DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Straker Squire,
Honderd en vijftiende
Jaargang.
1913
DINSDAG
8 JULI.
No. 156
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl,—
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groete
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Firma STIKKEL, 0LIJ en TEN ZELDAM.
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
HINDERWET.
DE BOND VOOR STAATSPENS1ONNEERING
EN DE VERKIEZINGEN.
STADSNIEUWS.
„Kennemer Antogarage", Telet. 146.
1LKHAAB.
OÜRANT
HavI
Telefoonnummer 3.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALK- j
MAAR brengen ter algemeene kennis, dat zij bij be-
sluit van 5 Juli 1.1. vergunning hebben verleend aan j
W. G. E. VAIili, aldaar, tot het oprichten vaneen
beetelncbtoven, ter vervanging van den bestaan-
den jjzeren oven, in het perceel HOUTTIL B 5.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
G. RIPPING, Voorzitter.
DONATH, Seeretaris.
Alkmaar, 7 Juli 1913.
ALKMAAR, 8 Juli.
In een onlangs verschenen roman „de Tunnel van
den schrijver Kellermann wordt het fantastische plan
behandeld van een tunnel welke Europa onder de zee
met Amerika verbindt. Dé auteur behoort dus tot
hel genre Jules Verne en Wells, schrijvers, die van
een „dichterlijke vrijheid" uitgaan en daaraan bun
beschouwingen vastknoopen. Vroeger liet men der
gelijke fantasieën voor wat ze waren. Sinds echter
moer en meer blijkt, dat hetgeen men beslist onmoge
lijk acht daarom nog niet inderdaad tot de onmoge
lijkheden behoort, wijdt ook de nuchter-berekenende
techniek hare aandacht aan zulke geniale dwaasheden.
Zoo heeft een ingenieur zieli eens bezig gehouden met
het plan van den Europeesch-Amerikiaanschen tunnel
en het is wel interessant zijn betoog even in het kort
weer te geven. Den kleinsten afstand tusschen beide
werelddeèlen schat hij op 3600 kilometer. Allereerst
nu stelt hij zich voor dat de methode wordt toegepast,
welke bij den tunnel onder de Hudson-rivier is ge
volgd. Diaar de tunnel op een diepte van 4000 meter
zou moeten worden gegraven, zou hij aan een druk
blootgesteld zijn van 40 atmosfeeren, zoodat het on
mogelijk zou zijn een tegen-luchtdruk aan te wenden.
Werd de tunnel echter aldus gemaakt en begon men
aan beide kanten tegelijk, dan zou men per dag - aan
elk eind ongeveer 5 meter opschieten. De tunnel zou
dus gereed zijn in 360.000 dagen, dus in ongeveer 1000
jaar. Men begrijpt, dat een onderneming, welke tien
eeuwen noodig heeft om tot stand te komen, weinig
kans van slagen heeft wie steekt er zijn geld in
een aandeelen-kapitaal, dat de eerste 1000 jaar geen
rente kan afwerpen? Ook al slaagde men door ook
op de eilanden, die toevallig in de richting liggen, te
beginnen erin den aanlegtijd tot 125 jaar te ver
minderen, dan nog zou deze periode veel te lang du
ren.
Er is echter nog een andere methode denkbaar, wel
ke in liet klein reeds haar toepassing vindt. Men
maakt ijzeren tunnels onder een rivier op liet land in
gedeelten gereed, brengt deze stukken ter plaatse, laat
ze daar zinken, verbindt ze in de diepte, pompt de ijze
ren reuzenhuis leeg en. is klaar. Maar het is on
mogelijk, duikers naar den bodem van een oceaan te
zenden. Men zou dus den tunnel boven het water ge
reed moeten maken, deze op schepen of vlotten naar
de zee brengen en dan daar laten zakken. Men zou
met den tunnel dus precies zoo handelen als indertijd
met den electrischen kabel. Aldus zou men een zware,
absoluut lucht- en waterdichte ijzeren buis krijgen,
die met voldoenden breeden basis vast op den bodem
van den oceaan lag en die men na haar uitgepompt te
hebben, in gebruik zou kunnen nemen.
.Wanneer men echter bedenkt, dat het leggen van
een onderzeeschen kabel met veel moeite en met een
opoffering van millioenen gepaard ging, dan zal men
zich kunnen voorstellen, dat de tunnel op deze wijze
ook nog niet zoo heel spoedig tot stand komt. Gesteld
echter dat hij er langs dezen weg is, dat er rails zijn,
dat er een spoortrein viee-versa gaat. Met het oog op
de veiligheid zou er stellig niet met een grootere snel
heid dan 100 kilometer per uur kunnen worden gere
den. L>e afstand van. Brest naar Nieuw-York dit
zou de richting van dezen tunnel waarschijnlijk moe
ten zijn kon men dus in 54 uur afleggen. D-at zou
wel in overeenstemming zijn met den geest des tijds.
Men vrage evenwel niet, hoe enorm duur het passa
giers- en goederenvervoer wel zou moeten zijnDe
tunnel zou toch zeker wel 3.000.000.000 gulden kosten
en wat zou er dus aan rente en afschrijving niet jaar
lijks een kapitaal moeten worden opgebracht. Zelfs
bij het Panama-kanaal, dat 2.5 milliard gulden zal
kosten, kunnen de Vereenigde Staten nog niet eens
op een bevredigende exploitatie rekenen. De bouw
kosten van het Panama-kanaal kunnen echter voor
een groot deel worden geboekt op den post „landsver
dediging." En dit is niet het geval bij een Oceaan-
tunnel. Hierdoor is het plan van den Europeesch-
Amerikaanscben tunnel voorloopig en waarschijnlijk
voor altijd veroordeeld.
Niet onmogelijk Zullen in de naaste toekomst pas
sagiers, die haast, maar behalve dat ook geld hebben,
de reis „over den grooten vijver per luchtschip ma-
ken, terwijl voor d< minder betalende passagiers en
voor de goederen de stoomboot h e t vervoermiddel
tusschen Europa en Amerika blijft.
KARDINAAL VAN ROSSOM.
Zondagavond half zeven werd een plechtige feest
viering en huldebetooging gehouden van de zes man-
nenafdeelingen van de Aartsbroederschap der H. Fa
milie in de St. Willebrorduskerk te Amsterdam. On
geveer vijfduizend menschen vulden het groote kerk
gebouw, waarvoor nog honderden nieuwsgierigen zich
hadden opgesteld. Na afloop van den plechtigen
dienst had een grootsche huldiging plaats, toen de
Kardinaal op het bordes van de pastorie verscheen.
Duizenden juichten hem warm toe.
De kardinaal heeft het voornemen ook een be
zoek te brengen aan zijn geboorteplaats Zwolle.
Gistermorgen half elf reed Zijne Eminentie
Kardinaal van Rossum per auto naar het Groot-Semi
narie te Warmond. Z.Em, was vergezeld van Mgr.
Meeuwissen, pater Beukers, pater Haagh, pater Dr..
.Drehmanns en dengentilhomme. .Z.Em. was gekleed
in een pnarsen reismantel. Vele menschen woonden
het vertrek bij.
Op het Seminarie, waarheen ook alle Seminaristen
en leeraren van Hageveld waren getogen, werd Z.Em.
ontvangen door Z. II. Mgr. Calli'er, bisschop van
Haarlem. De feestelijke ontvangst door professoren
en studenten had voorts in intiemen kring plaats.
Gisteravond woonde Z.Em. de vergadering der II.
Familie, afdee'ling vrouwen in de Keizersgrachtkerk
te Amsterdam bij.
Naar aanleiding van hetgeen ds. K. Vos te Middei-
stum schreef over den Bond van Staatspensionnee-
ring, die z. i. onmiskenbaar voor lvet socialisme partij
getrokken heeft en als een sluipmoordenaar heeft .ge
tracht de vrijzinnige concentratie den giftdolk iti den
rug te steken we namen Zaterdag een uittreksel
van de aanklacht op schrijft de heer H. J. Hagelen,
secretaris van het comité vaft actie van den Bond voor
Staatspensionneering, in het Hbld., dat het Comité
van Actie bestaat uit vier partijloozen (nog altijd par
tijloos), één vrijz.-democraat en één unie-liberaal.
Moeilijk zal het zijn van een zóó samengesteld comité
te meenen, dat het sociaal-democraten zou naloopen.
„Dat is dan ook niet zoo.-Wat is het geval? De B. v.
S. bestaat uit leden van allerlei politieke kleur en het
is daarom steeds zijn streven geweest zich buiten de
politiek te houden. Tot de dwangverzekering dreig
de en de Kamerverkiezingen naderden. De vraag rees
toen: mogen wij nu werkeloos blijven, en het antwoord
daarop, door de jaarvergadering te Leeuwarden gege
ven, was: neen, nu of nooit moeten wij handelend op
treden. Als vanzelf moesten wij nu met de politiek in
aanraking komen, want geen invloed konden wij op de
verkiezingen oefenen, als wij ons niet tot de politieke
„personen" wendden."
Het C. v. Actie heeft het concentratieprogram niet
als voldoende voor steun erkend, maar evenmin het
program der S. D. A. P., en is alleen op de beantwoor
de vragen afgegaan.
In verband met de opmerking van ds. Vos, dat de
ijdelheid van het comité gekrenkt' was, toen, wat vol
gens hem vooruit te zien was, tal van candidaten dei-
vrijzinnige concentratie de vragenlijst in de prulle-
mand wierpen, schrijft de heer Hagelen: „Tal van
candidaten! Geweigerd op onze vragen te antwoor
den hebben 4, zegge vier vrijzinnigen en drie van hen
hadden nog de beleefdheid ons te antwoorden, dat dit
uit principe gebeurde, zoodat er slechts één de lijst,
naar de prullemand verwees. Bijna 70 hebben onze
vragen met „ja" beantwoord, een volkomen bevredi
genden brief met inlichtingen geschreven of een door
hen als juist erkend courantenverslag gezonden. Die
heeren hebben dus ingezien, dat onze Bond om neu
traal te blijven zich niet, met partijprograms kon in
laten en dat. het dus allerminst met hun waardigheid
streed aan den Bond, die op volkomen neutrale wijze
wenschte de candidatuur van voorstanders te steunen,
van hun meening te doen blijken. Een der heeren
die uit principe weigerde», is (n a zijn verkiezing tot
lid der Kamer) lid van den B. v. S. geworden be-
"djs, dat.hij niet uit minachting niet antwoorden wil
de."
„Behalve de bedoelde vier vrijzinnigen, die bij e e r-
s t e stemming niet gesteund zijn, waren er ook een
paar sociaal-democraten, die op de vragen van het
Comité van Actie niet geantwoord hebben. Ook die
konden dus op grond van het bondsbesluit niet worden
gesteund en dit is dan ook niet gebeurd.
En toen ons op den avond van 23 Juni bleek, dat
de S. D. A. P. in Alknlaar en Amersfoort resp. de
heeren Van Foreest en De Beaufort niet steunde,
toen is onmiddellijk, omdat de overwegingen der S.
D. A. P. voor ons niet golden en wij geleerd hadden,
dat de reclitschen als zoodanig onze felle tegensta»
ders zijn, de volgende advertentie naar de Alkmaar
sche en de Amersfoortsche courant gegaan (zie de
nummers van 24 Juni): „Staatspensioen, nu of
nooit. Stemt links. Thu.is blijven is verraad. Stemt
Yan Foreest resp. De Beaufort."
Wat blijft er nu over van het socialistisch vaarwa
ter, sluipmoord en giftdolk van ds. Yos? vraagt de
heer Hagelen.
De heer Vos repliceert in de Prov. Groninger
Crt., waarin bovenstaand stuk van den heer Hagelen
blijkbaar een dag vroeger stond.
„De heer Hagelen zegt: 4 vrijzinnigen hebben niet
geantwoord, bijna 70 wèl.
Bijna 70, dat is hoogstens 69. Met de 4 weigerach
tige» maakt 73 hoogstens. Gesteld zijn in 84 distric
ten negen en tachtig vrijzinnigen.
Maar vóór mij ligt het Juni-nummer van het Bonds
orgaan. Hierin worden de voorstanders van staats
pensionneering aanbevolen. Dit blad komt in huis
bij alle leden van den Bond. In de lijst der aanbevo-
lenen tel ik niet minder dan drie en twintig districten,
waar alleen een socialist werd aanbevolen (en waar
eveneens een coneentratieman eandidaat Was). Der
halve hebben in 't officieele Bondsorgaan drie en
twintig vrijzinnigen den Bondssteun gemist en drie en
twintig socialisten diqn steun ontvangen. Is dit varen
in socialistische wateren, ja of neen?
„Daarbij blijft, vervolgt ds. Yos, als een onaange
vochten daadzaak staan, dat, alhoewel dr. Bos als
concentratiecandidaat in Groningen en inschoten
even aanbevelenswaardig was als de overige vrijzinni
gen, door den Bond bij de herstemming de neutraliteit
geschonden is, door den socialist openlijk te steunen
en dr. Bos af te vallen. Dc aanbevolen heer Sannes
was dan ook in zijn pensioenbeloften zoo gul geweest,
dat niemand minder dan mr. Troelstra zijne beloften
heeft gedésavoueerd
KIESVEREENIGING „EENSGEZINDHEID."
De heeren J. F. Lubbe en A. W. Udo, door bovenge
noemde kiesvereeniging gecandideerd voor den ge
meenteraad, traden gisteravond in de nagenoeg geheel
gevulde groote zaal der Harmonie als sprekers op.
De heer E. E. Stoel leidde de vergadering. Spr. zei-
de dat naast den oud-Alkmaarder, den heer Lubbe,
met gerustheid de heer Udo, die nog slechts twee jaar
hier ter stede woonachtig is, was gecandideerd, daar
een belastingspecialiteit in den raad wel op zijn plaats
is.
Het woord was hierna aan den heer Lubbe, die op
verzoek van het bestuur der vereeniging de verkie
zingstactiek zou behandelen. Doch spr. moest komen
met leege handen, daar liet geschilpunt met de S. D.
A. P. is opgelost. (Applaus). Spr. zette nog even in 't
kort de onderhandeling met de afdeeling Alkmaar der
S. D. A. P. uiteen.
Eensgezindheid rekent er op, zei spr., dat wanneer
een zetel in II afgestaan wordt aan de S. D. A. P.,
de eandidaat dier partij dan ook loyaal zal worden ge
steund, omdat anders de mannen van Eensgezindheid,
die de vrijzinnige kiezers meenden achter zich te heb
ben, zouden worden gedisqualificeerd.
Spr. vindt het noodzakelijk, dat wanneer iemand
eandidaat is Voor een vertegenwoordigend lichaam, de
kiezers weten, wat ze aan dien eandidaat hebben. Spr.
oordeelt het een fout van de tegenwoordige vrijzinnige
raadsleden, dat ze niet duidelijk uitdrukken, tot welke
partij ze behooren. Al is een deskundige een uitste
kend raadslid, dan dient toch ook zijn politiek inzicht
tevoren bekend te zijn aan de kiezers.
Het gaat evenals bij het Rijk ook bij de Gemeente
n»-t over den persoon, maar over de richting, die hij
vertegenwoordigt. Elke burger is een gedeelte van de
gemeenschap en moet weten hoe de Gemeente wordt
bestuurd.
Spr. is jaren lid van „Vooruitgang," dat een Vrijz.-
Dem.- politieke vereeniging is. Spr. meende niet beter
te kunnen doen, dan het Vrijz.-Dem. program voor te
lezen en even toe te lichten.
De vrijz.-dem. kiezen in hun program stelling eener-
zijds tegenover de Soc.-Democratie, die afschaffing
van het persoonlijk bezit der productiemiddelen wil en
ook tegen het oud-liberalisme.
Het beginselprogram bevat veel, het doel is
grootsch, noodig zal zijn de toewijding van eenige ge
slachten, om tot het einddoel te komen. Elke demo
craat heeft echter de plicht het verkrijgbare mee te
helpen verkrijgen.
De S. D. A. P. hoopt door de prediking van den
klassenstrijd een beteren toestand te krijgen. Beiden,
rijz.-dem. en soc.-dein., zullen in den eerstkomenden
tijd niet veel meer kunnen doen dan trachten te ko
men tot verbetering van het lot dor misdeelden en tot
verheffing van den arbeid.
Het program van de werkzaamheid op gemeen
schappelijk gebied van spr.'s partij bestaat uit 9 ru
brieken, de gemeente als werkgeefster, haar standpunt
ten opzichte van inrichtingen van algemeen nut, van
onderwijs, van volksontwikkeling, van de gezondheid
in het algemeen, van liet woningvraagstuk, armwezen,
werkloosheid, verbetering van den arbeidstijd. Eenige
punten lichtte spr. nader toe.
Als werkgeefster heeft de gemeente den rechtstoe
stand te regelen van alle personen in haar dienst. Spr.
deelde mede. op welke wijze de partij dat wil. Verder
de regeling van don rechtstoestand van hen, die indi
rect in dienst der gemeente zijn.
Op het gebied van het onderwijs wordt het de taak
der gemeente genoemd reeds nu voor alle openbare
scholen dezelfde zorg te hebben. Ze moet voldoende
voorzien in de behoefte aan herhalings- en voortzet-
tingsonderwijs en vakonderwijs. In het program staat,
nog o.m., dat de gemeente de ter bevordering' van de
volksontwikkeling bestaande inrichtingen als openba
re leeszalen en volksbibliotheken moet steunen.
Wat is het verschil tusschen een vrijzinnig-demo
craat. en een soc.-dem., die in den raad komt De soc.-
dem. zal liet heel wat gemakkelijker hebben, krachtens
het standpunt van de S. D. A. P. heeft een lid niet te
vragen naar het geld, dat voor maatregelen noodig is.
Een erg principieel soc.-dem. mag over deze vraag
zelfs niet denken. Wie spr. stemt, stemme hem niet
omdat hij Lubbe heet, niet omdat hij veel mensehen
kent en in het dagelijksch leven nogal goed met de
menschen kan opschieten, maar stemme hem als vrij
zinnig-democraat. „Eensgezindheid" is wel geen ver
eeniging, die een beslist politieke kleur bekent, er zijn
de auto van de chic van Engeland.
Bij de op 16 Mei j.l. op de Brooklyn-Baan gehou
den raceskwam deze auto wederom eerste aan.
Importeurs voor geheel Nederland
in een kleine stad te weinig menschen, die in het
bestuur van een gemeente willen zitting nemen, maar
het hoofdbestuur van „Eensgezindheid" is geheel vrij
zinnig-democratisch. Twee jaar geleden toen de heer
Uitenboseh aftrad heeft „Eensgezindheid" den zetel
opengelaten voor de S. D. A. P. en een der leden, een
wethouder, heeft nu ook nog weer krachtig een voor
stel verdedigd om voor een arbeiderscandidaat een ze
tel vrij te laten.
In de kiesvereeniging waait een vrij aardige demo
cratische wind. 't. Zou goed zijn, wanneer er meer ar
beiders in „Eensgezindheid" waren, die zonder de S.
A. P. zich een candidatuur zouden laten welgeval
len. Het idee, dat de belangen der arbeiders alleen
door de S. D. A. P. kunnen worden behartigd, zou zoo
zachtjes aan dan uit de wereld raken.
Wie de vorige maal rood stemde en zich morgen
onthoudt, stemt rechts, door hem worden de vrijzinni
ge beginselen vermoord, aldus eindigde de heer Lubbe,
die een hartelijk applaus in ontvangst te nemen had.
De heer Udo, hierna het woord verkrijgend, wees op
het groote belang, dat er is voor iedere gemeente bij
de samenstelling van den Raad.
De 5 rechtsche candidaten, die in herstemming ko
men, zijn aanbevolen om twee redenen, omdat ze zijn
voor bezuiniging en in de tweede plaats omdat ze
mannen zijn van rechts.
Wat het eerste aangaat, wilde spr. zeggen, dat er
geen gevaarlijker leuze is dan bezuiniging. Dit- is iets
anders dan zuinig zijn. Bezuiniging beteekent a tort
et a travers besnoeien. In de aanbeveling van bezui
niging' ligt een verwijt aan den Raad in zij» tegen
woordige samenstelling. Deze grief mag naar spr.
meent, den raad niet worden gemaakt.
In 1902 bedroeg de H. O. 53482.775, per hoofd
2.79, in 1912 bij ongeveer het zelfde percentage
110442, per hoofd der bevolking 5.19. Dit vormt
een bewijs dat Alkmaar in het laatste decennium heeft
verkeerd in een toestand van buitengewonen groei en
bloei. Deze vermeerdering is ook voor een deel te
danken aan bijzondere omstandigheden. De geweldi
ge vooruitgang is echter voor een groot deel te danken
aan het vrijzinnige regiem van B. en W., gesteund
door een vrijzinnigen raad.
Spr. wenschte de rechtsche candidaten, wanneer
hen de stembus gunstig is, op het hart te drukken
hun de stembus gunstig is, op het hart te drukken
toch voorzichtig te zijn met bezuiniging. Spr. vreest
zoo zeer, dat de bezuiniging als systeem aan den toe
stand van bloei en welvaart- een eind zou maken.
Moet in den Raad de politiek worden gebracht? Er
kend moet worden dat in de tegenwoordige omstan
digheden de politiek niet geheel uit den raad is te we
ren; bij deze verkiezing gaan we de antithese met vol
le zeilen tegemoet.
Wat hebben we van een rechtsehen raad te verwach
ten? Spr. wilde geen te schril beeld ophangen, maar
verwachtte toch eenige slechte gevolgen van een
rechtsehen raad. Spr. wilde wijzen op de mogelijkheid
van hetgeen kan gebeuren.
Spr. wees er op wat de November-beestenmarkt
voor een vrij groot deel van Alkmaar beteekent. Er
is een voorstel geweest, afkomstig van een rechtsch
raadslid, om de markt op Zondag af te schaffen. Zijn
gevoel van Zondagsheiliging kwam er tegen op om
Zondags al die beesten en kooplieden op de markt te
zien. Een ander rechtsch lid was overtuigd van de
groote schade van de afschaffing, doch stemde toch
voor de afschaffing, 't Voorstel werd verworpen, 't
ging rechts tegen links, op dén rechtsehen wethouder
na, die ook tegen stemde.
Ook het lot der Alkmaar.sche kermis ligt in handen
van den raad. Er is geen noodzakelijkheid om die
kermis te doen verdwijnen, voor ze haar natuurlijken
dood sterft. Van een linkschen raad heeft, men geen
afschaffing van de kermis te wachten, van rechts is
spr. er bang voor.
De rechtsche partijen zedemees teren nu eenmaal
graag. Spr. meende, dat het een verkeerd standpunt
is, om een euvel te bestrijden door de verschijnselen
den kop in te drukken.
De raad regelt ook de openb. zedelijkheid, maar dit
is een rekbaar begrip. In Dinxperloo mochten zekere
kleedingstukken niet aan droogdraden hangen, da
Scbiedamsehe verordening is overbekend. Spr. zegt
niet, dat iets dergelijks hier zoo gauw zal gebeuren.
De vertegenwoordigers van rechts 'in den tegenwoor-
digen raad zijn spr. er wel borg voor. dat hier derge
lijke excessen niet zullen komen.
Ook voor de muziekuitvoeringen in den Hout op
Zondag, dreigt gevaar, wanneer er een rechtsche raad
komt. De toenemende voetbalsport loopt daarbij ook
gevaar. Spr. wees hierbij op Rotterdam. De voet
balsport kan niet bestaan zonder competitie-wedstrij
den en deze kunnen niet anders dan op Zondag wor
den gehouden.
Het zeker gevolg van een rechtsche meerderheid in
den raad is, dat inplaats van den lieer Zaadnoord ij k
dit najaar een rechtsche wethouder zou worden geko
zen, in 1914 evenzoo in plaats van den heer dc Wit en
in 1917 in plaats van den heer Boelmans ter Spill.
Krijgen we rechtsche wethouders, dan zal de bur
gemeester in den raad zijn stem moeten verheffen te
gen het voorstel van B. en \Y. en aan dezen toestand
