DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. No. 119. Honderd en vfjftiende Jaargang; 1913 M A?A N DA G 26 MEI. Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1, Afzonderlijke nummers 3 Cents. Prijs der gewone advertentiën Per regel f0,10. Bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9. Telefoonnummer 3. BINNENLAND. ALKMAARSCH COURANT king van Zijdie in aanmerking wenschen te komen yoor de vervulling der betrek ten KANTORE van den GENEES TE OSTVAN GER op eene JAARWEDDE van f 300, worden uitgenoodigd zich vdtfr 1 JUNI a.g. bij gezegeld adres te wenden tot Burgemeester en Wethouders en zich persoonlijk te melden bij den Ontvanger voornoemd ALKMAAR, 26 Mei. De diplomatie hoopt, dat de vrede deze week getee- kend zal worden hetgeen in rond Hollandsch wil zeggen, dat daarvan geen sprake is en dat-de oorlogs toestand met schorsing der vijandelijkheden nog ge ruimen tijd zal voortduren. Men is nog' altijd op weg naar den vrede. Het heet dat alle landen bereid zijn het vredesverdrag ongewijzigd te teekenen, met uit zondering van Griekenland. Dinsdag zijn de onder handelaren weer te Londen bijeengekomen en zij heb ben den tijd „besteed" met het aanbrengen van kleine wijzigingen in de voorwaarden. Intusschen blijkt het hoe langer hoe moeielijker de bondgenooten eensgezind bij elkaar te houden. Voor al Bulgaren en Grieken zijn herhaaldelijk slaags, ter wijl het tusschen Bulgaren en Serviërs ook al niet pluis is. Allerlei onrustbarende berichten over ge vechten tusschen- de bondgenooten vertroebelen den toestand, men ontveinst zich niet, dat deze inderdaad ernstig is, doch hoopt, dat de regeeringen in staat zullen zijn erger te voorkomen. f' In Frankrijk is deze week zeer ernstig geagiteerd tegen de wet op den 3-jarigen diensttijd. Het verzet tegen dit ontwerp neemt toe. Onder de troepen te Bourges, Orleans en Rodes kwam het tot ernstige ongeregeldheden. Het is thans weer rustig en een generaal stelt een onderzoek naar de relletjes in. Maar behalve socialistische soldaten komen ook ande ren protesteeren. De heer Anatole France, de beken de schrijver, ziet in het ontwerp niet slechts het ge schenk, dat een reactionnair ministerie uit de handen der nationalisten gekregen heeft; hij meent ook, dat het ontwerp Frankrijk méér verzwakken dan verster ken zal. Maar het ministerie-Barthou houdt vol en het doet telkens en telkens door de Kamer bevestigen, dat het haar vertrouwen bezit. Zoo werd Vrijdag nog met groote meerderheid een motie van vertrouwen aangenomen in het regeeringsbeleid en wel naar aan leiding van de anti-militaristische betoogingen. Echter de toestand blijft ernstig. Hoe ernstig wel, blijkt uit het feit, dat de president der republiek een onderhoud heeft gehad met den ouden politicus Clemenceau, bijgenaamd „de tijger." De beide staats lieden waren sinds de laatste presidentsverkiezing ge zworen vijanden. De heer Clemenceau was de bevor deraar van de tegencandidatuur van den heer Poinca- ré, n.l. van den heer Pams. Hij schreef den heer Poin- caré zelfs een nijdig, onbeleefd briefje, waarin hij dezen beduidde, dat hij beter deed met zich maar te- ïug te trekken. De heer Poincaré was over dit optre den zoo vertoornd, dat hij den heer Clemenceau zijn getuigen wilde zenden, doch de heer Briand wist een duel te voorkomen. Thans heeft de president den politicus gevraagd bij hem te komen en daar laatst genoemde een ijverig voorvechter is voor den drieja rigen diensttijd, ligt het voor de hand, dat hierover gesproken is en dat de president tot zijn vijand daar om toenadering heeft verzocht. Het huwelijk van de eenige dochter van het Duit- sche keizerlijke echtpaar prinses Victoria Louise met pi ins August van Cumberland heeft een groot aantal vorstelijke gasten naar Berlijn gebracht. De zoon van den laatsten koning van Hannover betrad sinds 1866 voor de eerste maal weer den Berlijnsehen grond. De Huizen der Welven en Hohenzollern hebben nieuwe betrekkingen aangeknoopt, de politieke verhoudingen zullen verbeterd worden en de jonge echtgenoot zal vroeg of laat nu wel den troon van Brunswijk kunnen bestijgen. De huwelijksvoltrekking geschiedde met veel pracht en praal en er werd veel geschreven over de aanwezig heid van koning George van Engeland en Tsaar Ni- colaas van Rusland, die als nauwe bloedverwanten aan de plechtigheden deelnamen. Uit Japan kwam het bericht, dat de Keizer onge steld was, spoedig gevolgd door een telegram, dat de dood was ingetreden. De couranten gaven uitvoerige levensbeschrijvingen van den jeugdigen Mikado, her innerden er aan, dat hij nog maar zeer kort aan de regeering was, wezen op de moeielijkheid van de op volging. en intusschen is gebleken, dat de keizer heelemaal niet dood, doch aan de beterende hand is. KAMERVERKIEZING. De centrale chr.-historische en anti-rev. kiesveree- nigingen in het district Beverwijk hebben besloten den candidaat der centr. r.-k. kiesvereeniging, het af tredend lid, den heer W. C. J. Passtoors, mede candi daat te stellen. VERKIEZING-LID EERSTE KAMER. De Staten van Noord-Holland zullen tegen 10 Juni worden bijeengeroepen voor de verkiezing van een lid van de Eerste Kamer der Sta ten-Genera al in de plaats van wijlen den heer Breebaart. VERDEDIGING VAN INDIë. Dezer dagen is het rapport der staatscommissie voor de Indische defensie bij de Koningin ingediend. - MERKWAARDIGE MIDDELEN. Het Hbld. schrijft: Na wat achteraf bekend is geworden schijnt inder daad hemel en aarde bewogen te zijn om de Christe- lijk-Historische partij, in strijd met den vrij algemee- nen wenseh der Christelijk-Historische staatsburgers weder met de coalitie te doen samengaan. Dat daar bij niet altijd even fraaie middelen zijn gebruikt, bleek ons dezer dagen uit de mededeelingen van een bestuurslid van een der Christelijk-Historische kies- vereenigingen in den lande. Deze deelde ons mede, dat op den laatsten partijdag der Chr.-Historische L nie te Amsterdam gehouden een inderdaad ergerlijk middel is gebruikt om ten slotte het electoraal ac coord te doen aannemen. „Eigenlijk gezegd," aldus onze zegsman, die niet dan na zeer ernstige overweging en tweestrijd omtrent datgene wat plicht hem in deze voorschreef, tot zijne mededeelingen overging, „eigenlijk gezegd is van het begin der onderhandelingen af de meerderheid in onze partij tegen het electoraal accoord geweest. In een van de eerste vergaderingen van het nationaal comité werd reeds het electoraal accoord bij zitten en opstaan verworpen. Hoewel de uitslag zeer goed waarneem baar was, weigerde de voorzitter, dr. De Visser, dien te aanvaarden en beweerde, dat het niet duidelijk was hoe de meerderheid was uitgevallen. Hij maakte toen van de gelegenheid gebruik om nog eens een vurig pleidooi te houden voor het samengaan met Roomsch- Katholieken en Anti-revolutionnairen en deed dit pleidooi volgen door een hoofdelijke stemming. Het gevolg was, dat het electoraal accoord met één stem meerderheid werd aangenomen. Daar is toen heel wat over te doen geweest en op verlangen van de oppositie werd deze stemming opnieuw ongeldig ver klaard. Maar het bestuur zat niet stil. Door persoonlijke besprekingen en allerlei middelen slaagde men er in op de volgende verga-dering een grootere meerderheid voor het electoraal accoord te krijgen. Nochtans dreigde het op de algemeene vergadering te Amsterdam mis te loopen. Fel, zeer fel, verzetten verschillende afgevaardigden zich daartegen het elec toraal accoord en liet samengaan met Rome en Dordt. Daar woei inderdaad een anti-Kuyperstorm. Zelfs do lintjeskwestie dwarrelde daarbij door de debatten. „Zie," aldus onze zegsman, „had men eerlijke argu menten tegenover argumenten geplaatst, ik zou mij bij de beslissing hebben neergelegd. Maar men is op zeer, zeer deloyale manier te werk gegaan. „Toen van de bestuurstafel werd gevreesd, dat het electorale accoord zou worden verworpen, nam de heer Snoeek Henkemans het woord en argumenteerde al dus: „„Wanneer gij, anti-Kuyperianen, meent dr. Kuy- per in de wielen te rijden door het electorale accoord te verwerpen, vergist gij u deerlijk. Wanneer gij ik zeg u dat nu onder geheimhouding het accoord verwerpt, speelt gij juist in de kaart van dr. Kuyper. Hij toch is het ministerie-Heemskerk allerminst vriendschappelijk gezind, maar zelf kan hij daartegen geen oppositie gaan voeren. Verwerpt gij het electo rale accoord, dan brengt gij daarmede ongetwijfeld het ministerie ten val en.vervult aldus den inner- lijken hartewensch van.... dr. Kuyper 1" „Ziet u," dus vervolgde onze zegsman, „ik heb lans geaarzeld of ik het u wel mocht zeggen. Maar dit zijn toch feitelijk geen argumenten die men in een beslo ten vergadering mag gebruiken. E'n voor zoo iets ge heimhouding te vragen is al te geraffineerd, te meer wanneer mede op grond van dergelijke mededeelingen belangrijke besluiten worden genomen. Gemengd nieuws. LEZING—KOSTER. In het lokaal van den heer A. Bak te Koedijk werd gistermiddag vanwege het Centraal Comité der Vrij zinnige Concentratie in het kiesdistrict Alkmaar een vergadering gehouden, waarin als spreker optrad de heer W. O. A. Koster, secretaris van den Vrijzinnig- Democratisohen Bond, met het onderwerp: Waarom do candidaat der concentratie gekozen moet 1 Na een inleidend woord van den voorzitter der vooruitstrevend liberale kiesvereeniging te Koedijk, den heer C. Beets, begon spr. met .er op te wijzen, dat dit ministerie, dat met groote meerderheid langer dan eenig ministerie zitting had, weinig tot stand heeft gebracht en dat is niet een gevolg van obstructie, zoo als alle rechtsche propagandisten beweren. De oor zaak van het zoo weinig tot stand komen is de wijze van werken der regeering, die de wetten te laat in diende^ en het feit, dat de rechterzijde hopeloos ver deeld is over de vraagstukken van practische regeer- politiek, zooals o.m. bleek bij de behandeling der Ziek tewet, Bakkerswet en Steenhouwerswet. De thans be staande coalitie is geen eenheid, noch op godsdienstig, noch op maatschappelijk gebied is men het eens. De eenheid is kunstmatig, ze moet verkregen wor den door steeds feller te strijden tegen de openbare school en de eenheid is nu verkregen door het positie ve punt, dat de openbare school moet verdwijnen, en het negatieve punt, dat de kerk moet blijven rusten Zien we naar België, waar een clericale meerderheid is, dan zien we de gevolgen van de onderwijspolitiek. Alles wordt gegroepeerd om de school, over de an dere politieke punten wordt niet gesproken. Onze strijd moet zijn een verweer tegen het verkeerde stel sel, dat de strijd gedreven wordt in de richting van de antithese. We moeten komen tot een nieuwe schei dingslijn, democraat tegenover conservatief. De tegen woordige antithese, de vermenging van politiek en godsdienst, leidt tot huichelarij, tot schijnheiligheid De strijd van de coalitie gaat tegen ons onderwijs, te gen onzen beproefden vrijhandel en door de voorge stelde grondwetsherziening wil men komen tot een 'regeering van de Koningin mèt de St.-Gen., om een toestand als in Duitschland te krijgen. Dit is een te rugdringen op den weg van vooruitgang van ons volk. Zoo was de toest'and, toen de vrijzinnige partijen zich vereenigden. Algemeen kiesrecht werd terstond opgenomen in het concentratieprogram, dat dames kiesrecht absoluut buitensluit. De stap naar algemeen vrouwenkiesrecht is gezet. De concentratie staat op den vasten grondslag van het algemeen kiesrecht. De concentratie pleit voor de openbare school en voor den vrijhandel. De tariefwet, vervolgde spr., zal brengen verslechtering van ons belastingstelsel. De bescher ming is niet hoofdzaak, maar het ministerie wil 10 millioen gulden halen en dit wil het halen van de nu-nschen, die het niet of nauwelijks betalen kunnen. Het is geen weeldebelasting. De voorgespiegelde be scherming bestaat in werkelijkheid niet. De bloei van enkele inlandsche industrieën zal er door worden be vorderd, maar ze zal een groote klap zijn voor alle takken van onze nijverheid, die werken voor export. Onze landbouw heeft van dit tarief niets te verwach ten dan nadeel, bijna alles wat in de boerderij gebruikt wordt zal stijgen in prijs. Een flinke boerderij zal door de tariefwet getroffen worden door een jaarlijk- sche belasting van 300. De ouderdomsverzorging is urgent. Wij kunnen niet tevreden zijn met de wet-Talma, die alleen de loonarbeiders helpt, geen uitkeering geeft aan de we duwe, die mee de premie heeft moeten opbrengen. De wet vraagt premie van de laagste loonen en van de, ook kleine, werkgevers. De heer Troelstra zei, dat het heffen van premie van de werkgevers streed met zijn rechtsgevoel, maar dan hadden de soc.-democraten niet moeten stemmen voor het amendement-Aalberse, daardoor werd de strijd met hun rechtsgevoel zeer vergroot. De soc.-dem. hebben slechts ook voor de arbeidersklasse als zoodanig en niet voor de kleine werkgevertjes. De vrijzinnigen zijn voor Staatspensioen, ze zijn dat niet altijd geweest. De zweep, die hen er toe gedreven heeft, is en moet blijven de Bond voor Staatspension- neering, een vereeniging door vrijzinnigen opgericht. De vrijzinnigen vreesden vroeger van Staatspension- neering vermindering der spaarzaamheid, een leunen tegen den staat, een verzwakking der volkskracht. De vrijzinnigen hebben echter gezien, dat ze zich daarbij gruwelijk hebben vergist, hetgeen bleek uit het voor beeld van Engeland, meer nog dan dat uit dat van Denemarken. We komen, zei spr., voorop met het Staatspensioen, al is met opzet het woord niet in hel concentratie-manifest genoemd, de vrijwillige verze kering is aanvulling. Slechts dan wordt gevormd een vrijzinnige regee- ring, wanneer de vrijzinnigen een meerderheid hebben zonder de sociaal-democraten. Deze willen niet met de vrijzinnigen de regeeringsverantwoordelijkheid aanvaarden. Ze doen dit alleen, wanneer ze zonder steun van en overleg met de andere partijen 51 stem men in de Tweede Kamer hebben. Die tijd ligt, kom! ze ooit, nog zeer ver in het verschiet. De soc.-dem. bobben meer dan eens gestemd tegen een wet, die op zichzelf goed was, maar omdat er iets in ontbrak. Ze stemden tegen de leerplichtwet, omdat.-«er in ontbrak de sehoolvoeding en schoolkleeding. Doordat er toe vallig een lid van de rechterzijde op het appèl ont brak, werd de wet aangenomen. De kans, dat de soc dom. weer iets niet aanvaarden omdat ze niet alles krijgen, blijft bestaan. De soc,, dem. stemmen tegen el ke oorlogsbegrooting. Wanneer de rechterzijde ook eens tegenstemt, voorgevend dat, de begrooting te laag is, zooals ze het wel zal voorstellen, dan ligt de regee ring weer en wordt den vrijzinnigen verweten niet ts kunnen regeeren. Spr. vertrouwt echter dat de soc dem. als in den nacht van Staal dan wel niet aan de stemming zullen deelnemen. We kunnen slechts dan de regeering aanvaarden, wanneer we zonder soc.-dem. meer stemmen hebben dan de rechtschen. Wie tegen deze regeering wil strijden voor de open bare school, voor den vrijhandel, voor algemeen kies recht en vöor ouderdomsverzorging, stemme den Ie- genwoordigen afgevaardigde, jh-r. mr. van Foreest. die het concentratieprogram heeft aanvaard. (Ap plaus). Van de gelegenheid tot debat werd gebruik gemaakl door den hoer A. H. Gerhard, die een verklaring wenschte af te leggen in verband met de vergaderin gen van de federatie en de afd. Alkmaar van den Bond voor Staatspensionneering. Spr. acht het een onjuis te houding van den Bond voor Staatspensionneering, wanneer deze de keuze van een candidaat laat afkan gen van één punt. Men moet iemand naar de Kamer sturen als een hééle kerel, niet alleen op grond van Staatspensioen, maar op grond van alle punten, welke de candidaat- zegt voor te staan.* Wie Gerhard stemt, stemt den sociaal-democraat met alle consequentiën daarvan, wie van Foreest stemt, stemt van Foreest met alle consequentiën daarvan. Breng uw stem uit in overeenstemming met uw overtuiging, zei spr., on verschillig welke de mogelijke uitslag zij. Als twee hetzelfde zeggen, is het nog niet hetzelfde. Toen de heer Drion in Heilo sprak, kende men den vrij-liberaal er uit, de heer Koster was de vrijz.-dem. van het begin tot het eind. Eenerzijds is dit de sterk te, anderzijds de zwakte van het concentratieprogram. Men kan zich nooit losmaken van hetgeen men in den grond is. Voor den heer Koster is het concentratie program eigenlijk de overwinning van het Staatspen sioen, voor den heer Drion behoudt het Staatspensi oen het karakter van armenzorg. Toen gestemd werd over het voorstel om de drie laagste klassen vrij te stellen van de betaling van pre- iniën, stemde de heer van Foreest tegen. Deze heeft de concentratie wel onderteekend, maar schuilt de eenhekl van de concentratie alleen in de onderteeke- niug van het program? De heer Koster zeide, dat er een nieuwe scheiding moet komen, n.l. tusschen de mocratie en conservatisme, maar deze bestaat- ook in de concentratie. Verleden jaar bij de behandelijig van de arbeidswetten stemden de heeren van Foreest, Tydeman en De Beaufort tegen alle verbetering van de arbeidstijden, ^welke door de soc.-dem. en de vrijz.- dem. werden voo'rgesteld. Spr. betwijfelt of het we zenlijke cement van de concentratie iets anders is dan verzet tegen de coalitie. Wanneer de concentratie wér kelijk een meerderheid zou krijgen, dan geeft het pro gram grond voor groot meeningsverschil. De hartstocht voor directe heffingen, is zooals uit de laatste alinea van het cone, program blijkt niet groot, zei spr. In den voorzichtigsten vorm wordt de verhooging aangekondigd, er mag niet voor worden teruggedeinsd. Er valt met de soc.-dem. niet te regeeren, zeide de heer Koster, en hij haalde als voorbeeld de stemming over de leerplichtwet aan. Als een soc. dem. een wets ontwerp voor de hand krijgt, dan probeert hij die wet zoo goed mogelijk te maken. Na de behandeling van de wet vraagt hij dan, wat zit er voor goeds in en wat voor verkeerds. Hij overweegt het goede in dien zin, dat daarin de voorwaarde ligt opgesloten om ook na verloop van tijd tot het hetere te komen. Zit dit goede er in, dan laat hij het kwade vallen en behoudt hij het goede. Is het goede er uit, dan verwerpt de soc. dem., kennende de levenstaaiheid van een eens bestaande wet, het ontwerp. Dit hebben de soc. dem. ook bij de leerplichtwet gedaan. Deze was in zichzelf niet goed. Ze heeft zoo goéd als geen enkele verbetering tot stand gebracht, ze heeft- aan de innerlijke waarde van het onderwijs niets verbeterd. Dwingt men de kinderen in de school, dan moet men maken dat ze er goed zijn. De leerplichtwet is langs indirecten weg tot schade geweest van het onderwijs aan de kinderen, die al op school waren. Spr. heeft indertijd gezegd: verwerp de leerplichtwet, er moet er één komen en dan komt er een nieuwe. Als de schoolvoeding in de wet was opgenomen, dan was er winst behaald. Thans is met de al 15 jaar bestaande wet een slechte wet aanvaard. De heer Drion had niet het recht te spre ken van een schandelijke houding der soc. dem. De Bond van Staatspensionneering als lichaam is opgericht door de vrijzinnigen, doch de krachtige agi tatie van de soc. dem. uitgegaan heeft invloed uitge oefend op het verder zich verspreiden van het denk beeld. Hoeveel goeds uit het concentratieprogram kan komen, hoeveel goeds kan worden voorkomen, voor het tot stand komen van het goede is noodig een krachtige soc. dem. beweging. (Applaus). De heer Koster zeide, dat de geconcentreerden hun zelfstandigheid als partij behandhaafd hebben. Ze zullen bij stemmingen wel eens uiteenvallen, maar wanneer het gaat over verwezenlijking van het. con centratieprogram, dan vormen de vrijzinnigen één ge heel. De heer Gerhard heeft' duidelijk gezegd: Wie hem stemt, stemt den sociaal-democraat. Wie niet wil den klassenstrijd, niet wil den toekomststaat en niet erkent als goed de werkwijze der sociaal-democraten, moet zich niet laten verlokken door oogenblikkelijko voordeeion en niet op hem stemmen. Wie practisch de mocratische maatregelen wil in het belang van hot volk, luistere naar den heer Gerhard en stemme hem niet De concentratie was noodzakelijk, een politieke plicht. Ze was niet aanvaard, wanneer men niet had kunnen komen met een vooruitstrevend program. Het concentratieprogram is democratisch. We staan de mocratisch tegenover de conservatieven, net program is niet negatief, het is een stuk werk op den weg van vooruitgang van onze natie. Debater stelde den passus in bet concentratiepro- gram, dat niet mag worden teruggedeinsd voor ver hooging van directe heffingen, op lachwekkende wijze voor. Doch is belasting betalen dan een pretje? Er zal slechts tot nieuwe heffingen worden overgegaan, als het noodzakelijk is. We zullen er dan niet voor terug schrikken, zegt. spr. In tegenstelling met deb. wenschte spr. op te mer ken, dat van een streven naar dameskiesrecht geen sprake zal zijn. Spr. die de besprekingen over het concentratieprogram heeft meegemaakt, eiseht het vertrouwen op voor de heele concentratie. De sooianl-dem., zei de heer Gerhard, vonden de leerplichtwet op zichzelf slecht, Spr. is onderwijzer geweest aan een volksschool in den Haag en tevoren iri Wassenaar, onder heel verschillende omstandighe den en hij heeft ingezien, dat de leerplichtwet wel de gelijk een groot voordeel is. Het principe, dat de Staat het recht heeft kinderen naar de school te stu ren, is veel waard. Het is absoluut verkeerd, dat de sociaal-democraten dit er niet in hebben gezien. Vöör de leerplichtwet waren er heele wijken, die de kinde ren niet naar school stuurden. De werking van de leerplichtwet is preventief. De ouders sturen de kin deren regelmatig naar school. Dat de soc. dem. als zoodanig tegen de leerplichtwet staan, verbaast spr.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1913 | | pagina 1