DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
J6flf ey YerlanrfluMiGlGn,
No. 8
Honderd en zestiende jaargang.
1914.
ZATERDAG
10JJANUARI.
Alkmaar vóór vijftig jaar.
STALLING en ONDERHOUD Tan AUTOMOBIELEN.
(_)eze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk f 1»
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f0,10. Bij groote contracten rabat Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Telefoonnummer 3.
BINNEN LA ND.
CantosseriefaLrlkant,
9
LKMAARSCH
COURANT.
EliaS
Dit nummer bestaat uit 4 bladen.
[(Slot).
ALKMAAR, 10 Januari.
1864 mag voor onze .gemeente gerust het jaar van
het verkeer worden, genoemd. Br was een stijgende
belangstelling voor „dien Erieschen spoorweg," welke
die noordelijkste gedeelten van ons land zou hereeni
gen. „De Zuiderzee wegnemen is een te reusachtig
plan, iets boven onze krachtan)" zoo werd er geschre
ven men dienkt daarover in onzen tijid eenigszins
anders. Da bedoelde verbinding tusschen Noord-Hol
land en Friesland is tot) standi gekomen als na vijf
tig jaren nu oök maar hetzelfde van de Zuiderzee-
dlemping kan worden getuigd)!
In Mei werd een aanvang gemaakt met het ophoo-
gen van het stationsterreim en het graven van een
spoorwegbassin. Het maken van gehouwen, berg
plaatsen en andere werken op genoemdl terrein
werd den lsteni September te 's-Gravenhage aangeno
men door de heeren gebroeders v. Malsem voor
122.000.
„Een bestendige lezer" maakte zich in het laatst
van December ongerust. Iteeds waren de fundeerin
gen gelegd en nog van geen enkele zijde vernam men
iets omtrent het leggen van den eersten steen!
„Te Schagem werden feestelijkheden bij 'die gele
genheid ontworpen, optogtem gebonden, gehard
draafd, vuurwerk ontstoken en gesoupeerd. Te Alk
maar? Wat zal) hier gebeuren??
.En nu de werken tot Alkmaar genaderd zijn,
schijnt al'le belangstelling verdwenen en wedijvert
Alkmaar nog niet eens met Behagen."
Een ander inzender wenscht in een volgend num
mer „de ingezetenen onzer stad buiten verdenking
van flaauwheid ten opzigte der spoorwegzaak te hou
den." Zoodra da eerste sectie van den N. H. spoor
weg (AlkmaarNieuwediep). voor 't publiek in
dienst gesteld zou worden, wenschten eenige ingeze
tenen aan dien dag eenige feestelijkheid bij te zetten
„en ongetwijfeld zal] ieder, die de waarde eener spoor
weg-verbinding beseft, op zulk een dag blijken geven,
dat hij deelt in de genoegelijke stemming, welke de
opening van een spoorweg, ond'er eene beschaafde en
handeldrijvende burgerij, te weeg brengt." Overi
gen® merkt deze schrijver op, dat Behagen „met des-
zelfs tegenwoordige geïsoleerde ligging" door 'het leg
gen an den spoorweg betrekkelijk veel meer won dan
Alkmaar: „Schagen bekomt door dien spoorweg eene
directe verbinding met voorname plaatsen, die het
vroeger niet had. Alkmaar wint ar slechts een ver
sneld middel van vervoer door".
Over de feestelijkheden ter gelegenheid1 van het
leggen van den eersten steen aan het stationsge
bouw te Schagen op 24 Augustus schreef de heer
Cohen Stuart voor de courant van den 28sten een
artikeltje. De eerste steenlegging geschiedde door
„Willem Alexander Paul! Fredierik Ladewij k Boogh,
onder de leiding van den 'bur gemeester Henry Hob er t
de Meer." Als punt 2 stond op het uitvoerige feest
programma „het rijden van een locomotief met feest-
trein van Schagen tot nabij Zijdewind en de Groote
Sloot in de Zijpe, opgeluisterd door muziek."
Eien tallooze menigte uit schier geheel het Noor
derkwartier was te Schagen saamgekomen om het
feest mede ta vieren. De Alkmaarders 'hadden volop
gelegenheid om zich niet onbetuigd te laten: schip
per K. Raap vertrok in den morgen van den feestdag
om vier uur van Alkmaar tot nabiji Schagen, en
schipper S. Klein om 5-1/2 uur, Jan Tiesing liet rij
tuigen loopen voor 1.25 de persoon heen en terug"
van Alkmaar des morgens ten 7 ure en van Schagen
na afloop van het vuurwerk," J. F. Wijnkamp deed
hetzelfde, doch berekende 1 per persoon.
Mij stappen thans van dit onderwerp af, er echter
nog even aan herinnerend', d'at die spoorweg naar den
Helder in den winter van 1805 geopend' is.
Het verkeer te water ondervond aanzienlijke uit
breiding.
De neisgeüegenhed'en naar die hoofdstad' werd d'en
4den October vermeerderd met één „d'oor de indienst-
stelling van het fraaije stoomvaartuig Alkmaar Pac
ket, toebehoorend'e aan een vereaniging van stadge-
nooten."
De „schroef-stoomboot-dienst" werd dagelijks on
derhouden, met uitzondering van den Zaterdag. Uit
Alkmaar vertrok de boot om 6% uur 's morgens, uit
Amsterdam om 4 uur 'e namiddags. Van Altmaar
naar Amsterdam heen en terug kostte la kajuit
1.20, 2e kajuit 0.60,, „matrozen en militairen in
bepaalde dienst 40 cents." Dit was een aanzienlijke
prijsvermindering, immers Gebr. Zur MHihlen, die den
len Mrt. naast) de „stoomxaderjagten" de Zaanstroom
een schroefstoomboot in dienst haddien gesteld,
berekenden hooge prijzen voor een goed-
koope extra reis, aansluitend' op een „volkstnein"
van Amsterdam naar Arnhem vonden we 2 en 1
aangekondigd. Gebr. Zur Miihien, die bijzondere
diensten openden tus&chen Alkmaar en Amsterdam
en Alkmaar en NieuwedSep, gingen al heel spoedig
over tot wijziging der tarieven. Zij kondigden den
10den October aan, dat een retourbiljet Alkmaar
Amsterdam eerste kajuit 1, tweede kajuit 0.40
zou kosten.
In April werd aan J. D. Visser, veerschipper van
Purmerend op Alkmaar voorloopige concessie ver
leend toit een stoombootdiemst tusschen deze steden,
den 19den September nam een nieuwe stoomboot
vaart op Botterdam, een onderneming van de heeren
v. Leeuwen en Swerver, een aanvang.
Ook voor het geldverkeer was het jaar van .groot
belang. Immers de Nederlandsche Bank besloot hier
ter stede een agentschap te vestigen de heer B.
Praijer werd door de directie tot agent benoemd en
de opening had! 2 Januari 1805 plaats.
Eindelijk kwam er verandering in 'het telegrafisch
verkeer den lsten Augustus ging de lijn Amster
dam-Alkmaar-Nieuwediep van de Nederlandsche Te-
legraaf-maatschappij over aan het Rijk.
Uit al deze veranderingen in de verkeersmiddelen
blijkt reeds, dat Alkmaar vrijwat vooruitging en
nieuwe behoeften kreeg. E'n al ontbrak blijkbaar d'e
krachtige hand, die flink kon pakken, een open oog
voor de toekomst van de stad had die burgerij wèl. Is
het niet teekenend, dat er hert jaar tevoren 'n „open
bare volksvergadering werd gehouden ter bespreking
der belangen van Alkmaars handel en marktwezen"?
Dat d'e heer Cohen Stuart in Maart in een openbare
bijeenkomst „levendig en helder, vaak Wegslepend en
geestig" den Friesch-Hollandschen spoorweg be
sprak en het belang van Alkmaar biji d)e tot stand ho
ming van die lijn behandelend, vooral wees op de
noodzakelijkheid van een verbeterdie graanmarkt, en
eene wetenschappelijke beoefening van den land
bouw, welke z. i. in Noord-Holland nog te veel ont
brak? Dat dezelfde stadgenoot in November een
warm pleidooi in de courant leverde voor algemeene
verbeteringen van het marktwezen en de toegangen
naar de markten en in het bijzonder de aandacht ves
tigde op de wenschelijkheid om d'e Kanaalkade te ma
ken tot handelskade?
Ach, hadden een halve eeuw geleden de raadsleden
maar jvat meer geluisterd naar zulke stemmen, wa
ren de raadsvergaderingen toen ook wat minder on-
onsjes geweest wat zou het nageslacht, dat onder
veel moeielijker omstandigheden de nagelaten ver
keersproblemen had en heeft op te lossen, daarvan
een profijt hebben getrokken1!
Maar ook zou de belangstelling van onze burgers
in en hun kijk op de ontwikkeling van de stad hun
ner inwoning wel glansrijk een vergelijking met die
van het vorige geslacht kunnen doorstaan? Wij. vra
gen slechts.
Alvorens iets omtrent prijzen enl loonen mede te
deelen, willen we even nog enkele feiten in herinne
ring brengen. Prins Napoleon bezocht den 5 Maart
de stad uit hét geringe aantal politieagenten
leidde hij af, dat het hier wel' goede menschen moeB-
ten zijn. Herhaaldelijk werden er pogingen aange
wend om te komen tot een „badhuis-onderneming te
Egmond aan Zee." Door de Ontzetvereeniging werd
in Augustus het gelukkige initiatief genomen om het
bekende schilderij1 van den in Mei) op het slot te
Muiden overleden schilder J. W. A Hilverdink, voor
stellende de belangrijkste episode uit het beleg, door
het Nederlandsche volk in het raadhuis ta Alkmaar
te doen plaatsen, voor welk doel Z. 'M. de Koning en
Teylersstich'ting elk 200 beschikbaar -stelde. De
gemeenteraad besloot den 2den October tot het in
stellen van een normaalschool tot opleiding van
hulponderwijzers, waarvan d!r. J. J. die Gelder de
eerste directeur is geweest zou d'e geschiedenis
van deze jubileerende inrichting niet stof bieden voor
een aardig artikeltje?
Op verzoek van de plaatselijke schoolcommissie
vestigde da redactie der courant op de normaalschool
de aandacht.
„Da onderwijzersstand is door de wet van 1857
aanmerkelijk begeerlijker geworden/", schreef zij. De
hoofdonderwijzer aan da openbare schoei aan den
Omval had echter blijkens het uittreksel van het ver
slag over den toestand der gemeente in 1863, een
jaarlijksch inkomen van 500 en aan de gewone
scholen bedroegen de jaarweddia der onderwijzers tus
schen 400 en 350! Aan Meisjesschool en Jon
gensschool bedroegen de tractementen der hoofdon
derwijzers 1500 en der 'hulp-onderwijzers van 800
tot 500, terwijl van andere -scholen he/t hoofd 900
verdiende.
In een advertentie vonden we het loon van eene
dienstbode opgegeven, op 40. Yoor ambachtslieden
bedroegen die dagloonen 's zomers 1.10 1.20 en
'a winters 0.80 k 0.95, Welke bedragen vrijwel get-
lijk zijn aan die van 1851, terwijl de sjouwerlieden
's zomers 0.85 k 0.90 en 's winters 0.60 k 0.70
verdienden, een dubbeltje meer dan in 1851.
Rundvleesch -kostte per kilo/ 0.85, kalfsvleesch
1.00, schapenvleesehi 0.60, versch spek 0.65 en
gerookt spek 0.85, kebuildl tarwebrood 20 ets., onge-
build 14 ets., machinaal) -roggebrood 18 ets. De markt
prijs van kleine kaas was 2128, van boter
dien lld'en Januari 70 k 80 ets. per koop, die kippen
eieren stonden toen op 3.k 3.50 per 100 stuks
genoteerd. Gerockte ossen tongen kon men krijgen
voor 1.25, speculaas kostte 40 cents, boterbanket
70 ets. per 5 ons.
Niet echter alles was veel goedkooper of niet duur
der dan tegenwoordig betaalde men voor gezuiver
de petroleum niet 30 ets. per kan?
In d'e advertentiekolommen vindt men overigen®
melding gemaakt van „hydlraulique en nietehydirauli-
que staven", hetgeen een zeer nieuwe doelmatige uit
vinding wordt genoemd. Een advertentie, waarin
warme vilten gezondheidspantoffels ten verbeterde
overschoenen worden aanbevolen begint met de vers
regels van Jacob 'Oats: „Houdt hoofden voeten warm,
zorgt matig, enz." Tijdens de voorjaarskermis viel
hier te bewonderen „de schoone jeugdige r'euzin, ge
naamd EÜsbethi Morphy, in vrouwelijke gedaante",
21 jaar, zeven voet en acht duim lang, van wie werd
g teigd: „Hare schoone gestalte,, gepaard hij een
prachtvol toilet,ligchaamsbouw en manierten, zuilen
ied'eren bezoeker voor haar innemen."
Het schijnt vroeger nog al eens te zijn voorgeko
men nu geschiedt dit natuurlijk in Alkmaar niet
meer dat er ten nad'eele van ingezetenen onwaar
heid gesproken en gelasterd werd. Zoo'n „Alk-
maarsch praatje" gaf wel) eens aanleiding tot de
plaatsing van een advertentie, waarin d'e schuldige
hem of haar, die hij1 valschelij-k heieft beschuldigd,
„alzoo vereerl'ijkt."
Maar wij moeten eindigen.
Toch willen we nog even die aandacht vestigen op
.een tweetal kennisgevingen van burgemeester en
wethouder®. In de eene herinneren zij den ingezete
nen aan het naleven van „de Wet van 26 Vemtóse
Vie Jaar, waarin Gedeputeerde Staten nog Bestuur
ders der Departementen, Burgemeesters en Wethou
ders, agenten der gemeenten en hunne Adjuncten, de
burgemeesters commissarissen van het uitvoerend be
wind bij- da plaatselijke Regeringen, 20 Februari de
Ie Yentore wordt genoemd. De wet komt hierop
neer, d'at eigenaars, pachter®, gebruikers of anderen,
hunne eigene gronden, of die van andleren bebouwen
de, verplicht zijn-, om de boomen, op die gronden
staande, van rupsennesten te zuiveren of te doen
zuiveren, op verbeurte van een boete van tenminste
drie en ten hoogste tien dagen dagloon!
In Juli waarschuwden B. en W. gedurende de
hondsdagen dat.„geene honden mogen los loopen,
dan behoorlijk gemuilband."
Een inzend'er vestigde er d'en 24sten dier maand
■da aandacht op, dat de hondsdagen volstrekt niet® te
maken hebben met de honden, noch met de honds
dolheid en dat in een „christelijke maatschappij"
•dus de bepaling, die door onkunde werd ingegeven,
plaats diende te maken voor een betere, overeenkom
stig de waarheid. De waarschuwing werd niet meei
geplaatst!
STAATSCOMMISSIE) ONDERWIJS,
Zooals we in een deel van ons nummer van giste
ren nog hebben gemeld, werd gisteren door de staats
commissie in haar constitueerende vergadering be
sloten, gebruik te maken van da bevoegdheid om de
voorlichting in te roepen van deskundigen buiten d'e
commissie, d'ie als advi&eerend'e leden daaraan zullen
worden toegevoegd'.
„Het Yolk" noemt het tot stand komen van de
commissie een politiek feit van haast niet te onder
schatten beteekenis. En dat zoowel' in 'het geval dlat
de commissie in het vervuilen van hare opdracht
slaagt, als wanneer ze niet slaagt.
Aan het eind van zijn beschouwingen zegt het Yolk:
Onze mannen (Troel'stra en ter Laan) zullen zor
gen, dat niet vergeten Wordt, dat een zeer groot deel
van het volk principieel voorstander is van de open
bare school, principieel tegenstandier van ®ekte-on-
d'erwij'S. Dit laatste niet aldus opvattend, dat men
het verbieden of uitburgeren wil, maar wel zoo, dat
men1 het met geestelijke middelen en door die aanwe
zigheid! van goed openbaar onderwijs bestrijden wil.
Alkmaar.
verschillende type's voorradig.
Nu is het de tijd uw carrosserie te bestellen om
voor het a.s. seizoen vroegtijdig gereed te zijn.
Prachtige gelegenheid tot
Proef wagen disponibel. Telefoon 672.
Te voren staat vast, dat de bizonidere school meer
geld zal moeten hebben dan z© thans 'krijgt. Te voren
staat echter ook vast, dat dia gemeenten afgeholpen
moeten worden van da buitengewoon hooge extrar
kosten voor het openhaar onderwijs die d'oor die ge
meenten betaald worden, daar waar men het onder
wijs niet wilde laten verkommeren, voornamelijk in
de groote gemeenten.
MINISTER en GOUYERNEUR GENERAAL.
Naar aanleiding van de medeelingen van de Tele
graaf, betreffende den inhoud' der telegrammen, die
bij het optreden van het kabinet met gouverneur-ge
neraal Id'enburg zijn gewisseld ziet één onzer bij
bladen heeft de Nieuwe Courant zich tot idlen mi
nister van Koloniën gewend, die haar zteide, dat hij
niets had! toe te voegen aan hetgeen d'oor hem te de
zer zake aan da Staten-Generaal was verklaard.
Waar da Minister een en amdbrmaal had) gezegd,
dat voor het overleggen van de gewisselde telegram
men, naar hem voorkwam, geen aanleiding bestond,
zou hiji zich niet d'oor de onthullingen of veronder
stellingen waaruit het genoemde blad! conelusiën ten
nadeele van zijn houding heeft getrokken, laten no
pen tot het verstrekken van meerdere hizonder'heden
'betreffende deze aangelegenheid, dan hij na rijp be
raad gemeend had aan die Kamers ta moeten geven.
De Nieuwe Courant gaat dan na, wat die Minister
in de Kamers heeft gezegd' en concludeert:
Waarnemende met hoe bij zonderen nadruk de heer
Pleyte bij dit alles de uitsluitende politieke verant
woordelijkheid! van den Minister verdedigd' heeft,
trekken wij voor ons uit deze beschouwingen de con
clusie, dat de Minister in die verantwoordelijkheid
den waarborg gelegen aeht dat het Indische beleid
van zijn optreden af aan zal gevoerd worden in over
eenstemming met de beginselen van het Kabinet.
Gemengd nieuws.
HET 'SROORWE1GONGEDUK BIJ BEÏLEN.
De heer Limburg heeft den minister van waterstaat
gevraagd, of hijt 'een onderzoek heeft doen instellen
naar de oorzaken van het spoorwegongeluk bij Beir
len in den avond! van 24 Dec. j.L en zoo ja, of de
minister bereidl is zoo spoedig mogelijk de resultaten
van dat onderzoek in vollen omvang aan de Kamer te
doen kennen, met alle zoodanige mediedeelingen als
daarbij van belang kunnen zijn zoowel ter verklaring
van de spoorwegramp, als ter beoor,deeling van de
red'd'ingsmaatregelen, dia dadelijk na het ongeval zijn
genomen.
Da minister van waterstaat, de heer Lely, heeft
hierop geantwoord, dat hij heeft bevorderd, d'at van
regeeringswega naar de oorzaken van het noodlottige
spoorwegongeluk mat trein 146 'bij' Beilen op 24 De
cember j.i. een onderzoek werd ingesteld, nevens de
maatregelen, voorgeschreven in art. 115, der,die lid,
van het Algemeen Reglement voor den Dienst op de
Spoorwegen, luidende:
„Bestuurders van den spoorwegdienst geven ter
stond) van het gebeurde schriftelijk, van ernstige on
gevallen per telegraaf, kennis aan den minister van
waterstaat feu aan den raadl van toezicht. Zij doen
daarna een uitvoerig verslag van het gebeurde aan
den minister en aan dien raad, waarbij aan 'dien raad
worden overgelegd gewaarmerkte afschriften van de
verslagen der spoorwegbeambten, die hunnerzij'ds
met het onderzoek belast zijn."
Thans kan worden vastgesteld), dat overtreding of
niet-naleving van de betrekkelijke voorschriften niet
heeft plaats gehad, zoodat het ongeluk daaraan niet
is te wijten, en dat er evenmin sprake is van schuld
of nalatigheid van het dienstdoend spoorwegperso
neel. Elchtar is tot dusver evenmin een andere
waarneembare oorzaak voor het ongeval kunnen wor
den vastgesteld. Verschillende onderstellingen heb
ben telkens opnieuw onderzoek in de feen of andere
richting vereischt. Hoewel medle dientengevolge het
onderzoek omvangrijk moest zijn, mag thans toch
een d'oor de spoorwegmaatschappij aan den Raad van
toezicht op de spoorwegdiensten in te dienen verslag
binnenkort worden verwacht, waarna die raad zijner
zijds zoo spofedig mogelijk zal rapporteeren.
De minister stel't zichl voor, de uitkomst van het
onderzoek met alle beschikbare gegevens omtrent de
verklaring van de ramp en d!e genomen reddlngs-
maatregelen, ondter toevoeging zoo nood'ig van zijn
eigen beschouwingen -ter kennis van da Kamer te
brengen.
PRESENTIEGELD RAADSCOMMISSIES.
Naar het U. D. verneemt is d'oor Gedeputeerde Sta
ten der provincie Utrecht in antwoord' op een desbe
treffende vraag van het Utrechtsche gemeentebe
stuur te 'kennen gegeven, dat zij in het algemeen be
zwaar hebben tegen het toekennen van presentiegeld
aan raadsleden voor het bijwonen van die vergaderin
gen van raadscommissies, gelijk d'ie onlangs door den
Raad van Utrecht zijn ingesteld.
