DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Raleigh Rijwielen,
De verkiezingen.
SUKKEL, OUJ&TEM ZELDA*
No. 136.
Honderd en vijftiende Jaargang.
1 1913
ZATE RDA0
14 JUNI.
1e klas Engelsch rijwiel,
BINNENLAND.
ALKMAARSCBE
Uit nummer bestaat uit 3 bladen.
Wat vrijzinnigen wèl en wat ze
niet willen.
Alkmaar, 14 Juni.
Wil men de onafhankelijkheidsfeesten, welke dit
jaar alom worden gevierd, goed hegrijpen, dan moet
men op de hoogte zijn van de geschiedenis der grond
wet. Het is goed in deze dagen er eens even aan te
herinneren, dat die grondwet is vervaardigd naar een
schets van Van Hogendorp. Onder diens leiding heb
ben de mannen van 1813 haar gemaakt. Dr. Kujpei
leert ons dat die grondwet ellendig werk is, rustend
op verderfelijke grondslagen, geheel in strijd met
„Gods Woord".
„Is dat zoo", aldus schreef onlangs onze oud-mede
werker, de oud-minister van justitie en oud-afgevaar
digde voor Alkmaar, mr. W. v. d. Kaaij, „is dat zoo,
dan zou bij de herdenking der gebeurtenissen van
1813 aan het Nederlandsche volk veeleer eenig rouw
betoon betamen over het treurige feit dat het destijds
zulk een on-christelijke revolutionnaire constitutie
heeft aanvaard en die een eeuw lang heeft geduld;
rouwbetoon, alleen getemperd door de blijde hope dat
thans een christelijke regeering er in zal slagen de
fundamenten onzer Grondwet te vernieuwen en al
lengs ons geheele staatsgebouw in Christelijken stijl
op te trekken."
Mag men dr. Kuyper gelooven, dan zal onder een
coalitie-regeering een meer echt N ederlandsche
regeling, conform onze Christelijke beginselen,
in de Grondwet komen.
Hebt Nederlandseh en echt Christelijk is het dus
blijkbaar, wanneer het kiesrecht wordt onthouden aan
degenen, die onderstand krijgen van de gemeente of
oen niet-kerkelijke instelling, doch wanneer dit kies
recht wèl wordt verleend aan menschen, die worden
ondersteund door een kerkgenootschap. En dan durft
men notabene nog zeggen, dat wie stemmen zal, te
genover welk gezag ook, zelfstandig moet zijn!
Echt Neder landstal en echt Christelijk is het zeker,
dat de tegenwoordige regeering volgens den R. K.
hoogleeraar Struijcken in de Grondwet het aantal on
oprechtheden opzettelijk wil doen toenemen, hetgeen
zich zal wreken in een vermindering van de waardee
ring van het koningschap door het volk, hetgeen er
op den duur toe zal bijdragen, om den eerbied: van
het koningschap in ons volk te ondermijnen.
De vrijzinnigen zijn wat voorzichtiger met gebruik
en misbruik van het woord „Christelijk. Maar hen
ter eere kan dan ook een aanhanger der protestantsch-
orthodoxe geloofsbelijdenis, lid eener met eer
bekende theologen-familie, dr. H. Gunning Wzn. ge
tuigen, dat hij van de liberalen niets ducht voor
de belijdenis van den Christus. Deze week nog legde
hij zulk een getuigenis in het openbaar af.
De vrijzinnigen willen ook Grondwetsherziening.
Maar een andere. Voor schijnvertooningen staat
de Grondwet hen te hoog. Wel willen ze noodzake
iijke wijzigingen aanbrengen. Het algemeen kiesrecht
voor mannen wenschen zij er in neer te leggen en te
vens er uit te nemen de staketsels, die de invoering
van vrouwenkiesrecht beletten, omdat zij de uitslui
ting der vróuw van het staatkundig terrein een on
billijkheid achten in een tijd, waarin de vrouwen aan
het openbare leven door maatschappelijk werk en in
allerlei ambten en betrekkingen in toenemende mate
en getale gaan deelnemen,
De grondwet zóó wijzigen, dat do openbar© school
verdwijnt -dat willen de vrijzinnigen eerst recht
niet. Verreweg de meeste vrijzinnigen van thans
staan gelukkig vreemd tegenover den geest der libe
ralen van 1878, die hooghartig afwezen den wensen
der ouders om zelf te bepalen, in welke richting liet
onderwijs van hun kinderen zal worden geleid. Zij
zullen niet tornen aan het staatssubsidie voor het
onderwijs, dat de ouders zelf, mits op deugdelijke wij
ze, inrichten. Maar het openbare onderwijs blijft voor
hen hoofdzaak. „De openbare school, schreef mr. van
der Kaay onlangs, toegankelijk en bruikbaar voor
alle kinderen is een inrichting van maatschappe
lijk onderwijs, waar geen godsdienst-onderwijs wordt
gegeven, maar waar ieders godsdienstige begrippen
worden geëerbiedigd en waar die algemeen© zedeleer
wordt gehuldigd, die de vrucht kan zijn van gods
dienst-onderwijs, dat in huisgezin, catechisatie, kerk
of genootschap, kan worden genoten naar den wensch
der ouders. Ondanks de valsclie voorstelling die sinds
zoovele jaren van de openbare school en haar doel
wordt gegeven, blijven honderdduizenden haar hun
vertrouwen schenken, en de hoop is niet uitgesloten,
dat voor velen het wankelend vertrouwen in de open
bare school zal worden hersteld, wanneer zij tot de
erkenning komen van de onjuistheid, de valschheid
der voorstelling die van haar gegeven wordt, en in
zien dat ook hier geen plaats is voor een verkiezings
leuze „voor of tegen den Christus."
Een deze week afgelegde verklaring van iemand uit
de practijk van het onderwijs als de orthodoxe school
opziener Gunning, „dat de openbare school niets
verdient van al den laster, door menschen die haar
niet kennen, op haar geworpen," kan velen helpen om
tot die erkenning te komen. En waar wij hier in
Alkmaar een christelijk-historisch hoofd eener open
bare school hebben, die een warm en zich-warm-ma-
kend voorstander van het openbaar onderwijs is, zul
len weifelaars en twijfelaars dicht-bij-huis uit vol
maakt betrouwbare bron inlichtingen kunnen krijgen.
De vrijzinnigen dan, willen de openbare school on
verzwakt handhaven, ais waarborg voor het geheelo
volksonderwijs. Een dringende eiseh beschouwen ze
herziening van het schoolwezen en verbetering van de
opleiding en de positie der onderwijzers, ten einde het
volksonderwijs op liooger peil te brengen. Zijn het niet
reeds de'vrijzinnigen geweest, die in deze richting een
stap hebben gedaan door het Nutsbesluit van de vo
rige maand om een hoogleeraar in de opvoedkunde
aan te stellen?
Van de Tariefwet, die spoedig komt als de coalitie
aan het bewind blijft, willen de vrijzinnigen niets we
ten. Zij vreezen van baar een ernstig nadeel voor de
bloeiende nijverheid en zij kunnen zich beroepen op
geschriften van het departement van minister Talma,
op belangrijke uitspraken als van een onzer grootste
financiers, den heer S. P. v. Eeghen, commissaris dar
Nederlandsche Bank, die de tariefwet een ramp en
gevaarlijk voor onzo welvaart acht. Zij zijn overtuigd
dat de Tariefwet vooral zal drukken op menschen met
lage inkomsten, van wier levensmiddelen, dagelijksche
benoodigdheden, werktuigen enz. enz. er verscheidene
noodwendig in prijs zullen stijgen. Zij voorzien dat,
eenmaal met bescherming begonnen, straks onbe
schermd gelaten industrieelen, wellicht onder min
gunstige omstandigheden ook onze onbeschermde
landbouwers, zullen kómen vragen om de bescherming,
welke aan enkele takken van nijverheid werd toege
staan. Zij beschouwen de tariefwet als het verderfe
lijke absynth, waaraan men, als men er eenmaal aan
gewend is, met steeds noodlottiger gevolgen verslaafd
raakt!
En wanneer men dan komt vertellen, dat ook Pier-
son een tariefverhooging voorstelde, dan kunnen de
vrijzinnigen daar onmiddellijk tegenover stellen, dat
in hun kringen dit ontwerp geen instemming vond,
dat het nooit in behandeling is genomen, zelfs niet
in de af deelingen der Kamer is onderzocht!
Indien dan ook de rechtsche meerderheid bij de
verkiezingen het onderspit mocht delven, dan zal het
eerst de Tariefwet van de baan komen en plaats ma
ken voor een belasting meer naar draagkracht.
(„in de Belgische Ai-dennen") vertellen, dat er in La-
rcche een vereeniging was, die liberaal in horens blies
en een andere, die kerkelijk in horens blies.
Maar haalt men thans in ons land het geloof niet
in ziekenhuizen, spaarbanken, bewaarscholen, dans
clubs en voetbalclubs, om het strakjes misschien in
spoorwegcoupé's, belastingkantoren, plantsoenen te
betrekken, door platen en bordjes met A. R., R. K. en
wie weet wat letterverbindingen meer aangevend, wie
wel en wie niet toegelaten worden?
Wat komt er terecht van eerbiediging van 'anderer,
overtuiging, van het zoeken naar wat vereent, wan
neer overal schotjes worden opgericht om belijders
van verschillende godsdiensten, aanhangers van ver
schillende politieke overtuigingen, zoo zorgvuldig
mogelijk van elkaar te scheiden? Waar moet het heen,
als nu reeds een burgemeester van Obdam wèigert aan
liet anti-tariefwetcomité een afschrift van de kiezers
lijst te geven, omdat hij vóór de Tariefwet is, wanneer
een uiterst gematigd, beschaafd, ontwikkeld man als
mr. Rodenburg in Castricum in de Ned. Herv. Kerk
zijn verkiezingsrede moet houden, omdat geen zaal-
houder zijn zaal voor dat doel wenscht af te staan
i „Geloofsgeschillen worden aangescherpt en door-
getrokken op elk gebied van het maatschappelijk le-
i ven; het gevoel van nationale saamhoorigheid gaat te
I loor" zegt het concentratie-manifest.
Dkt gevoel te versterken, wenschen de vrijzinnigen.,
Zij hopen, dat de verdwijning van het ministerie-
i Heemskerk een flinken stoot in de goede richting zal
5 geven. Willen de kiezers den huidigen koers besten-
digen zij hebben daartoe de gelegenheid door op de
I coalitie-candidaten te stemmen.
IMaar willen ze, dat er een anderen koers wordt»
ingeslagen, op staatkundig, op maatschappelijk ge
bied, op schier elk terrein des levens laten ze dan
op de eoncentratiemannen hun stem uitbrengen,
teneinde daardoor aan de coalitie een, kan het zijn
beslissende, nederlaag toe te brengen!
„Kennemar Antogarage", Telel. 146.
Al&NiAB.
KAMERVERKIEZING.
Naar aanleiding van het feit, dat het orgaan van
den bond voor staatspensionneering voor het district
'Tiel alleen den naam van den heer L. M. Hermans
bevat en niet dien van den voorstander van staats
pensionneering mr. M. Tydeman Jr., hebben, naar de
„N. Rott. Crt." meldt, verschillende leden der Tiel-
sche afdeeling van dien bond bedankt.
De twee verzekeringswetten en de Radenwet van
minister Talma hebben in bet Staatsblad gestaan.
Maar hun inwerking treden (op het staatspensioen
na) zal afhangen van het ministerie, dat, na de ver
kiezingen aan het bewind komt. Krijgen de vrijzinni
gen het te zeggen, dan zal er van die uitvoering niets
komen. De d wangverzekeringswet ten met haar ge
weldigen administratieven, tonnen gouds verslingen-
den omslag, met haar nasleep van ambtenaren, met
haar zware lasten, met de gedwongen weekbelasting
voor de arbeiders, die als ze 70 jaar worden, rente krij
gen, terwijl de weduwen onverzorgd blijven, willen zij
niet. Zij wenschen de staatshulp niet te bepalen tot
de arbeiders alleen, maar ook tot de breede klasse van
personen, die in dezelfde ja vaak in mindere posi
tie verkeeren als de loontrekkenden.
Zij willen een stelsel van uitkeeringen uit de
staatskas aan behoeftige ouden van dagen, arbeiders
of niet, gepaard met bevordering en steun boven het
minimum, dat aan behoeftigen wordt verstrekt. En
ook willen ze een algemeene voorziening bij
ziekte en invaliditeit.
Hoe de afloop der verkiezingen ook moge zijn, art.
369, waarbij een jaarlij'ksche rente van 104 aan de
dan 70-jarige arbeiders of ex-arbeiders blijft bestaan,
zaL in toepassing komen, zal natuurlijk worden uit
gevoerd. Elke regeering zal dezen toegezegden steun
moeten verleenen het is misleiding-, wanneer men 't
anders voorstelt.
De vrijzinnigen echter willen niet enkel oude ar
beiders, maar allen, die oud en arm zijn helpen,
zij willen niet alleen loontrekkenden bij ziekte of in
validiteit steunen, maar ook met hen gelijkgesteiden.
Zegt men dus „de vrijzinnigen willen niets" dan kan
ook hier daarop gerust het antwoord luiden: „de vrij
zinnigen willen méér en ze. willen heter dan de man
nen van rechts."
Er wordt verkondigd, dat de vrijzinnigen het mi
ni sterio weg willen hebben en dat er dan slechts sto
ring in de regeeringszaken zal komen.
Ja natuurlijk willen ze gTaag dat het ministerie-
Heemskerk verdwijnt. Wanneer een baas een knecht
j heeft die werkt- op een wijze, welke het bedrijf ernstig
benadeelt, die met allerlei gevaarlijke proefnemingen
komt, dan zal die baas den man zijn ontslag geven,
hoe hard hij overigens ook moge werken, en hoe eer
der hij weg is, hoe liever het den baas zal zijn.
De vrijzinnigen nu achten het tegenwoordige hui
dige kabinet om de door ons ontwikkelde redenen een
gevaar voor het land. Bovendien hopen ze, dat er met
dit bewind, een einde zal komen aan het politieke
isoleersysteem. De vader van den jongen dichter
Jacques Perk kwam jaren geleden zijn landgenooten
STATENVERKIEZINGEN.
Gisteren heeft de stemming voor de Provinciale
Staten plaats gehad in Zuid- en Noord-Hólland, Zee
land, Gelderland, Utrecht, Drenthe en Groningen.
Over het algemeen hebben deze verkiezingen niet
veel verandering gebracht, in de samenstelling der
Staten. De wind is een weinig tegen rechts en on
der de linker partijen zijn de sociaal-democraten,
vooral in de groote steden, met hoogere stemmencij-
fers uit de stembus gekomen.
In Amsterdam II is mr. H. Smeenge uitgevallen.
Belangrijke verschuivingen hebben in Nooïd-Holland
niet plaats gehad, behalve dan dat het aantal sociaal
democraten in Amsterdam toenam. In Velsen moet
een herstemming plaats hébben tussehen het aftre
dende R. K. lid J. M. Goes, 3549 stemmen, en Quarles
van Ufford, V. L., 3116 stemmen; Nagtzaam, S. D.,
kreeg 1389 stemmen.
In Zuid-Holland werden gisteren nog geen zetels
op de rechterzijde veroverd, terwijl er ook geen vrij
zinnige zetels verloren gingen. Groote veranderingen
zijn ook bij de herstemmingen niet te verwachten. De
mogelijkheid bestaat, dat eenige zetels op rechts wor
den veroverd in Leiden, Schiedam, Rotterdam II en
IV Gouda en Dordrecht. De stand is op het oogen-
blik 41 rechts, 20 links en 21 herstemmingen.
In Zeeland weinig verandering. In Gelderland is
winst te halen voor links. In het district Oldenbroen
zijn de aftredende rechtsche leden door linksche ver
vangen, terwijl in Geldermalsen de twee aftredende
rechtsche leden -net liberalen in herstemming komen.
In Groningen vele herstemmingen met goede kan
sen voor links, terwijl Drenthe de liberale aftredenden
allen bij eerste stemming koos.
zaak t en de voorwaarde te stellen, dat van het toezeg-
gén der. gift geen mededeeling aan derden werd ge-
'daan. Hij spili^jteérde naar het ambt van burge
meester te'Tfjöt^élïer.ke.
"%dt StéS^jft-^rdt gemeld:
i In verband mét de gisteren Vermelde pertinente ver
klaring van den heer; L. F. Duymaer van Twist die
hij ónder eede zbü töllón- bevestigen dat 't onwaar
'is, als zou hij in lïhgelSchen stijl voor de verkiezings-
ias der ant.i-revói&ti'onnaire partij hebben gewerkt,
hebben de heer mr. H. Haïtzema Viëtor, voorzitter
der vrijzinnige kiesvereeniging „Burgerplicht", en de
lieer A. Polak, beiden te Steenwijk, oen onderhoud
gehad niet, mr. G. W. baron van der Eeltz. Deze heeft
genoemde heeren persoonlijk gemachtigd tot de vol
gende verklaring:
De heer mr. G. W. baron van der Feltz, lid van de
Eerste Kamer te Assen, heeft ons persoonlijk ge
machtigd te verklaren, dat de (gisteren door ons me
degedeelde) toedracht der zaak, zooals is omschreven
'in het artikel Bijdrage voor' de anti-revolutionnair©
verkiezingskas, geplaatst in het nommei 11 van 11
Juni 1918 van „De Noordwesthoek van Overijssel",
volkomen naar waarheid' is weergegeven en dat de
opheldering, daarin geplaatst, juist is.
ANEMONEN-PLUKKEN.
Eenige weken achtereen reeds was een niet onbe
langrijk deel van de zaken, door de Strafkamer van
het Kantongerecht in Den Haag behandeld, het ge
volg van het bloempjes-plukken in het Haagsche
Bosch, in den anemonentijd, waarop dit jaar al bij
zonder schérp, door de politie bleek te zijn gelet,
schrijft de ,,N. Rott. Ct,"
I De verontschuldigingen van de beklaagden, voor hef
overgroote deel tot het vrouwelijke geslacht behoo-
rende, kwamen zoo wat overeen: „het was zoo verlei
delijk", „wat hindert nou één zoo'n bouquetje", t
zijne toch geen boome", „iedereen doet 't, waarom
word ik nou juist genomen?", enz.
Maar een paar excuses, ter jongste zitting aange
voerd, traden toch huiten het gewone.
Een kweekeling op een der lagere scholen wierp de
schuld van zijn overtreding op.... de Lageronder-
wijs-wet, althans op een der examen-eischen krach
tens de wet. Werd! hem toch niet voorgeschreven o.
a. de kennis van de bloemen- en plantensoorten in de
naaste omgeving van zijn woonplaats? En moesten
hém nu zijn nauwgezette naleving' van dit gebod en
zijn leergierigheid drie gulden kosten?
Dat moest hij dan maar eens met het schoolhoofd
uitmaken, zeide de Kantonrechter.
De schoolmeester heeft er niets mede te maken,
antwoordde de kweekeling. 't Staat in de wet.
Dan de minister van binnenlandsche zaken, zeide
de Ixantonrechter nog, en meteen viel diens hamer.^
Het volgende geval betrof een juffrouw op leeftijd.
Zij had op verzoek van een paar kindertjes een rui
kertje geplukt. Op de opmerking van den ambtenaar
van liet O. M., mr. Lunsingh Wichers, dat er in liet
Bosch toch overal borden staan, waarop duidelijk
leesbaar is het verbod om niet buiten de voetpaden te
loopen, moest de juffrouw erkennen, dat zij noch le
zen noch schrijven kon.
Haar op haar woord geloovende, vroeg het O. M.
dadelijk vrijspraak.
Dat was wel de eerste keer, meende de Kanton
rechter, dat iemand' voordeel had van 't analphabe-
tisrne.
%A©m«aig«& fflieiaws.
DE BURGEMEESTERSBENOEMING
TE KOUDEKERK E.
De heer L. F. Duymaer van Twist, lid van de Twee
de Kamer voor Steenwijk, deelt met betrekking tot t
onderhoud dat hij eenigen tijd' geleden met den heer
IE P. baron van der Borch van Verwolde, thans bur
gemeester te Koudekerk©, gehad heeft, het volgende
mede
Onder de personen, die mij als penningmeester van
het centraal comité van anti-rovolutionnairie kies-
vereeuigingen opgegeven werden tot liet doen van
aanzoek voor een gift ten behoeve van de verkiezings
kas van de anti-rev. partij, werd mij door mr. A. P. R.
C. baron van der Borch van Verwolde, lid van de
Tweede Kamer, o. m. genoemd de naam van zijn neet,
den heer II. P. baron van der Borch van erwolde,
woonachtig te 's-Gravenhage.
Bij mijn bezoek ten huize van laatstgenoemden
heer van der Borch leidde ik het gesprek in met de
mededeeling, dat zijn oom mijn aandacht, op hem ge
vestigd had al3 iemand, die wel bereid zou zijn finan
cieel en steun te verleenen.
Voor alle zekerheid stelde lk, gelijk ik dit telkens
deed bij bezoeken aan personen, die mij niet persoon
lijk bekend waren, ook aan den heer Van der Borch
de vraag of hij anti-revolutionnair dan wel christelijk
historisch was. Het antwoord van den heeT Van-der
Borch luidde: dat hij anti-revolutionnair was en zich
gaarne bereid verklaarde een gift voor de anti-revolu-
tdonnaire partijkas toe te zeggen; echter onder voor
waarde, dat de gift onder de letters N. N. zou geboekt
worden. Er waren omstandigheden, die hem nood-
EEN EIGENAARDIG GESCHENK.
„De Tuinbouw", het officieele orgaan van den Ne.-
derlandschen Tuinbouwraad, meldt, dat Hare Majes
teit de Koningin het voornemen heeft aan den Duit-
schen keizer en keizerin een geschenk aan te bieden,
bestaande uit bloembollen en planten en bestemd ter
beplanting van het groote parterre voor het Neue Pa
lais te Potsdam en van den Kaisergarten en Kai-
scringarten aldaar.
Ten einde tot een geheel te komen, in alle opzich
ten waardig, om den naam van den Nederlandschen
Tuinbouw in liet buitenland hoog te houden, heeft
Hare Majesteit aan de heeren E. H. Krelage te Haar
lem, J. H. van Nes to Boskoop en J. G. Ballego te
Leiden persoonlijk de opdracht verstrekt, een onder
zoek ter plaatse in te stellen en de uitkómst daarvan
in een rapport neer te leggen.
De voor het geschenk benoodigde bloembollen zul
len worden geleverd door de heeren E. H. Krelage en
Zoon te Haarlem, J. Valkering Tzn. te Dimmen en P.
W. Voet te Overveen. De heer J. II. van Nes te Bos
koop levert de rhododendrons en azalea mollis; de
firma W. Keessen Jr. en Zonen te Aalsmeer de Buxus
in kosrelvorm; de firma B. Buys te Dedemsvaart. do
Delphiniums in speciaal Nederlandsche soorten, ©n
de lieer J. G. Ballego te Leiden de Dahlia's, even ren*
in speciaal Nederlandsche soorten.
HANDEL IS HANDEL
De honderdduizend in de Staatsloterij is gevallen
op een twintigste lot, in bezit van den steenhouwers-
knecht. A. Pijpers en diens moeder te Amsterdam.
Vóór dit echter ter kennis van den knecht was geko
men, ging een steenhouwersbaas naar hem toe on
bood 10 voor zijn lot, voorgevende, dat hij reeds
voor 20O lootjes had gekocht en nog graag één zou
hebben. Na lang aandringen heeft Pijpers aan het
verzoek voldaan en zijn brief je. voor 10 afgestaan.
Toen beiden daarop bij de moeder van Pijpers kwa
men, vroeg deze naar het briefje, daar zij meende, dat
er een prijs op gevallen was. De steenhouwersbaas
weigerde echter het briefje terug te geven, zeggende,
dat handel, handel was.
De zaak kwam ten slotte daarop neer, dat beiden
zich naar Den Haag begaven, om het geld to halen en
dan „eerlijk" te deelen. De bedrogen steenhouwers
knecht heeft zich inmiddels tot een advocaat, gewend,
om het zaakje in het reine te brengen.
