DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 123.
Honderd en vijftiende Jaargang.
1913.
VRIJDAG
30 MEI.
ré
STADSNIEUWS.
=ISkM.n, di. Wh -
Dit nammer bestaat alt 3 bladen.
ALKMAAR, 30 Mei.
Als er niets weer tusschenbeide komt, wordt van
middag om half een in een vergadering in het Sint
James Paleis te Londen het voorloopig' vredesver
drag geteekend. Kaar Reuter vernam, is het namens
de bondgenooten opgestelde ontwerp-protocol aan al
le oorlogvoerende partijen gezonden. Bulgarije zal he
den het vredesverdrag op het ministerie van buiten-
landsche zaken teekenen, gelijk de Engelsche regee
ring verlangt, maar de Bulgaarsche afvaardiging zal
niet deelnemen aan de bijeengeroepen conferentie der
andere bondgenooten, ter bespreking van het protocol
met welks bewoordingen Bulgarije niet instemt en dat
de andere bondgenooten tegelijk met het vredesver
drag willen teekenen.
Bulgarjje meent, dat het opstellen van een protocol
opnieuw de deur zou openen voor vertraging.
De Servische afgevaardigden hebben opdracht ge
kregen het verdrag te teekenen. Het is zeker, dat
Griekenland ook het verdrag zal teekenen, maar te
vens het protocol. In het ontwerp hiervoor zijn arti
kelen opgenomen betreffende overeenkomsten, waar
over na het sluiten van vrede zou moeten worden on
derhandeld.
In verband met verzekeringen, die het van Turkije
heeft ontvangen, is Griekenland besloten, het voor-
loopig vredesverdrag te onderteekenen, zooals het
daar ligt en zonder eenige toevoeging.
Dit besluit is genomen na een onderhoud der
Grieksche en Turksche afgevaardigden, in den loop
waarvan verzekerd werd, dat de verdragen tu 6sehen
Giiekenland en Turkije, die voor den oorlog van
kiacht waren en tijdens de vijandelijkheden zijn ge
schorst, weer van kracht ziullen worden, na oncïertee-
kening van het verdrag.
De Servische minister-president heeft een Werkla-
ling afgelegd in de volksvertegenwoordiging, waar
uit duidelijk bleek, dat Bulgarije de verplichtingen
van het verdrag, vóór den oorlog gesloten, niet is na
gekomen. Deze verklaring werd met groote meerder
heid goedgekeurd.
In het Engelsche Lagerhuis heeft minister Grey
bedankt voor de huldebetuigingen van verscheidene
leden voor zijn zegenrijken arbeid tijdens de crisis.
Hij zeide o. m.„Ik zal niet stilstaan bij de aangele
genheden die met die crisis nauw verband houden,
omdat nog zooveel moeilijkheden voor den boeg lig
gen, waarvan men het einde nog niet kan zien en het
dus bezwaarlijk gaat daarover verklaringen te doen
(toejuichingen). Het is waar, dat de spanning en de
bezorgdheid der Europeesche regeeringen verminderd
is en dat de vooruitzichten op vrede gunstiger zijn.
maar ieder weet, dat er r*>g tal van moeilijkheden,
sommige van zeer teeren. aard, overblijven."
Hij zal vandaag aanwezig zijn hij de teekeiyng van
het voorloopig verdrag, en de afgevaardigden toqspre-
ken. Hoe zeer men ingenomen is met de kloeke hou
ding van den EngeJschen minister in dit conflict,, mo
ge blijken, dat een hem vijandig gezind blad, de
Manch-Guardian diens optreden gereejitvaai'digrd
vindt. Trouwens nu Teeds zoo spoedig een resul
taat is bereikt, zal wel niemand kunnen ontkennen,,
dat de koude douche van minister Gney den Balkan-
staten goed gedaan heeft, en een einde heeft gemaakt
aan de ireuzeltactiek tot dusverre gevolgd!
LEZINGSNOECK HEKKEMANS.
Gisteravond werd in de Harmoniezaal, die stamp
vol was, een vergadering gehouden, belegd door het
centiaal comité van actie van de re<}htsche partijen,
waarin als spreker optrad de heer Snoeck Henke
mans, eandidaat voor de Tweede Kamer voor die par
tijen in dit district.
De voorzitter, de heer mr. D. Sluis zag in de groote
op omst een bewijs, dat de politieke onverschilligheid
begint te verminderen, plaats maakt voor warme be
langstelling. Hij schetste den komenden stembus
strijd tusschen links en rechts om de meerderheid in
de Kamer, om het bewind. Hier te Alkgn aar de
strijd er met een van verweer, maar van aanval. Hen
heeft niets tegen den heef van Eorees t, want hij
rechts 6 d°Ch gG8n cai*didaftt vfln
Spreker stelde de vergadering voor der* heer $noeck
Henkemans, een man om wel aan te -pat» en naar
spreker vertrouwde ook wel om aan tu Smoren. Spre
ker gat daarna het, woord aan den he tr Sfnoeck Hen
kemans, die begon met te zeggen dat *- rechterzijde
thans, moet trachten te behouden wat zb ia 1900 heeft
•ïrhn'Vi. vraag 1S' za' 'let habin^t zijn zegen tijken
vf™! t jnneï voortzetten of zal a'l het werk worden
bei J* if. i ,IS- e<?n drachtige s 4 rooming die oegt:
rechta°K 6t m°et Weg' Als er »«nand van
ntef* Jm 18 ZT T" Van Hnka !,et kabinet, hfeeft,
bctccko aaf Preker vond dat -er werk van groote
wetten t0t atand, gebra0ht ls" Uc v^ckerings-
hebben afgewe(kt de Twrpd" Kamer en zij
Was de kracht" 3aar, lang op de Agenda gestaan,
was de nipot-1 ife? van Talma er niet geweest,
dan was het V*n Z°° goe(^en ge weest,
Sn de mm iewcienWe[k,met t0t StaMd «ek™en. Dan
men Do pensioen r* ku8fcverdedlgmgswet aang «no-
veel' verwaS tT Ingi V°°,r sP°orw08Personeel i»aa
stand gekomen onder den ni Uae-
menden minister van waterstaat. Pract.sche verbe
nngen op het gebied van den landbout werden ine
vang gemaakt T 4
van leening zijn er gekomen dank zii de ,*ke
Ji
Het tweede bezwaar tegen het ministerie is, dat er
geen sociale wetten tot stand gekomen zijn. De ver
zekeringswetten, de wijziging van de arbeidswet, de
steenhouwerswet zeggen echter voldoende. Alleen de
Bakkerswet is niet tot stand gekomen en dat is te
wijten, aan de omstandigheid, dat er bij rechts geen
eenheid bestond. Spreker schreef dit toe aan gebrek
aan ervaring bij de Kamerleden. De Christelijk-Histo-
risehen hebben de wet doen vallen spreker diende
een amendement in, dat door den minister niet werd
aanvaard. Aas de wet-aangenomen, dan zou zij dui
zenden ten zegen zijn gekomen. De christelijk-histo-
risehen hebben toen niet verder mee willen werken,
omdat de overheid zich te ver moeide in het bedrijf
en de industrie verhinderde zich in vrijheid to ontwik
kelen. Een Amsterdamsch soc.-dem. lid schreef dat
dit verbod van het drieploegenstelsel een stap .achter
uit zou zijn. De christelijk-historisehen gelooven nog,
dat de verwerping goed is geweest. Deze zaak is het
«enige geval van onderling verschil.
Een ander bezwaar is de Tariefwet, De regeering
wil geen tariefwet invoeren, doch haar enkel wijzigen.
Beweerd wordt, dat zij protectie zou brengen men
heeft niet het recht te spreken van een ommekeer in
ons handelsstelsel. In Duitschland is echte protectie,
•de bedoeling van den Nederlandschen wetgever is
geen protectie, doch slechts het heffen van een b..
lasting. De concentratie wil directe heffingen, maar
men weet, dat een aanmaning van belasting altijd op
een ongeschikt oogenblik komt. WI1 men echter later
aure buitenlandsche schoenen dragen, dan kan dat,
maar men kan ook tegen de oude prijzen Nederland
sche schoënen koopen (gelach), men is dus bij deze
belasting geheel vrij. Een groot deel der invoerrech
ten zal door het buitenland worden betaald, hetg'een
een practische methode is. (Applaus).
D« eerste levensbehoeften worden niet belast
vee, wol, rijst, erwten, boonen, turf, ongebleekt ka
toen enz. enz. blijven volkomen vrij van invoerrech
ten^ Verduurzaamde groenten zijn zelfs verminderd.
Er is tusschen de partijen der rechterzijde geen
bindende afspraak gemaakt omtrent het tarief. Het
ontwerp kan nog heel wat wijzigingen ondergaan, de
protectie staat niet als bedoeling op den voorgrond,
•een belangrijke vermindering van de voorgedragen cij
fers is dus nog altijd mogelijk en het ministerie zal
daarvoor te vinden zijn. De oppositie tegen het tarief
Wordt op schandelijke wijze gevoerd met voorspiege
lingen, geheel bezijden de waarheid.
Aan de coalitie wordt verweten het samengaan met
Rome. Het is sprekers Protestantsch beginsel, dat er
zou tegen op komen indien in ons vrije Nederland de
katholieken niet enkel hun godsdienst- kunnen uitoe
fenen, en zich niet als alle anderen kunnen bewegen.
Nieqnand kan één voorbeeld noemen, dat de R. K.
iets meer wenschen, dan hun wettig recht is als deel
van het Nederlandsch volk. (Applaus). De liberalen
-hebben altijd meer gevraagd dan hun toekwam. Zij
drongen het Ned. volk hun onderwijs wetgeving op en
nooit zou het gelukt ziju de liberale partij ten onder
te brengen, als dat onrecht niet was geschied. Hier
uit blijkt, dat het Nederlandsche volk zich niet laat
onderdrukken. (Applaus).
De Chr.-liist. Lnie heeft zich weer aangesloten bij
de coalitie, omdat, zij wil versterking van de volks
kracht, de vrije krachten in ons volk wil opwekken,
wil handhaven en versterken het christelijk grondka
xakter van het Ned. volk.
De liberalen toonen tegenwoordig groote belang
stelling voor de christ.-hist,, men beweert van hen,
dat zij onder het Caudijnsche juk zijn doorgegaan en
te l trecht is zelfs gezegd, dat men bij herstemming
liever den felsten sociaal-democraat zou stemmen dan
den gemoedelijksten, braafsten christ,-historicus. Spr.
ging eenige stemmingen uit de Tweede Kamer na, om
to doen zien, dat het onjuist is, dat de chr.-hist. hun
beginselen hadden opgeborgen. Men is in coalitie, staat
in hoofdpunten elkaar bij, maar ieder behoudt, zijn
eigen opinie. Beweerd wordt, dat de chr.-hist. partij
zich bij het accoord in den hoek heeft laten dringen.
Wat er te voren gebeurd is, is niets voor het publiek
bij de concentratie is ook wel wat, dat niet pu-
bliek wordt. Men wijst op het ongunstige electorale
accoord. Spreker gaf toe dat de christ.-hist. bij Lei
den, Ommen en Ede, eenen halven zetel hebben opge
offerd voor 's lands belang en behoud van het kabinet,
hetgeen prijzenswaardig is. (Applaus). Het ging om
grooter, gewichtiger zaken dan halve zetels. Spreker
achtte het gelukkig, dat het accoord gesloten werd.
Ln de eerste plaats om de landsregeering. Niets
moeielijker is er voor een regeering' desbetreffende
maatregelen in te voeren. De heer Colijn echter is
door God begaafd met buitengewone begaafdheden.
De liberalen prezen hem uitbundig maar 23 Nov. wa
ren er 3 st. van links voor zijn ontwerp (Tydeman, v.
Karnebeek en de Beaufort). De liberale partij op 3
na stemde tegen de oorlogsbegrooting. Hier
uit blijkt, dat de liberale partij weinig over heeft voor
de verdediging van de onafhankelijkheid van ons land.
Vroeger waren e;r ook liberalen voor Christelijke zen
ding, niRar de tijden zijn helaas veranderd. De toe
komstige concentratie-minister van koloniën, gelijk de
heer van Deventer genoemd wordt, noemt de zending
in Indië een nationale ramp, omdat het Mohammeda
nisme ook als een godsdienst wordt beschouwd. Bij
zulke mannen is het gevoel voor het ware christen
dom, het Evangelie zelf, verloren gegaan. Dit is "een
licgin van ontbinding van een christelijk volk en aan
mannen, die dit zeggen, kan niet de leiding van het
beheer van het koloniaal bezit worden toegestaan.
(Applaus).
Spreker kwam daarna tot de invaliditeits- en
ouderdomsverzekeringswet, die uitgaat van hef begin
sel, dat de industrie zelf zorgt voor het levensonder
houd van oude en invalide werklieden. Als over
gangsmiddel wordt de eerste 75 jaar uit de staatskas
een belangrijke som gestort. Voor 70-jarigen gaan de
uitkeeringen reeds 1 Januari e. k. in. Die wet heeft
bij de linkerzijde heftig verzet gewekt. De rechterzijde
heeft ook wel oppositie gevoerd, maar zij stemde ten
slotte niet tegen spreker wees op het ontwerp no
pens den Kinderarbeid, nopens de ongevallenverzeke
ring. De linkerzijde heeft echter tegen gestemd en
zij dreigt thans op hoogen toon met intrekking. Wat
wil de linksche concentratie? Zij heeft een plan, zij
wil de invaliditeit knoopen aan de ziekteverzekering
en de ouden helpen door armenzorg staatspensioen,
•4 w. z. een recht op uitgesteld loon is dit niet. Hier
in Alkmaar zijn vragen gesteld omtrent staatspensi- J
oen. De heer v. Eoreest antwoordde geheel in den
geest van het concentratie-manifest, maar de Bond
nam er geen" genoegen mee wel een bewijs, hoe ver
deeld men innerlijk links is en hoe roekeloos de
staatslieden aan dien kant dus zijn, wanneer zij drei
gen met intrekking, zonder et iets voor in de plaats
te kunnen brengen. (Applaus). De consequentie van
het Staatspensioen is, dat menschen die braaf leefden
.1 en die alles er doorlapten 3 krijgen (gelach).
In Duitschland kreeg 70 de invalide-uitkeering
vóór hun vijf en zestigste jaar. Over een half jaar
kunnen de uitkeeringen hier beginnen.
Wat het onderwijs betreft, dit kan men ook niet
toevertrouwen aan de groepen der linker concentratie.
Er zijn mannen van links, die met den mond voor het
bijzonder onderwijs zijn, maar niet met de daad. Dc
concentratie wil onverzwakte handhaving der open
bare school. De school heeft, aldus betoogde spre
ker, een roeping tegenover de overheid en de overheid
moet op het onderwijs krachtig toezien dat dit goed
zij. De school moet echter ook de ouders bijstaan in
de taak, die ze hij den doop op zich hebben genomen
Ieder onderwijzer zal iets van zich zelf in het kind
overstorten. Daarom moeten de onderwijzers gods
dienstig op hetzelfde standpunt staan als de ouders.
Tegen dit ouderrecht verzet links zich krachtig. Spr.
wees op het Bouwwetje, dat jaarlijks nog maar 2
van de bouwkosten voor subsidie geeft, terwijl alle
kosten van de openbare scholen worden gevonden uit
de openbare kas. Van links krijgt men zijn recht
nooit, daarom moet er een rechtsche meerderheid ko
men.
Om al deze redenen wordt van rechts met groote
kracht en met een goede hoop gestreden bij de verkie
zingen. Het gaat om verrichte daden, niet om een
nevelig program. Het ministerie is op de hoogte van
zijn tijd, het is kloek en trouw in zijn beginsel en
het is te hopen dat het nog vele jaren zal zijn ten
zegen van het Nederlandsche Volk. (Applaus).
Als eerste debater trad na een korte pauze op cl
heer Snellen te den Haag, die het hem toegestane
kwartier te weinig vond. Hij herinnerde er. aan, wat
de Protestanten vroeger hebben gedaan om het den
R.K. onmogelijk te maken hun godsdienst uit te oefe
nen. De bedoeling der grondswetherziening is om
de openbare school, die nog 500.000 leerlingen telt,
te doen verdwijnen, terwijl de bijzondere er 300.000
telt.
De feiten in België en ook in ons land zijn niet zoo
danig, dat het recht, der ouders vrij is. Die vrije
school wordt mede bevolkt door laster debater her
innerde aan een lasterlijke voorstelling in „de Neder
lander."
an het goede in den onderwijzer zal iets overgaan
in het kind om het tót een goed mensch te makende
heer Snoeck Henkemans bedoelde iets anders, al zeide
hij het niet. Op tal van wijzen zal op de vrije
school pressie uitgeoefend worden op de ouders en
zelfs op de kinderen wordt hen nu al niet reeds
ongehoorzaamheid voorgehouden als iets geoorloofds.
Nu reeds is er subsidie-zwendel. De ouders hebben
voorts geen rechten de priester der R. K. zegt, dat
de kinderen alleen gehoorzaamheid verschuldigd zijn
aan de ouders in alles wat hij goed vindt.
Na eenig rumoer kreeg de heer Blokker het woord.
De heer Snoeck Henkemans sprak over de rechten
van de ouders, debater vond dat het allereerst aan
kwam op de plichten van de ouders jegens het kind.
Vele ouders kunnen niet- het beste onderwijs voor
hun kinderen kiezen. Het bijzonder onderwijs is min
derwaardig aan het openbare. Voorstanders van- het
bijz. onderwijs wenschen geen waarborgen te geven,
wenschen geen controle van den staat. Het onderwijs
heeft een formeelen en een materieelen kant. men
kan de kinderen niets wijsmaken ten opzichte van den
godsdienst, groote menschen snappen daar zelfs niets
van (hilariteit). Heeft een ouder het recht zijn kind
iets verkeerds te leeren? Wie zegt hem, dat hij den
waren godsdienst heeft gevonden? De openbare school
is niet anti-godsdienstig....
De voorzitter: ik geloof, dat we nu voldoende op
do hoogte zijn van de ideeën van den debater en ik
geloof dat het in uw eigen belang is. Aanwezigen luis
ter echter.nog 3 minuten scherp naar de fijne onder
scheidingen van den debater....
De heer Blokker zeide, dat. het net iets was voor
Christelijken, om een debater belnchelijk te maken.
De voorzitter verklaarde dat hij den debater geens
zins belachelijk had willen maken.
De vergadering was gedurende dit kwartiertje zeer
rumoerig.
De heer Sehook uit Amsterdam, de volgende de
bater, wees er op, dat de hr. Snoeck Henkemans niet
bad gesproken over wijziging van artikel 192 der
Grondwet. Hoe komt de regeering daartoe? Op het
oogenblik zijn er meer dan 3/3 dor ouders in Neder
land voorstanders van de openbare school. Debater is
overtuigd, dat het bijzonder onderwijs met de beschik
bare middelen niet zoo goed1 kan zijn als het openbaar.
Komt de grondwetsherziening tot stand, dan zal
men echter vele kleine, slechte schooltjes krijgen, die
veel geld kosten. In Wijmbritseradeel zijn op 12000 in
woners 30 scholen, waarvan 10 openbare, naast een
hervormde vindt men daar in zes dorpen een gerefor
meerde school, konden de christelijke menschen elkaar
verdragen, dan zou liet rijk op de 2 scholen 950 a
1000 uitwinnen. Komt de grondwetsherziening tot
stand, dan zal de versnippering toenemen. De openba
re school zal klein en daardoor duurder worden, bijv
8, 9, 10 per kind. En nu worden de bijzondere
scholen betaald naar rato van de openbare scholen.
Het geld nu dat men te veel krijgt voor het bijzonder
onderwijs, komt op plaatsen, die met het onderwijs
niets te maken hebben (congregaties etc.). En dat
noemt men recht! Debater noemt dit onrecht. Het
geld komt van de belastingbetalers en de scholen
hebben een bijbedoeling' behalve het geven van on
derwijs. Men wil nu van rechts den staat ook laten
betalen voor de bijbedoeling en liefst wat veel ook
Gemeentebesturen hebben het door de Grondwet in
hun macht om de openbare school te maken tot een
school voor arme mensehen.
Komt do grondwetsherziening er door en komt dt
school aan de kerk, dan begint de schoolstrijd eerst
goed om de volle macht tusschen de kerken onder
ling. Door de school wordt er dan gevochten om de
macht der kerk. (Applau»),
Dr. os uit Amsterdam merkte op, dat de spreker
niets gezegd heeft over het kiesrecht waar de par
tijen ter rechterzijde het absoluut niet- over eens zijn.
Minister Talma heeft met zijn Kamergeleerdheid
getracht het bedrijf te regelen, zonder rekening te
houden met de practijk. Zonder de leiding van bui
ten heeft deze minister geen dragelijke wetgeving
kunnen brengen en het waren bijv. professoren en ge-
neesheeren, die hem moesten helpen. Tegenover "het
stelsel-Talma staat het staatspensioen van het con-
eentratiepi'ogram, dat immers ook de heer van Fo-
reest onderschrijft. De spreker noemde dit bedeeling.
Maar is het geen bedeeling, wanneer de staat door de
tariefwet enkele binnenlandsche nijveren begunstigt?
Wat doet deze regeering voorts voor de arbeiders?
Zij geeft met de eene doeh neemt met de andere hand,
zij belemmert de uitvoer-industrie, de landbouw, de
veeteelt. Klompen, portefeuilles behalve minister
portefeuilles worden duurder, de loonen worden
hooger en de concurrentie met het buitenland wordt
bemoaielijkt. De welvaart van het Nederlandsche
volk wordt belemmerd. Debater is militair arts ge
weest, maar hij verheugt zich over de door den spre
ker afgekeurde houding der linkerzijde, omdat er
geen millioenen moeten worden weggegooid, maar
men moet in de richting-Staal gaan en dat wilde de
clericale coalitie niet. Men moet door betere woning
toestanden etc. de toestanden der arbeiders verbete
ren, maken dat ze in de uren van het gevaar wat te
verdedigen hebben.
Men noemt bij de coalitie alles vrij, maar men wil
in onze koloniën do Mohammedanen dwingen om in
te gaan. Niet de overheid is echter geroepen om de
Mohammedanen te dwingen hun kinderen tegen hun
zin naar de bijzondere school te sturen (daverend ap
plaus).
Het gaat bij de verkiezingen om volksontwikkeling,
om den vooruitgang en wanneer men zich herinnert
wat het kabinet Pierson-Borgesius heeft beloofd en
heeft gegeven, dan zal men vol vertrouwen de concen
tratie steunen, dan zal men hier stemmen op jhr. mr.
van Foreest (daverend applaus).
De lieer S. J. S. Schipper betoogde dat tegenover de
Chr. de Mohammedaanscho cultuur kan worden ge
steld. Is daar het alcoholmisbruik grooter dan Lier,
staan wij er gunstiger voor ten opzichte der prostitu
tie? Handelde- de Christelijke Jan Pietersz. Coeu in
Indië niet onchristelijk tegenover de bevolking?
Nooit was het pessimisme in Indië grooter dan onder
dit régime spreker had hier maar iets theer van
den heer van Deventer moeten voorlézen.
Ook met het oog op Indië moet men geenszins
stemmen op den christelijken eandidaat, maal' ook
met. het oog op Indië, op groot-Nederland is de heer
van Foreest de eenige gewensehte eandidaat. (Ap
plaus).
De lieer Snoeck Henkemans begon met er aan tc
herinneren, dat er vroeger een zekere eenheid tus
schen kerk en staat moest bestaan, doch die tijden
zijn voorbij. Hoe het geweest is zegt niets omtrent
hoe het is en worden zal.
Spreker las het nieuwe gTondwetsartikel over het
onderwijs voor en zeisle, hieruit niet de bedoeling te'
kunnen putten van vernietiging van het openbare on
derwijs. Precies hetzelfde staat, er ten aanzien van
cte armenzorg* en onder de vigeur van dit artikel is
juist die zorg vermeerdert. Op het initiatief yan de
burgerij zal het aankomen. Indien het openbare on
derwijs goed is, dan zal dat een minderen prikkel zijn
om bijzondere scholen op te richten. Het bijzonder
onderwijs staat onder invloed der ouders, die in het
schoolbestuur moeten zitten.
De subsidie is zeer toegenomen, maar bij het bijzon
der onderwijs zijn de kleine schooltjes afgenomen en
wel in de periode 19041911 van 81 tot 48 met min
der dan 40 leerlingen. (Applaus).
Spreker constateerde, dat de openbare onderwijzers
de kinderen in een bepaalde richting leiden en haalde
daarbij aan woorden van Treub en van de sociaal-de
mocratische onderwijzersvereniging (geroep: bestaat
al lang niet meer). Het is voor de ouders een belang
te weten aan wie ze hun kinderen toevertrouwen.
Ook openbare onderwijzers erkennen de waarde van
het onderwijs in bijbelsehe geschiedenis, en dat een
openbare onderwijzer dit hier miskent, bewijst, dat
hij er geen begrip van heeft, waar het om gaat. (Ap
plaus).
Spreker zou op al de kleinig'heden niet ingaan,
maar wilde verzekeren, dat in den Haag de bijzondere
scholen kunnen eoneurreeren met de openbare. Hoe
veel millioenen zijn er door de ouders niet opgeofferd
voor de bijzondere scholen. De voorstanders van het
openbare onderwijs kunnen daar niets tegenover stel
len. (Applaus).
Spreker heeft niet over het kiesrecht gesproken. Dit
vraagstuk is niet zoo urgent. De ontwikkeling der
maatschappelijke toestanden heeft een gestadige ver
meerdering van kiezers ten gevolge.
Op een vraag van den heer Aukes verklaarde spre
ker aan vrouwelijke gezinshoofden en daarmee gelijk-
gestelden het kiesrecht te willen geven.
Geen woord was er waar van hetgeen de heer Vos
had gezegd over het optreden van doctoren, wat te
dien aanzien bereikt werd, was te danken aan dè chr.-
hist. kamerleden. Wat de tariefwet betreft, paarden-
vleèsch is verminderd van 0 tot 3. (De heer Vos:
ik heb gesproken over Paarden. DeNPr(>ker: dan zul
len wé dat straks nazien). Dwaasheid i's het om het
voor te stellen, alsof alles naar den kelder gaat. Ze
ker er wordt verhoogd maar daar is het dan ook
tenslotte om te doen.
De heer Duymaer van Twist betaalt met genoegen
zijn belasting dat is de eenige dien 'spreker kent.
De knnst is daarom de juiste diversiteit te vinden.
Het tarief is een zeer matige gebruiksbelastvng, dat
bovendien de Nederlandsche nijverheid bevordert en
de werkeloosheid tegengaat. De kans bestaat zeer ze
ker, dat enkele cijfers zullen worden verlaagd.
Wat voor de ouden van dagen in het eonoeni ratio-
manifest slaat, is een gunst, geen recht. In Dene
marken zijn dan ook dezelfde oude lieden gestichten,
die men ook hiervindt.
Wat zou men verder zeggen, wanneer er gevaar was
en Nederland kon niet verdedigd worden? Voor rle
verdediging moet iedere regeering zorgen. (Applaus).
Bij de zending is er geen sprake van dwang, maar
mr. van Deventer sprak ook niet over dwang, doch hj,j
achtte de prediking een nationale ramp. De regee-
