DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
lo. 4
Honderd en zetMende jaargang.
1914
DINSDAÖ
6 JANUARI.
STALLING en ONDERHOUD fan AUTOMOBIELEN.
BINNENLAND.
ALRMAARSCHE COURANT
6 Januari.
Het groot© militaire proces, nasleep van da ba
kende gebeurtenissen te Zabern, is gisteren te
Straatsburg begonnen. De belangstelling was bui
tengewoon groot. Zestig journalisten, onder wie
Franschen, Engelscben, Italianen, waren aanwezig.
Niet minder dan 120 getuigen zijn gedagvaard1 en
men denkt, dat het vonnis eerst morgen of overmor
gen zal worden geveld.
Aan kolonel von Reutter is ten laiste gelegd: vrij-
heids-berooving, bewerken van vrijheidsberooving en
het uitoefenen van dwang. Tevens staat terecht lui
tenant Schadt, wegens hef uitoefenen van dwang,
vrijheidsberooving, mishandeling en huisvredebreuk.
Bij het oproepen der getuigen bleek reeds, dat er
een scherp onderscheid! wordt gemaakt tusschen mi
litairen en burgers. Een eigenaardige® aanblik bor
den de mensehen, die m den kolenkelder te Zabern
werden opgesloten, jongens van 15—<18 jaar, die er
heelemaal niet als staatamisdadigers uitzagen.
Kolonel von Reutter wordt geschetst als een zeer
lange, slanke man met scherpe, energieke gelaats
trékken en grijze snor. Men zegt, dat hij op den
Nieuwjaarsdag van den Kroonprins een gellukwensch
heeft gekregen, waarvan de bedoeling zou zijn hem
tot krachtig optreden aan te moedigen.
De kolonel siprak met beslistheid en overtuiging,
zoodat men dien indruk kreeg, dat de beruchte ge
beurtenissen van Zabern zich afgespeeld hebben, ge
lijk hij ze schetste en dat de militaire macht lang
niet de blaam verdient, dlia ze heeft gekregen.
Hij begon met te verklaren, dat al wat zijn onder
geschikten, luitenants, onderofficieren en manschap
pen gedaan hébben, op zijn bevel is geschied en dat
hij alleen d:e verantwoordelijkheid diaarvoor te dra
gen had. Hij- had zich in den avond van den 28s-te-n
November verplicht gezien, niet alleen het aanzien
van het leger, doch ook het sterk geschokte gezag
van die regeering te beschermen.
Hij1 voelde zich gerechtigd en verplicht, bij storing
van da openbare ordé, als militair bevelhebber voor
het onvoorwaardelijk herstel der ordle te zorgen, als
de burgerlijke overheid diat niet deed. Zoodra echter
voor hèm het tij'dstip van zelfstandig ingrijpen ge
komen was, moesten naar zijne opvatting allé maat
regelen tot herstel van de orde van hem alléén uit
gaan en da burgerlijke overheid had zich daarnaar te
schikken, tot de orde hersteld was. Dat stond in de
kabinetsorder van 1820 en wat de koning heeft ge
zegd, geldt voor den Pruisischein soldaat.
Vast was hij overtuigd, dat, door de gevangenhou
ding van d'e menschen in de kazerne, verdere onregel
matigheden waren voorkomen. Hij had dien avond
gezegd, dat het 'onder zekere omstandigheden zeer
goed zou zijn, wanneer er bloed vloeide.
„Want wij verdedigen 'het aanzien en de eer van
het geheele leger. Ik heb mij opzettelijk sterk uitge
drukt, niet uit bloeddorstigheid, maar omdat ik
dacht, zeg ik tegen hem: Wij maken maar grapjes
dan gaat hij heen en zegt aan de burgers, dat het
niet zoo erg is en dan komt er nooit een eind aan d'e
onregelmatigheden. Ik had' de overtuiging dat onze
regeering de teugels op dien grond sleepen liet."
Hij was er zich niet van bewust, -dat hij de men
schen onrechtmatig gevangen hield. Het gevoel van
onbevoegdheid' had hij niet gehad en had -hij nog
niet. In een dergelijk geval! zou hij ook nu niet an
ders handelen, omdat hij naar zijn beste weten ge
handeld had'. En het vertrouwen in de politie had
hij verloren.
Hiermede eindigde zijn verhoor.
De volgende getuigen hébben alvast twee dingen
duidelijk gemaakt. In de eerste plaats aan wie de
kolonel de macht op straat in handen gaf. Luitenant
Schadt, de tweedé beklaagde, is een jong mannetje
met een aankomend! snorretje. Hij; sprak voortdu
rend van „het volk®" (het plebsI), dat waarschijnlijk
niet heeft geweten, wellk een buitengewoon gewich
tig man een officier is. Hij behoort tot het type, dat
vol verachting op de „buggesi" neerziét, tot welken
rang of stand zij1 mogen behooren, welken leeftijd zij
hebben bereikt, wat zij in bun leven hebben gedaan.
Hij ziet enkel een klove tusschen militarisme en ei-
vilisme - dat leger en volk één moeten zijn, -leert
men in Duitschland enkel het volk, niet het leger.
Het gelach, dat herhaaldelijk op zijn getuigenis
volgde, bereikte hét hoogtepunt toen die 21-jarige
drager van 's konings rok verklaarde iemand te heb
ben gearresteerd, die.had willen lachen)!
Zulke personen waren in Zabern dlien avond' hand
havers van wet en gezag!
Een tweede belangrijk feit kwam aan het licht
toen de eerste burgerlijke getuige, de districts-direc
teur Mahl uit Zabern werd geboord, een joviale, be
weeglijke man, zelf Elzassetr, een dia zijn Elzaseers
kent, die verzekerde, dat wat kolonel v. Reutter op
roer noemde, niets was dan een opstootje. En dui
delijk deed hij uitkomen, dlat de militaire overheden
zich hebben gedragen alsof zij baas waren; zij ne
geerden eenvoudig het burgerlijk besituur en dé ko
lonel sloeg tegen hem een toon aan, die alleen in de
kazerne pleegt te worden gehoord, zoodat de stadhou
der den directeur verboden had zich tot den kolonel
•te wenden!
Wij zullen het hierbij laten. De volgende dagen
zullen verder leeren, in hoeverre de voorsteilling van
het gebeurde, door den kolonel gegeven, juist of on
juist is.
Teekenend voor den gemoedstoestand van den
man, die overal haaf tegen de militairen meent te
ontdekken, is nog zijn beschuldiging, dat de post de
brieven met beleedigenden, gemeenen inhoud lui
tenant v. E-orstner kreeg er 14001 bezorgde, maar
brieven achterhield, waarin de officieren werden
geprezen.
STANDBEELD JO-H AN DEI WITT.
Het comité voor een -standbeeld voor Jiohan de Witt
beeft een zeer belangrijk bedrag ontvangen, verza
meld door de Algemeene Maatschappij van Levens-
ver zekering en Lijfrente te Amsterdam, de bijdragen
van een groot aantal levensverzekeringsmaatschappij
en in Nederland voor een te 'si-Gravenhage op te
richten standbeeld voor Johan de Wi-tt, dien. grondleg
ger van de l-evens ver zeker ing-swetenschap
DE BURGEMEESTER VAN ZAANDAM.
Naar de Tijd verneemt, zal de heer- EL Ter Laan
geen burgemeester van- Zaandam worden. De oor
zaak hiervan moet hierin gelegen zijn, dlat de commis
saris van de Koningin in Noord-Holland, mr. Van
Leeuwen, onoverkomelijk bezwaar had tegen het pro
pagandistische karakter van dezen sollicitant. Ge
vraagd, of hiji na aventueele benoeming dit karakter
zou afleggen, heeft de 'heer Ter Laan zich volle
vrijheid gereserveerd, weshalve dé commissaris der
Koningin hem niet kon aanbevelen.
De Telegr. evenweL verneemt, datt de benoeming
van den beer Ter Laan tot burgemeester van Zaan
dam zeer spoedig in de Stct. zal verschijnen.
PEST OIP JAVA.
Een regeeringstelegram' betreffende pestgevallen
op Java, gedurende 17 tot en met 30 December, ver-
meldlt de volgende gevallen:
Af deeding Malang 321 nieuwe pestgevallen, 305
dlooden, Kediri 17 nieuwe gevallen, 10 do oden; Madi-
o-en 20 nieuwe gevallen, 22 doodlen; 'ToeLoengagoeng
5 en Soerabaja 13 doodelijka gevallen; Pa-ree 73 nieu
we gevallen, 03 doodeu; Ma-getan 7 nieuwe gevallen,
0 doo-den; Betrbék 7 nieuwe gevallen, 5 do oden; Ban-
gil 2 nieuwe gevallen, 1 dood'a; Grise© 1 geval. In
die vorige periode Madioem nog 2 doodelijka gevallen
en N gawi nog 1.
DE PORTEIFEUILLEIKIWESTIE EN DE
S. D. A. P.
Naar Het Volk meldt, heeft bet partijbestuur der
S. D. A. P. Zaterdag te Amsterdam vergaderd. Be
sloten werd tot instelling van een commissie ter
voorbereiding van de behandeling der portefeuille
kwestie op het aanstaande verkiezingscongres. Tot le
den d'er commissie werden benoemd de heeren Duys,
Dijkgraaf, van der Goes, Jets, Mendels, Oudegeest,
de Roode, van den Tempel, Troelstra, Schaper, Vlie
gen en Wi-baut.
Als secretaris werd de heer Mattihijsen aan de com
missie toegevoegd.
Naar aanleiding van een brief van 3 partij genoo
ten, die krachtens hun functie gewoonlijk deelnemen
aan de partij-conferenties, was de vraag ingekomen
om een dergelijke conferentie te beleggen, ten einde
den inwendigen toestand te bespreken. De conclusie
van het partijbestuur was, dat er voor een diergelijke
conferentie geen aanleiding ia.
De inwendige toestand der partij is over het alge
meien goed. En voor zoover er door het groote mee-
ningsversohil over de portefeuille-kwestie iets aan
hapert, is er door een partijconferentie toch niets
aan te doen.
Gemengd nieuws.
BESLAG LEGGEN NEET GEOORLOOFD.
Het gerechtshof te Arnhem heeft, uitspraak doen
de in de zaak van een pensionhoudster te Amsterdam
tegen een gemeente-ambtenaar te Enschede, de vraag
beslist, of men als schuldei-schor bet recht heeft be
slag te doen leggen op het salaris van iemand, die in
dienst is van een gemeente of van een ander over
heidsorgaan.
Het hof, deze vraag ontkennend beantwoordende,
overwoog d'at onze wetsvoorschriften hieromtrent
hebben bedoeld belemmeringen in de publieke admi
nistratie te voorkomen, waarom elk beslag in den
gewonen vo-rm- op zulke bezoldigingen uitdrukkelijk
wordt verboden bij' de wet van 1816. Mitsdien werd
bet beslag door de pensionhoudster 'bij deurwaard'ers-
exploit gelegd op het) -s-a-laris toekomende aan den
gemeente-ambtenaar in kwestie, van onwaarde ver
klaard en eischeresse in de proceskosten veroordeeld.
(HbIcL>
EEN BOEfVEN-VEREENIGING.
Te Soekaboemi is, zoo werd aan het Bat. Nieuws
blad medegedeeld, een nieuwe inlandsche vereeniging
opgericht, genaamd! Sarikat Monjet. (Alpenvereeni
ging).
Deze naam getuigt van zelfkennis, is eigenlijk nog
te mooi van klanlk, want bet doel der vereeniging is
elkander te steunen bij stelen, dobbelen en.-over
spel!
Hoe dat gaat, elkaar „steunen1" bij overspel, wordt
niet vermeld.
De vereeniging moet reeds meer dan 200 leden tel
len, dé zetel is kampong Tji-aul, de president is een
gewezen oppasser (natuurlijk 1)
Men vraagt zich af, of deze vereeniging misschien
reeds vertakkingen bezit te Bandoeng. Eir wordt
hier toch, als men de berichten uit de kampongs ge-
loovem moet, in de laatste weken opvallend veel ge
stolen, meest bij inlanders en dlam altijd op een zeer
brutale manier. Zoo hoordé het blad een geval van
een inlandsche vrouw, die voor een waarde van 900
aan bijouteriën en goederen verloren heeft. De die
ven hébben haar zelfB de armbanden van de polsen,
de ringen van dé vingers en de oorbellen uit de ooren
genomen.
Het merkwaardige is, dat dé vrouw van deze mani
pulaties niets heeft gemerkt, waaruit men zou opma
ken, dat de dieven met een bedwelmend middel wer
ken.
Dat er veel gegapt wordt, daarvan weten vooral de
kaartlegsters mee te praten, bij wie de bestolenen
letterlijk keu-maken, in de hoop van baar eenige
aanwijzing te verkrijgen.
WEER EEN ONTSPORING.
De reizigers, die Zaterdagavond met den sneltrein
van ongeveer half elf uit Holland te Groningen aan
kwamen, brachten bet bericht, dat er bij Zwolle weer
een spoorwegongeluk met een personentrein bad
plaats gehad.
Aan het hoofdstation is dit de N. Gron. Ot. maar
al te waar gebleken, niettegenstaande er spoorwegbe
ambten waren, die beweerden, dat „er niets te doen
was."
De trein, die te 7.15 uit Utrecht vertrokken is, en
die te 9.15 uit Zwolle moest vertrekken, werd op het
station te Zwolle „opgetrokken," ten einde die reis
naar Groningen te vervolgen. Terwijl men met het
overtrekken bezig was, is het achterste rijtuig van
den trein (een O-rijtuig) ontspoord en omgevallen.
De passagiers waren- reedis in dén trein gestapt, ge
lukkig evenwel was er im bet bewuste rijtuig geen
enkele passagier. Men heeft d'eni ontspoorden wagen
spoedig, weer in de rails teruggebracht. Het geval
heeft groote consternatie veroorzaakt.
De oorzaak van het ongeval is te wijten aan een
verkeerden wiss els tand.
Bij het bij' dit ongeval door het blad ingestelde on
derzoek bleék ook, dat het vermoedén Woensdag
avond door verschillende reizigers uitgesproken, als
zou er te Wijster een ontsporing zijn geweest, maar
dat zulks door de maatschappij' liever geheilm zou
worden gehouden, inderdaad! op goede gronden be
rust. Ook Zaterdagavond kreeg bet blad d-ooT de
bonding van sommige beambten tegenover de pers
den indruk, dat van hoogar band geheimhouding iB
bevolen.
De bo-emeltrein, waarmede bet ongeluk is voorge
vallen, is met 50 minuten vertraging uit Zwolle ver
trokken en 30 minuten te laat te Groningen aange
komen. Door barder te rijden, beeft men -die 20 mi
nuten kunnen inhalen.
HET SPOORWEGONGELUK BIJ BETLEN.
NaaT de N. Gr. Ot. verneemt, i-s bet nu zeker, dat
de betrekkelijke autoriteiten bet officieel rapport
umtrent -de eigenlijke oorzaak van bet spoorwegonge
luk in zijn geheel zullen bekend' maken.
Na-der blijkt dat de verongelukte wagen van 1887
as. Evenwel was bij- nog onlangs dbor de hoofdin
spectie nagezien, en men meende dat bet een goede
wagen was. De zegsman, in bet midden latende wat
de eigenlijke hoofdoorzaak van bet ongeluk is, wees
er op, dat men niet te veel waarde aan de bewering
moet hechten, als zo-u in den wagen zelf de oor
zaak liggen. Evenwel hij- mocht niet verdér gaan
dan deze bewering naar voren te brengen.
BRANDSTICHTING
Gisternacht werd! de brandweer te 'e-Grovenhage
gewaarschuwd voor een uitslaande® 'brandi op die
Houtmarkt. Op dé bovenverdieping van een sedert
1 dezer onbewoond perceel was brandi ontstaan. De
kap van het huisje is gedeeltelijk verbrand, terwijl
de zoldering van dia bovenverdieping doorgebrand1 is,
Eenige deuren en vensters werdle® verschroeid. Dit
brandje in een geheel ledig staand huis heeft naar
het oordeel van de politie eeni verdacht karakter, daar
op een hoop voddén in een kaïst een brandende bouts-
koolbriquet is gevonden, terwijl ook, naar nader
bleek, op da benedenverdieping, onafhankelijk van
den brand in het bovengedeelte van het huisje, een
oogenbïïk brand moet ontstaan zijn.
DE INDISCHE FARTU,
Naar aanleiding der 'berichten omtrent het bemid
delend optreden van mr. F. J. Troelstra in zake d'e
Indische partij, heeft dleze verklaard, dat hij uit het
onderhoud met da geïnterneerden reeds vóór de be-
grootingsdebatten den indruk bad ontvangen, dat
hunne opvattingen omtrent de verdér te volgen tac
tiek zoodanig waren, dat er voor de regeering geen
grond kon zijn het intemearingsbesluit te handhaven.
Deze meening werd bevestigd door de overeenstem
ming, die in ©ene conferentie der sociaal-democrati
sche Kamerfractie met de geïnterneerden omtrent de
noodzakelijke grondslagen en tactiek eener levensvat
bare Indische beweging wendl verkregen. Begrijpende
dat de Indische regeering van da Kamer geen votum
zou krijgen ter afkeuring van het gevallen besluit,
maar dat door mededeeling van het werkelijke stand
punt -der geïnterneerden, zooals dit na bovenbedoeld
overleg was vastgesteld, de regeering het niet zou
kunnen handhaven, heeft mr. Troelstra reeds vóór
dat de mini-ster in de Kamer had gesproken, dezen
eene verklaring voorgelezen, -door de geïnterneerden
onderteekend, waarin die grondslagen en tactiek wa
ren opgenomen. Deze verklaring ia daarna door de
geïnterneerden aan den minister toegezonden, tege
lijk met een verzoek om audiëntie na dé rede van den
minister.
Mr. Troelstra verklaarde voorts nog, dat hem in
'dieze zaak aangenaam had getroffen ©enerzijds de
houding van dé geïnterneerden -die geen stap wensch-
ten te -doen, waardoor op hun eigen overtuiging en
waardigheid inbreuk werd gemaakt eu anderzijds die
van den minister, die van ben geen enkelen zoo-dam-
gen stap beeft geëisebt.
Carrosserielabrikant,
V
g verschillende type's voorradig.
Nu Is het de tijd uw carrosserie te bestellen om
voor het a.s. seizoen vroegtijdig gereed te zijn.
Prachtige gelegenheid tot
Proefwagen disponibel. Telefoon 572.
NIET VERGETEN.
Ruim 30 jaar geleden, in 1883, werd in bet do-rpj
Heino (Overijssel)) een afschuwelijke moord gepleegd,
Het Gerechtshof te Arnhem veroordeelde een dér
dader®, Arends, tot levenslange gevangenisstraf, wel
ke later werd veranderd in een straf van 30 jaren.
Nogmaals werd déze straf verminderd, zoodat Arends
7 Augustus 1913, 50 jaar oud, op vrije voeten werd
gestald, na een bijna 30-jarig verblijf in de gevange
nis.
De mededader Schepop wist naar Duitschlandl uit
te wijken; bij' werd door den Duitschen rechter ter
dood veroordeeldi, een vonnis dat in levenslange ge
vangenisstraf werd veranderd. Hij verblijft nog
steeds in de gevangenis. Zijn vrouw, die in Dusaed-
dorf woont, beeft al die jaren haar man niet verge
ten. Toen zij vernam dat Arends in Nederland gra
tie verkreeg, stelde zij pogingen in bet werk om
voor baar man da vrijheid te verkrijgen. Haar eeni
ge wenscb is baar laatste levensjaren met baar man
te mogen doorbrengen. Het is nog niet bekend of
baar verzoek ingewilligd zal worden, maar als bewijs
van onwankelbare liefde is baar streven vermeldens
waard'.
KORTE VREUGDE!
Zondagmiddag miste te Wagemingen dé chef der
fa. Albert Heijn uit zijn geldkistje, d!at bij onder een
kast had staan, het bedrag, dat daarin aanwezig be
hoorde te zijn, n.l. 012. Bij onderzoek door -die po
litie bleek, dlat de dief zich vermoedelijk in het pak
huis had laten insluiten en vervolgens door het ach
terhuis was binnengekomen. Het geldkistje bleek
met een valsehen sleutel geopend-om het de zwaarte
te laten behouden, waren er gewichten ingelegd.
Voorts bleek een boodschappenfiets vermist. De ver
denking viel op een vroegeren bediende, te Velp
woonachtig. Het rijwiel werd in de gracht van Bil
joen, gevonden. De verdachte werd ten huize zijner
moeder gearresteerd en heeft des nachts ten slotte
den diefstal bekend. Van het ontvreemde geld werd
040 bij hem teruggevonden.
JANUARI.
Onze meteorologische medewerker van Beukenslot
schrijft ons:
Januari' is dé tweede maand van dén m-eteoro-logi-
schen winter, Februari dé derde en de laatste. Inder
daad valt in Januari hert hartje van dien wintertijd,
al lengen ook de dagen, en al neemt de kracht van
de zon voortdurend toe. Hét is werkelijk dé maand
van de kou. Vooral in dé laatste vijftig jaar- werd
het feit waargenomen, dat wijl het er in December
vrij goed afbrachten, maar dat het aantal voratda-
gen in Januari groot was.
Een Januari-vorst is eohter veel aangenomen dan
een ijsperiode in December. Na mid-Januari bezwij
ken de bloemen op de ruiten voor dien middagzon,
en in December kunnen de ijsbloemen het zonnetje
trotseeren. Ook doordat de dagen! langer zijn, mer
ken wij minder id© onaangename zijde van het vries
weer.
Na 15 Januari verschijnen soms reedis enkele voor
boden van de lente: hier en daar steekt reeds een
sneeuwklokje baar kopje hoven het mos, de hazelaar
loopt uit, eniz. Toch mist de bewering, dat bet na
half Januari niet meer hard vriezen kan, allen
grond. De zeer lage temperaturen, die z.g. minima,
d. z. abnormaal lage temperaturen, slechts gedurende
enkele uren geregistreerd, kwamen meest voor in het
tweede gedeelte van) Louwmaand. Het Siberisch win-
terhoog gaat n.L tegen dien tijd niet zeïdlen uit wan
delen, het komt naar onze omgeving afzakken, nade
rende vanuit het Noord-Oosten, en gewoonlijk spoe
dig weer in Zuid-Oostelijke richting aftrekkende. Wij
zien hier de thermometer dan dlalen bij een Zuid-
Oostelijken' wind, dus niet bij een Noordl-Ooster, zoo-
als gewoonlijk hét geval is, en in boe 'n minimum
van tijd bier een Siberische koude kan heerschen,
heeft men bemerkt omstreéks 20 Januari 1907, toen
de vorst van één nacht voldoende was in den
avond regende bet nog notabena om bet V te doen
stollen. Herinneren wij bet ons goed, dan ié toen
de thermometer in den tijd van narawelijk» een half
etmaal niet minder dan 215 gr. F. gedaald.
Bestendig is zoo'n Januari-vorst bijna nimmer.
Strenge heeren regeeren niet lang, meenden onze
vaderen. En merkwaardig is bet te zien, dat op een
abnormaal snelle thermometriscbe daling bijna steeds
een even h-arde dooi volgt. Een goedten, een ou-dar-
wetschen winter krijgen wij alléén,, wanneer een die
pe stoTm-depressie, die ons een wilden Zuid-Wester
heeft gebracht, over ons land gaat, op de voet ge
volgd door een barometrisch boog. Dan ruimt de
wind van Zuid-West naar No-ord-West, eerst régent
bet, dan valt er hagel, eindelijk sneeuw, en a-lis den
volgenden avond de wind pal Noord is geworden, is
de temperatuur tot nabij! het vriespunt gedaald. Het
hoog slaat zijn tenten d-anl spoedig in Noord-Europa
op, de wind waait uit Noord-Oost, de winter is géko-
men! Maar dé kans, dlat een winter van dit type
zal verschijnen, is in Januari niet grooter dan in
December.
Januari kan ook reeds booge temperaturen opleve
ren. Een zomerschen dag krijgt men, wanneer het
eene slecht-weer-gébied ons land is gepasseerd, ter
wijl het andere, dat vanuit het Westen nadert, nog
niet dicht genoeg in onze nabijheid is, om ons weer
te -beheer schen. Zoo'n zomersche dag in Januari,
dus een dag van zonneschijn en mildheid, is bijgevolg
niet te vertrouwen. Als de zon schijnt, moet het
frisch wezen, anders doet men goed, op regen bedacht
te zijn. In den avond neemt men het naderen van
een slecht-weer-gébied waar door het fonkelen der
sterren.
UIT HEER-HUGOWAARD.
Heden werd alhier door notaris Gottmer te Obda-m
voor den heer O. Appelman publiek verkocht, een
