DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. No. 234. Honderd ©n vijftiende jaargang 1913. WOENSDAG 8 OCTOBER. Journalistieke Excursie. Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1, Afzonderlijke nummers 3 Cents. Telefoonnummer 3. Prijs der gewone advertentiën Per regel f0,10. Bij groote contracten rabat. Groote letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9. l>it nummer bestaat uit 13 bladen. BINNENLAND. ALEMAARSC ODRANT. i. En route. Elff in getal uit naam ook mijner collega's ver zoek ik de lezer® dezer correspondentie» aan dit eigenaardige getal geenerlei bijkomstige beteekenis te hechten elf in getal vertrokken wij Zaterdag avond laat uit Holland met in het vooruitzicht als eerste plaats van vertoeven: Praag. Een spoorreis van bijna negentien uren dus voor den boeg. Elf journalisten op reis naar Oostenrijk. In Aimersfoort waren we compleet: uit Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht waren ze komen opzetten, bepakt en bekoffer-d', met een dosis goed humeur en een nog groot-ere dosis goede voornemens. Benevens het nood'ige aantal!Hodlandsche siga ren. Wat is nu eenmaal een Nederlander buitens^ lands een Nederland&ch journalist in het bizonder zonder zijn eigen merk .sigaar. Het begin dier reis kenmerkte zich dan ook door den opgewekten geest, den lui'migen humor, rookers eigen: Wo man raucht, da kannst du ruhig harren Bijse Menschen h'aben niej C'igairren. En het gesprek ging natuurlijk allereerst over den aard der reis. Een aller-charmantsta uitnoodliging was de aanlei ding geweest tot dezen tocht. „Komt in Oostenrijk en aanschouwt ons land'; wij1 zullen u van ganscher harte welkom heeten; da beste kenners van land en ons volk zullen uw gidsen zijn; komt en aanziet; ge niet het schoon van de Oostenrij'ksche steden, giebt es nicht nur ein Kaiser&tadt, Wien? van de Oostenrijikscbe bergen wie denkt bierbij1 niet aan das gute land 'Tirol 1 en Oostenrij'ksche meren; en zegt dc n aan uw volk, uw volk, dat zoo open oog heeft voor natuurschoon en rijkdom van 'bodem zegt dan aan uw volk, wat ge hebt gezien met eigen oogen en wat ge met eigen ooren hebt ge hoord." Dit was de beteeikenis der in meer officieele be woordingen gestelde uitnood'iging, welike de Ned. Journalistenkring van zijn zu&tervereeniging in Ooistenrijk-Hongarije ontving. Op kosten -der Oo-s- tenrijksche regeering en onder dé auspiciën der Wee- nar journalisten een studiereis door het land van „Unser gutar Kaiser Franz." Op zoo hoffelijk inviet kon geen teleurstellend antwoord volgen. Een oproep en een twaalftal journalisten stond gereed'. En elf van hen1) zaten Zaterdagavond in den nachttrein via Almelo, Osnabrück, Hannover, Leip zig, Dresden naar Praag. De Yeluwe vond ons elftal' nog in dlruk dispuut, maar tracteerde ons op steeds dichter, eindelijk tot- kletterregen overgaande mist; oo'k te Almelo was het gesprek nog niet verflauwd1; doch eenmaal de grens voorbij, de Duitsche douane gepasseerd, of allen zochten hun slaapwagen op om in Morpheus' armen door geheel west- en midden-Duitschlandl te worden gedragen. Onze slaap voor zoover we daar met het oog op de schud- en schokbewegingen van den razend voortsnellenden nachttrein op durfden ver trouwen onze slaap behoefde niet gestoord te wo-r^ den vöor 't gewone uur van ontwaken, want door de welwillende mede- en samenwerking van drieërlei soort spoorweg-autoriteiten de Nederlandsche, Duitsche en Oostenrijkseh-e 1 was het gelukt voor het gezelschap journalisten een special-en doorgaan- d'en wagen tot Dresden in te leggen; het o-verstappen van den eenen slaapwagen in den anderen te Hanno ver hetgeen anders omstreeks vier uur 's nachts had moeten gebeuren werd ons nu bespaard. Voor velen onzer is er van slapen niet veel gekomen; Han nover had getuige kunnen zijn van ons aller waak zaamheid'jgevolg van zeker tien minuten achtereen rammelend, piepend en knarsend xangearen; een en kele blik naar buiten gaf een scbamelen, triesten aanblik van 'n leeg perron met in 't buffet, een stof- afnemenden en glazenwasschenden kellner, in hemds mouwen. Met dit bleeke, nuchtere visioen trachtten we in te slapen; bet hielp niet. Tegen den morgen kropen we uit kooi en brachten het lichtelijk ver stoord humeur weder in d'en plooi met een sterke kop koffie. Haltftien aankomst te Leipzig, waarvan, door den ochtendnevel, weinig te zien was en dat weinige nog van hopelooze onbelangrijkheid. Het station zelf werd even gemonsterd, flauwtjes ergens een opmerking gemaakt over de grootte, de breedte der overkapping; „het grootste station van Europa," -doceerde de ijverigste onzer; het kon de anderen weinig schelen; er werd 's verscholen gegeeuwd, wit jes gelachen, 'n „Bröchen" verschalkt; zelfs 'n„Brat- wiiristchen"maar de interesse was er nog niet; dommelde nog; zat nog ergens in 't achterhoofd' ver scholen, weggedoken achter 'n dof gevoel' van 'n hee- 1-en nacht niet geslapen te hebben. De regen, die ge durende de ochtenduren bleef dreinen, monterde ook al niet op. Bij Dresden werd het iets fleurigerhet uitzicht begon dezen en genen te interasseeren, met hier en daar in de verte al bergruggen!. 'Dresden zelf gaf bij aankomst een prettigen indrukaan weerszij den van de spoorlijn, over groote uitgestrektheden, de vroolijke volkstuinen, met de aardige prieeltjes, alles nog dicht in het groen. Er ging van deze Gar- tenvereine iets opgewekts uit, al was het ook alleen maar van de lichtelijk overdreven opschriften „Som- m er lust," „Paradiesgarten," „Mein Rosenheim," enz. Er werd! over d'eze Duitsche S-chwarmarei gelachen, maar met het lachen brak ook het zonnetje door. Dat hielp. Na Dresden kwam het berglandschapprachtige tocht nu lang» de kronkeling derüïbe, met Zijn zach- ten, even bewogen golfslag en aan weerszijden, steeds bo-oger rotspartijen; hier enj daar plotseling eigen aardige rotsformaties, alleenstaande tronken, als af geknotte rotszuilen. Stil' lagen da tot de top begroei de bergen, groen, hier en daar reeds herfstig geel en goud onder het licht-violette waas van den regen- morgen; rustig aan den voet der bergen en als een plotseling intiem hoekje in de kronkelbocht der ri vier, een dorpje, in Zondagsrust, witte muren, roode daken en meestal iets hooger tegen de helling een spits kerktor entje, waar een klok in kling-kiangde. Zóó naderden we d)a Ooatenrijksehe grens, B-ohe- men. In Bodenbach de grensplaats en douane- station had de eerste officieele ontmoeting plaats met en namens onze gastheeren: de Keizer-Ko- ninklij'ke „Raad," de heer L e h r, van het ministe rie van openbare werken, heette de Nederlandsche journalisten welkom, bracht hun den eersten groet over van hun O-o&tenrijkscha collega's en.nam aanstonds de leiding van den tocht op zich. Zorgde voor onze kaarten, onze ba-gage. Wij vereenigden ons in den restauratiewagen en stoomden Bohem-en bin nen. Vanaf dat oogenblik leefden we niet meer, maar worden we geleefd Tegen vier uur werd Praag 'bereikt, de hoofdstad van deze wonderbare streek; wonderbaar door haar verleden, niet minder dan door haar heden; wonder baar door haar verscheidenheid van bevolking als door den eeuwigen strijd, dli-e nog dagelijks tusschen de rassen gestreden wordt. Vreemd zocht de vreem deling zich eerst een weg in dit „Heiim der B-ojer," waarvan hij herinneringen heeft, die uit zijn school tijd voortleven in romantische namen als die van iJohannea Hus en Zizka, in wetenschappelijke namen als die van Kepler en Tycho Braha. Hier, in dit land, tegelijk lieflijk en woest, zijn rassen-oorlogen gevoerd, dde, in heftigheid wedijveren met de gods- dienstkrijgen, die land en volk to-t den ondergang toe hebben geteisterd. En bij bet binnenstoomen van Praag, dat al dadelijk bewondering ws'kt do-or zijn prachtige ligging en den rijkdom zijner oude ge bouwen daar bo-ven op den berg, als een sprookjes- gebouw, -de pracht-burgstad Hradschin met zijn fij nen torenbouw en zijn paleizenreeksen bij het bin nenstoomen van Praag gaat er heel even een aandoe ning van verwondering door den vreemdeling heen, als bij het denken aan hetgeen in dit land' eeuw aan -eeuw verwoest is, in deze rijke stad1 is behouden ge bleven en uit dien strijd en vernietiging in zoo ster ke schoonheid is opgebloeid Praag. Aan bet station in Praag kwam die eerste journa list ons tegemoet; het was prof. dr. Jur. G. Hrubant uit Weenen en met hem was aan den trein dir. V. V. Stech, werkzaam aan het Prager-Museum, welke laatste ons op onzen tocht door Praag tot gids zou strekken. Een korte wandeling, nog vóór het Aben- dessen door het oude stadsgedeelte van Praag ge daan, bevestigde den eersten schoonheids-indruk de zer stad. Schoonheid, die tevens diep aangrijpend is door haar eerwaardigheid. Er ligt in dat Hradschin, dien „burg-stad" daar boven op den berg iets patri archaals; daar woont de aartsbisschop, het geestelijk hoofd dier streek en -d'e toren van zijn domkerk, die het middenpunt vormt van dit gebouwen-complex, staat boven deze als versterkte vesting ooganschijn- lijk voorkomende paleizen-reeks zoo stil en sereen, als het hoog-heilig middenpunt van vele gebedenhui- izen, de gewijde plaats waar een heilige ligt begraven of dierbare reliquie devoot wordt bewaard. Om de kerk, bijna nederig tegenover het hooga godsgebouw, de huizen van dten hoogsten adel, alles omsnoerd als door een dichten gordel van zwaar groen en afge scheiden van de wereld daar beneden. Dan, aan -den vo-et, da oude Karlsbriicke, met zijn br-eedie bogen over de groen-omzoomda kalme Mo-edan. Met de Drahtseilbahn bestegen we den Laurenz- berg, om van daaruit nog even rustig de Hrad'chin te kunnen aanschouwen en wandelden toen weer na-ar omlaag, tusschen het al herfstig-wordende groen somwijlen goud langs oude stadsmuren de hongermuur o.a., gebouwd' in een tijd toen er hon gersnood! heerschte in Praag en .een mooi bronzen standbeeld van den Cfcechischen dichter Macha, den dichter van „Mei"; hij staat daar, levensgroot op een hoog voetstuk, in d'e losse houding van een jong min naar, die een bloemruiker aanbiedt aan zijn geliefde - wie denkt daarbij niet aan da figuur van Jung- Werther? iSchoon, eenvoudig beeld van den beeld houwer My&lbek, wien het gelukt is in deze figuur iets te leggen van de groote liefde en de teedere ver eering, waarmede het trouwe Ozechen-volk zijn lie velingsdichter gedenkt. Het Czechan-v-olkl Geen stad als Praag, waar zoo het Ozechisch element o?) den voorgrond treedt; sinds de z.g. taalwetten van 1897, waarbij aan het Duitsch en het Clzechisch gelijke rechten werd toege kend^ zijn in Praag bijna alle opschriften van straten en winkels in het Czechisch, een voor Germaansche volken gansch vreeimde en onleesbare, meer nog on uitspreekbare taal. Vergeefs probeerden wij' op onze wandeling door de Pragar straten de opschriften te ontcijferen en niettegenstaande onvermoeide poginJ gen van dr. Stech mochten wij het in de grammatica niet verder brengen, dan tot de wetenschap dat de uitgang ,.,ova" achter den naam van den man aan duidt of zijn moeder, öf zijn zuster of zijn vrouw. On ze geleider heette Stech, zijn vrouw, moeder of zus ter heette ald'us Stechova. Elf journalisten namen daarvan nota en beloofden propaganda voor het C'z-echisch in ons vaderland. Men d'enke niet dat in Bohemen de gelijkgerechtig- heid van Duitschers- en Czecheu gelijk te stellen is met die van Vlaamschen en Franschen in Vlamin gen. Hier h-eerscht da grootste vijandschap tusschen beide volksstammen, zoo sterk, dat, naar mij verteld werd', postbeambten somtijds brieven als onbestelbaar retoumeeran, wanneer in plaats van het Czechisch d'e straatnaam in het Duitsch -staat aangegeven. Men ziet dan ook in Praag een Duitsche en Czechische opera, Duitsche en Czechische schouwburgen, scho len, ziekenhuizen, hospitalen, enz. Maar hoe groot 'het nationaliteitsbawustzijn bij deze volksstammen ontwikkeld is, bleek ons 's avonds, toen wij in de Czechische opera een voorstelling van Othello bij woonden. Tijdens de pauze bezochten wij de Keizer lijke loge en de daarachter liggende keizerlijk© ver trekken, met prachtige schilderijen, en -daar hoorden wij hoe dit reuzengebouw opgericht was geheel uit de bijdragen dier Cfcechische bevolking van Praag en hoe, en toen even na de voleindiging het gansche gebouw afbrandde, diezelfde bevolking binnen één week tijds weder één millioen Kronen bijeengebracht had om een nieuw gebouw te stichten: het schitter rende Tsechisch National Theater, waar wij' thans een Obhello-opv-oering bijwoonden, die ook wat uit voering betrof zeer hóóg stond. Morgen Maandag gaan we Praag verder zien; maar reeds nu 'betreuren we het, dat het bezoek aan deze -oude stad zoo kort zal zijn. Want deze stad geeft den vreemdeling zulk een diepen indruk van de schoonheid veler eeuwen zooals die alleen kan ont vloeien aan den kunstzin van een volk, dat, van aard en aanleg artistiek, leed gekend heeft en strijd, maar ook de dankbaarheid der overwinning heeft we ten te'vieren in da schoonheid zijner nationale ge bouwen. Praag, 5 Oct. 'IS. G. v. R. 1) De twaalfdie zal zich in Weenen bij hen voegen. EERSTE De Provinciale Staten van Overijssel hebben giste ren gekozen to't lid van de Eerste Kamer (vacature- Barge), den heer J. C. L. v. d. Lande, te Deventer, (R.K.) met 21 van de 47 stemmen. Op mr. dr. J. A. van Royen, burgemeester van Zwolle, waren 18, en op den heer F. M. Wibaut 4 stemmen uitgebracht. DE GOUVERNEUR-GENERAAL VAN NED. INDIë. Naar aanleiding van da geruchten en ver-onder stellingen na het optreden van den nieuwen Minister van Koloniën, mr. Pleyte -ontstaan over een eventu- eele terugroeping zijnerzijds van den gouverneur-ger neraal van Ned.-Indië, wordt van bevoegde zijde aan bet Haa-gsche Co-rrespondentiebureau medegedeeld, dat de minister v-erklaard' heeft dat er voor hem geen enkele reden bestaat, een vervroegd aftreden van den gouverneur-generaal Idenbnrg te bevorderen. VREDESPALEIS. Uit Londen wordt aan het Hbld. gemeld, dat zich aldaar een comité gevormd heeft om aan het Vredes paleis aan te bieden een buste van den heer Andrew Carnegie. Dat comité heeft de vervaardiging dezer buste opgedragen aan den bekenden Engelsehen beeldhouwer Sir William Go&combe John. BOND' VAN VRIJE! LIBERALEN. Naar het Hbld. verneemt, overweeigt de afdeelin-g Amsterdam van den Bond van Vrije Liberalen een reorganisatie in dien zin, dat de afdaeling, welke thans geheel Amsterdam omvat, in -d'e toekomst ger splitst kan worden in districts-organisaties met eigen districts-besturen. Komt deze reorganisatie tot stand', dan zou het tegenwoordige afdeelingsbastuur als hoofdbestuur optreden en als zoodanig met de politieke leiding van d'e geheele vrijrliberaie partij te Amsterdam belast blijven. Gemengd nieuws. NED. ELERV. KERK. De bizondtere kerkeraad der Ned. Herv. gemeente te Dordrecht heeft Maandagavond besloten, dat de moderne ouderlingen Bachman en Vleeaenbeek en de moderne diaken Kramer op Zondag 26 dezer door dr. A. van Iterson bevestigd' zullen worden. Hierdoor zal, schrijft d'e N. R. Crt., dan een einde k-o-men aan het oude geschil. In October 1911 geko zen zouden zij in Januari' 191-2 door de. Keiler be vestigd worden. Op d'e gewone vragen van het for mulier dia hiji hun stelde, antwoordden zij': Ja, naar mijne o-pvatting. Met dit antwoord ontevreden, wei gerde ds-. Kell-er hen te bevestigen. Om een kerkelijk pr-oces te voorkomen hebben daarop de niet bevestig den voor hunne betrekking bedankt, maar zij werden herkozen. Toen dienden eenige orthodoxen bij d'en ker'keraad een bezwaarschrift in tegen de bevestiging der herko- zenen; de kerkeraad zo-ndl dat bezwaarschrift door naar bet Classicaal1 bestuur, dat de dlri'e heeren niet tot de bevestiging toeliet. In hoo-getr beroep gelastte het provinciaal kerkbestuur den D-ordtschen kerke raad de zaak te 'behandelen; de kerkeraad' liet hen tot de bevestiging toe en bepaalde, dat die zo-u plaats hebben op Z-ondag 29 September door d'r. van Iter son. Drie dagen voor de bevestiging 'kwam echter van het classicaal bestuur het bevel d'e bevestiging tot nader bericht o-p te schorten. Het classicale bestuur heeft to-en een geschil opgeworpen tegen h-et kerkbe stuur, d-e synodale commissie stelde echter het classi cale bestuur in het ongelijk en dit ging daarop ook al werd het op formeelen gronden afgeraden, in hoo ger beroep bij de -synode. De zaak werd daardoor sleepend-e -gehouden tot van d-en zomer, toen de Sy- nodus Contracta het classicaal bestuur weer in bet ongelijk stelde op grond van art. 72 van het regle ment betreffende kerkelijk opzicht en tucht, dat be paalt, dat alleen de bezwaarden, in dit geval -de hee ren Bachman c.s., in h-ooger beroep mochten komen en niet het classicaal bestuur, dat in die zaak reeds een beslissing genomen had. De zaak was na deze uitspraak dus in hetzelfde stadium, al-s een jaar te voren, zoodat de kerkeraad nu weer uitvoering tracht te geven aan den last van het provinciaal kerkbe stuur om d'e bevestiging te laten doorgaan. EEN GEDENKZUIL Onder Vriescheloo (Grom), bij sluis I in het 'ka naal van Westerwolde, is gisteren een gedienkzuil -onthuld voor wijlen den heer B-oelo Luitjen Tydens, oud-lid van die Tweede Kamer, o-p wiens aanstichting in 1892 de vereeni-ging ter bevordering van de kanali satie van Westerwolde werd opgericht en die -later voor deze kanalisatie zeer krachtig heeft geijverd. De heer F. H. Boels, burgemeester van Nieuwe- pekela, herinnerde in een-uitvoerige rede aan de ger schiedenis van de kanalisatie van het oude land^ schap Westerwolde. De zuil werd overgedragen aan het bestuur van het waterschap Westerwolde, welks voorzitter, mr. H. I. Schönfeld, 'burgemeester van Winschoten, ver klaarde, dat dit bestuur er een eer in stelt, de zuil onder zijn hoede te mogen nemen. Bij de plechtigheid waren ook tegenwoordig me vrouw de weduwe Tydens en familie. De heer J. J. Tydens, van Beert'a, sprak namens zijn moeder en verdere familie een woord van dank. EEN EIGENAARDIGE' TOESTAND. Nog steeds is niet besdist over de al of niet toela ting van eenige raadsleden in Schoten. Deze heeren mogen dus niet aan de zittingen deelnemen. Het gevolg is evenwel, dat de Raad alleen kan ver gaderen als niet meer dan één zittend lid afwezig is. Als twee leden verhinderd) zijn, moet de vergade ring verdaagd worden. Dit is, meldt de Tel., dan ook reeds voorgekomen. BEDRIJNS-BOEKHOUDEN VOO'R DE MARINE WERVEN. Door d'en Minister van Marine is- in beginsel be paald, dat voor 's Rijks werven te Willemsoord en te HelLevoetsluis met ingang van 1 Januari 1915 een 'bedrijfsboekhoudling zal worden ingevoerd. Ten einde d'e invoering dezer boekhouding voor te bereiden, is eene commissie 'benoemd! DE ZEEVARENDE' JONGENS. De commissie van toezicht op het lager onderwijs te VGxavenhage heeft, meldt de N. R. Crt., gister- avond vergaderd voornamelijk ter behandeling van het verslag door de leden, de heeren Van der Grin ten en Bru-gma uitgebracht over het door hen inge stelde onderzoek naar het schoolverzuim te Seheve- ningen door de z.g. zeejongens. Na langdurige besprekingen werd een motie voor gesteld, waarin de commissie de betrokken autoritei ten uitnoodigt de voorgestelde middelen, zoo spoedig mogelijk, immers vóór den aanvang van den cursus 1914 toe te passen, indien noodig en mogelijk met te gemoetkoming van de armste gezinnen, die de ver diensten der kinderen niet kunnen missen. De motie wordt gesplitst. Het eerste deel woTd't aangenomen z. b. st. Daarna wordt gestemd over de bijvoeging, welke wordt aangenomen met 16 tegen 14 stemmen. HET WERKLIEDENREGLEMENT VAN ZAANDAM. Bij de verdere behandeling van het werkliedenre glement in de vergadering van den Gemeenteraad van gisteravond, werd besloten da waarde van uni- formkleeding en verplicht gebruik van gemeentewo ning niet als emolumenten te beschouwen, zoodat de zen niet van het loon zullen worden afgetrokken. De overweging hiertoe was, dat het verplichten van het bewonen van een gemeentewoning -geschiedt in het -belang van den dienst. Een vo-oxstel van den heer -Duys om het loon van de arbeiders vooruit te betalen, omdat het niet aan gaat, dat dezen hun arbeid aan d'e gemeente op cre- dliet leveren, werd met 13 tegen 4 stemmen verwor pen. Besloten werd bij' de opklimming van het mini mum tot bet maximum lóón 5 twee-jaarlij ksche ver hoogingen toe te kennen van 0.54 per week, met dien verstande dat de arbeiders boven 45-jarigen leeftijd, jaarl'ijksche verhoogingen zullen ontvangen. Ten aanzien van het ziekengeld werd met algemee- ne stemmen besloten dit uit te keeren gedurende den geheelen duur dear ziekte. Aan het slot van de behandeling van het reglement werd door de heer Duijs het denkbeeld geopperd' om in pla-ats van dit reglement met de arbeiders een collectief arbeidscontract aan te gaan met d-en in houd van het reglement to-t grondslag. De wensche- lijkheid hiervoor werd door den heer Duijs verdedigd met een verwijzing naar de mogelijkheid, dat de so ciaal-democraten in d'en Raad in de naaste toekomst hun meerderheid zouden kunnen verliezen, in welk geval hij het gevaar -duchtte, dat het reglement ten nadeele van de werklieden zou worden herzien. De heer Duijs deelde mede dit denkbeeld in zijn fractie ter sprake te zullen brengen. Ten slotte werdl het geheele reglement met 15 ter gen 2 stemmen aangenomen. WETTELIJKE ARBEIDSBESCHERMING. De jaarvergadering der Nederlandsche Vereeniging voor wettelijke bescherming der arbeiders, d'ie we gens bijzondere omstandigheden niet in het voorjaar kon plaats vinden, zal thans op een der laatste da-

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1913 | | pagina 1