IigwniHB Kakken.
i-1.),
"buitenland.
STADSNIEUWS,
StarfetberichteB.
UIT BERGEN.
Gisteravond brandden voor liet eerst een veertig
straatlsurtaainis aangesloten aan liet bovengroiidache
net. De electrische verlichting voldeed uitstekend,
de verbetering ia dan ook groot.
Ook do lantaarns, aangesloten bij den ondtergrond-
aehen kabel zullen spoedig branden, zood'at. Bergen
binnenkort geheel uit de dn is ternis verlost zal ziin.
Laatste berichten.
f EERVOL ONTSLAGEN,
seint, oüf'uit den Haag:
'aOp -verzoek is edrvo# ontslagen de beer M. C. Robs
als lid van den Voogdijraad1 te Ail'kmaiar.
LEIDEN's ONTZET.
LEIDEN, 3 October*. Do gedenkdag van Leiden's
ontzet werd lieden weder op feestelijke wijze gevierd.
A'l vroeg in den ochtend werd met plechtige wijding
de feestdag begonnen. In den tuin van het Labora
torium tegenover het Standbeeld' van den roemrueli-
ten V'an der Werff stel'den ruim 600 zangers en zan
geressen zich op en onder begeleiding' van het Stede
lijk Muziekkorps weerklonken vele stichtelijke en va-
der'landsche liederen. Op de vroolijk bevlagde stra
ten werd het reeds druk en hoog van den Stadhuisto
ren galmden het. Wilhelmus en de oude geuzenliede
kens, als herinnering aan de bange dagen van strijd.
In die Stadswaag werden 3570 vrouwen verblijd' met
eene feestgave van haring en brood, terwijl aan 3302
mannen pijpen, tabak en naar verkiezing bier of kof
fie werd verstrekt.
In de geheele stad heetrscht een gezellige prettige
drukte. 'j| f
De middag-feestviering vormde het eigenlijke
glanspunt van den dag. Er werd een optocht gehou
den van stedelijke vereenigingen, met. hare banieren
en vaand'els en enkele gecostumeerde groepen, vooral
uit die Sportbeweging.
De avondfeesten bestaan uit een groot drievoudig
concert op Zomerzorg, Zomerlust en op liet Schut
tersveld.
Voor de meer kalme of door leeftijd meer bezadig
de, feestgangers wordt in de Stadsgehoorzaal een 3-
Óetobef-revue opgevoerd „Eind goed, al goed of
Leiden wordt een wereldstad."
Een groot vuurwerk, zonder 't welk een volksfeest
niet a f i,s, zal dien avond op schitterende wijze be
sluiten.
COMMISSIE TOT BESTRIJDING DER TUBER
CULOSE.
Het Be.stuur der Afdeeling Alkmaar van het V itte
Kruis:
Gehoord de mededeelingen van zijn voorzitter, se
cretaris en penningmeester betreffende de Tubercu-
lose-Commissie, in de jaarvergadering van 23 Sep
tember jongstleden,
gelezen de verslagen over die vergadering in de
plaatselijke bladen, alsmede de ingezonden stukken
van dien onlangs afgetreden secretaris der genoemde
commissie en van den voorzitter der Afdeeling' (Alk-
maarsche Courant van. 20 September en 1 October
gehoord de leden van bedoelde commissie,
erkent ter vergadering van 23 September onvol
doende en eenzijdig te zijn ingelicht en zich daar
door een onjuiste voorstelling van de feiten en van
de handelingen der huidige commissieleden Dr. Stra-
ver, Dr. Pameijer, Dr. Degenaar, P. N. Leguit, en
Mr. Cohen Stuart, abusievelijk werd op de ver
gadering Dr. F or mijne als bestuurslid genoemd,
toe hebben gemaakt,
K betreurt dat op die jaarvergadering en vooral ook
door de daarvan gegeven couranten-verslagen de
schijn is gewekt als hadden genoemde commissieleden
hunne plichten veronachtzaamd,
erkent dat deze commissieledten zich goed van hun
taak hebben gekweten en dat hun deswege daink ver
schuldigd is, doch dat de gepleegde verzuimen van
den afgetreden sec iet ar i s- pen n i n g meester aanleiding
hebben gegeven tot dte verkeerde beoordeeling ter ver
gadering van 23 September 1.1.,
en verzoekt den bladten, die het verslag der verga
dering van 23 September opnamen, ook deze verkla
ring te publiceerem.
2 October 1913.
J. F. LUBBE, Voorzitter.
G. LOOMAN, Secretaris.
DE' BALKAN.
Reuter verneemt dat in officieel® Grieksche krin
gen de laatste eischen van Turkije worden beschouw!
als zeer ernstig voor den toestand en dat het samen
trekken van teen aanzienlijke Turksche troepenmacht
op het rasteland tegenover Chios en het voortduren!
■oprukken van Tur'ksehe treepen als ongeregelde troe
pen vermomd in Thraeië de Grieksche regeerine
dwingen tot het nemen van voorzorgsmaatregelen.
De Cairnegieeommissie tot onderzoek naar dé
gruwelen op den Balkan heeft haar werkzaamheden
ten einde gebracht. Volgens mededeelingen van Bul-
gaarseh,© zijde is het resultaat van het onderzoek het
volgende: bij het plegen van gruwelen stonden de
Grieken vooraan, dan volgden de Bulgaren en daarop
dte Serviërs.
FRANKRIJK. De uitzetting van de geestelijkheid
uit het presbyterium te Pleurtuit (Bretagne) had
Wo<ensdag plaats. Gisternacht kwamen 30 gendarmes
aan om de orde te handhaven.
De onderprefect en de speciale, commissaris waren
bij de uitvoering van het besluit aanwezig. Tal van
personen haddten zich met de geestelijken in het pres
byterium opgesloten.
De senator Jenovrier woonde de uitzetting bij.
ITALIë. De bond ran Katholieke kiesvereenigiu-
gen heeft tot onthouding hij de aanstaande verkil
lingen besloten.
ZWEDEN. Koning Gustaaf, die in 1911 wegens
blindedarmontsteking werd geopereerd, is ongesteld,
hij lijdt herhaaldelijk aan pijn in de buikstreek.
De geneesheeren verklaren dat zijn gezondheids
toestand geen aanleiding tot ongerustheid geeft.
AMERIKA. Alweer een sensatie-proces op het
komst Ditmaal van hetzelfde kaliber als indertijd
in Argentinië is gevoerd. Er is n.l. een zekere Davis,
alias O'Donnell, in hechtenis genomen onder beschul
diging, dat hij dte spoorwegbrug bij Mount, Vernon in
den staat Nieuw-York op 3 Sept. 1911 in da lucht
heeft laten vliegen.
Davis, heeft een bekentenis afgelegd, zeer bezwa
rend voor een groot aantal bestuursleden van een
groot e werkiliedenverepniging.
Harry Cones, secretaris-penningmeester van de
„Structural Ironworkers TJnion" is in hechtenis ge
nomen onder beschuldiging een samenzwering te heb
ben gtesmeed.
Naar mem verneemt, is hij een dergenen, die in de
bekentenis, door Davis te Nieuw-York afgelegd, wei
den genoemd!.
Er is een lijst gepubliceerd van een twaalftal dy
namiet- eö andere aanslagen, waarop, naar het heet.
de bekentenissen van Davis betrekking hebben. Naar
men zegt, word't door diens mp'VdwKiv.'en helder
licht verspreid over een groot aantal aanslagen op
het eigendom, die in de laatste jaren gepleegd zijn.
KORTE BERICHTEN.
In een tunnel op het nieuwe gedeelte van het
Bagdadlspoor is een ontploffing' voorgeko
men. 22 werklieden werden gedood, 11 gewond.
Een aardbeving is in Panama gevoeld,
schade is er niet, maar de angst der bevolking was
Te Toulon kregen een socialistisch wethouder
eu een partijgenoot-gemeenteraadslid o-p straat ruzite.
De laatste beet- dien eerste een stuk van den n e„u s af.
Kardinaal. Billard, aartsbisschop^ van Kamerijk
is door een Belgische bediende^ die hij pas in dienst
had voor 40.000 bestolen.
HET SCHOUWBURG- EN CONCERT VRAAG
STUK.
„Nieuw Leven" nam spontaan het initiatief voor
een adresbeweging aam den gemeenteraad voor de
stichting van een stadsschouwburg en concertzaal.
Er is geen enkele reden, waarom men niet gaarne zou
zien, dat deze zangvereeniging ook in dit opzicht
nieuw, opgewekt, leven in Alkmaar bracht. En even
min is er reden om tie veronderstellen, dat ons ge
meentebest uur ten aanzien van tooneel- ien muziek
uitvoeringen zijn belangstelling zou moeten beper
ken tot een nog altijd' hoe lang nog? onbillijke
belasting' op de publieke vermakelijkheden.
Mocht echter d,e bedoeling zijn enkel handteekenin-
g'en te verzamelen voor een adres zondier meer dan
zouden wij ernstig vreezen, dat de poging' weinig
kans van slagen zal hebbe»,
Hoopt men werkelijk op verwezenlijking van zijn
plan in een niet al te ver verschiet, dan zijn handtee-
beningen alleen niet voldoende, dam moet men met
deugdelijke gegevens komen. Het zou bijv. wtemsche-
lijk kunnen zijn na te gaan hoe in liet buitenland de
verhouding tusschein gemeenten en schouwburg in
kleinere steden geregeld is, maar stellig moet men
den Raad kurnien overleggen een lijst van al wat er
op dit gebied! ip ons land bestaat en hoe het gaat.
Van de elders gedajxe pogingen, de daarbij opgedane
ervaringen en behaalde financieel© rAultaten toch
zal het wel grootendee'la afhangen, welk standpunt
het gemeentebestuur tegenover de aanvrage inneemt.
Men denkt natuurlijk aan de oprichting' van ge
meentewege, in den geest bijv. van Dordrecht, waai
de Raad de vorige maand! op voorstel1 van B. en W.
besloot tot het laankoopen voor 77.220 vam een ge
bouw, waar vergaderingen, concerten enz. worden ge
houden, zooals dus in de Leidsebe gehoorzaal. Maai
er is toch ook nog een andere mogelijkheid in Nij
megen hebben B. en W. voorgesteld ten aanzien van
d'e oprichting van een concertgebouw door de kunst-
vereeniging, van gemeentewege te waarborgen 4 pet.
der daarvoor te sluiten leening van 152.500 en
3000 aflossing daarvan per jaar, voorts een uitkee-
rin'g van 3 pet. op het geplaatste aandeelenkapitaal
ad 250.000. Ook kan men zich in het stelsel van ge
meenschappelijk optreden van gemeente an particu
lieren een vennootschap voorstellen met de gemeente
als groptste aand eel h ofi der es, een z. g. n, gemengde
onder neufing.
Verschillende wegen kunnen dus tot het beoogd'e
doel, d. i. Alkmaar een flinke welingerichte stads
schouwburg en concertzaal te verschaffen, leiden.
Zou het daarom niet gewenscht zijn, 'lat de bestu
ren der verschillende plaatselijke vereepigingen,
waarmede „Nieuw Leven" zich immers in verbinding
gtellen gaat, beginnen met de instelling van een,
liefst héél 'kleine, commissie tot het bestud'eeren van
het schouwbiirgvraagstuk ten het uitbrengen van een
rapport?
Wij gelooven, dat die allereerste voorwaarde voor
welslagen van het ze;ker niet te licht te achten plan
gelegen is en een dergelijke enquête-commissie.
EVANG. LUTH. GEMEENTE.
Het kerkbestuur der Evang. Luth. gemeente alhier
verzoekt ons langs dezen weg ter kennis te brengen
van belangstellenden, dat met ingang van Zondag
a.s. de dienst aal aanvangen te IOVï uur.
BEDANKT.
De lieer ds. T. Kloosterman, predikant hij de Ned.
Harv. Gemeente alhier, heeft voor het beroep naar
Sint Pancras bedankt.
AANBESTEDING
Bij de ten stadbuize gehouden aanbesteding voor
de levering van 32 wagons cokes, waarvan 24 voor de
Ambachtssclicool en 8 voor d'e gemeente, werden 3
biljetten ingeleverd, n.l. van d'e firma II. J. Vonk en
Zoon J 195 per wagon, A. Meiboom j 187 per wagon,
I). Visser 186 per wagon.
De levering is opgedragen aan dten laagsten in
schrijver.
GODSDIENST EN WETENSCHAP,
Over bovenstaand onderwerp sprak gisteravond in
de geheel gevulde groote zaal dier Harmonie de heer
dr. A. H. dte Hartog, Ned. Ilerv. Predikant te Haar
lem.
Na een inleidend woord van den heer Tjaden, die
de vergadering leidde, ving dr. de Hartog, na het uit
spreken van een kort gebed, zijn rede aan.
Diepzinnige menschen makten diepe ervaringen, zei
ITegel en oppervlakkige menschen maken oppervlak
kige ervaringten en Lichte voegt er aan toe: zooals de
memseh is zoo is zijn wereldbeschouwing. Een opper
vlakkig mensch blijft bij hetgeen tastbaar en zienlijk
is; zoo zegt die: Er bestaat niets dan je kunt aan
pakken en zien. Er bestaat niets dian stof. Zoo
iemand is stofvergoder, is materialist. De oppervlakte
is helder en de nieuwlichters mieenan het juiste te
hebben, ze beschoitwen zich nieuwerwetsch, als ie
mand die de wereld vooruit is.
Doch deze nuc'hterte materialist hangt een overoude
leer aan. Plato sprak er reeds van. In de ouderwet-
sche Bijbel staat reeds op de eerste bladzijde: stof zijt
gij en tot stof zult gij wiederkeeren. De Bijbel zegt
reeds wat thans de nieuwlichters zeggen.
Wie in de diepte keert, heeft iniet zulke nuchtere
ervaringen, maar hij mag wel eens gehoord, want, al
dus spr., hij spreekt misschien naar uw diepe hart.
De zienlijk wereld wordt in d'e natuur uitgedragen
uit een onzienlijke wereld. Wat is nu eigenlijk de
natuur? 't Woord natuur beteekent geboorteschoot,
moederschoot. De natuur is de diepe schoot aller ge
boorte, waaruit geboren wordt levensvorm, veelkleu
rig, veelklankig, en ook de natuurwet, d. i. de naar
buiten gekeerde geboorteschoot natuur. Als wij in
onze wijsheid natuurwetten ontdekken, dan doen we
niet anders dan het kiind vangen uit d'en grooten
moederschoot natuur.
Wij menschen ontvangen al wat wij kennen en we
ten uit die geheimzinnige werkelijkheid, die we we
reld noemen, die ons is voorgeworpen, die object is.
Als we goed nagaan, hoe de mensch aan wetenschap
komt, dan ziet men, d'at er tegfenover d'e onderzoeken
de menschen is een voorgeworpen wereld. Daar gaat
de mensch zoeken, alles wat hij vindt, wordt' hem van
buitenaf opgedrongen. De mensch, die leteren wil
moet zich' onderwerpen aan het voorwerp, hij wordt
subject. ie wetenschappelijk wil zijn, word't alles
toegevoerd, zooals eten kind door de bakeT alles wordt
toegevoerd, Zoo weet dte waarlijk wetenschappelijke
menscii zijn kennis eadteau te krijgen, wie zich door
het object gehoorzaam 'laat onderwijzen, ziet zijn
subject verrijken.
Als de mensch zich gaat bezinnen over zijn kennis,
dan komt de vraag: Is er wetenschap mogelijk? Droo-
men we nilet? Dan gaat de mensch de diepe vraag te
lijfKan een mensehemgeest kennen, is ter kennis, is
er wetenschap mogelijk?
Dan wordt dte mensch duizelig. Hij ontdekt eens
klaps, dat zijn kennis maar zoo ver reikt als zijn
eigen gewaarwording, zijn eigen kennis. Dan ontdekt
hij de waarheid! van wat Kant zei: wetenschap is al
leen daar waar waarneming is.
Waarneming is niets anders dan een zilele-ervaring,
datgene wat onze ziel als 't ware spiegelt, dat wat wij
in onzen geest, in onze voorstelling hebben. Dat heeft
niet alleen Kant gezegd, maar dat is gemeen goed ge
worden onder de mainnen van wettenschap.
Dat zeggen tegenwoordig ook de psycholoog Zieher
en de physioloog Verworn, de 'leerling van Haeckel.
Niet de stof is er, maar die zielegewaarwording van
de stof is er.
Wat zeggen de geleerde wetenschappelijke mannen
van de stof? De wetenschap ziegt: De stof is eigen
lijk niets anders dan kracht, en wet. Door dte weten
schappelijke ond'erzotekingen van de laatste tijden is
men gekomen tot de ontdekking: Doode stof is er
niiet. Het is een zekere .electrische kracht, die aan
wetten gehoorzaamt. Stof is in wezen kracht, eliec-
triciteit, energie.
'tls iets waarop de naam stof eigenlijk niet past.
Er is kracht en kracht is geest. De tegenwoordige
wetenschap spreekt van kracht en wet of orde. Waar
stof is, is wet. Allies is gebonden door de natuurwet.
Haeckel zegt zelfs: Overal waar stof is, is wet, pok
waar een mensch spreekt van toeval, heeft men twee
snijpunten van oorzaak en gevolg. Er is geen toeval
meeï, zegt H., alles is wet. Wetenschap en wet hoo-
tren bij elkander.
Waar wetenschap is, gehoorzaamt de mensch de
wet, die hem door het object van buitenaf wordt op
gedragen. Wetenschap is inzicht in dten samenhang
van liet object. Wetenschap is inzicht in het sij-
steem, dat d'e mensch als subject wordt opgedrongen
uit het object.
Er is ook nog een wetenschap van het zieleleven,
een wetenschap, die het oog naar binnen richt. Die
wetenschap tracht te doorgronden wgt in het inner
lijke .omgaat. Ook daar blijkt de wetenschap te zijn:
Inzicht in den samenhang der dingen.
We htebben in de d'erdte plaats een wetenschap van
de denkwereld. Die drie, aamengegrepen met een ge
malen geestesgreep doen er achterkomen wat weten
schap is. Wetenschap is inzicht in het systeem des
geestes, in de volle werkelijkheid, die d'e mensch met
zijn geest doorbijt. Wetenschap is omhelzen, begrij
pen van datgene wat zich als object aan ons voordoet.
Zoo komen we ook langzamerhand tot het inzicht
wat godsdienst is, godsdienst in den algemeensten zin
des woords. Sp re kier wilde eerst het woord religie
gebruikten. Religie beteekenjt samenhang, belevend.
Wie religieus is, is een diepganger. Spreken we van
de religie, dan ispreken we niet van God als oorzaak
der wereld, maar als grond der wereld, als de schoot
dier wereld, waaruit de mensch peilt.
Godsdienst is naar buiten gekeerde religie. Wrie
God dient is geen loondienaar, maar 'n liefdedlenaar,
dienend zooals een man zijn vrouw dient. Godsdienst
beteekent uit innerlijken drang zich geven aan het
groot gehetel, dat is liefdtedienst. A'l was het slaven
dienst, d'an was het nog gped die dienst te doen. Die
nen is naar buiten keerem, wat mten van binnen is,
dat is naar buitengekeerdte levensdrang'. Het woord
God duidt op vrije offering, 't is d'e bazuinstopt dezer
wereld: wij zullen één zijn in het groet gehetel, wij
zullen streven naar 'het weten, naar den wetgever.
Godsdienst is naar buitengekeerdte menschheidswaar-
digheid. Godsdienst is wetende zich offeren en .of
ferende weten.
De mensch is allereerst' natuurproduct. Dat blijft
hij niet. De mensch is meer 'dan de stof, hij durft
de breuk aan) met de natuur. Ook keert de mensch
zich tegen zichzelf, als hij werkelijk menschwaardig
is. Hij bestrijdt zichzelf, hij onderwerpt zijn vleesch
aan zijn geest. Waar een mensch is, is strijd itus-
schen het hoogerte en het lagere, tusschen het zinne
lijke en het tegenzinnelijke. Wat zich geven wil, is
alleen deugdelijk voor iets hoogers. Waar dte mensch
komt, keert hij zich tegen d'e natuur, opdat de geest
leven zal.
Het geloof i's nieuwe werelden ontdekken, die
men nog niet. heeft, is vrijheid om hooget' en verder
te komen, 'tls de jacht op het ideaal. De gekruisig
de, die zich offerde voor het ideaal is de voleindiger
van het geloof.
Van de gelegenheid tot debat werd gebruik ge
maakt door den heer IL. Schutjes, redacteur van het
weekblad „De Dageraad".
We weten niet anders, aldus debater, dan we met
onze zinnen waarnemen. Van het buitenzijnde nemen
we op ons beel'd en daaruit bouwen we de weten
schap op. Zeer ver kan en moet spr. met dr. de Har
tog meegaan. Het eerste deel van zijn betoog was
zeer goed wetenschappelijk, in het 'laatste d'eel moest
dr. II. liet fantastische terrein betredten. De breede,
mooie religieuze definitie, die dr. de Hartog van
godsdienst geeft, is niet die, welkte b.v. dte aanwezi
gen in de zaal, één voor één gevraagd, zoud'en geven.
Het woord atheïsme sluit niet in het ontkennen
van God, maar s'lechtis bet niet-kennen van' God, de
opvatting, dat we met onze zintuigen niet kunnen
komen tot God.
Door nog geen enkel experiment zijn we met de
mensehelijke ziel als zoodanig in aanraking gekomen.
Stof openbaart zich aan ons in den vorm van kracht
en wet, m'aar 't is geen kracht ein wet. We weten
niet in den grond, wat het wezen der stof is.
Wetenschap noemde die inleider inzicht van sa
menhang. We mogen hierbij niet verder gaan, dan
d'e denkwetten ons laten gaan'.
Wij atheïsten werken teerst met ons hoofd en dan
met bet hart en dan komen we tot de religie. Ook wij
godloochenaars 'hebben een religie, een éénheidsband.
In menig atheïstengeest woont een held'engeest, de
ware Christusgeest. Eten man als Ferrter, een secure
Godloochenaar, zal dr, de Hartog ook hooger stellen
dap een koe voor het abattoir.
Laat ons om de waarheid en ook om utiliteitsrede-
<ien het woord God afschaffen, zei ds. Eakds. Deze
had gelijk. De humanitaire religie in d'en hoogstem
zin des woords, het socialisme, godsdienst gaan noe
men, is wijn doen in oude zakken.
Dan ouden God, Heer, Schepper, bestuurder van
Hemel en Aarde raakte dr. dte Hartog heel even aan.
In de heele oudte wetenschap was er nog een te groo
te afstand tusschen geloof en weten. Dit weten was
nog' vrij naïef. De nieuwe wetenschap met haar sub
tiele instrumenten gaat dieper. Ze durft te zeggen,
dat ze zoo weinig weet. Met dat begrip God heeft dr.
de Hartog ook moeite, hij weet het, oneerbiedig ge
sproken, aardiig wég' te moffelen em d'aarvoor noemde
hij den grond' d'er dingen, niet de oorzaak.
In de oude religie was God' steller der wet en de
priesters maakten van zijn gezag misbruik. Wij athe-
isten zeggien ook daarom: we will'en een leven zonder
God Wij willen iml de eerste plaats een hemel hier
op aarde. Die religieuae wereld zal er heel anders
uitzien dam de tegenwoordige christelijke wereld.
Voior ons, ons strikt' houdende aan d'e natuurwe
tenschap, aan wat we weten kunnen, is het leven
even iflyst-erieus als voor dten religieuzen dx. de Har
tog. 'Docli we danken er voor om 't woord God te ne-
inicin, dat stee-dis verfijnd' wordt. Spr. heeft er op wil
len wijzen, dat we achter de woordten moeten komen
tot diepere kennis, het aanbrengen van nieuwe ken
nis, dat we ons moeten latten leiden door de denkwet
ten, door het verstand, dlani is er nog genoeg ruimte
voor het gevoel, voor het hart, voor het socialisme,
welken vorm het ook aanneemt. Godsdienst is een
wetenschappelijke dwaling, een redelijke dwaling,
terwijl we het in dte derde plaats ziensals.een: zede
lijke dwaling. We hebben den godsdienst loeren
waarnemen als' ,eem yeriferïeljjL1" Jbsmnuj... Atiieisten
verschrikkelijk 'voorgesteld, .zijn zoo verschrikkelijk
niet.
't Verwonderde spr. bij d'r. de Hartog het fantas
tisch begrip godsdienst te moeten aantreffen, de we
tenschap raakt den godsdienst ni'et. Gaat men God
stellen als een idealistisch probleem, dian kan nooit
de wetenschap daarop invloed hebben, dam kan nooit
gezegd dat de godsdienst door de wetenschap wordt
gehandhaafd.
De heer d'e Hartog noemde den vorigen spr. een
uitnemend betooger en zei d'e daaTorn nog dieper te
moeten gaan. Spr. zette uitvoerig uiteen, dat Kant
spreekt van eem praetische en een theoretische rede.
Als de mannen van „De Dagera-ad" de groote den-,
kers volledig meemaken, dan keeren ze als von
Hartman terug tóf die oud© denkvormen. De mensch
moet verlost worden van zijn ki'lle denken.
Bij het niet-weten aanbidt dian het mysterie, maar
zeg niet, dat het er niet is. Worden uit die niet-ge-
kende bron dan niet a'l onze wetten oma opgedron
gen? Al wetten we niet, dat de stof werkt,, toch we
ten we, -dat zie op ons werkt,
Het hart zit er bij iederen mensch achter, het hart
getuigt, wie het hart heeft zegt ja, wie het niet heeft
eegt: neen.
Spr. beeft zwart op wit gezegd: Ferrer is geen
hond, anders zou lijj met dten staart tusschen de bee-
nen zijn weggeloopen. Ferrer is een idealist, had
meer hart dan hij misschien zelf wist.
Werd ini „De Dageraad" geschreven, zooals de heer
Schutjes sprak, dan zou spr. zich ex op abonneeren,
thans ontneemt het Wad het valk het heiligste goed.
De heer Schutjes oordeelde, dat Kant, had de hij
100 jaar lat.pr geleefd, zijn Praetische Vernunft niet
zou hebben geschreven. Ferrer, d'e idealist, had' als
Godloochenaar zijn dood voor zijn zaak over, zoo zijn
ar meer.
Door het wetenschappelijk laag peil van de over-
groote massa, van 95 pet, der christenen, moe
ten wij, die den! nacht van den godsdienst willen ver
drijven in „De Dageraad'" vaak ondankbaar werk
doen, door te bespotten het bespottelijke toon en,
Toch is de tijd' rijp geacht voor de uitgave van een
maandblad, waair meer wetenschappelijke vraagstuk
kern zullen worden behandeld. Sp'r. hoopte daarin
,ook eens bijdragen van dr. de Hartog te zien opgeno
men.
Hierna werd de vergadering, die aan het eind van
dr. de Hartog's repliek dbor een incidentje werd on
derbroken, door den voorzittter gesloten.
Tijdens d'e pauze en aan het eind der vergadering
was er gelegenheid zich op te. geven als lid van een
op t© richten afdeeling van „De Middaghoogte," wel
ke vereeniging het doel' heeft in het algemeen te too-
nen, dat dte godsdienst door de wetenschap wordt ge
handhaafd.
PREDIKBEURTEN TE ALKMAAR.
5 October 1918.
Groote Kerk, 10 uur, Ds. de Pree. Bediening van
den H Doop. Avond 6 uur, Ds. Verwaal. Voor
bereiding tot het H. Avondmaal. Heidelb. Cat. Zond.
19. Woensdagavond 61 /2 uur, Ds. de Pree. Her
denking van Alkmaars Ontzet.
Kapel, 10 uur, Ds. Kloosterman.
Evang.-Luth. Kerk, 10i/| uur, Ds. Makkink.
Doopsgezinde Kerk, 10 uur, Ds. Westra.
Rem.-Ger. Kerk, 102 uur, Ds. de Regt.
Geref. Kerk, 10 uur en avond 6 uur, Ds. Meijer,
Heidelb. Cat. Zond. 14.
Hersteld Apostolische Gemeente, Toussaintstraat,
voormiddag 10 uur en namiddag 5 uur, godsdienst
oefening.
Consistorie Geref. Kerk, Oudegracht D 83. Woesndag-
avond 8l/2 uur, vergadering van de Jongelingsvereeni-
ging „Paulus."
Gebouw Waakt eu Bidt, Laat. Zaterdagavond van
81/, tot 10 uur, vergadering van de Christelijke Jonge-
lingsvereeniging „Zacheua", voor jongelingen koven
16 jaar. Zondagmiddag van 5Vz tot 7 uur, vergade
ring vaa da Christelijke Knapenvereeniging „Timo-
theua", voor knapen van 18 tat 16 jaar.
Uit de omgeving.
Herv. Gem. te Oudorp, 10 uur, Ds. Groot.
Burgerlijke Stuud.
Ondertrouwd: Hendericu9 Jacobus Laud-
man cn Petrontella Helena HolTenlberg. Frans
Gerard d'e Wilde :en Maria Hen-d'rika v-an Toorwen-
burgh. Hendrik Put, weduwnaar van Cornelia van
Beusighem en Geertruidia Maria Hofman, weduwe v.
Hendricus Selie. Jaeobus Cornelis Duin en Cor
nelia Hurkmans. Maarten Schenke en Engeltje
Rol. - Jan Hellingman en Aagje van Lienen.
Geboren: 1 Oct. Maria Anthonia Bernardi 1111,
d. v. Aegidius David Johannes Hen'dricus Pekelha
ring en Helenai Johanna Ter Berg.
TELEGRAFISCH WEERBERICHT.
3 October.
Medegedeeld door het Koninklijk Nederlandseh
Meteorologisch instituut te de Bilt.
Geldig lot den avond van 4 October.
In het gebied van de waarneming rs de hoogste be
kende stand van den barometer 765.9 te Horta.
De laagste stand van den barometer 757.5 tte 11 a -
paranda.
VERWACHTING
Zwakke tot matige zuidelijke tot, zuidwestelijken
wind, gedeeltelijk bewolkt met tijdelijk© opklaring,
eenige kans op regen of onweer, ztelfd© temperatuur.
Voorlooplg Knnf*bericht.
ALKMAAR3 Oct, Kaas. Kleine volvette met
rflksmerk fkleine fabriekskaas f 32.—, kleine
boerenkaas 32,50. commissie f 32.50, middelbare
f 32.50. Aangevoerd 350 stapels wegende 200000
Kilogram, waaronder KG. volvette kleine f
Handel goed.
ALKMAAR, 3 Oct. Heden werden ter graanmarkt
aangevoerd 4233 H.L. Tarwe f 6,50 a 7.40, rogge
f 5.50 a 6,65, gerst f 0,a 0,—, id. chev. f 5.75 a
f 6.80 haver f 3.25 a 4.25, p&ardeboonen f 7.76 a
a 8.bruine boonen f 15 a 18,60, citroen dito f 20,—
duiven dito f 0,witte dito f a
rood mosterdzaad f 22,a 23,50, karwjjzaad f
a blouwmaanzaad f 13.50 a 14.—.
Erwten: groene 8,50 a 19,—, grauwe f 16.— a
27.—, vale f 10.— a 16.25.
BROEK OP LANGENDIJK, 2 Oct.
Heden werd besteed voor: 90 zak (35 kilo) aard
appelen Sch.m. f 1.— a 1,35, Julia's f 0.— a 0,—,
Blauwe f 0.75 a 0,80, 200 baal gele nep f 2.15 a 2.50,
400 baal uien f 1.05 a 1.30, 290 baal wortelen f 0 55
a 0.60, 1770 Kg. slaboonen f 1,90 a 2.50, 1500 bi«-
tsn f 3,— a 6,90.
