DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No- 14
Honderd en zestiende Jaargang.
1914
ZATIRDA®
17 JANUARI.
1)0 Alkmaarscho Courant
honderd jaren.
Deze Courant wordt eiken avondbehalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f 0,80franco door het geheeJe Rijk ff 1,
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f0,10. Bij groote contracten rabat Qroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- tn Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C Q.
voor
BINNENLAND.
ALKMAARSCHB
ODRANT
Dit iiTimmer bestaat uit 8 bladen.
ALKMAAR, 17 Januari.
vcnala vorig© jaren hebben wij ook thans weer cl©
courant van honderd jaar geleden geraadpleegd, om
daaraan bet een en ander, dat ons vermei dingswaard
schijnt, te ontteenen.
In 1814 werden de lezeressen en lazers voorname
lijk ingelicht over de buitenlandsche politiek.
Ik) eerste twee van de 54 nummers van het week
blad er verschenen den 17dien en dien 22sten Fe
bruari een extra uitgave bevatten enkel offieieele
publicaties en advertentiën. In bet derdie nummer
werd een begin gemaakt met een rubriek buitenland.
Erg nieuw was het nieuws niet den 17den Januari
vernamen da lezers wat er in die laatste helft van
December was gesohied. Nogal dikwijls werden uit
treksels uit particuliere brieven gegeven, die de ver
dienste hebben van „choses vues" te beschrijven.
Zoo vonden we in het nummer van den 10dan Mei
het volgende:
Orgon (drie uren boven Avignoni) den 28 April
(uittreksel uit een particulieren brief). Den 25sten,
heeft er in ons stadje eene zeer onverwachte gebeur
tenis plaats gehad. Des morgens om acht uren,
heeft men drie rijtuigen zien aankomen, d'ie voor de
herberg schenen stil te staan, voor het ontbijt. Eens
klaps verspreide zich! het gerucht, dat het de be
ruchte Keizer was. Het gepeupel ijlt naar het rij
tuig tóe. Een onder hetzelive herkent Buonaparte;
terstond roepen ziji allen: „weg met dien tiranI vivat
da Koning!" De kardinaal Gabrielli, door Buona
parte in ons stadje verbannen, komt voor zijn raam,
op het geroep, dat Bij hoorde^ zoodra het gemeen
dezen ziet, roept' het: „vivat de kardinaal, vivat de
Koning 1 weg met den tiran11" Er worden portretten
van Buonaparte aangebragt en in zijn gezigt ver
brand; een ander portret, waarvan da iborst door
anaphaansteken doorboord is en van bloed druipt,
wordt hem1 aangewezenMen klimt op zijn rij
tuig en roept andermaal: „weg mat dien tiran 1"
Vrouwen, met steanen gewapend, komen aanloopen,
en schelden hem uit. „Wild dier," roepen zij hem
toe, „wat hebt gij met onze kinderen gedaan?" Ande
re omstanders eischen, dat hij roepen zal „leve de
Koning I" an dadelijk roept de bevende Napoleon „le
ve de Koning 1" De vreemde generaals, die hem ver
gezellen, hadden zorg gedragen uit hunne rijtuigen
te komen, en bij die portieren van dat van Buonaparte
te blijven, om 'hem voor zwaarder 'beleedligingen te
bewaren. Hoe vele aanmerkingen doet dit tooneel
geboren worden! Welk een ondierscheid tusschen
den doortogt van den es-keizer en dien van Paus of
kardinaal Gabrielle 1 Te St. Hippolyte, te Gage, lie
pen het volk, da gilden, die geestelijkheid', drie vier
duizend vrouwen in het wit gekleed hun tegemoet,
onder het zingen van vrede- en glorie- en dankgezan-
gen, en het godsdienstig vragen om derzelver zegen.
O welk een geheel ander schouwspel hebben wij, op
dien dag van! Maandag, gezien 1"
Deze gebeurtenis moeit plaats gehad hebben tij
dens zijn overbrenging naar Elba, daar Napoleon
den llden April afstand' deed van dien troon en den
4den Mei op Elba aankwam.
Ook de rubriek „Binnenland1" „Veneenigde Neder
landen" geheeten, werd verzorgd. Den llden Juli
werd bijv. een uitvoerige beschrijving gegeven van de
ontvangst van iemand te Zaandam. "Vlaggen verkon
digden: „Libarator venit, Gaudemus (De bevrijder
komt, wij' zijn verheugd)i of „Het verheugde Zaan
dam." Spreuken vertelden: „Nuno fortior" (Nu is
het sterker)| of „Onze wenschen zijn vervuld!" en
„Niets is den Grooten Man te klein." „Op den Dam
zag men een eenvoudige zuil, waarboven een wierook
vat, ten zinnebeeüde van dankbaarheid."
Het was niet een nieuwe burgemeester die aldus
honderd jaar geleden werd ingehaald. Z. M. den
Keizer van Rusland, Alexander, gold dit eerbetoon,
deze uiting van vreugde en erkentelijkheid.
Uit Ylaard'ingen werd van den llden Juli gemeld,
dat die dag was „de vrolijkste, die het tegenwoordig
geslacht immer beleefde." „De eerste Nieuwe Ha
ring werd ons, onder de onafhankelijke Hollandsche
vlag, door stuurman Dirk Roest, in onze haven bin
nen gebragt; alles was in vreugde: de stom pelende
grijsaard gevoelde zich verjongd, en zag de voren, d'ie
het geleden leed in zijn voorhoofd geploegd had, uit-
gewischtl Geen Ylaardlinger, van welken stand ook,
was onverschillig, en zeker zal geen Nederlander, die
van deze gebeurtenis kennis krijgt, weigeren in onze
regtmatige vreugde te deelen; des avonds, kwamen
alle de geïnteresseerden der haxingvisscherij in de
herberg de Hollandsche Tuin te zamen,
om van dat nieuwe zeebanket een vriendschappelijk
souper te maken; na de welkomstgroet, vereenigden
zich harten en stemmen, om biji een toast bet drie
maal lang leve onze geliefde en geëerbiedigo Soeve
rein aan te heffen"
Van dtroevigen aard was het bericht (Ld. 30 Januari
in de courant van 08 Februari' uit Urk. „Deze
dag was voor ons zeer verarmd en geteisterd eiland
allerontzettendst. Niet alleen dat eenige dagen te
voren onze geheele visischersvloot, bestaande uit om
streeks 70 groote en kleine vaartuigen, door de woe
dende ijsgang van onze reede gevoerd werd', zoodat
behalve de schade daardoor veroorzaakt, nog vier der-
zelve vermist zijn, maar gedurende dien middaggods-
dienst werden eenige mannen en vaders uit die kerk
geroepen, ten einde zoo mogelijk hunne huizen nog
te behouden of ten minsten hunne goederen te ber
gen; doch alle hunne pogingen waren vruchteloos en
vele zagen in een oogenblik hunne woningen met al
dat daar in was, door het ontzettend ijs het onderst
boven gekeerd. Eenige huisgezinnen, welke dit lot
getroffen heeft, hebben alles verloren en zijn in de
bitterste armoede gedompeld; ja zelfs een vader en
moeder hebben in dit ijselijk ongeval eene dochter
zien verpletteren."
Wij stellen ons voor geregeld eiken Zaterdag aan
het weekblad van een eeuw geleden het een en ander,
dat op binnen- of buitenland betrekking heeft, te
otL'tleenen. Voor heden willen wij; enkel iets mede-
dealen, dat onze stad betreft. Evenwel) wij hebben
verleden jaar in aansluiting met 1813 reeds van som
mige belangrijke gebeurtenissen uit 1814 melding
gemaakt. Toen reeds werd gezegd', dat er bagin-Ja-
nuari in het raadhuis een kist geplaatst was „tot den
ontvang van alle zoodanige vrij'willige giften, als
Alkmaars goede Burgerij- voor dien zaak des Vader
lands en ter ondersteuning onvermoeide pogingen
van Z. K. H. tot behoud onzer verkregena onafhan
kelijkheid, zal willam dloen." Ook het stranden van
eem Engelsche tweemansbrik, waarvan de bemanning
in Februari hier ter stede met muziek der schutterij
werd ingehaald en met buitengewone vreugde werd
ontvangen, de dankdag voor den gesleten vrede op
den 20stem Juli, de viering van den 42sten verjaar
dag van den Souvereimen Vorst op 04 Augustus, het
bezoek van Vorst en Vorstin op 15 October, de her
denking van het Herstel den 18den November, de
maskarade van den SOsten dier maand, werden des
tijds reedis herdacht. Thans zijn er eenige andere
vermeüdingswaardige feiten aan die beurt.
Een merkwaardige gebeurtenis staat vermeld in
het nummer van 00 Maart. De korporaal Jan Vol
kers, oud 23 jaar en Alkmaardtar van geboorte was,
terzake dat Bijl zich aan insubordinatie en aan het
geven van een klap aan een sergeant had) schuldig
gemaakt, door den krijgsraad van het 2a militair ar
rondissement tot den kogel veroordeeld.
„Ten twaalf uren werd! de gemelde Korporaal door
een Detachement van het Provoosthuis naar da Exe-
cutie-plaats gebragt, begeleidl wordende door den
Heer Leeraar der Hervormde gemeente Woesthocff
welke de belangrijke taak op zich genomen had1 om
den geeondemneerden ter dood te bereiden en diezel-
ven tot aan, het eönde zijner beproeving op de loffe
lijke wijze en met het gewensc'hte gevolg heeft voir
bragt.
„De gecondemneerda op de Executiie-plaats geko
men zijnde werdt het Vonnis met de gebruikelijke Mi
litaire Ceremonien uitgesproken, waarna dezelve in
eene korte aanspraak zijne Oameraden vermaande om
zich aan zijn voorbeeld te spiegelen en zich op de
hem aangeweze plaats voor het Commando plaatste,
hetwelk tot de uitvoering van het vonnis bestemd
zijnde voorwaarts was gerukt, waarop de gecondem
neerda na zijne bereidvaardigheid tot het ondergaan
zijner straf alsnog uitgeboezemdl te hebben, zich liet
blinddoeken en voor het gemeld Commando knielde.
„Op dit oogenblik toen een iedler niet anders dan
die dood voor den geeondemneerden tegemoet zag
gaf de Oommandeerende Officier aan- den Krijgsraad
het Besluit van Z. K. EL onzen geliefden Souverein
over, waarhij1 Hoogst dezelve aan den geeondemneer
den gratie van den doodstraf verleende en dezelve in
een tweejarig Confinement veranderde, waarop alle
de omstanders hunne vreugde met het hartelijk en
herhaald geroep van Oranje boven betuigden,
en deze in den aanvang droevige Ceremonie met een
blij Veldmuziek besloten werd."
Het is maar goed, dat geen der soldaten wat te
vroeg heeft geschoten, terwijl het geen wonder zou
zijn geweest, wanneer de veroordeelde van schrik ge
storven was!
De manschappen, beho erende tot het contingent
der land-militie voor dit kwartier verlieten de stad
den l'Sdea Februari „allen gaven de kennelijkste blij
ken der vrolijkheid, die hen bezielde, op de gedach
ten van, onder de banieren van Oranje, voor het be
houd van het eigen Vaderland, gesteld te zijn, en
vertrokken onder het herhaald' geroep van leve
Oranje.
Wat de offieieele publicaties betreft, toondle de
overheid haar zorg voor de ingezetenen door in de
hondsdagen het ongemuilband ïoopen van honden te
verbieden men herinnert zich, d'at vijftig jaar la
ter een inzendler tegen dezen voorzorgsmaatregel op
kwam en door niet enkel bij' gladheid der straten
maar ook „bij zwaare duisternis" „het blij klokje van
de Groote kerk benevens het Hokje van de Kapel" te
doen luidleai, ten teeken dait ieder inwoner verplicht
was te zorgen, dat hij: voor een der benedenraamen
van zijn wooning behoorlijk licht plaatze, en hetzelve
daar brandende houde tot des avond© elf uren toe."
De burgemeester der stad nog steeds de heer
N. van Foreest van Petten, al heette Bij nu ook niet
meer „Mhire" herstelde bij zijn besluit van 31
Maart de volgende stedelijke ambtenaren: De Bier
en Wijn werkers, de Turfdragers, de Koorn- en Zak
kendragers en de Turftonsters.
Op de lijst van „notabele persoonen" aan wie te
Amsterdam het ontwerp-gronldwet voor deVereenigde
Nederlanden ter beoordleeOing werd voorgelegd, kwa
men deze namen van Al'kmaarsche ingezetenen voor:
M. A. Daey, A. A. van der Ley, P. de Somnaville en
J. du Tour.
Een plicht der dankbaarheid vervulde die commis
sie voor de spijeuitdeeling jegens een onbekende die
28 zakken witte erwten, 7 graauwe dito, 32 id. gort,
10 id. boonen, 100 tonnen aardappelen en 100 id. turf
schonk. Zij- deed' het niet op de kortste en duidelijk
ste wijze, gelijk uit dit enkele zinnetje van haar re
laas in het nummer van 24 Januari moge blijken.
„De Oommissie zich hartelijk verheugende zoowel
over-de aanzienlijkheid dezer gift als over de eenvou
dige het hart en verstand! beiden eer aandoende be
palingen van den edelen onbekenden, wiens
kiesohheid! haar buiten staat steld, hem' persoonlijk
bare hulde te bewijzen, betuigt hem hiermede open
lijk uit naam der behoeftigen den vuurigsten dank,
dat zijn innerlijk zagt gevoel, onafscheidbaar van
eene zoo grootebelanglooze weldaad', verhoogt worde
door de gedachte, dat het opwaarts geslagen bevogtgd
oog, en de hartelijke zuchten, van de door hem bewel-
dad'igde stille behoefte, den zegen van den Algoeden
over hem afsmeken dat zijne vreugde vermeerdert
worde door het navolgen van zijn edel voorbeeld, en
dat hij, en zij allen die zoo liefderijk aan deze inrich
ting heben deelgenomen, in de volste mate mogen
ondervinden dat weldoen zaligheid is."
Ais er onderwijzers mochten zijn die hun leerlingen
op een zinnetje ter ontleding willen vergasten
Eindigen we met de vermelding van een grappige
toevalligheid in no. 31, waarin de rubriek binnenland
'begint met een bericht over haring, de advertentie
kolom eindigt met een annonce over zalm, terwijl de
huwelijksproclamatiën, gedaan, op Zondag den 17den
Juli, aanvangen met: Jan Zalm, jongman geboren te
Medemblik, en Alida Haring, jonge dochter, geboren
te Alkmaar
TWEEDE KAMER.
Gisteren werd de Surinaamsche begrooting behan
deld.
De heer K1 e e r e k o p e r (S. D. A. P.) besprak
de verwikkelingen van processen, dien laatsten tijd
in Suriname gevoerd1, en daarmede in verband staan
de toestanden. De mensehen moeten z. i. meer ken
nis ontvangen en tot energie geprikkeld worden.
De heer F o c k (C- L.)l pleitte voor een flink
ambtemaarspersoneel. Hij hoopte op de invoering
van een nieuw strafwetboek en van een aribeid'sveror
dening.
De heer van Vuuren (R. K.) drong, evenals
eenige vorige sprekers, aan op oplossing der bacoven-
kwestie. De heer van Vollenhoven (R. K.)
achtte allereerst noodig behoorlijke credietverlee-
ning.
De heer Bos (V. D.) meende, dat we niet naar
de kolonie behoefden' om te kijken, wanneer er 10000
goede Hollandsche boeren heen gingen. De bevol
king parasiseert eenvoudig op Nederland. We moe
ten goede krachten uit ons land daarheen zendien,
krachten op elk gebied; maar we moeten tevens jon
gelui voor Suriname in de gelegenheid stellen, om
zich hier te lande te ontwikkelen.
Tegen voorstellen om een credietlbank op te rich
ten verwachtte spr. dezelfde oppositie,- als die welke
tegen het vroegere regeerin-gsvoorstel kwam van de
zijde der Surinaamsehe bank.
H. M. DE KONINGIN BU DE HARDRIJDERIJ.
H. M. de Koningin heeft gisteren met belangstel
ling de Hardrijderij te Leeuwarden gevolgd, Bern juis-
ten blik op hetgeen Friesland te zien geeft, wanneer
da schaatsenrijders naar hartelust kunnen zwieren,
heeft H. M. echter niet gekregen. Het was dooi ge
worden en daardoor haddien velen, die anders zeker
uit alle deelen van het gewest gekomen waren, zich
den tocht naar Ljouwert bespaard.
De uitslag der hardrijderij was: le prijs Jacob Fa-
ber met Anna Visser, uit Hempens, 0e pr. O. Dijk
stra uit Lemmer en Wietske Engelsma.
Aan het eind van den wedstrijdi was het noodig ge
worden om planken te leggen, om da menscben oiver
het water heen de baan af te helpen.
De Koningin heeft het eeredidmaatschap van de
IJsclub aanvaard, en vertoond^ zich met het insigne,
da gouden schaats aan een ketting, op die baan.
Zoodlra de hardrijderij afgeloopen was boog H. M.
vriendelijk naar alle kanten en onder hartelijk ge
juich van het publiek reed de stoet terug naar het
huis van den Commissaris der Koningin, waar H. M.
de prijzen uitreikte aan de beide vrouwen en mannen.
Ze drukte hen de hand, geluk weaschend met de
overwinning.
Om vijf uur vertrok H. M. onder luid gejuich van
het talrijke publiek met een extra-trein van de Frie
se he hoofdstad.
DE OORLOGSBEIGBOOTTNG.
Dr. Kuyper wijst er in de Standaard op, dat door
de weigering van de socialisten om voor oorlog te
'stemmen, rechts nu reeds, niet alleen in de Eerste,
maar ook in de Tweede Kamer, het kabinet in zijn
macht heeft.
Nu hinderde dit dezen eersten keer niet, omdat het
eigenlijk Oolijn's begrooting gold, waar Rechts van
zelf aan verpand was. Maar toch voelt men, hoe er
een volgend jaar zeer wel een militair verschil
tusschen den Minister en Rechts kan opkamen, dat,
afgezien van allen politieleen toeleg, den Minister het
teven kan kosten.
Met Rechts goede vrienden blijven, zal daarom
zaak voor hem zijn.
Opmerkelijk is het hierbij, d!at de heeren Dolk,
Roodhuijzen, Goeman Borgesius, Bos, die Meester,
Eland, Jannink en Marchant, die thans vóór de be
grooting stemden, op 10 Januari 1913 tegen de
toenmalige begrooting van oorlog, die zooveel lager
was, hun stem hebben uitgebracht.
Men lette dus goedl op. Bij links bepaalt de poli
tieke constellatie de stem; maar voor rechts kan er
zeer wel 't volgend jaar een militair verschil rij
zen.
Gemengd nieuws,
DE BURGEMEESTER VAN ZAANDAM.
Uit een artikel in Het Volk blijkt, dat de heer K.
Ter Laan in 1889 zijn lagere acte haalde, in "90
Duitseh, in '91 gymnastiek, in '92 Fransch, in '93 de
hoofdacte in 'Sd Engelseh. Hij had aan de mogelijk
heid, burgemeester van Zaandam te worden, geen
oogenblik gedacht, totdat de Zaandlamsehe partijge-
nooten hem het dringend verzoek deden zich be
schikbaar te stellen. Na lange aarzeling vond hij
zich verplicht de mogelijkheid te aanvaarden om, in
samenwerking met een sociaal-democratische raads-
meerderheid' iets goed tot stand te brengen voor de
arbeidersklasse van een flinke industrie- en haven
stad'. Hij had minister Cort van der Linden bezocht,
die zeide geen principieel bezwaar tegen de benoe
ming van een sociaal-democraat te hebben, mits de
persoon en de betrokken gemeente beide ervoor ge
schikt waren. Hij' had nog een onderhoud met den
Commissaris der Koningin van Noord-Holland. An
dere stappen werden door hem niet gedaan. Hij heeft
de zekerheid benoemd te zijn als sociaal-democraat,
maar in het bewustzijn aan het hoofd dier gansche ge
meente te staan zal hij recht doen zonder aanzien des
persoons, zich beijveren bet algemeen belang te die
nen. Alleen beeft hij een andere opvatting van bet
begrip „algemeen belang" dan bet gros zijner burger
lijke ambtgenooten. Waar de openbare orde wordt
verstoord! zal zij moeten worden hersteld. Maar hij
zal er voor zorgen, dat bij een staking de arbeiders
niet worden geprovoceerd en geprikkeld), b.v. door
onnoodig machtsvertoon, door ruw politie-optreden
-of door beknotting hunner rechten. Met tact, beza
digdheid, gezond verstand en .vooral met stipte eer
biediging van ieders wettelijk recht is bier veel te
bereiken, zeide hij.
UIT OTERLEEK.
Gisteravond heeft de afdL Oterleek-Stompetoren
van den Bond voor Staatspensionneering een open
bare vergadering gehouden in het hotel de Vries al
hier. Nadat de voorzitter, de heer Zeeman, met
een welkomstgroet aan de bezoekers de bijeenkomst
had geopend en een paar liederen waren gezongen,
werd' het gordijn „gehaald" om „Aurora", toomeel-
vereeniging te Stompetoren, het propagandastuk:
„In de Branding" te doen opvoeren. Het spel viel
zeer te roemen. Het eerste en laatste bedrijf vooral,
alsook bet derde bracht de hoorders ondier den in
druk van het zeemansleven, vol emoties, het teven
van harden strijd met die zee, die het dierbaarste weg
rukt van den stoeren zeeman, wiens levensavond
nog zoo dikwijls vol zorg en kommer, hem wacht, als
hij den strijd om het bestaan eindelijk moet opgeven.
Als de liefde hunner kinderen niet d'e oudjes tot den
dood bijblijft, waar dan heen? Zoo vraagt de auteur
van 't stuk, zoo er geen Staatspensioen voor alten
kcfmt?
