DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
Burgerschool en Meisjesschool.
No. 138.
Honderd en vijftiende Jaargang.
1913
DINSDAG
17 JUNI.
DINSDAG 15 JULI 1913,
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat, ©reote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Inlevering wapenen, kleeding,
uitrusting enz.
Telefoonnummer 3.
Zij, die zich met 1 Juli op dit
blad abonneerenontvangen de
tot dien datum verschijnende
nummers gratis.
DE DIRECTIE.
S T A DSN I E U W S.
ALRMAARSCHE
Dp BURGEMEESTER van ALKMAAR brengt
ter kennis van de verlofgangers der Landweer, die in
1906 naar de Landweer zijn overgegaan, VOOR ZOO
VER ZIJ IV HET LAATSTE JAAR VAN HUN
NEN DIENSTTIJD ZIJN, dat door den Comissa-
ris der Koningin in deze provincie is bepaald, dat de
INLEVERING van al de hun voor Rijksrekening
verstrekte voorwerpen met, uitzondering van het zak
boekje, door bedoelde landweerplichtigen, voor zoover
zij in het register van verlofgangers der Landweer
dezer gemeente voorkomen, moet geschieden op
des voormiddags ten 9 ure, voor zooveel betreft de
manschappen behoorende tot de Infanterie en de Hos
pitaalsoldaten en des voormiddags ten 11 ure voor
zooveel betreft de manschappen van de Vesting-Ar
tillerie, Genietroepen, Pontonniers en Administra
tietroepen, in de Cadettenschool te Alkmaar, aan de
Wilhelminalaan aldaar.
Hij noodigt. mitsdien bedoelde verlofgangers uit op
den genoemden datum en de aangegeven plaats aan de
hun bij art. 31 der Landweerwet opgelegde verplich
ting tot inlevering te voldoen en brengt voorts in
herinnering de navolgende bepalingen voorkomende
in de „Regeling" voor die inlevering, vastgesteld bij
beschikking van den Minister van Oorlog van 7 Mei
1913. Vie Afd. No. 24:
„Indien de verlofganger wegens geldige redenen
verhinderd is persoonlijk de inlevering te doen, dan is
hij, of zijn c. q. zijne naastbestaanden gehouden, er
voor te zorgen, dat de inlevering door een ander ge
schiedt, Van de geldigheid der redenen van verhin
dering moet blijken uit een bewijs, afgegeven, c. q. ge
legaliseerd, door den Burgemeester en bij de inleve
ring' over te leggen door den persoon, die de inleve
ring doet.
Met nadruk wordt den manschappen er op gewezen
dat zij bij de inlevering IN BURGERKLEEDING
moeten verschijnen.
Overtreding of verzuim van de betreffende bepalin
gen der Landweerwet wordt, gestraft op de wijze als
is aangegeven in de artt. 32, 33, 35bis, 35ter en 36 dier
Wet.
Alkmaar, 13 Juni 1913.
De Burgemeester voornoemd,
JAN DE, WIT, lo. Burgemeester.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALK
MAAR brengen ter kennis van belanghebbenden, dat
zij die na afloop der zomervacantie hunne kinderen
de Burgerschool of de Meisjesschool wenschen
te doen bezoeken, daarvan aangifte moeten doen vóór
Of op 15 Juli e.k. bi) de hoofden dezer scholen,
onder overlegging van het geboorte- en inentingsbe-
wijs van het betrokken kind.
De kinderen moeten den leeftijd van zes jaren heb
ben bereikt. Kinderen, die binnen de eerstvolgende
zes maanden na het tjjdatip der toelating, den leeftijd
zullen hebben bereikt, kunnen, onder goedkeuring van
Burgemeester en Wethouders, op de genoemde scholen
worden toegelaten.
De gelegenheid tot aangifte voor de Burger
school is aan het Schoolgebouw in de Brillesteeg
op Maandag en Donderdag van half een tot
half twee uur, en voor de Meisjesschool op
Woensdag en Zaterdag van half twaalf tot
half een aan het gebouw der school aan de
Oudegracht, waarbij den ouders in hun belang wordt
geraden die aangifte, voor zooveel laatstgenoemde
school betreft, te doen VÓÓr 7 Juli e.k.
De ouders of verzorgers van z.g. buitenleerlin-
geil wordt uitgenoodigd de aanvragen tot toelating
tot de betrokken gemeentebesturen te richten VÓÓr
1 Juli e.k.
Ton slotte noodigen Burgemeester en Wethouders
belanghebbenden uit, hunne aanvragen niet tot het
laatste oogenblik uit te stellen.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
JAN DE WIT Dz., Voorz.' lo. Burg.
DONATH, Secretaris.
Alkmaar, Juni 1913.
ALKMAAR, 17 Juni.
Berlijn viert feest. Een kwart eeuw is het gele
den, dat Wilhelm II uit de vermoeide handen van zijn
edelen vader den rijkscepter overnam. Wij komen
daarop nog wel eens terug. Feestelijkheden worden
op groote schaal gevierd. De stad is kakelbont ge
tooid, en plechtigheden volgen elkaar in menigte op.
Zoo werd er een huldigingsfeest in het universiteits
gebouw gehouden, waarin een onbekende historische
gebeurtenis werd onthuld.
Bij 's keizers komst aan de regeering was het eerste
geschrift dat de Keizer op zijn schrijftafel vond een
politiek testament van koning Friedric-h Wilhelm IV. i
Hij opende het en herkende dadelijk het kenmerkende
schrift. Het was een politiek testament dat iederen
nieuwen heerscher bij de aanvaarding' der regeering'
moest worden voorgelezen. Het bevatte een in de
krachtigste en meest bewogen woorden gestelden raad,
de grondwet nog voor zijn beëediging' omver te wer
pen.
Wilhelm II had, evenmin als zijn beide voorgangers
lust aan dit verzoek te voldoen. Maar hij is verder
gegaan in de overtuiging, dat de mogelijkheid niet
uitgesloten was, dat in de toekomst eens een jonge en
onervaren heerscher de regeering zou aanvaarden, op
wien dit testament een noodlottigen indruk zou kun
nen maken. „Bij die gedachte," zeide de Keizer, „was
het mij alsof ik een vat buskruit iu huis had. Ik had
geen rust, voordat ik het testament had vernietigd."
Het is verbrand, en de omslag is in het keizerlijk
archief gelegd met het opschrift: „Inhoud vernie
tigd."
Men neemt aan, dat de verstandelijke vermogens
van Frederik Wilhelm IV, toen hij den raad aan iede
ren nieuwen vorst uit zijn geslacht, om de grondwet
omver te werpen, gal, reeds gekrenkt waren, maar
men vindt het toch een opmerkelijke betooging vau
Keizer Wilhelm, dat hij dadelijk na zijn troonsbestij
ging' dit testament op demonstratieve wijze verbrand
heeft.
Er zijn gisteren natuurlijk verschillende onderschei
dingen verleend. De rijkskanselier is luitenant-gene
raal geworden en heelt een eigenhandigen brief van
den Keizer en een foto gekregen. De bestuurder van
het keizerlijk landgoed Cadinen, wien algemeen de
schuld wordt toegeschreven van de onaangename ge
schiedenis met den pachter, dien de keizer ;,er uit
smeet" maar wien later recht werd gedaan, ontving
een zeer hooge onderscheiding!
De keizer heeft geen algemeene amnestie verleend.
Voor hen, die tot leger en vloot behooren, werd al
leen straf kwijtgescholden voor disciplinaire overtre
dingen. En dan zijn nog buitengesloten zij, die ge
straft werden wegens beleediging' van superieuren en
wegens mishandeling van ondergeschikten. Deze uit
zondering voor de terecht zoo verafschuwde soldaten-
mishandelaars zal wel algemeen met sympathie be
groet worden.
Voor de amnestie van civiele personen verwacht de
keizer advies voor elk bijzonder geval. Zij die misde
den door nood, lichtzinnigheid, onbezonnenheid of
verleiding- komen in de eerste plaats voor de gunst in
aanmerking.
Gistermorgen werd de nationale hulde bij het jubi
leum van den keizer voor de missies in de Duitsehe
koloniën en protectoraten aan den keizer overhan
digd; het totaal bedrag' is 2800.000 gulden, voor de
Evangelische missies 1.800.000 gulden, voor de Ka
tholieke 1.000.000 gulden.
De Duitsehe couranten geven feestartikelen. Som
migen zelfs een apart Keizernummer. We hebben zulk
een „Gedenkblatt" vóór ons. Het is rijk geïllustreerd
eu bevat tal van episodes uit het veelbewogen leven
van den Keizer. Mooie oogenblikken, maar ook droe
vige. Eén kiekje trof ons zeer bijzonder. Een nog
jonge man staat tegenover een kloeken grijsaard: het
is de ontmoeting van den Keizer en Bismarck te
Friedrichsruh. AVat moet er bij de herinnering aan
die ontmoeting met den ijzeren kanselier thans in het
hoofd van den jubileerenden Keizer omgaan!
~DE CAN D1DATUUR-SNOECK HENKEMANS.
In de geheel gevulde groote zaal der Harmonie tra
den gisteravond vanwege de besturen der A. R., R. K.
Centrale en C. H. Kiesvereenigingen als sprekers op
de heeren mr. dr. D. Kooien, voorzitter van den Alge-
meenen Bond van R. K. Kiesvereenigingen, lid van de
Tweede Kamer, dr. J. Th. de Visser, lid van de Twee
de Kamer en ds. R. v. d. Kamp, van Breukelen.
De vergadering werd geleid door den heer G. S.
Amoureus, die zeide dat. dezen avond de rechterzijde
antwoord zou geven op de bezwaren, die op de ver
schillende vergaderingen tegen haar waren inge
bracht. Het eerst was daarna he-t woord aan mr. dr.
D. Kooien, die er op wees, dat de opgerichte Nationale
Bond van Prot. Kiezers niet rechts, niet links wil
gaan, maar langs den Koninklijken Weg'. Er heeft
zich gevormd een groepje van personen, dat zich niets
anders voorstelt, dan dat aan den toestand van gelijk
berechtigdheid, die de Grondwet waarborgt, een einde
moet komen. Ze willen de Ned. Ilerv. kerk vooropstel
len. De mannen, die zeggen dat op politiek gebied
niet mag worden gesproken van godsdienst, zeggen in
dezelfde brochure dat er een onbetwistbare klove be
staat tusschen Hervormden en Katholieken. Wat
denkt men van den ernst van deze personen?
Ieder in de coalitie behoort, jol' tot de Protestanten
of tot de Katholieken, maar in het staatkundige leven
gaat het toch niet om theologische vraagstukken. In
dien het waar is, dat door gelijke inzichten op staat
kundig gebied een goed regeerstelsel kan worden ver
kregen, wat is daar dan tegen? Men verwijt ons nu
samengaan, terwijl er toch alle reden is om samen te
gaan.
De Bond heeft eenige praetisehe vraagstukken be
handeld, o.a. de Ned. Herv. Kerk. Hierover zijn din
gen gezegd, die niet door den beugel kunnen. We hoo-
reu in dit verband geen ander woord dan leugen en
verleugening. Spr. wil daarom de leugens, die in het
vlug-schrift zitten, naar voren brengen.
Gezegd wordt, dat het voorstel tot wijziging' van
art. 171 der Grondwet wel van de baan is, maar toch
komt men met verdachtmakingen. Komt er een voor
stel van de Ned. Herv. Kerk vijandige zijde, dan is
dr. Kuyper niet te vertrouwen, wordt in het vlug
schrift beweerd. Men moet, waar drie partijen geza
menlijk een accoord onderteekenen, toch al weinig
eerbied voor zijn tegenstander hebben, om zoo iets te
schrijven, zei spr.
Ten tweede: het schoolvraagstuk. Van christelijke
mannen zou men verwachten, dat ze hun kroost als
christenen zouden willen opvoeden. De heeren maken
zich nu bevreesd, dat de openbare school niet meer
zal bloeien. Is dat verklaarbaar bij Protestantsehe kie
zers
Hoe kan deze Bond van Protestantsehe Kiezers nu
eenige bladzijden schrijven over het 3e praetisehe
punt: de tarief wet? Dat kan men alleen begrijpen,
wanneer men weet waarvan deze Bond de hulptroepen
wil vormen. Spr. verdedigde het tarief, zette uiteen
dat het deels een fiscale werking heeft en hoe het
meer arbeidsgelegenheid geeft.
Deze Bond van Prot. kiezers, die zich over deze
praetisehe vraagstukken op liberale wijze warm
maakt, vergeet wat het weggeeft, indien inderdaad de
kiezers de raadgevingen van den Bond volgen. Ze we
ten zelf, dat indien de rechtsche partijen het niet win
nen, de concentratie of sociaal-democratie aan het
bewind komt. „Dit laten we ootmoedig' vertrouwend
over aan God." Zijn dit nu ernstige mannen? Ze ver
geten, dat op 't oogenblik aan het bewind zijn christe
lijke mannen, die regeeren willen en kunnen. Spr.
wees er op, dat de Zedelijkheidswetten, van links met
hoongelach begroet en aangenomen met de stemmen
van een klein groepje vrijz. dem. voor, hebben wegge
nomen de openbare bronnen van onzedelijkheid. Waar
om spreekt de Bond hier nu niet over?
Hier iu Alkmaar moet de heer van Eoreest ge
steund worden. Spr. wenschte echter op iets te wijzen.
Door den Katholieken Minister van Financiën werd
in 1909 voorgesteld een nieuwe, 17e predikantsplaats
te stichten in Rotterdam, n. 1. op Eeijenoord. Dit
voorstel werd 8 Maart 1910 aangenomen met 45 tegen
21 stemmen. Voor deze versterking van het Protestan
tisme stemde de beer Snoeek Henkemans, er tegen de
heer van Foreest.
Dezelfde minister heeft op de staatsbegrooting van
het loopende jaar een post van 1500 voor de predi
kantsplaats te Eeijenoord, J 1200 voor ééne te Spaarn-
dam en 600 voor Nieuw Weerdinge.
De woorden leugen en verleugening kunnen beter
gebezigd worden tegenover de schrijvers van het ge
schrift. Spr. wees er nader op, dat de rechtsche partij
en steeds een uitgebreid staatkundig' program van
samenwerking hebben gevonden. Steunt de mannen,
die de beginselen voorstaan, welke u dierbaar zijn.
(Luid applaus.)
Dr. de Visser, hierna het woord verkrijgend, noem
de bet een voorrecht de candidatuur te verdedigen
van een man, die sinds jaren zijn dierbare vriend is en
die zijn leven heeft gewijd aan de belangen van de
Ned. Herv. kerk en de philantropie. Spr. heeft zich
geërgerd, dat de Bond van Prot, kiezers den heer
Snoeek Henkemans hier niet steunt. Spr. wil
de den Bond kwalificeeren in den ontrouw aan zijn
eigen beginselen. Indien in eenige politieke partij the
orie en practijk in flagranten strijd zijn, dan is het bij
dezen Bond. Hij begon reeds zijn verkeerde practijk,
toen hij tot zijn voorzitter koos een officieel vrij-li-
beraal. Daarom werden direct de heeren de Beaufort
en van Foreest gesteund. Daardoor heeft de Bond
reeds partij gekozen voor links en zijn zelfstandige po
sitie prijs gegeven. In de 15 jaren, dat spr. lid van de
Kamer is, heeft hij ééns een debat over de Ned. Herv.
Kerk bijgewoond en toen was de heer de Beaufort
het ging over de 17e Rotterdamsche predikantsplaats
tegen de subsidie, waarbij volgend den grootéii
staatsman van Foreest, die ook de Ned. Herv. Kerk
in zijn chemisetje wilde laten staan. De Beaufort ar
gumenteerde, dat spoedig, meer plaatsen om subsidie
zouden kunnen komen, b. v. Amsterdam en nu staat
aan het geestelijk hoofd van den Bond de Amsterdam-
sche predikant ds. van Hoogenhuyze, en de vrij-libe-
raal Differee officieel aan het hoofd.
Diezelfde Bond heeft in Middelburg tegenover den
Hervormden heer Blum aanbevolen den vrijzinnig-de
mocraat Van Kaalte, die op zijn program heeft: schei
ding van kerk en staat, het moet voor altijd met de
subsidie gedaan zijn. Hoe kan zoo'n man nu gekozen
worden door voorstanders van de Ned. Herv. kerk?
Daar kan spr. met zijn gezond verstand en al de liefde
voor de Ned. Herv. Kerk niet bij.
Zoolang er liberale regeeringen waren, hebben we
met moeite gekregen een postje van 500, J 600 voor
een noodlijdende 'Herv. Gemeente en dan moest het
nog' een zijn, tot welker ontstaan de staat zelf aanlei
ding had gegeven. Zoo te Hoek van Holland en
IJmuiden. Zulk een benepen standpunt, heeft een
christelijk ministerie nooit ingenomen.'
Do minister van oorlog heeft aan de Ned. Herv.
kerk te Ede een jaarlijksche post van 2000 toegekend
voor de geestelijke verzorging der militairen, wat met
de door den heer Kooien genoemde bedragen 5300
subsidie aan de Ned. Herv. kerk beteekent.
Spr. wees er op dat het 't kabinet Heemskerk was,
dat bij de theologische hoogleeraren aan de Utrecht-
sche hoogeschool een 5e heeft gevoegd.
Ook om andere redenen wilde spr. het huidige mi
nisterie behouden. Aan al onze rijksopvoedingsgestich
ten, aan al onze tuchtscholen zijn hervormde predi
kanten en hervormde godsdienstonderwijzers verbon
den. De Ned. Herv. kerk heeft hier een eenig voor
deel verkregen en tot nu behouden. Dat is al weer
aan de rechtsche regeering te danken.
Do Boud van Prot. Kiezers accompagneert zich aan
politieke partijen, die nooit voor de Herv. kerk hebben
gedaan, wat het ministerie Heemskerk er voor heeft
gedaan.
Zou de coalitie, zijn aangegaan, indien men maar
in één, opzicht schade voor de Ned. Herv. Kerk had
gevreesd? Hoe staat de liberale concentratie tegen
over art, 171?
De vrijz. dem. hebben tot op dit oogenblik hun pro
gram gehandhaafd, waarin staat scheiding van kerk
cn staat. De unie-liberalen en vrij-liberalen houden
zich met opzet stil, zoodat we niet weten, hoe ze te
genover dit vraagstuk staan. Van de soc. dem. is be
kend, dat ze zijn voor de scheiding van kerk en staat.
Met alle kracht en vrijmoedigheid zegt spr. dat be
slist en alleen doqr een overwinning van de rechter
zijde de belangen van de Ned. Herv. kerk veilig zijn.
Wanneer spr. ziet wat al zoo tegen het ministerie
is ingebracht, dan vraagt spr. wat heeft het. dan toch
voor kwaad gedaan. Op het gebied van de landsverde
diging kan men hot niets verwijten, de sociale wetten,
dié' minister Talma zich voorstelde, hebben het Staats
blad bereikt en ze zullen bij uitvoering blijken te zijn
een zegen des volks. Komt de concentratie aan de re
geering, dan komt er een tijd van socialen stilstand in
Nederland daar de Eerste Kamer tegen het Staats
pensioen is. Arbeiders, ge weet, gaat d'e regeering om,
wel wat ge verliest, maar niet wat ge krijgt, zei ,spr.
Ten slotte stond spr. nog even stil bij de school
kwestie. Laat het ministerie Heemskerk in staat ge
steld worden tot de grondwetsherziening te komen, in
het belang van den christen-werkman van Nederland.
Tot het verkrijgen van een goed resultaat van den 50-
jarigen schoolstrijd kan men ook bijdragen door de
verkiezing van den ijverigen, bekwamen, braven
Snoeek Henkemans. (Applaus).
Ds. v. d. Kamp zeide, dat het voor christen-men
sehen de vraag nog zou kunnen zijn of men den heer
van Foreest dan wel den heer Snoeek Henkemans zal
kiezen. Zijn inderdaad de belangen van de Herv. kerk
veilig in handen van de liberalen?
Spr. wilde zich beroepen op een officieel stuk, n.l.
op een rapport uitgebracht in den Raad van State
•foor den heer Keizer, 6 October 1817. Het rapport is
vrijwel onbekend, maar had ten doel om te adviseeren
aan Koning Willem I. op welke wijze men het best
het liberalisme in de Herv. kerk zou kunnen steunen.
Het rapport beval om het liberalisme in de kerk te
steunen als noodig aan wezenlijke godsvrucht en ware
verlichting'. De leerstukken moeten vergeten worden,
staat in liet rapport. Van dezen geest nu is doortrok
ken het openbaar onderwijs.
Dit rapport wordt stelselmatig verzwegen.
In het rapport wordt gesproken van de meest doel
matige professoren, niet van de meest wetenschappe
lijke, zooals het altijd heet,
In het rapport, staat verder, dat men met het be
noemen van professoren altijd voorzichtig moet zijn.
De Koning werd gebonden aan een voordracht van
den Raad van State, daar een Koningin, die aan de
regeering' kon komen, altijd meer vatbaar is voor gods
dienst, Iemand, die zich een aanhanger noemt van de
liberale partij, die zulk een stuk in haar historie heeft
staan, kunnen we dien kiezen als voorstander van de
Nedi Herv. Kerk?
De liberalen zijn afkeerig van den godsdienst en
toch wordt deze misbruikt, om vooruit te komen.
Doch de mannen van rechts zijn werkelijk liberaal.
Recht-liberaal is in de eerste plaats God dienen.
Neutrale menschen zijn er niet, sedert de zonde in
de wereld gekomen is. bestaat er geen neutraliteit
meer. Wij leggen er den nadruk op, dat ouze gods
dienst1 de gansche politieke beheerscht.
Tegenover het wettenstelsel van minister Talma
stekl spr. wat prof. van Einbden schreef in zijn dis
sert atie: Darwinisme en democratie. Smart en leed
zegt hij is zoo oud als de wereld. Het is een eisch van
de democratie, dat- de ïnenseh zich aan zijn eigen
haarvlecht optrekt uit het moeras. Deze theorie,
waarvoor men links niet geheel aansprakelijk mag
stellen, is afgeleid uit het evolutiebeginsel, doch links
heeft men dit evolutiebeginsel nooit verloochend. In
1907 zei Goeman Borgesius op een partijdag te Gor-
cum, dat hij nog veel liever afstamde van een echten
aap, dan van een slingeraap als dr. Kuyper. De anti
these is niet dood, deze leeft zei spr.
Spr. wees er daarna op en illustreerde met voorbeel
dt ii. dat zich het ergerlijke geval voordoet, dat de vrij
zinnigen, die allerlei kwaads van de zending in lndië
voorspellen, de Indische bevolking opruien tegen de
christelijke regeering. Hij eindigde met een krachtige
aanbeveling van de candidatuur Snoeek Henkemans,
in de hoop, dat hard werken in vervulling' zou doen
gaan het Van Alkmaar begint de Victorie! (Applaus).
De voorzitter sloot hierna de vergadering met. dank
aan de sprekers, wier woorden herhaaldelijk door
warm applaus werden onderbroken.
OVERGEPLAATST.
Met ingang van 1 October is de heer C. Geus, klerk
der 1'. en T. Ie klasse ten telegraafkantore alhier,
overgeplaatst naar het telegraafkantoor te Amster
dam.
LIEFDADIGHEID NAAR VERMOGEN.
In de op 12 Juni 1.1. gehouden gewone vergadering
van „Liefdadigheid naar Vermogen," is voor diverse
personen hulp toegestaan ten bedrage van 136.20.
