DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
So. 171
Honderd en vijftiende Jaargang.
1913
ZATERDAG 26 JULI.
Woonwagens.
Dit nammer bestaat alt 3 bladen.
BINNENLAND.
Gemengd nieuwH.
ALKMAAR. 20 Juli.
Hoe. de crisis-pop zich ook moge ontwikkelen, wel
ke kleuren de ministerieele vlinder, die er uit te voor
schijn zal komen, Ook moge dragen onder de wen-
eehen, waarmede velen in gedachte de nieuwe regee
ring begroeten, zal ongetwijfeld ook deze zijn: „Ver
los ons van de woonwagenplaag."
Vooral in Voord-Holland zal die wensch worden
gekoesterd en in het bijzonder boven het IJ, waar
men den laatsten tijd' van het zwervend, in-woonwa-
gens-huizen-d volkje veel last heeft ondervonden. Wij
herinneren slechts aan de verregaande brutaliteit,
waarmede vóór de Alkmaarsche onafhankelijkheids
feesten achttien woonwagens en meer dan twintig
paarden aan den Rijksstraatweg ondfer Heilo werden
geplaatst vlak bij een bord, waarop het staan met
woonwagens en het grazen van paarden aan den berm
van den weg verboden werd! Eenige dagen achter
een heeft de kolonie van circa tweehonderd menschen
er vertoefd de vieze plekken zullen nog langen tijd
een min-lieflijke herinnering aan dit verblijf vormen.
Trouwens in Heemskerk hebben de woonwagen-
menschen nog veel erger huis gehouden, terwijl in
Uitgeest tijdens de kermis 53 woonwagens hebben ge
staan, waarvan de bewoners erwten en) boonen pluk
ten uit de tuinen en 'a nachts de paarden in de wei
den zonden. En in Velizen zijn ze, zooals men giste
ren heeft kunnen lezen, op nog veel ergerlijke wijze
opgetreden. Ze hebben er niet alleen maling aan de
jwet, maar ook aan. de uitvoerders der wet getoond.
Toen ze tot heengaan werden aangemaand,
haalden ze de wielen van de wagens, en de
mannen reden op de paarden weg, aan de
dienaren van het gezag de zorg voor de wagens en de
overige bewoners overlatend. En toen er andere
paarden voor de woonwagens werden, gespannen,
maakten dia bewoners een helscli lawaai op potten
en pannen, en hadden de grootste pret.
Zoo worden dus de wegen onveilig gemaakt, per
sonen en goederen bedreigd1, zoo wordt de openbare
orde verstoord, het openbaar gezag overtreden, de
handhaving van dat gezag bespot. De rustige bevol
king onzer gemeenten ondervindt niet enkel hinder
en last, doch dikwijls ook nadeel, soms zelfs in hooge
mate. Bestaat bovendien niet de mogelijkheid, dat
de eerbied voor de wet ernstig geschokt wordt, wan
neer men ze straffeloos ziet overtreden, dat de eer
bied voor burgemeesters, veldwachters, er onder zal
lijden, indien men deze personen, feitelijk machteloos
tegenover de brutale overmacht, in de maling ziet
nemen?
De gemeenten, die door dit volkje worden bezocht,
zijn waarlijk te beklagen. En heti ergste is, dat wan
neer een burgemeester een groot, aantal rijksveld
wachters heeft gerequireerd, en wanneer die politie
macht inderdaad de overhand heeft, dat er dan niets
anders kan worden gedaan, dan de ongewensclite
gasten over de grenzen der gemeente te brengen, d.
w. z. een aangrenzende gemeente er mee op te sche
pen! Su zijn er gemeenten waar woonwagens geduld
worden meestal hangt dit af van den) wil van Bur
gemeester en Wethouders, is er een bepaalde plaats
aangewezen (gelijk hier te Alkmaar), een zekere ter
mijn aan het verblijf gesteld, of een bepaalde periode
(de kermis bijv.)' voorgeschreven.
Wij wezen hier op enkele nadeelen, maar er wordt
door deze rondtrekkende, inl woonwagens huizende
bevolking nog op andere wijze gezondigd'. In strijd
met alle eischen van zedelijkheid en gezondheid wor
den wagens bewoond, die heel wat minder zijn dan de
„krotten' welke de' Woningwet niet meer toelaat.
Die krotten worden onbewoonbaar verklaard vele
woonwagens onverklaarbaar bewoond!
Het Wetboek van Strafrecht verbiedt bedelarij en
aanverwante strafbare feiten bewoners van woon
wagens, die geen enkel middel van bestaan hebben,
die alleen leven van bedelen, stroopen en wat dies
meer zij, worden geduld.
De wet op de Besmettelijke ziekten ge.ldt niet ten
aanzien van woonwagens, welke gemeenlijk niet uit
munten door overmaat van zindelijkheid en juist
door hun gemakkelijke verplaatsbaarheid bijzonder
gevaar voor de algemeene volksgezondheid opleveren.
En eindelijk - ondanks de Leerplichtwet, in strijd
met de eischen der volksontwikkeling, ontvangen ve
le kinderen uit woonwagens nimmer eenig onderwijs.
Van geslacht tot geslacht wordt deze ongewensclite
toestand bestendigd. In plaats van af te nemen ver
ergert hij veeleer. Er wordlen en wie de woonwa
gens wel eens van nabij gadegeslagen heeft, zal dit
grif toegeven steeds meer individuen gekweekt,
niet in staat op behoorlijke wijze in hun onderhoud
te voorzien, onbekwaam en ongeneigd om te werken,
ongeschikt voor een geordende maatschappij.
i Des te langer het ingrijpen der overheid1 wordt uit
gesteld, des te omvangrijker het kwaad wordt. Hoe
erg moet het wel worden, voordat de regeering, de
taak, welke voor haar op dit terrein aangewezen is,
ter hand neemt Wij hebben het recht dit te vragen,
wij in Noord-Holland vooral.
Want niet enkel de veelvuldige klachten in gemeen
teraden, niet- ook de feiten der laatste dagen, die
hierboven werden aangehaald, bewijzen, dat wij hier
meer dan elders overlast en nadeel van de bewoners
van woonwagens ondervinden. Ook de statistiek wijst
dit uit. Blijkens een op 5 Juli 1911 gehouden offici-
eele telling waren er in ons land 5S4 woonwagens,
waarvan alleen in Noord-Holland 147, terwijl dan de.
'grootste provincie van ons land, Noord-Brabant,
volgt met 80.
Dit alles doet bij ons de vraag rijzen of het niet
i hoogst ge wensch t: zou zijn, dat er door de gemeenten
van Noord-Holland gezamenlijk een krachtigen aan-
drang op de komende regeering werd uitgeoefend.
Wij gelooven dat de gemeente Alkmaar een dank
baar werk zou verrichten, indien zij in dezen het ini
tiatief nam, een werk, dat stellig op prijs gesteld zou
worden door onze omgeving.
En het nemen van den gewensehten maatregel be
hoeft de nieuwe regeering niet veel arbeid te kosten.
Tot de nalatenschap van het ministerie-Heemskerk
toch behoort ook een ontwerp-regeling betreffende
Woonwagens en woonschepen, afkomstig van wijlen
minister Regout, die als lid der staatscommissie in
zake bedelarij, landlooperij en gewoonte-dronkenschap
heeft begrepen, welke materie het gemakkelijkst was
te regelen en ook het eerst diende te worden geregeld.
Het wetsontwerp is gebaseerd op het uitstervings
systeem.
In het kort komt het stelsel hierop neer
Geen woonwagen (of woonschip)' mag bewoond
worden, zonder vergunning van een Commissaris der
Koningin, verleend aan een der bewoners. De vergum
ning wordt alleen gegeven, indien de woonwagen (of
het woonschip)1 ter bewoning geschikt is en de bewot
ners voldoende middelen van bestaan hebben. In de
vergunning wordt vermeld het geoorloofd maximum
aantal bewoners en het nummer der vergunning, Dit
nummer moet ter vergemakkelijking van de opspo
ring- door de politie, op duidelijk zichtbare wijze op
den woonwagen (of het woonschip) worden aange
bracht.
De vergunning wordt verleend voor den tijd van
drie jaren, doch kan in dien tijd worden ingetrokken,
om bepaalde in de wet genoemd© redenen.
Het zal niet meer aan gemeentebesturen geoorloofd
zijn het verblijf aan woonwagens (en woonschepen)
geheel te ontzeggen, maar de gemeenteraden blijven
bevoegd in de gemeente een bepaalde plaats
aan te wijzen, waar woonwagens (en woonschepen)
eventueel zich moeten bevinden.
Tenslotte zorgt een overgangsbepaling er voor,
dat die bewoners, die wèl een geoorloofd en voldoend
middel van bestaan hebben, doch wier woonwagen
(of woonschip) onvoldoende is ingericht, gedurende
hun leven dit voer- (of vaar-)tuig zullen mogen blij
ven bewonen.
En de wagen-bewoners die geen geoorloofd en vol
doend middel van bestaan hebben?
Met hen, die tot dusverre op ongeoorloofde wijze
in hun levensonderhoud voorzagen, zal de armenzorg
zich moeten bezighouden.
De straffen, gesteld op overtreding, zijn vrij streng.
Wordt dit of een dergelijk ontwerp wet, dan zal
niet met één slag een afdoende verbetering zijn ver
kregen. Maar dan zal toch een groöte stap in de
goede Tichting zijn gedaan, dan zal het bestaande
kwaad worden beteugeld en de anders te verwachten
uitbreiding in de toekomst zijn voorkomen.
Het komt er nu maar op aan, de regeering van de
urgentie eener dusdanige regeling te overtuigen.
En waar kan wij herhalen het een poging
daartoe met meer klem en reden worden gedaan dan
in, Noord-Holland?
OPENING VREDESPALEIS.
Gemeld wordt, dat H. AT. de Koningin het Vredes
paleis niet zal! openen doch dat Zij aan het bestuur
van de Carnegiestichting heeft laten mededeelen, dat
Zij bij de openingsplechtigheid hoopt tegenwoordig
te zijn.
GOUVERNEUR-GENERAAL VAN NED.-INDIë.
Het Soer. Hbld. bevat een telegram waarin wordt
medegedeeld, dat, volgens geruchten te 's-Gravenha-
ge, gouverneur-generaal Idenburg zou worden terug
geroepen, terwijl het blad' zoowel uit DenHaag als
uit Batavia geseind werd', dat de heer J. B. van
Heutsiz zich bereid verklaard' heeft wederom het. gou
verneur-generaalschap te aanvaarden indien hij dooi
de Koningin daartoe aangezocht wordt.
Het EObld. teekent hierbij aan, dat zoolang de nieu
we regeering nog niet is samengesteld, het geheel on
mogelijk is dat er eenige reëele grond voor een der
gelijk gerucht zou kunnen zijn. Van de samenstel
ling van het nieuwe ministerie hangt veel, zoo niet
alles af, in deze quaestie, waarvoor overigens ook
het Hbld'. de genoemde oplossing de beste zouden
achten.
De Tel., ook melding makend van het bericht uit
het Indische orgaan, zegt den heer H. P. Marehant,
lid der Tweede Kamer, te hebben hooren aanwijzen
als opvolger van den heer van Idenburg.
eigenmachtig optreden van het partijbestuur inzake
de weigering van de aangeboden ministerportefeuil-
'i les.
1 De vergadering was het wel eens met deze weige
ring, maar meende toch, dat een congres had behoo-
ren te beslissen. In de eerstvolgende vergadering
zal er een motie van deze strekking worden behan
deld. (N. R. Crt.)
Gemeld wordt, dat in de vergadering van het
bestuur der S. D. A. P., do soe.-democr. Kamerfractie
eu d:e redactie vau Het Volk tot de minderheid, die
voor het zitting- nemen van sociaal-democraten in een
ministerie was, nog hebben behoord de heeren dr.
van Leeuwen te Utrecht en Hugenholtz.
Dë heer Ter Laan, die naar is gemeld', ook heeft
gestemd voor het aanvaarden van portefeuilles, was
de heer J. ter Laan, te Rotterdam. De heer K. ter
Laan (Den Haag) was niet aanwezig.
KARDINAAL VAN POSSUM.
Kardinaal' van Ros-sum heeft gistermiddag te
Utrecht gehoop verleend aan verschillende hooge
geestelijken, de geestelijkheid van de Utrechtsche pa
rochiën en besturen van kerkelijke inrichtingen.
Voorts aan een deputatie van de Malthezer Ridders;
en o.m. aan de heeren mr. W. H. J. Th. van Basten
Batenburg en jhr. H. P. C. Bosch van Drakenstein
van N. Amelisweerd, leden van de Eerste Kamer, mr.
D. Kooien lid van de Tweede Kamer, jhr. W. E.
Bosch van Oud-Amelisweerd, lid van Ged. Staten
van Utrecht.
DEI KABINETSCRISIS.
Dr. Bos heeft gistermiddag- op Het Loo een onder
houd gehad met H. M. de Koningin.
DE KABINETSCRISIS EN DE S. D. A. P.
De afdeel ing Leiden van de S. D. A. P. heeft bijna
eenstemmig haar afkeuring uitgesproken over het
SCHOOLBIOSCOPEN.
De Vereeniging van Nederlandsclie Gemeenten
heeft een circulaire verzouden, behalve aan een aan
tal gemeentebesturen in ons land, ook aan de inspec
teurs van diverse onderwijsvakken, districts- en ar
rondissementsschoolopzieners, hoofdbesturen van on-
derwijsgenoótschappen, besturen van rijks- en bijzon
dere scholen, enz.
In deze circulaire wordt er aan herinnerd, dat op
den lOen Februari 1912 afgevaardigden van een 30-
tal grootere gemeenten, benevens belangstellenden in
het onderwijs, te Utrecht samen kwamen ten einde
een bespreking- te houden over het vraagstuk der toe
passing van de bio-seoop hij, het onderwijs.
Unaniem was de commissie van oordeel, dat werke
lijke schoolfilms gemaakt moesten worden onder lei
ding van onder-wijsspecia1iteiten en met in achtne
ming van de leerstof der scholen, waarvoor deze
dienst moeten doen.
Waar da Vereeniging van Nederlandsche Gemeen?
ten zich ten doel stel tl de zorg op zich t.e nemen. o.a.
voor de aanschaffing van zaken in gevallen waar dit
voordeeliger of beter geschiedt, indien meerdere' ge
meenten deze zaken behoeven, daar meende de com
missie, dat het beter was de hulp dezer vereeniging
in te roepen, dan zelfstandig een organisatie voor de
aanschaffing van films in het leven te roepen.
De Vereeniging van Nederland'sche Gemeenten
heeft daarop de zaak onderzocht en beslotpn tot aan
maak van speciale schoolfilms over te gaan, indien de
afneming van' films door de gemeentebesturen, rijks
kweekscholen, burgerscholen, gymnasia, landbouw
scholen en andere inrichtingen van onderwijs vol
doende zou zijn.
Het ligt in de bedoeling het eerste jaar 10 en ieder
der beide volgende jaren 5 films te doen maken en-
zoo voorts.
De deelnemende gemeenten verbinden zich gedu
rende 3 jaren een bedrag op hunne begrooting b.v.
door verhooging van den post „leermiddelen" op te
-nemen, waarvoor door de betrokken gemeente het
eerste jaar 10, het tweede jaar 15, het derde jaar 20
opvoeringen gegeven kunnen worden, voor alle leer
lingen die, naar oord'eel van het gemeentebestuur
daarvoor in aanmerking komen. Nadat, de eerste 3
jaren verstreken zijn, kunnen de onkosten zeer wor
den verminderd1, omdat de vereeniging heeft gemeend
het kapitaal in jaren te mo-eten aflossen.
Een der onderwijzers zal eenige vertrouwdheid zich
moeten eigen maken met het' yertoonen en daarvoor
een kleine toelage kunnen genieten. Het ideaal, een
eenvoudig, goedkoop, brandvrij toestel in handen van
den onderwijzer, voor iedere school of een combina
tie van eenige scholen is vooralsnog niet te verwe
zenlijken.
PADVINDERSKAMP TE 1JMUIDEN.
Donderdagavond is het Internationale Padvinders-
kam]) te IJ muiden officieel geopend. Bereids waren
padvinders uit. alle dleelen van ons land en uit
Duitschland, België en Denemarken aangekomen.
Na van het kamp naar Bloemendaal te zijn gewan
deld en dam- in het bosch het tweede ontbijt te heb
ben gebruikt, zijn de padvinders gistermorgen
groepsgewijze naar Haarlem gekomen, waar de oud
sten de musea bezoc-hteu en de jongeren de st.ad beke
ken.
Te 3 uur werd' de hoofdleider en de vaandeldragers
door het gemeentebestuur op het stadhuis ontvangen
in de keurig versierde raadzaal, waar burgemeester
jhr. Sandberg hun in het Eransch welkom heette.
Om half vier bood de gemeente een orgelconcert
aan in de St.-Bavo-kerk.
DE HOE DEN-K O O PM AN
Een onzer Amsterdamschq medewerkers schrijft,
ons
Het is een voordeelig: zuakjeals de zon
schijnt. Wij kennen onzen hoeden-koopman al jaren,
en wij hopen, dat hij het ons niet kwalijk neemt,
wanneer wij hem tot een Amsterdams-eb type promo-
veeren; 's mans bescheidenheid is een ieder bekend.
Maar hij weet het, dat wij, als wij zulks in het alge
meen belang achten, moeten schrijven, wat ons
op het hart ligt. En als hij weet, dat wij in hem een
Amsterdamscli type zien, en over hem willen schrij
ven, dan zal de hoeden-koopman berusten.
De hoeden-koopman is een koopman uit duizenden.
Hij heeft een mooien zwarten knevel, en zijn haar zit
in een fijne, scheeve scheiding. Ilij draagt een mo
dieus polo-boordje, en als het erg warm is, heeft hij
een wit vest aangetrokken. Zijn bruine schoenen
zijn allerelegantst.
Waarom zou hij zich met een inferieure kwaliteit
tevreden stellen? Hij doet voor een Oocadorus niet
onder in het geld verdienen. Hij verkoopt hoeden,
hoeden, hoeden, en hij verdient, net zoo dikwijls een
kwartje, als er een hoed- van zijn kar gaat Soms is
hij er in eon oogenblik een twintigtal kwijt.... als
de zon schijnt.
In den zomer van 1911 was onze koopman hard op
weg millionair te worden. lederen ochtend'trok hij
erop uit met een grooten kar, propvol met alle mo
gelijke Panama's, imitatie natuurlijk, linnen Trans-
vaal-hoeden, Yijgematten, en Joost wéét wat meer.
Soms was de omzet zoo enorm, dat hij een tandem
aan zijn kar moest koppelen. Er zijn in den warmen
zomer van voor-ver-leden jaar dagen geweest, waarop
onze hoeden-koopman een duizend stuks kwijtraakte.
Maar als het regent, koopt men geen stroohoeden;
e.n aan vilten hoeden en „kachelpijpen" wordt te wei
nig verdiend. Derhalve was d© hoeden-koopman in
1912 tot rentenieren gedoe®}, en in 1913 zou hij dat
rentenieren moeten herhalen. Doch.... zijn schran
der brein wist raad. Zomer 1913, met zijn „Vrouw"
en ..E.N.T.O.S." zal een da eapo worden van Zomer
1911. De dubbeltjes stro om en weer in zijn porte-
monnaie. In 1911 worden door den hoeden-koopman
do zonnestralen geëxploiteerd, thans speculeert hij
op de vrouwelijke ijdolheid. Op zijn ouden hoeden-
kar heeft, hij een gfooten spiegel gezet, en dagelijks
trekt hij hiermee naar een der beide tentoonstellin
gen voor tien cent hebben dp dames het recht erin to
kijken, om te zien. of hun haar nog wel goed zit.
Er is geen dame, die den man met den spiegel ver
geet. En hij verdient geld als water.
RIJKSTO F. ZICI IT OP VOLVETTE KAAS,
De Min. v. Landbouw heeft vastgesteld:
lo. een merk voor volvette kaas, bestaande uit
een met blauwen inkt op een doorzichtig plaatje
kaasstof aangebrachten stempelafdruk van het Ne
derlandsclie wapen, waaronder het woord „volvet" en
de aanwijzing „45 terwijl als randschrift, in
hoofdletters zijn geplaatst de woorden „Nederland»-
sell© kaascontrole onder Rijkstoeizicht" en waarvan
vorm en afmetingen overeenkomen met. do figuur,
afgedrukt in „St.-Ct," no. 173;
en bepaald;
2o. dat op dit merk, overeenkomstig de door den
directeur-generaal van den Landbouw te geven voor
schriften, tussc-hen het Nederlandsche wapen en het
woord „volvet" eenige cijfer- en letterteekens in blau
wen inkt kunnen worden aangebracht voor het uit
oefenen van controle;
,3o. dat dit merk van Rijkswege op kosten van be
langhebbenden zal worden vervaardigd en onder na
der door den directeur-generaal van den Landbouw
te stellen voorwaarden worden verstrekt aan de be
sturen der onder Rijks toezicht staand© eontrolestati-
ons voor volvette kaas ten behoeve van de bij hunne
infieht ing aangeslotenen
4o. dat do'qr of vanwege deze aangeslotenen geen
ander dan dit. van Rijkswege verstrekte merk mag
worden gebruikt en dat alle door hen te bereiden ka
zen van dit merk moeten worden voorzien;
5o. dat dit merk bij de bereiding van de kaas op
deze moet worden aangebracht overeenkomstig de
door den directeur-generaal van den Landbouw te ge
ven aanwijzingen;
Co. dat van het gebruik van dit merk door de. be
sturen der kaascontrolestations en door de daarbij
aangeslotenen aanteekening zal worden gehouden op
de wijze als door den directeur-generaal van den
Landbouw is goed te keuren of te bepalen.
De voorwaarden, waaraan controle-stations voor
volvette kaas moeten voldoen om onder Rijkstoezieht
te worden gesteld, zijn opgenomen in bovengenoemd
nummer van dë St,-Ct.
UIT HOORN.
De gemeenteraad heeft gisteren besloten, aan
den minister van landbouw, nijverheid) en handel me
de te deelen, dat. dë gemeente bereid' is tot de oprich
ting van een r ij kstuinbouw winter school met conciër
gewoning (waarvan de kosten zijn geraamd op
30.000), daarbij het onderhoud' voor zich nemend,
alsmede tot het beschikbaar stellen van een terrein
groot 1.20 II.A., achter het gebouw der R. II. B. S„
voor het aanleggen van een proef- èn oefeningstuin.
Mede zal den minister worden medegedeeld, dat de
raad het ten zeerste op prijs zou stellen, indien de
opening van die school nog in 1913 plaats had, in
welk geval voor den eersten winter de benoodigde
tijdelijke lokaliteit door de gemeente gaarne beschik
baar zal worden gesteld.
UI T WI ERIN OERWAARD.
Vrijdagmorgen had) de vrouw van J. L. alhier het
ongeluk bij eenige bezigheden op de stoep er door
heen te vallen in een tamelijk diepe sloot.
Zich zelf redden kon ze niet, doch een buurman,
de heer R., die 't toevallig zag, sprong direct, te wa
ter en- heeft haar met behulp van andere inmiddels
toegesnelde buren nog- bijtijds weten te redden.
UIT IIENSBROEK.
In de smaakvol versierde kolfbaan van den heer
Gunder vierde, gisteravond de gy m nas t iekvereenig-ing
1 d. I. feest en vol, stampvol, was de zaal toen de
voorzitter, de heer C. Leegwater, de bijeenkomst
opende.
Nadat eenige gymnastische oefeningen waren ge
geven kwam het hoofdmoment van dezen feestavond;
de uitreiking van een prachtige banier aan de gym-
nastiek-vereeniging: een bewijs van sympathie vau
de ingezetenen van Hensbroek en Obdain voor de
jonge bloeiende vereeniging, die in de vier jaren van
haar bestaan reeds 1H prijzen wist te behalen op ver
schillende wedstrijden.
Een luid' gejuich ging op toen het vaandel werd
onthuld en overgedragen werd aan U. d. I. door ds.
Lagrand uit naam van do ingezetenen van beide dor
pen. In een boeien-de toespraak wees spreker er op
hoe steeds do gymnastiekvereeniging de waardeering
genoot van onze burgerij getuige de steeds volle za
len bij elke uitvoering-, doch men kan en wilde het
niet laten blijven bij de gewone bijvalsbetuigingen,
eeri inniger, blijvend bewijs zal blijk geven van dien
warme sympathie. Daar staat een banier, waaruit
het hart spreekt van de burgerij 1 Spreker hoopt en
verwachtte, dat dit vaandtel getuige moge zijn van
menige ecu-volle overwinning!
