DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 165
Honderd en vijftiende Jaargang.
1913
ZATERDAG
Gemeente-politiek en
Dagbladpers.
19 JULI.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagen, uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Telefoonnummer 3.
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
BINNENLAND.
HANDBAGAGE.
V £2Et3HBSB»*SSHa
AARSCH
COURANT
Door C. D. DONATE.
Slot.
Haar veelomvattende taak op gemeentelijk terrein
kan de pers eerst dan naar behooren volbrengen, als
zij door het gemeentebestuur wordt ondersteund. Het
is nog niet lang geleden, dat men bang voor haar was;
dat men haar als een lastige bedilal beschouwde; dat
men iederen redacteur die zich op de hoogte kwam
stellen, met onverholen wantrouwen bejegende en met
de minst mogelijke inlichtingen afscheepte. Men be
greep niet, dat dé pers dan juist kwaad kan stichten.
Oordeelkundige besturen hebben het kortzichtige van
een dergelijke behandeling reeds lang ingezien en
juichen het toe als redacteuren grondig wenschen te.
worden ingelicht over de aanhangige gemeentezaken.
Heeft men thans de overtuiging, dat deze redacteuren
bekwame en betrouwbare mannen zijn, dan maakt
men zelfs geen bezwaar meer hen over intieme, nog
hangende en voor openbare behandeling nog niet
rijpe aangelegenheden te onderrichten, opdat zij in
de gelegenheid zijn der burgerij den goeden weg te
wijzen en te voorkomen dat bij haar, wegens onbe
kendheid met den voorbereidingsarbeid, beschouwin
gen en meeningen veldwinnen, die later voor de be-
stuurspolitiek groote hinderpalen kunnen blijken te
zijn.
Een belangwekkend voorbeeld daarvan werd on
langs bericht. Zekere gemeente koesterde het plan
een stuk bosch voor een bepaald doel, voor vele mil
lioenen te vervreemden. Zijl verzuimde echter de
burgerij met doel en strekking daarvan bekend te ma
ken. Er stak een storm op tegen de voorgenomen
vervreemding, waarin men slechts verwoesting van
natuurschoon meende te zien; het gemeentebestuur is
niet in de gelegenheid geweest zijn plannen uit te
voeren. Naar aanleiding van dit geval werd in de
raadsvergadering eén voorstel aangenomen, krach
tens 't welk het dagelijksch bestuur werd uitgenoo-
digd de pers omtrent voorgenomen zaken regelmatig
in te lichten. Hier deden de omstandigheden een
eerste schrede prenten op den weg, die in andere ge
meenten sedert lang en regelmatig wordt bewandeld.
Met haar arbeid om de verschillende gemeentelijke
aangelegenheden voor hare lezers op te helderen, gaat
gepaard de taak van de pers om tot verschillende za
ken den stoot te geven. De pers is de vertegenwoor
digster der openbare meening. Zij is het spiegel
beeld der st.roomingen, welke bij de burgerij heer-
sehen. Harerzijds heeft zij echter den g-rootsten in
vloed op de wijze waarop dè openbare meening zich
vormt. In de pers richt niet slechts de zaakkundige
redacteur het woord tot zijn lezers, maar spreekt ook
de vakman tot zijn vakgenooten, de hoogstaande bur
ger tot zijne medeburgers. Onder de vaste zoowel als
onder de vrijwillige medewerkers van een dagblad,
bevinden zich schrandere en weionderwezen mannen
die het resultaat van hun studie en nadenken aan
de gemeenschap ten -goede doen komen. Inderdaad is
menige goede zaak te danken aan het initiatief, dooi
de dagbladen genomen. Daarom zal de bekwame be
windsman gaarne studie maken van hetgeen in de ko
lommen der dagbladen, die zich met de gemeentepoli
tiek bezighouden, wordt betoogd. Hij zal zelfs vage,
wijdloopige en eenzijdige uiteenzettingen niet geheel
zijn aandacht onwaardig keuren, wijl onder het kaf
nog zoo licht een bruikbare graankorrel verscholen
is. Vooral bij plotseling opkomende kritieke vraag
stukken als b.v. laatstelijk de ongewone prijsver-
hooging der levensmiddelen zal de bestuurder
gaarne het dagblad ter hand nemen, om zich op de
hoogte te stellen van hetgeen in andere gemeenten
wordt gedaan om daarin te voorzien en van hetgeen
zaakkundigen aanraden te doen. Een bekwaam be
stuurder zal zelfs aan de gegevens der bladen zijn bij
zondere aandacht schenken, omdat daarin veel te vin
den is wat hem uit een economisch oogpunt belang
stelling inboezemt- De stand van de arbeidsmarkt;
het economische leven en streven; het volk zooals het
weent en lacht, zooals het zich moeite geeft- en zich
ontspant, dat alles is uit de dagbladen op te diepen.
Hoe vele zaken ook, als b.v. slachthuizen, electrische
centralen, arbeidsbeurzen, leeszalen, zweminrichtingen
en dergelijken moeten bij de burgerij populair worden
gemaakt, waarvoor de hulp van de pers niet kan
worden gemist. De pers kan en moet, doordat zij van
alle zijden en ook uit naburige plaatsen de stem van
het publiek verneemt, van verschillende behoeften
der toekomst op de hoogte zijn, wij zouden haast zeg
gen eerder en beter dan het gemeentebestuur zelf.
Voorts is het ook de pers en niemand anders, die de
gemeentenaren over sommige gemeentelijke zaken
moet inlichten, geheel buiten het gemeentebestuur
om. Men denke aan het stemrecht voor leden van
den gemeenteraad. Voor de samenstelling der ge
meentelijke colleges is de pers èen beslissende factor.
Van hot grootste belang voor het gemeenteleven is
openbare critiek. Er bestaat een oud spreekwoord:
wie aan den weg timmert heeft veel bekijks. In de
gemeente zijn vele wegen en critici bijna zooveel als
er burgers aan openbare wegen wonen. Afgescheiden
van de meèningsverschillen, die leiden tot de politie
ke partijformatie van de burgerij en die ook in de pers
uitdrukking vinden, zal iedere buitengewone maatre
gel van het gemeentebestuur in de onderscheidene
kringen der burgerij verschillend worden beoordeeld
De economische en sociaal-politieke belangen van
den eenen kring van burgers zijn niet zelden in lijn
rechten strijd met die van den anderen kring. Wat
aan een deel der burgerij te stade komt, wordt niet
zelden door een ander deel als een last aangemerkt.
De belangen der werkgevers zijn niet die van de
werknemers. E-lke stadswijk heeft hare bijzondere
wenschen. In het kort, overal is stof tot critiek.
Vaak genoeg worden dan ook kunstmatig aangekweek
te of uit onkunde voortgekomen beweegredenen on
der de menigte verspreid, die ten doel hebben over
maatregelen van het gemeentebestuur onverbiddelijk
den staf te breken en algemeens ontevredenheid of
beroering op te wekken. Dat zijn de gevaren, aan
openbare critiek verbonden, welke men moet trachten
te voorkomen. Zakelijke kritiek doet immer goed';
onverstandige critiek is gevaarlijk en kan noodlottig
zijn. In tijden van opwinding op oproerige beweging
is de pers voor het welslagen der gemeentepolitiek
van de grootste beteekenis, ja men mag zonder over
drijving zeggen onontbeerlijk. Haar plicht zal het
zijn op rustige wijze de zakelijke factoren van de on
rust verwekkende overdrijving te doen onderscheiden
den buiten zijn oevers getreden stroom der open
bare ontstemming in de bedding van kalm overleg te
rug te brengen. Wederom zal het getuigen van ge
zonde bestuurspolitiek als men, met behulp der pers,
die ten volle op de hoogte moet- zijn van de zaak om
welke het gaat, uitbarstingen zal weten te voorkomen.
Maar ook de pers zelve zal nu en dan aanleiding
hebben critiek te oefenen op de door het gemeentebe
stuur genomen of voorgenomen maatregelen. Trots
alle aan haar verstrekte inlichtingen, ja wellicht
juist op grond van hare bekendheid met de grondsla
gen en het doel dier maatregelen, zal zij zich tot het
oefenen van critiek meermalen geroepen gevoelen.
Voor zoover zij zich daarbij weet te houden binnen
de grenzen van zakelijkheid en overigens blijk geeft
slechts het gemeentebelang op het oog te hebben,
mogen wij een dergelijke critiek in geenendeele be
treurenswaardig achten. Inderdaad laten vele zaken
zeer wel een verschillende beoordeeling- toe. Slechts
de uitkomst kan in dat geval leeren aan welke zijde
meer of minder juist geoordeeld is. Een dergelijk ge
meentebestuur kan zulke critiek verdragen en zal haar
zeker niet schuwen. Steeds heeft het als èen blijk
van zwakheid gegolden als men zenuwachtig wordt hij
elke tegenwerping.
Harerzijds is het echter een eisch van welbegrepen
eigenbelang, de bespreking- van gemeentelijke aange-
legenhedten slechts aan beproefde, zaakkundige en
schrandere mannen toe te vertrouwen. Niets sticht
meer verwarring dan een onhandig dagbladartikel.
Ten aanzien van provinciale bladen, die zich niet in
het bijzonder met de hooge politiek bemoeien, moest
de leiding dan ook steeds in handen zijn van één be
kwaam redacteur, die er voor kan zorg dragen, dat
zijn blad geheel voorziet in de plaatselijke behoeften
Aan zulk een man zal het plaatselijk bestuur gaarne
zijn vertrouwen schenken en spoedig zal er tusschen
hem en dat bestuur een verhouding ontstaan, die de
pers maakt tot de vertrouwde en gewaardeerde mede
werkster, waar het geldt het' bevorderen der gemeen
tebelangen. Terecht zeide onlangs een bekend man,
bij zijn optreden als burgemeester eener groote stad:
Als opperste wet moet gelden, dat er een volledig en
onvoorwaardelijk vertrouwen besta tusschen de be
volking en de plaatselijke regeering. Men rekene
daarbij op de medewerking van de pers, die in het
gemeenteleven een buitengewoon gewichtige rol
vervult en die tot zekere hoogte de dra
den in handen houdt, welke dagelijks tusschen het
gemeentebestuur en het publiek worden gesponnen.
De vertegenwoordigers der pers zouden bij hem steeds
een open deur vinden en hij1 hoopte, dat zij zich ook
voor het vervolg zouden blijven stellen in den dienst
van het gemeenschappelijk welzijn.
Dat was een goed woord! Hoe nauwer toch de band
is tusschen het gemeentebestuur en de pers, des te
opgewekter zal de uitwisseling van gedachten zijn, des
te meer zal een juist begrip omtrent de gemeenteza
ken tot de burgerij doordringen, des te grooter zal de
belangstelling zijn welke men behoort te koesteren
voor zelfbestuur, welks ideaal is de practische deelne
ming van de gèzameplijjte burgers aan den veelvertak
ten arbeid van het bestuur der gemeente, 't welk
slechts het heil der gemeenschap ten doel heeft. Dat
ideaal komen wij nader, naarmate wij inniger en har
monischer betrekkingen weten aan te kweeken tus
schen gemeentepolitiek- en dagbladpers.
DE DUIK SOCIALISTISCHE MINISTER
PORTEFEUILLES.
Uit een artikel in Ilet Volk blijkt, dat. de heer W.
II. Vliegen, redacteur van dat blad en lidi van het P.
B. der S. D. A. P. voorstander is van de aanvaarding-
van de aan de S. D. A. P. aangeboden ministers-por
tefeuilles.
Het nadeel van die aanvaarding acht de heer
Vliegen „eenige inwendige strubbeling" in de partij,
het voordeel is: zekerstelling van de invoering- van
algemeen kiesrecht en staatspensioen.
Nadeel en voordeel tegen elkaar opwegend is, naai
zij n oordeel, de S. D. A. P. verplicht te komen tot
het inzicht, dat het nadeel voor haar in het niet
zinkt, tegenover het voordeel voor de geheele arbei
dersklasse te behalen.
De schrijver licht zijn meening uitvoerig toe.
der anti-revolutionaire Kamerclub, den heer Middel
burg, is volkomen normaal en natuurlijk, daar deze
geen lid der nieuwe Kamer meer zal zijn.
CHRISTELIJKE VOLKSPARTIJ.
In' een te Utrecht gehouden vergadering is besloten
tot de oprichting van een Christelijke Volkspartij
voor Nederland.
I)<$ze nieuwe partij is geen Ohristelijk-socialistisehe,
doch wenseht- op grond van de rechtzinnige belijdenis
veel verder te gaan dan de bij de coalitie aangesloten
partijen en geen compromissen met Rome.
Er is besloten tot de uitgave -in October van
een eigen orgaan: De Christelijke Volkspartij.
Dr. BOS.
Dr. D. Bos neemt zitting voor het district Winscho
ten. In Groningen moet dus een nieuwe verkiezing
plaats hebben.
Gemengd nieuws.
De Staatsspoorwegmaatschappij heeft haar perso
neel in herinnering gebracht, dat volgens het Alge
meene Reglement op het Vervoer de reizigers slechts
kleine gemakkelijk draagbare voorwerpen, die in de
netten of onder de banken van de rijtuigen kunnen
worden geplaatst, als handbagage bij zich mogen heb
ben. Aan het personeel wordt daarbij opgedragen er
met kracht tegen te waken, dat geen voorwerpen wor
den medegevoerd, die niet aan deze omschrijving- vol
doen, en als zoodanige voorwerpen reeds in de rijtui
gen mochten zijn geplaatst, deze daaruit moeten wor
den verwijderd. De maatregel wordt genomen omdat
de handbagage van sommige reizigers door aantal en
afmetingen voor de medereizigers zeer hinderlijk is.
DE AUTEURSWET.
Door een Duitsche firma is een eisch van 5000
schadevergoeding ingesteld tegen de firma Blikman
en Sartorius, te Amsterdam, omdat de Duitsche firma
meent, dat in den catalogus van E. N. T. O. S. een
plattegrond van Amsterdam is opgenomen, die zou
zijn nagedrukt. Op dezen plattegrond was namens de
Duitsche firma reeds krachtens de Auteurswet be
slag- gelegd, en sedert is hij niet meer In den catalo
gus te vinden.
De firma Blikman en Sartorius heeft medegedeeld,
dat de plattegrond was samengesteld uit een kaart
van Publieke Werken Cu uit de kaart van de Duitsche
firma. Zij vermoedde niet dat daaruit een auteurs
reeht-quaestie kon ontirtaan.
„ALS JE ZE EEN VINGER GEEFT....
Een verkiezingsagent, welke Donderdag in district
IV te Amsterdam voor de gemeenteraadsherstemming
met een taxi kiezers moest ophalen, liet, schrijft het
Hbld., voor de grap in de Valkenburgerstraat een
paar vrouwen uit die buurt een oogenblikje meerijden
Dezen vonden dit erg- leuk en weigerden er uit te
gaan. De man reed toen met zijn vrachtje naar den
Koninginneweg en had politiehulp noodig- om de pas
sagiers er uit te krijgen.
DE NIEUWE RAAD.
Men schrijft ons uit Amsterdam:
In liet vijfde district zijn door de samenwerking
van de Kerkelijken en de Liberalen de beide Sociaal
democraten geweerd. In Amsterdam VTI is de Vrij
zinnig-Democraat BellaarSprayt gekozen met een
meerderheid' van een goede 50 stemmen, en in VIII
won de Sociaal-Demoeraat het met ongeveer dezelfde
meerderheid van den Kerkelijke.
In den nieuwen Raad bestaat geen Radico-Socialis
tische meerderheid; de twee meest Linksche partijen
beschikken samen over twintig zeteltjes, en Liberalen
en Kerkelijken hebben samen 25 man. Wanneer ech
ter enkele zeer vooruitstrevende Unie-Liberalen zich
bij het Linksche bloc voegen, is Amsterdam zeker van
een zuiver Radieo-Socialistisch regime. Het college
van B. en W. wordt dan in ieder geval rose, men zal
Jitta laten vallen, misschien ook Delprat, en wan
neer het eindelijk zoo ver is, dat het radicale element
in het college van Dagelijksch bestuur zal dominee-
ren, zijn de dagen van den Anti-Revolutionairen Wet
houder van Onderwijs Mr. de Vries geteld, en zal hij
tevreden moeten zijn met „Bedrijven" of „Statistiek."
De openbare onderwijzers hebben dan hun doel be
reikt. Maar of Mr. de Vries minder „gevaarlijk" zal
zijn als Wethouder van Bedrijven dan als officieelen
Onderwijs-Ohef, staat zeer te bezien. Alle besluiten
worden genomen door het heele college van Dage
lijksch Bestuur, en de Wethouder van Bedrijf heeft
evenveel invloed, wanneer hij zulks wenseht, op „On
derwijs" als de Onderwijs-Wethouder zelf.
O mijn hoed, o mijn hoed, huilde hij, de steeds
den hoed voortschoppende jongens naloopend, dn
schooiers schoppen mijn hoed stuk.
Oud vrouwetje met zwaarbeladen boodschappen-
mandje heeft deernis met den armen knaap en zelf
niet in staat den jongen te helpen, klampt zij een
voorbijgaand heer aan.
Ach meneer, ziet u eens meneer, die schooiers
scheppen dien jongen z"n.
Meneer luistert niet langer, maar vliegt met opge
heven stok de onverlaten na, die een weinig uiteen
stuiven en den beschermer van de onschuld daardoor
in de gelegenheid stellen den hoed, welke eigenlijk
geen hoed' meer was, op te rapen. Meneer bukt zich
grijpt en.... een schaterend gelach weerklinkt aan
het eene en een uitjouwend joelen aan liet. andere deel
van de straat, waar do arme jongen vlug zijn pet on
der zijn jas te voorschijn haalt.
lieer met rood gezicht verdwijnt, groote passen ne
mend, in een der zijstraten, terwijl oud moedertje
aan iedereen, die het hooren wil vertelt, dat groot»
jongens soms nog ondeugender kunnen zijn dan klei
ne. (Vad.)
VREEMD ZIEKTEVERSCHIJNSEL.
Men schrijft aan de Tel.:
Bij de twee escadrons huzaren van het le regiment,
die te Amersfoort in garnizoen liggen, heeft, zich deze
week een ziekteverschijnsel vertoond, waarvan aard en
oorzaak nog niet bekend zijn. 't O'penbaart zich in
duizeligheid; vele manschappen vallen er bij neer in
en buiten den dienst, Ook klaagt men over pijn in
den keel. Van de ruim 200 man, die beide escadrons
samen tellen, waren er Dinsdag' 60 op het ziekenrap
port vermeld. Woensdag lagen er ongeveer 40 onder
de wol, en ook Donderdag- kwamen weer nieuwe ge
vallen voor.
In de kazerne zijn ondergebracht huzaren, veld-ar-
tiüerie en rijschool. Bij1 d'e manschappen der rij
school heeft zich dit ziekteverschijnsel nog niet ver
toond. Bij de veld-art.illerie waren er echter op een
der drie batterijen Donderdag 15 gevallen, zoodat deze
batterij gisteren geen dienst had te verrichten.
De ongesteldheid lijkt niet1 van ernstigen aard. Na
een dag voelen de patiënten zich weer redelijk wel;
zij blijven echter vrijgesteld van dienst. Geen er van
is dan ook overgebracht naar het hospitaal. De zieke
manschappen zijn echter op afzonderlijke zalen bijeen,
geplaatst. Hierbij1 dient echter opgemerkt, dat de
beide laatste jaren men minder vlug overgaat het
kwartierziek om te zetten in hospitaal-verpleging.
Zooals gezegd, tast men nog in duister over aard
en oorzaak der ziekte. Geen enkel onderofficier is
ongesteld geworden. Het verstrekte voedsel is gelijk
voor het geheele garnizoen, dus ook voor de 5de bri
gade infanterie, waarbij zich geen enkel geval heeft
voorgedaan.
Vermoedelijk wordt deze week een onderzoek inge
steld door den hoofddienst uit 's-Gravenhage.
rolks-
„VADER IS ALTIJD DRONKEN
We bevinden ons in de 5e klas van een der
scholen te Amsterdam, 'tls ruim 9 uur. Juist zal de
onderwijzer met %'n werk beginnen, als hij wordt op
geschrikt door 'n hevig gesnik, dat achter uit de klas
opklinkt.
Op een der achterste banken ligt Ti teer uitziend,
zeer armoedig gekleecl jongetje voorover op 't tafel
blad, 't hoofd op de armen.
Met de vraag: „Wat scheelt er aan, kereltje?"
gaat de onderwijzer op 't ventje toe. Eerst geen ant
woord, doch na hernieuwd aandringen klinkt 't kla
gelijk: „moeder is dood, meester!" Begaan met 't
arme kereltje, zegt de onderwijzer: „zou 't niet beter
zijn, dat je maar naar huis ging?" "t Jongetje schudt
van neen. „Is vader thuis?'' „Ja, meester."
„Nou, ga dan maar naar vader, m'n jonge". Op
eens klinkt 't rauw door de klasse: „Vader is altijd
dronken
't Jongetje bleef in de school, daar was hij beter
dan bij zijn vader.
Een moederloos kind, dat geen troost kan vinden
bij den vader
Lezer, zou 't geen tijd worden met onze ellendige
drinkgewoonten te breken? vraagt de Drankst.rijd.
DE ROODE VLAG TE ZAANDAM.
Uit „Het Volk":
„Feestelijk werd Donderdagavond de overwinning
bij de gemeenteraadsverkiezingen natuurlijk op de ge
bruikelijke wijze gevierd. Van het- balkon van „Ons
Huis" sprak Duijs de menschenmassa toe en daverend
was liet gejuich toen Duijs er op wees hoe Zaandam
thans behoort aan de sociaal-democraten en hoe op
onzen proletarischen feestdag, den len Mei dus, van
alle gemeentegebouwen en zeker in de eerste plaats
van het gemeentehuis, onze, heerlijke roode vlag zal
wapperen."
UIT WIERÏNGERWAARD.
De uitslag der herstemming voor den gemeenteraad
is: uitgebracht 100 stemmen, waarvan de heer D.
Kooij (aftr.) 70 en de heer IT. Rijbrands 88 verkreeg,
(2 van onwaarde), zoodat gekozen is de heer TT. Rij
brands.
UI'l SINT-PAN CR AR.
Met de draaihartigheid in de kool is het op heden
verschrikkelijk. Geheele akkers zijn waardeloos. Ook
zijn de aardappelen zoo door en door ziek, dat op
sommige akkers niet meer gerooid wordt, om ze eerst
te laten doorzieken.
Men zie het nummer van Zaterdag 12 Juli,
BUITEN CONSULT.
Het heeft eenige bevreemding gewekt, dat inzake
de ministerieele crisis consult bij alle partijen is
zocht, uitgezonderd de anti-revolutionaire. De Stan
daard meent, dat voor bevreemding niet, de minste
oorzaak bestaat, het niet ontbieden van den voorzitter
MISPLAATST MEDELIJDEN.
Opgeschoten jongens, pas in de-lange broek, ver
maakten zich gisteravond in de Weimarstraat- te
's-Gravenhage met- het voortschoppen van een hoed.
Een eindje achter hen liep een jongen blootshoofds te
grienen, daarmede de aandacht en het medelijden op- 1
wekkend van de voorbijgangers, wat hem öok lukte.
11IT SOITERiMERHORN.
De politie, heeft reeds den dader van den Dinsdag
nacht gepleegden aanslag op den schildersknecht C.
Lageland Winder van Rustenburg opgespoord. Het is
C. B. van Schermerhorn, die ook reeds heeft bekend.
Met ingang van 1 Aug. a.s. wordt alhier gesta-
tionneerd de Brigade-Commandant van de Rijksveld-
waeht, T. Leegwater, thans Brigadier-titulair te Ou
dendijk.
Predikbeurten. Ned. Herv. Gem. Voorm. half
10 Ds. Proost te Oterleek. Ger. Kerk, voorm. half 10
Preeklezen.
UIT DE RIJP.
Naar wij vernemen hebben ook de heeren Van Vloo-
dorp en Hoedemaeker ontslag genomen als leden va*
