grond naast de
vroedvrouwswoning.
TWEEDE KAMER.
De behandeling van het ontwerp tot regeling van
de invalid!teits- en ouderdomsverzekering werd giste
ren voortgezet. He-rvat werden de beraadslagingen
over art. 60 en de amendementen daarop van den heer
Duys.
De heer Goeman Borgesius (U.-L.) was
overtuigd, dat duizenden, hoewel zij meer dan éénder
de van hun vroeger loon verdienen, toch in zulk een
deerniswekkenden toestand verkeerpn, dat zij voor een
uitkeering wegens, invaliditeit- in aanmerking belmo
ren te komen. Spr. stelde met 9 andere leden bij
amendement voor, dat de invaliditeit-srente niet kan
worden ingetrokken, nadat de verzekerde, aan wien
die rente is toegekend, den leeftijd van 60 jaar heeft'
bereikt.
De beer Salens (R. K.) zeide, dat- de rechter
zijde niet zal meedoen aan den wedloop om de zaak
nog mooier te maken en alles in het honderd te, stu
ren. Hij sprak in afkeurenden zin over de indiening
van het amendement-Borgesius.
Minister T a 1111 a zeide niet te weten, waar
vandaan hij het geld zou kunnen halen, dat bij aan
neming van de amendementen noodig zou zijn.
De heer Goeman Borgesius repliceerde.
Hij wijzigde zijn amendement zoodanig, dat er in
wordt gesproken van blijvend© invaliditeitsrente.
Spreker merkte op dat de rechterzijde veel beter
deed met te spreken dan om politieke redenen te zwij
gen.
Waarop de heer Do S a v 0 r n i n Lobman in
liet midden bracht dat de rechterzijde geen lust heeft
te spreken over geïmproviseerde amendementen.
Na verdere discussie, waarbij het soms zeer heitig
toeging, werd het amen demon t-Duya, om in art. 00
UIT SCHERMERHORN.
Vrijdagavond hield onze afdeeling van den Bond
voor Staatspensiouneering een druk bezochte propa-
gauda-a-vond. Nadat een zangkoor onder leiding van
den heer Plevier het „Op voor de grijsheid" had gezon
gen, hield de lieer IJzerman, voorzitter der afdeeling,
eene openingsrede, waarin hij besprak, hoe op dit
oogenblik de' kansen voor de staatspensionneering
staan. Hij weesi op den g'roei der volksbeweging' voor
het. staatspensioen, en hoe daartegenover de regeering'
aan het- volk oen dwangverzekering wil' opdringen.
Na de nadeelen van Talma's invaliditeitswet te heb
ben uiteengezet, liet hij do houding van de politieke
partijen tegenover liet- staatspensioen de revue passee-
ren, en wees o.a. op het halfslachtig standpunt der
vrijzinnige concentratie. Ten slotte wekte hij de ver
gadering op om bij de aanstaande verkiezingen hun
stembiljet to gebruiken, en om door krachtige pro
paganda de macht te vormen, die het eenige middel
is om den tegenstand te breken.
Hierna werd door de tooneelvereenig-ing „Amieitia"
opgevoerd het stuk „Poppekastje" of „Oud en Arm."
De opvoering van dit stuk was onberispelijk 'en wel
in staat het verschrikkelijke van den toestand aan té
toonen, waarin vaak oude arme menschen verkeeren.
Hierna spoorde de voorzitter de aanwezigen aan
zich als lid van den Bond op te geven, waaraan door
10 personen gevolg werd gegeven, zoodat de afdeeling
thans 77 leden telt.
De voorzitter bracht dank aan degenen, die hun me
dewerking tot den avond verleenden.
UIT IIEER-IIUGOWAARD.
De vergadering der Prot. kiesvereeniging „Burger
plicht" werd gehouden in het lokaal van den heer Pij
per. De voorzitter, de heer Je. Met-, opende de verga
dering, allen welkom heetend© en wijzende op het
groote gewicht van het jaar 1913, waarin de verkie
zingen voor gemeente, provinciale- en Generale Sta
ten moeten plaats hebben.
Uit de rekening van den penningmeester, den heer
C. de Boer, bleek, dat tegenover 107.121 ontvangsten
J 56.70 uitgaven stonden, zoodat de rekening sloot
met een batig saldo van 50.426. Na door een com
missie te zijn nagezien, werd deze rekening goedge
keurd en ontving de penningmeester -den dank dor
vergadering voor zijn gehouden beheer.
De aftredende bestuursleden, de heeren J. Akker
man, Jc. Blom, D. Schagen en Jc. Met,, werden als
zóódanig herkozen, terwijl voor de vacature in wijk 1
werd gekozen de heer D. Ilartenbcrg en voor de vaca
tures in wijk 4 de heeren P. Blauw en C. Kroon.
Met algemeene stemmen werd jhr. mr. P. van Fo
ri est candiilaat gesteld voor de Tweede Kamer.
Nadat nog door den secretaris het jaarverslag was
uitgebracht, werd de vergadering gesloten.
KORTE BERICHTEN.
De nog steedsvoortvluchtige „mevrouw Ro-
meijn" werd gisteren door de rechtbank te Amsterdam
wegens de bekende handelingen veroordeeld tot 8
jaar gevangenisstraf.
In hot Kanaal te Wemeklinge is gisternacht
een met aardappelen geladen schip gezonken.
Door administratief en technisch personeel der
artillerie-inrichtingen aan de Hembrug. aangeslagen
