DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 118
Honderd en vijftiende Jaargang.
1918
ZATERDAG
24 MEI
Het Staatspensioen-advies.
Dit nummer bestaat uit 8 bladen.
BINNENLAND.
ALRMAARSCHE COURANT
ALKMAAR, 24 Mei.
De Dinsdag gehouden vergadering van de afdeeling
Alkmaar van den Bond voor Staatspensionneering,
waarvan men een verslag heeft kunnen lezen in ons
blad van Woensdag, heeft zeer duidelijk, of liever
zeer merkbaar, gestaan in het teeken van de politiek.
Er is gesproken over de candidatuur-van Foreest en
over de candidatuur-Gerhard alleen over de der
de. de rechtsche eandidatuur in dit district is gezwe
gen. Wij gelooven wel geen tegenspraak te zullen
ontmoeten, indien we alvast voorop stellen, dat de
rechtsche leden van deze afdeeling in Juni ook op den
rechtschen candidaat zullen stemmen. En evenmin
zal er iemand bezwaar hebben tegen de bewering, dat
een sociaal-democratisch lid van den Bond zijn stem
persé gaat uitbrengen op den sociaal-democratischen
candidaat.
Practisch kwam het dus Dinsdag hierop neer, of
de vergadering aan de vrijzinnige kiezers en aan de
kiezers, die geen bepaalde politieke overtuiging bezit
ten, zou adviseeren te stemmen op den vrijzinnigen
dan wel op den sociaal-democratischen candidaat.
En aan het genomen besluit tot publicatie der ant
woorden op de gestelde vragen met de opwekking
„naar eigen overtuiging" te stemmen, kan geen ande
re beteekenis worden toegekend dan die van de aan
beveling: „Stemt Rood."
Wij kunnen ons voorstellen, dat dit advies velen
vrijzinnigen leden der afdeeling leed heeft gedaan
en dat eenigen hierin aanleiding hebben gevonden om
voor hun bestuursfunctie of voor hun lidmaatschap te
bedanken. De eenheid in de politieke actie der vrij
zinnigen immers dreigt er door te worden verbroken
absoluut nutteloos en niet zonder gevaar voor de
groote algemeene belangen welke er bij de komende
verkiezingen op het spel staan, niet zonder gevaar dus
ook voor de zaak der Staatspensionneering.
Evenals vroeger keuren wij candidaten-inquisities,
gelijk de Bond voor Staatspensionneering ze instelt,
ook thans nog af, omdat daardoor de groote vraag,
welke beginselen in het Staatsbewind zullen heer-
schen, op den achtergrond wordt geschoven en enkel
en alleen, met uitsluiting van alle andere belangen,
slechts de behartiging van één bepaald belang in het
oog wordt gehouden.
Wanneer wij er aan herinneren dat zelfs warme
voorstanders van den Bond als mr. Sannes, soe.-dem.,
de heer de Jong, unie-lib., pertinent geweigerd hebben
als candidaten op de vragen te antwoorden, dan ge
looven we, dat we het kwaad niet nader behoeven te
bestrijden.
Te minder was er ditmaal aanleiding die vragen te
stellen, nu alle partijen zich over het vraagstuk heb
ben uitgelaten. Men weet, wat men aan de candida
ten van rechts, aan die der sociaal-democratische par
tij en die der vrijzinnige concentratie heeft, Heersch-
te er bij den stembusstrijd van 1909 groot verschil
van meening tusschen de drie partijen ter linkerzijde,
ditmaal gaan ze ook ten opzichte van het punt
ouderdomsverzorging de verkiezingen eens van zin te
gemoet. Men heeft over en weer offers moeten bren
gen en wij weten, dat het juist op dit punt het moeie-
lijkst is gevallen, de eenstemmigheid te bereiken, wel
ke aan de samenwerking diende vooraf te gaan. Maar
gelukkig kon de weg gebaand worden voor de een
heid van propaganda voor all^ vrijzinnigen ook ten
opzichte van de .Staatspensionneering. Want al wordt
het woord niet genoemd, het denkbeeld is wel degelijk
neergelegd in het concentratie-manifest.
„Wij zijn aardig op weg om het eerste station van
ons doel te bereiken," verklaarde Perio, zeker niet de
eerste de beste onder de ijveraars voor Staatspension
neering.
De heer de Jong, het Kamerlid voor Hoorn verze
kerde .dat „hij geen lid (zou)i kunnen zijn van den
Bond, als hij niet wist, dat de concentratie streefde
naar premievrij staatspensioen."
En hoe nu een concentratie-eandidaat de hem ge
stelde vragen moge beantwoorden, hij is gebonden aan
dat manifest. Hij zal, warm of koel voorstander van
staatspensionneering en directe heffing ter verkrij
ging der kosten gehouden zijn aan dat manifest, het
welk de partij-programs voorshands ter zijde stelt.
Wordt de heer Nétscher in Enkhuizen gekozen -
wat wij natuurlijk van harte hopen dan zal hij in
de Kamer, wanneer het aankomt op de verwezenlijking
van de concentratie-beginselen niets meer voor de
staatspensionneering kunnen doen dan de heer van
Foreest en omgekeerd, zal de heer van Foreest niets
minder kunnen doen, dan hetgeen door de geheele
concentratie te bereiken valt.
Ware de heer Netscher hier in de plaats van den
heer van Foreest candidaat, hij zou op de vragen een
ander antwoord hebben kunnen geven, maar hij zou
in de practische politiek geen stroo-breed verder mo
gen gaan dan deze.
En nu vragen wij, of één niet-soeiaal-democratisch
kiezer er aan zou denken, op grond van de zaak der
Staatspensionneering „rood" te stemmen zoo hij de
keuze had tusschen de heeren Netscher en Gerhard.
Maar neen immers!
Die keuze zou voor den vrijzinnigen staatspensi
oen-voorstander even gemakkelijk vallen ah voor den
sociaal-democratischen kiezer.
En daarom reeds moet ieder vrijzinnig lid van den
Bond voor Staatspensionneering stemmen op den vrij
zinnigen candidaat, in dit geval op den heer van Fo
reest.
Daarom echter niet alleen. Wij zullen nog wel
eens gelegenheid hebben uiteen te zetten, waarom
juist bij deze verkiezingen, alles wat vrijzinnig is ook
vrijzinnig moet stemmen. Voor heden bepalen wij
ons echter tot de zaak der Staatspensionneering.
Toen de heer Perio het standpunt van de soc.-dem.
partij besprak en zeide, dat dit verder gaat dan dat
der concentratie voegde hij er letterlijk aan toe:
„Verantwoordelijkheid aanvaarden zij echter niet
en zij kunnen daarom hoogere eischen stellen."
Van een sociaal-democratisch minister verwachte
men dan ook voorloopig maar geen ontwerp tot rege
ling van de ouderdomszorg! Men is er evenwel zelfs
niet zeker van, dat een sociaal-democratische Kamer
fractie met het wel eens door haar ingenomen „alles-
of-niets" standpunt een vrijzinnig voorstel aanneme
lijk zal verklaren!
Waarlijk de vrijzinnigen en de menschen van de
kleurlooze middenstof, die voorstanders zijn van
staatspensionneering mogen zich in verschillende
districten van het land wel eens ernstig afvragen, of
zij, door een sociaal-democraat te stemmen en zich
af te wenden van de concentratie, handelen in het
belang der zaak, welke zij bovenal voorstaan.
Die waarschuwing geldt niet voor het district Alk
maar.
Hier toch heeft de heer Gerhard zelf erkend, dat
zijn eandidatuur geen kans van slagen heeft en van
wie op de hoogte is heeft hij in dit opzicht geen te
genspraak te duchten. Maar men moet op de
hoogte zijn en dat niet ieder dit is, bleek ons dezer
dagen, toen men ons verzekerde, dat de sociaal-demo
cratische candidaat een vorige maal 900 stemmen
behaald had. Het is daarom zeker niet overbodig er
even aan te herinneren, dat de heer van Kuykhof in
1901 van de 6235 stemmen er 427 kreeg, de heer mr.
Mendel s in 1905 van de 8621 360, de heer van Kuyk
hof in 1909 van de 8988 254. Ondanks de aanzien
lijke vermeerdering van het aantal stemmende kie
zers dus een groote daling van het aantal stemmen op
den sociaal-democratischen candidaat. Wij zijn zéécr
tegen onderschatting van een tegenstander, wij den
ken dat hij meer stemmen zal krijgen dan zijn voor
ganger, maar wij tarten ieder in ernst te verklaren,
dat de sociaal-democratische eandidatuur ook maar
eenige kans van slagen heeft, m. a. w. dat een stem
op dezen candidaat uitgebracht enkel en alleen ter
wille van de Staatspensionneering practisch iets an
ders beteekent dan een geheel overbodigen gang naar
db stembus tot meerdere glorie van de soc. dem. par
tij
En nu zou tegen dit „getuigen" op zich zelf niets
te zeggen zijn, indien de politieke constellatie in dit
distriet een andere ware.
Wanneer namelijk veel vrijzinnige voorstanders van
Staatspensionneering hun stem gaan uitbrengen op
den heer Gerhard, dan kunnen zij daardoor een her
stemming noodig maken tusschen de heeren van Fo
reest en Snoeck Henckemans, den man van links en
van rechts. Het zou daardoor aan hen te wijten zijn,
wanneer er hulptroepen en munitie te Alkmaar moes-
ten worden gebruikt, welke in de belangrijke dagen
tusschen stemming en herstemming in andere distric
ten wij noemen Beverwijk en Enkhuizen zouden
kunnen worden aangewend om daar de overwinning
te behalen voor de zaak der concentratie, en daardoor
die der staatspensionneering sterker te maken.
Maar is men er wel zoo zeker van, dat in ons dis
trict bij een herstemming de heer van Foreest dé
overwinning zal behalen? Men leze maar eens de
rechtsche bladen en legge zijn oor te luister in de
rechtsche kringen en dan zal men ontwaren, met welk
een zelfvertrouwen daar de uitslag wordt, verwacht
Komt. het tot een herstemming, dan is er ontegen
zeggelijk gevaar te duchten. En wanneer men niet
vóór den eersten slag de zekerheid heeft dat men bij
den tweeden den steun van de sociaal-democraten voor
den heer v. Foreest krijgt, is men daarvoor lang niet
veilig. Men denke maar eens aan vier jaar geleden,
toen door het onthouden van stemmen door de soci
aal-democraten te Utrecht, en te Rotterdam twee uit
nemende vrijliberalen hun zetel hebben moeten in
ruimen voor twee mannen van rechts. Geschiedt dit
ook hier, dan zullen de niet-sociaal-democraten die op
den heer Gerhard stemden, te laat inzien, dat zij de
zaak, die ze wilden dienen een zeer slechten dienst
hebben bewezen, dat zij door hun soc..-dem. stemmen
slechts hebben gespeeld in de kaart van de coalitie,
van wie zij absoluut niets hebben te verwachten.
Wij hopen dan ook, dat de vrijzinnige leden van den
Bond voor Staatspensionneering in dit district nog
eens kalm zullen overwegen wat hun overtuiging hen
voorschrijft den 17den Juni te doen en dat de poli-
tiek-onverschilligen zullen bedenken, dat het ten al
len tijde en onder alle omstandigheden een slechte po
litiek is geweest, ter wille van het volkomene het be
reikbare voorbij te streven.
EEN GESCHENK VAN DE KONINGIN.
Gistermorgen heeft Mr. Ms. gezant, te Berlijn in
tegenwoordigheid van de Keizerin, het geschenk van
II. M. de Koningin aan het bruidspaar prinses Vic
toria Louise en prins Ernst August aangeboden. Dit
geschenk bestaat uit een prachtige antieke staande
klok.
TIMOR.
De Portugeesche minister van buitenlandsche zaken
heeft een voorstel ingediend tot bekrachtiging van de
conventie betreffende de grensregeling op Timor tus
schen de Ilollandsche en Portugeesche bezittingen.
TARIEF WET.
Ingekomen is de memorie van antwoord van minis
ter Talma op het afdeelingsverslag der Eerste Kamer,
omtrent de Ziektewet. Daarin komt voor deze zinsne
de
Mocht de loop der politieke gebeurtenissen de uit
voering van haar program op dit punt mogelijk ma
ken, dan zal ongetwijfeld spoedig na het zomerreces
de wijziging van het tarief aan de orde komen.
LUIT.-GEN. W. F. RIDDER VAN RAPPARD.
Te 's-Gravenhage is in den ouderdom van 67 jaren
overleden de gepensionneerde luitenant-generaal der
artillerie, de heer W. F. Ridder van Rappard, oud-Mi
nister van Oorlog.
KAMERVERKIEZING.
Mr. baron AE. Mackay heeft de eandidatuur, hem
aangeboden door de christ.-hist. kiesvereeniging te
Hilversum (niet aangesloten bij de Christ.-Hist.
Unie), aanvaard.
Bekend is, dat de heer van Bylandt (chr.-hist.)
zich weer beschikbaar heeft gesteld voor een eandida
tuur in Apeldoorn en dat hij weder de candidaat der
coalitie is.
De Vaderlander meldt nu, dat als de heer Snoeck
Henkemans in Amsterdam II valt waar in 1909
slecht begrip van vele vrijzinnigen hem bij de her
stemming in de Kamer heeft gebracht de heer van
Bylandt bij herkiezing (wat zeker is te achten) zijn
zetel aan den heer Snoeck Henkemans zal afstaan.
Men schrijft uit Groningen aan het U. D.:
Nu de heeren Van der Hoop van Slochteren, Chr.-
Hist,, en Zijlstra, anti-rev., beiden een eandidatuur
aangenomen hebben in het district Appingedam is de
kans heel gering geworden, dat de rechtsche partij
het in dat district tot een herstemming zal brengen.
In Christ.-Hist, kringen is men weinig gesticht
over het feit, dat de heer Zijlstra te Groningen een
eandidatuur naast de Christ.-Hist. aanvaardde. Wij
vernemen dan ook, dat zijn eandidatuur in het district
Zuidhorn, thans niet door de Christ.-Historischen zal
worden gesteund, en dat deze overwegen, een eigen
candidaat tc stellen.
Gemengd nieuws.
OM EEN UITKEERING.
Verleden jaar is te Zutphen bij militaire oefeningen
do korporaal-wielrijder P. door een ongeluk om het
leven gekomen. Hij was geabonneerd op het dagblad
De Courant en had in de polis van verzekering tegen
ongelukken, ook die welke den dood ten gevolge heb
ben, de bepaling doen opnemen, dat, mocht hem een
doodelijk ongeluk overkomen, de uit te keeren som
400) zou worden uitgekeerd aan zijn te Velp wo
nende verloofde. Deze schreef kort na het ongeval
aan de directie van De Courant om uitkeering van
het bedrag, doch deze weigerde uitkeering te doen
plaats hebben. Bedoelde jongedame heeft nu bij de
rechtbank te Arnhem een actie ingesteld tegen ge
noemd dagblad ter verkrijging van de som op welke
zij meent recht te hebben. (N. Ct.)
EEN V ALS-CUE MUNTER,
De Leidsche politie heeft vermoedelijk de hand ge
legd op een valschen munter. Sedert geruimen tijd
kwamen bij haar klachten in van winkeliers die val-
sche rijksdaalders in ontvangst hadden genomen.
Dc verdenking viel op een drukkersgezel die door
een rechercheur uit zijn werkplaats werd gehaald. De
man wist den rechercheur te ontkomen en spoedde
zich naar huis, de deur achter zich sluitende. De poli
tie moest zich met geweld toegang verschaffen en in
dien tijd heeft de man wellicht werktuigen en grond
stoffen weten te verdonkeremanen. Alleen enkele
aanwijzigingen werden gevonden. Verschillende per
sonen verklaarden echter den man te herkennen als
den persoon die valseh geld aanbood. De- rijksdaalders
zijn goed nagemaakt en bevatten ook het randschrift.
De aanwijzingen waren niet van dien aard, dat er
voorloopig rechtsingang tegen hem kon worden ver
leend, zoodat hij weder op vrije voeten is gesteld.
VEREEN OUD-LEEKL. L A N D B O U WW INTER-
SCIIOÖL SCHAGEN.
De Vereen, van Oud-leerlingen der Rijkslandbouw-
winterschool te Schagen hield gisteren te Binnenwij-
zend haar 24e algemeene vergadering, onder leiding
van den heer G. Nobel van Jutjewinkel. Deze wijdde
in zijn openingswoord woorden van waardeering aan
de nagedachtenis van de heeren Gioneman en Bree-
baart, die zich jegens den landbouw en het landbouw
onderwijs zoo verdienstelijk hebben gemaakt.
In het jaarverslag der commissie van toezicht op
het- station voor melkonderzoek is ontleend, dat onder
zocht werden 8211 monsters melk tegen 9244 in 1911.
Door particulieren werden 727 monsters aangeboden.
De financieele toestand is gunstig. De ontvangsten
bedroegen 849.35, de uitgaven 798.52, batig saldo
50.83. Het reservefonds steeg hierdoor tot 142.77.
Besloten werd in 't vervolg niet alleen op gehalte,
maar ook op deugdelijkheid te onderzoeken.
De heer Dan. Kaan Kz. (Wieringerwaard) werd ge
kozen tot lid der commissie van toezicht op 't station
van melkonderzoek.
De heer V. Kaan Kz. (Anna Paulowna) deed eeni
ge mededeelingen van de commissie voor het verbete
ren van zaaizaden.
Besloten wordt een excursie naar het Gooi te hou
den.
EEN GEVOLG DER UITSLUITING.
De „Dordtr. Ct." schrijft:
Van patroonszijde wordt thans ernstig bevestigd,
dat ®rloor de staking de behoefte aan arbeiders zooda
nig is geslonken, dat lang niet alle sigarenmakers
weer op hun oude werkplaatsen zullen kunnen weder-
keeren. Men heeft zich gedurende de staking elders
van sigaren moeten voorzien, en dit is goed bevallen.
Door verhooging der prijzen zou voorts de aanmaak
van vele der goedkoopere soorten niet loonend meer
zijn, waardoor dus de arbeiders van het goedkoopste
goed het, zwaarst getroffen worden.
Er werd besloten, geen rancune maatregelen te ne
men. doch de fabrikanten vragen nu, hoe ver de be
teekenis dier woorden strekt. Zij beweren, dat ze geen
sigarenmakers in dienst kunnen nemen voor wie ze
geen werk hebben en dat hier geen onwil, doch on
macht in het spel is.
Ter bespreking dezer feiten kwamen de leden der
Ver. van Sigarenfabrikanten Dordrecht, Gorinehem
en omstreken gisteravond in een vergadering bijeen.
DE GRONINGER WATERLEIDING-KWESTIE.
In de civiele zitting der rechtbank te Groningen, is
gisteren behandeld de bekende kwestie tusschen de ge
meente Groningen en de naaml. vennootschap De
Groninger Waterleiding.
Mr. H. Schaap heeft namens de gemeente de vol
gende conclusie in conventie gesteld
dat het der rechtbank moge behagen de eischeresse
niet ontvankelijk te verklaren in den door haar tegen
de Gemeente Groningen ingestelden eisch, immers en
in elk geval haar dien eisch te ontzeggen met veroor
deeling van de eischeresse in de kosten van het ge
ding;
in reconventie: dat het. der rechtbank moge beha
gen:
lo. te verklaren ontbonden wegens wanpraestatie
van de gedaagde, de door de gemeente Groningen in
1878 met de ondernemers van het leggen en exploitee-
ren van een waterleiding in de gemeente Groningen,
aangegane en thans tusschen de gemeente Groningen
en gedaagde bestaande overeenkomst;
2o. te verklaren, dat het. exploiteeren door de ge
daagde van hare waterleiding 9edert 1896 is geweest
en alsnog is onrechtmatig;
3o. de gedaagde te veroordeelen om aan de ge
meente Groningen te vergoeden alle kosten, schaden
cn interessen door de gemeente Groningen gehad en
geleden en te hebben en te lijden, tengevolge van dc
wederrechtelijke handelingen der gedaagde, in strijd
met de tusschen partijen bestaande overeenkomst, op
te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet;
4o. de gedaagde te gelasten hare waterleiding te
sluiten en de aansluitingen aan hare waterleiding bin-
en 2 X 24 uur na de beteekening van het in dezen te
wijzen vonnis, op te heffen;
5o. op straffe van 1000 per etmaal als schadever
goeding aan de gemeente Groningen te betalen, aan
de gedaagde te verbieden, water aan te voeren ten be
hoeve van de ingezetenen der gemeente;
6o. de gemeente Groningen te machtigen, op kos
ten van de gedaagde, indien zij weigert aan de veroor
deeling tot sluiting van hare waterleiding te voldoen,
de door de gedaagde in den gemeentegrond gelegde
buizen daaruit te verwijderen en die buizen te bren
gen op de opslagplaats der gemeente;
7o. de gedaagde te veroordeelen in de kosten op
den reconventieelen eisch gevallen.
UIT OUDKARSPEL.
Bij Kon. Besl. is benoemd tot burgemeester dezer
gemeente de heer A. C. Kroon, alhier.
UIT DE! RIJP.
Bij de Herst, Bvang. Luth. kerk alhier is beroe
pen ds. C. A. Evelein te Amsterdam.
UIT OUDE-NIEDORP.
Vrijdagavond vergaderde de Schoolvereeniging bij
den heer de Jong alhier. Ter vergadering waren 12
leden. Na opening werden de notulen gelezen en
goedgekeurd. Het II. d. Sch. bracht rapport uit aan
gaande schoolverzuim. Geen enkel willekeurig ver
zuim was in 't afgeloopen jaar genoteerd, terwijl van
nieuwelingen één elders zooveel had verzuimd, dat hij
't recht op bijwoning van 't schoolfeest had verloren.
Er mogen daaraan deelnemen 56 kinderen. 45 hiervan,
die een jaar in de gemeente schoolgingen zonder wil
lekeurig verzuim, krijgen een prijs, 3 't eereblijk voor
't getrouw schoolbezoek gedurende alle schooljaren.
De reis werd bepaald op Vrijdag 6 Juni naar Schoorl
en Bergen. Om half 8 wordt van 't schoolplein afge
reden. Den heeren Woutman en Kooijman werd op
gedragen de prijzen elk ter waarde van pl.m. 1
te koopwen.
-Na een verblijf van zes maanden in Servië is dr.
Van Tienhoven gisteren weder uit Belgrado naar het
vaderland vertrokken.
Met uitzondering van één hebben de vijf apothe
kers te Zutphen besloten ook voor hen de Zondagsrust
in te voeren. Te beginnen met morgen, meldt het
Hbld., zullen op dien dag slechts bij één hunner medi
cijnen te verkrijgen zijn.
Het Volk meldt uit 's-IIertogenbosch. dat de ar
bitrage-commissie in de sigarenindustrie in het Zui
den gisteren inzake het hangende geschil uitspraak
heeft gedaan. Er is voor het vormwerk nog wat meer
bij gekomen dan de patroons wilden geven. Met 1
Augustus treedt een nieuwe loonregeling in werking,
welke zal duren tot 1916.
UIT IIEER-HUGOWAARU.
In het bestuur der vereeniging voor getrouw school
bezoek aan de openbare scholen werden in de algemee
ne vergadering gekozen de heeren Jc. Zomer, J. Dier-
dorp, P. B. Oortmeijer. C. Groot Gbz., D. Stam, Je.
Blom, A. Groenland en P. Borst. Tot secretaris werd
gekozen de heer J. Dierdorp.
Besloten werd Woensdag a.s. met de oudere leer
lingen een bezoek te brengen aan Amsterdam, terwijl
de jongere leerlingen een bezoek zullen brengen aan
zee en duin. Bovendien zal aan 164 leerlingen een
prijsje worden uitgereikt. Alle ouders, voor zoover
ze geen lid zijn, zullen worden aangezocht tegen 1
of 50 cent contributie lid te worden.
De heer I'. Kooiman, ambtenaar ter secretarie
