DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Strakers Squire,
No. 115
Honderd en vjjftiende Jaargang.
1918
WOENSDAG
21 MEI.
Stedelijk Museum, i
DE VRÖÜWl8Ï3M913.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groot*
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Telefoonnummer 3.
KOSTELOOZE BEZICHTIGING
rv (Slot).
En wanneer ge nog niet moegekeken zijt, wandt dan
uw schreden naar de Vrouw iu het laboratorium, de
rouw in het bank- en kantoorwezen, de Vrouw in het
openbaar godsdienstig leven, de Vrouw in. de
Vrouw in
STADSNIEUWS.
staatspensionneering.
Firma STlKKEL, OLIJ an TEN ZELDAM.
AARSC
ODRANT.
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
w-el zea
op Kondag 35 Mei a.s., 's namiddags van 1 tot 3 uur.
Ingang: BREEDS1RAAT.
Kinderen beneden 12 jaar worden niet toegelaten,
van 12 tot 16 jaar slechts onder geleide.
Gelijktijdig mogen niet meer dan 50 personen inde
lokalen zijn.
Het la verboden in de lohalen te roofcen.
ALKMAAR. 21 Mei.
Do ruime bal van bet hoofdtentoonstellingsgebouw
leidt naar het paviljoen met een kiosk, welker wanden
zijn getooid met reeksen tabellen en graphieken, die
zoo mooi en aantrekkelijk mogelijk gemaakt zijn en
op deze wijze gegevens verschaffen omtrent de getal
sterkte der vrouw in Nederland, stijging van de le
venskansen der vrouwen en mannen, de huwelijks
frequentie der vrouw, de geslachtsverhoudingen der
geborenen, de zorg voor het pasgeboren kind, de leef
tijd der gestorvenen enz. enz.
Wie deze statistieken nauwkeuriger en meer op zijn
gemak wil bekijken vindt daart-oe gelegenheid in een
der tentoonstellingsuitgaven.
„Maatschappelijk werk" heet de veel-omvattende
rubriek, waarin de resultaten zijn samengebracht van
den vrouwenarbeid, die herinnert ge u de regels
der cantate nog, welke wij in een vorig artikel aan
haalden? tracht het individu gelukkiger te maken
door eigen krachten op te wekken of invloeden van
buiten aan te brengen, door vooroordeelen op te rui
men en misstanden op te heffen. Hier zien we voor
oogen de rol der vrouw in de vredesbeweging, hier is
op allerlei wijs voorgesteld hetgeen voor vrouwen
wordt gedaan om voor haar zedelijk heil te waken, in
asyls en doorgangshuizen, door vereenigingen en bon
den. Maar ook de zorg voor het verwaarloosde, het
achterlijke, het misdadige kind en de zorg, overgeno
men van de moeder als zij buiten haar huis te werken
moet gaan is in beeld gebracht en al kon, waar het
moreel streven dikwijls hoofddoel is, door 't materiaal
geon afgerond geheel gegeven worden, toch blijkt ten
duidelijkste welk een omvangrijke taak ook op dit ge
bied door de vrouw wordt vervuld. En vooral niet
binder is dit het geval op het gebied der armenzorg'.
De catalogus geeft van dit belangrijke onderdeel een
afzonderlijk alphabetisch register, licht den bezoeker
door een kort, pittig artikeltje omtrent elke onder-
nfdeeling in en maakt van iedere vereeniging doel en
streven op de tentoonstelling aanschouwelijk voor
gesteld duidelijk. Het is niet mogelijk in bijzon
derheden af te dalen, maar op enkele mooie, leerzame
demonstraties mogen we wel even wijzen. Vlak naast
elkaar heeft men twee arbeiderswoningen ingericht,
de een, zooals het kan en moet, de ander, zooals het
niet moet, maar. meestal is. In de goedbewoonde
woning huist het gezin voornamelijk bij de ramen, in
de andere tusschen kachel en bed, in de eerste zijn
stevige, degelijke, geen onnutte meubelen, in de an
dere onsoliede stoelen met namaak-leeren zittingen en
tallooze overbodige prullen, in de eene is de ventila-
tie-koker geheel vrij, in de andere.bezet met prent
briefkaarten, plaatjes enz., in de eene ziet men dege
lijke, geriefelijke gebruiksvoorwerpen, in de andero
niets van dat alles, omdat het geld is uitgegeven voor
de meubelen, de kleeding hier voor den geringst mo
gelijken prijs het beste, daar echter onpractisch en
onhygiënisch, het eerste gezin wordt gevoed volgens
berekende volksmaaltijden, het andere naar de tradi
tie van jaren her, die door het duurder worden van
vleesch, brood, melk enz. onvoldoende is.
Is dit zouden we willen vragen maatschappe
lijk werk of niet?
Een soortgelijk pakkend contrast troffen we in de
afdeeling ziekenverpleging aan: een gezin, waar de
wijkverpleegster niet en vlak daarnaast een waar ze
wel werkt. In het eerste slaapt de ziekelijke vrouw-
met de andere familie in een bedstee, onordelijkheid
en onreinheid alom, het raam potdicht, de vloer be
dekt met vieze kleedjes. En nu de mooie keerzijde: de
zieke vrouw verhuisde in een ledikant en zij is goed
verzorgd, de kamer is opgeruimd, ordelijk en frisch..
de weldoende fee, die deze ommekeer in het leven
riep, draagt den schoonen naam van „zuster."
Tn deze afdeeling vooral heeft de vrouw, ons man
nen wat te zeggen en het is soms of er ons plotseling
een brok in de keel schiet.
En terwijl wij' dit schrijven, hebben we weer -roor
oogen het weemoedig-stemmende roode lichtje, dat
zoo vaak uitgaat als er een tuberculose-lljde/ ïn de
wereld sterft en dat al maar door uitgaat,
maal in een minuut.
Ja, de vtouw voert ons wel naar de menschheid
met haar weedom, maar daar is zij immers met haar
opofferende liefde en haar zachte, weldoende hand
thuis, daar vooral toont de vrouw zich rijk en groot
en voelen wij mannen ons zoo arm en klein
Welk een zorgen liggen hier, maar ook welk een
zegeningen
Hoe groot is liet verschil met het „Zorgenstraatje,
waar do kommer der huisindustrie zoo duidelijk
spreekt, doch elko lichtzijde ontbreekt.
Hard en puntig als de bestrating daar, is het leven
der huisarbeidstwrs, die in die woninkjes haar betreu
renswaardig bestaan leiden voor 6Vz cents naaien,
voor 5 cents garnalen peilen, voor 3 cents erwten le
zen of tabaksltrippen, voor 4x/2 cents boontjes doppen,
voor 3^/2 cents matten-vlechten wij noemden U
u u r ioonen lozer 1 De woninkjes zijn ingericht met
de oigen voorwerpen der bewoonsters in de een
kijkt Karl Marx op de werkster neer, in de ander de
Verlosser. En beider oogen aanschouwen een beeld
van ellende, welke om verbetering vraagt, neen
schreeuwt. Veel is er op deze tentoonstelling, dat
van economischen vooruitgang gewaagt, maar zoolang
er nog 13<X)0 vrouwen in Nederland om haar betreu
renswaardig bestaan zulk een bitteren strijd hebben te
voeren, zal er in het concert van loftuiting een sner
penden wanklank worden gehoord.
Na dit sombere tafereel kan men zich gelukkig naar
lieflijker oord begeven, naar onze koloniën, waar de
vrouw zich ook een plaats onder de zon heeft ver
overd, waar bonte kleurenpracht heerseht en een
schat van mooie dingen te bewonderen valt, zoo mooi,
dat men niet te kiezen weet tusschen de smaakvolle
inzending van Paramaribo, de kostbare weefsels en
artistieke voorwerpen van Borneo, de schitterende ex
positie uit het Hemelsche Rijk van Java.... Hier
kunt ge uw oogen den kost geven en uw ziel in ver
rukking brengen. En het gisteren-geopende Indische
huis, dat in natuurlijke grootte opgetrokken is, en
dat zoo getrouw mogelijk de woning en de omgeving
van de doorsnee Hollandsche vrouw in haar gezin op
Java weergeeft, zal een aantrekkelijkheid te meer vor
men.
Wilt ge u verblijden over vooruitgang, wijdt dan
vooral uw aandacht aan het museum van ouders en
opvoeders. aan de heerlijke ontplooiing van het onder
wijs, aan de afdeeling kinderlectuur, n\et zijn opvoe
dend-kinderlijk schoon én waar streven.
Dan eindelijk de Kiesrecht-zaal. Er is een tijd
geweest dat men spotto met den drukte-makenden
kant der Emancipatie esi smalend sp*rak over Eman-
cipatoria, vruchtbaar thema, gelijk jonkvr. Jeltje de
Bosch Kemper eens schretef voor hatelijkheden en ste
kelige toespelingen. De mannen lachten er om, en de
vrouwen ergerden en bedroefden zich om het dwaze
optreden^ van enkelen liarex.
Die tijd doet denken, aan den onzen met zijn onzin
nig bedrijf van Engel sche kiesrechtfuries, dat den
vrouwen geen zier vegder brengt in den moeielijken
strijd. Maar wij vra gen in gemoede of deze wapen
schouwing, die „de vrouw 18131913L heet, niet de
krachtigste betooging- vóór vrouwenkiesrecht is.
Er wordt op deze t£jnt-<vonstelling volstrekt niet meer
geijverd voor vrouw<«jkieisrecht, dan voor andere rich
tingen, die verbetering dor positie van de vrouw be
oogen. Maar komejn de sVralen van den wijden cirkel,
welke het hier in b»eeld gybrachte arbeidsveld van de
vio'aw afbakent, niet samen in het middelpunt en is
het wonder, dat nten zich d»iar het standpunt van het
kiesrecht voor de vrouw denkt? Dat de gedachte zich
opdringt, dat de begaafde, ontwikkelde, op zedelijk,
eoonomisch en maatschappelijk gebied hardwerkende
vrouwen minder politieke rech.ten hebben dan de por
tiers, die de tentoonstellmgsgeibouwen bewaken?
VERPLAATST.
De hfcer T. J„ Ranke, commies tder posterijen en te
legrafie. 4e klasne te Hoorn is met ingang van 24 Mei
ofvergeplaatst naar het postkantoor alhier.
De afdeeling Alkmaar van den Bond voor Staats-
pensionneering hiejd gisteravond een zeeir goed bezoch
te ledenvergadering in de bovenzaal van het café Cen
tral.
Na een kort, woord van welkom van den voorzitter,
den heer Jb. 'Cloeck, las de secretaris, de heer H. Lee-
rueyer de nottulen dor vojige algemeene vergadering,
welke onvera nderd werden vastgesteld.
Door den heer c(e Boer werd als afgevaardigde naar
de Bondsvergadering verslag uitgebracht, hetwelk
werd goedgekeurd.
Door den heer Aukes werd verslag omtrent de j.l.
Zondag gehouden federatievergadering uitgebracht.
Spr. begon met mede te deelen, op welke wijze vau
den heer van Foreest het door ons reeds medegedeelde
antwoord was verkregen. Door de heeren Cloeck,
Oudt en Aukes werden deze antwoorden opgezonden
aan het comité van actie, de verwachting uitspreken- j
de, dat het comité zich wel zou kunnen vereenigen
met de antwoorden. Er kwam een voorloopig' ant
woord in van den secretaris van het comité van actie,
waaruit bleek, dat er twee stroomingen waren in het jj
comité, do eene wilde, mocht er gevaar komen, dat de
rechtsche Candidast werd gekozen, dan den heer van
Foreest steunen, de tweede strooming wilde hem niet
steunen.
Genoemde bestuursleden hebben toen den toestand
in het district geschetst. Besloten is toen dat een
afgevaardigde van het comité van actio en ook één
van het Hoofdbestuur aanwezig zou zijn op de federa
tievergadering, waarover spr. nader verslag uitbracht,
Het resultaat was, zooals we mededeelden, de leden op
te wekken naar hun eigen overtuiging hun stem uit
te brengen. Spr. zette uiteen, waarom hij zich met
dit advies niet kon vereenigen, wat zijn bedanken als
lid van het federatiebestuur tengevolge had.
De heer Schroder zeide ter vergadering te zijn ge
komen om leering op te doen. Spr. zag gaarne toege
licht, waarom de antwoorden van den heer van Fo
reest niet voldoende zijn, zooals het Hoofdbestuur
van den Bond oordeelde.
De heer Aukes zei, dat de antwoorden niet voldoen
de gevonden zijn door het Comité van Actie en het
Hoofdbestuur, doch bij 3 leden van het C. v. A. en
door het geheele Hoofdbestuur werd geoordeeld, dat
de heer van Foreest geen tegenstander is van Staat.s-
pensionneering. Ware de heer v. Foreest lid van den
Bond van Staatspensionneering, dan zou zijn ant
woord op vraag A heel anders zijn. Dit antwoord, zei
de heer van Hagelen, secretaris van het Comité van
Actie, lijkt naar niets.
Wrat vraag B betreft heeft de heer v. Foreest ook
geen rond antwoord gegeven, hij houdt hier een slag
om den arm.
In het antwoord op C. komt de vrij-liberaal weer
boven. Het Belgische stelsel komt hier naar voren,
n.l. dat der vrijwillige verzekering.
De heer Schroder kon niet meegaan met hen, die
van meening zijn, dat de heer van Foreest over boord
moest worden geworpen om de actie voor Staatspen
sionneering. De heer van Foreest is in zijn antwoord
eenvoudig getrouw gebleven aan het concentratiepro
gram, dat in do behoefte ontstaan door ouderdom
moet voorzien worden door uitkeeringen uit de staats
kas, onverschillig of de behoeftigen al dan niet tot de
loonarbeiders behooren. Verzekering van uitkeeringen
boven het minimum dat aan behoeftigen wordt ver
strekt, dient, van staatswege bevorderd en geldelijk
gesteund te worden. Verder mag niet teruggedeinsd
worden voor verhooging van directe belastingen.
Van iemand, die aan daadwerkelijke politiek
doet als de heer van Foreest, kan niet anders ver
wacht worden dan dat hij antwoordt met eenige te
rughouding. Spr. ziet niet in, dat de heer van Fo
reest maar eenigszins ontrouw is aan het concentra
tieprogram. Iemand, die Kamercandidaat is en zelf
zegt, dat hij geen kans van slagen heeft, kan zich ge
makkelijk voor de vragen uitspreken.
De heer van der Blij oordeelde dat- het neutrale
schip in het gezicht van de haven plotseling de poli
tieke vlag geheschen heeft. Een reeks van jaren is
onder de neutrale vlag gevaren. Nu we de actie zul
len toonen, komen de politieke belangen naar voren,
dat is een gevaar.
Ook voor spr. is staatspensioen geen hoofdzaak,
maar de politiek. Spr. kan niet anders blijven dan in
de neutrale fijn. We moeten op dat neutrale stand
punt blijven, doch staatspensioen trachten te krijgen
op de boste manier, dat het binnen te halen is.
De heer van Foreest is geen tegenstander van
Staatspensioen, is gezegd. Die slappe afwijzende hou
ding van den heer van Foreest wordt als voldoende
gequalificeerd om hem te behouden. De heer van Fo
reest heeft meerdere malen getoond tegenstander van
Staatspensioen te zijn. De heer Gerhard is nu een
maal kort van stof en dat heeft hij hier in zijn ant
woord op de vragen weer 'in practijk gebracht.
De heer Schroder neemt den heer Gerhard niet
ernstig, doch diens politiek verleden is van dien aard
dat we hem gerust onze stem kunnen geven, zei spr.
De heer Lubbe is het in hoofdzaak eens met den
vorigen spreker. De hoofdzaak is, hoe krijgen we het
best Staatspensioen? Hoe kunnen we echter het ideaal
in den kortst mogeiijken tijd verwezenlijken?
't Is acht of tien jaar geleden, dat Frans Netscher
als voorstander van Staatspensioen werd gesteund.
Vier jaar geleden werd de strijd weer verloren. Wan
neer het hoofdbestuur van den Bond v. Staatspensi
onneering op het standpunt had gestaan, waarop het
thans staat, dan was de heer Netscher er gekomen.
Wanneer we terwille van Staatspensioen de con
centratie, die spr. toejuichte, uit het oog verliezen,
dan zullen we voor jaren achteruitgaan. We hebben
hier te doen met de politieke constellatie van het
district, Wanneer we den heer Gerhard steunen, dan
spelen we een gevaarlijk spel. Het kan zijn, dat een
massa oud-liberalen op den heer Snoeck Henkemans
stemmen, liever dan op den heer van Foreest, nu deze
tot de concentratie is toegetreden. Mocht de heer
Snoeck Henkemans in het ergste geval in herstem
ming komen met den heer Gerhard, dan is het geen
twijfel of eerstgonoemde zal worden gekozen.
Gezien de politieke constellatie van dit district, ge-
de anto van de chic van Engeland.
Importeurs voor geheel Nederland
„Kennemeir An togarage", - Telet, 146.
ALKMAAR.
zien hoe de heer van Foreest is gekomen tot de meer
vooruitstreveuden, geloofde spr. dat iemand dio niet
op den heer van Foreest stemt, een hersenschim zal
blijken te hebben nagejaagd.
De heer Beyneveld oordeelde, dat het niet gevaarlijk
is bij do eerste stemming veel stemmen uit te brengeu
op den heer Gerhard, dat kan een stuwkracht zijn
voor Staatspensioen. Het comité van actie en het
Hoofdbestuur van don Bond oordeelen do beantwoor
ding van den hoer van Foreest onvoldoende. Wat in
zijn voordeel gezegd werd, n.l. dat hij geen tegenstan
der is, is ietnegatiefs. De heer van Foreest heeft
zich niet uitgesproken voor directe heffingen, zooalft
het concentratieprogram.
Spr. oordeelde het niet goed, om zooals de heer
Aukes voorstaat, ieder lid vrij te laten zijn stem uit
te brengen in verband met zijn politieke overtuiging.
Dan lijkt het alsof de balans gelijk staat, volgens
spr.'s oordeel slaat die verre naar den heer Gerhard
over.
De heer Aukes zeide het volkomen met den heer
Schroder eens te zijn. In verband met de opmerkin
gen van den heer Lubbe, wees spr. er op, dat het. hem
als voorstander van de vrijzinnig-democratie vrij wat
liever zou zijn te ijveren voor den heer Netscher, Had
de S. D. A. P. ook staande op het standpunt van prae-
tische politiek, vroeger een voorstander van staatspen
sioen gestemd en geen telcandidaat, dan was de
heer Netscher gekozen.
Op 't oogenblik kan de Bond niet ontkomen aan po
litiek. 't, Is natuurlijk, merkte spr. tegenover een op
merking van den heer van den Blij op, dat de voor
mannen van dé vrijzinningen in het bestuur zitten van
den Bond van Staatspensionneering, de Bond voor
Staatspensionneering is een product van de vrijzinni
gen. De sociaal-democraten streefden bij de oprich
ting van den Bond niet naar hetgeen de Bond wilde.
Toen pas het concentratieprogram bekend was, zei
de heer Perio: we weten nu reeds, dat 't beginsel van
staatspensioen in de concentratie is neergelegd.
De concentratie bedoelt een staatspensioen, waarbij
niet een premie geheven zal worden, zei spr. De pre
mie wordt niet in het concentratieprogram genoemd.
Spr. merkte op, dat de heer van Foreest als ondertee
kenaar van het concentratieprogram onbreekbaar aan
de directe heffingen gebonden is.
Het gaat er om, een afgevaardigde naar de Kamer
te zenden, die in een bepaalde richting de landsbelan
gen helpt bevorderen. Alleen en uitsluitend lettend op
Staatspensioen is de heer Gerhard verre te verkiezen
boven den heer van Foreest.
Spr. zette nader uiteen, waarom hij meendo uit de
federatie te moeten treden.
De heer Schroder zeide, dat het niet zijn bedoeling
was, den heer Gerhard niet ernstig te nemen. Spr.
vroeg den heer van der Blij of deze den heer Gerhard
zou steunen als hij geen soc. dem. was, terwijl spr.
tegenover den heer Beyneveld opmerkte, dat het geen
vingerwijzing voor de toename van Staatspensioen
zou zijn, wanneer de heer Gerhard veel stemmen
krijgt.
De heer van der Blij zeide, dat hij in het geval door
den heer Schröder verondersteld, nog met warmte derl
heer Gerhard zou steunen. Deze vergadering is ge
woonweg een politieke vergadering geworden, wat be
trekkelijk erg is. Spr. pleitte slechts voor staatspen
sionneering, anders had hij wel iets anders te berde
gebracht. Spr. merkte op, dat de heer van Foreest
niet naar de vrijzinnig-democraten is afgezakt, maar
dat de vrijz. dem. zijn opgeschoven naar de vrij-libe-
ralen.
De liefde van de politieke partijen voor het staats
pensioen is van den jongsten tijd, zei spr. De soc. dem.
zijn hier voor.
De heer Lubbe wees er nogmaals op, dat we, stem
mend op den heer Gerhard, kans loopen den recht-
schen candidaat in de Kamer te helpen brengen.
De heer Beyneveld wees er nader op, dat de heer
van Foreest niet is.voor een premie-vrij stelsel. Hief
verschillen de candidaten principieel zeer sterk. Welk
advies moeten we tegenover de kleurlooze middenstof
geven? Hieraan moeten we een eerlijk advies geven
als leden van den Bond voor Staatspensionneering.
De heer Aukes zette nader uiteen, dat de antwoor
den gepubliceerd worden en datieder naar zijn poli
tieke overtuiging moet stemmen. Het gaat niet al
leen om Staatspensioen, maar er staan veel meer be
langen op het spel.
De heer de Boer wees er nog nader aan de hand
-van de Bondsvergadering op. dat. de concentratie
staat aan de zijde van Staatspensioen.
De voorzitter bracht hierna in stemming het. be
sluit van het federatiebestuur.
Besloten werd ten slotte met 33 tegen 17 stemmen
de antwoorden van de heeren van Foreest en Gerhard
te publiceeren en gehoord het Hoofdbestuur en go
zien de antwoorden, de leden op te wekken naar hun
eigen overtuiging hun stem uit te brengen.
In verband met dit besluit bedankte de heer Aukes.
die ieder lid wilde vrijlaten zijn stem uit te brengen
naar zijn politieke overtuiging, als bestuurslid van
den Bond voor Staatspensionneering.
Verschillende leden zeiden na deze beslissing, da'
ze niet juist hadden begrepen, waarover ze hadden ge
stemd, waardoor een onzuivere stemming was ror-
