DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 35
Honderd en zestiende Jaargang.
1914
WOENSDAG
11 FEBRUARI.
Hettema-Heerema-Leen.
I Courant wordt eiken avond, behalve op Zon en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk fl,—
Afzonderlijke nummers 3 Cents,
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
BINNENLAND.
ALKMAARSCHE COURANT.
Dit nummer bestaat uit S bladen.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van ALK
MAAR brengen ter kennis van de ingezetenen dezer
gemeente, die collatoren zijn van het bovenvermelde
te Bolsward gevestigde leen, dat zij door Bestuur
ders van dat leen worden uitgenoodigd om in per
soon of bij behoorlijk gevolmachtigde te compareeren
op Vrijdag 15 Mei 1914, des voormiddags van
tien tot twaalf uur, in de bovenzaal van het Hótel
Wiebes bij L. HETTEMA te Bolsward, teneinde
over te gaan tot de begeving van eene studiebeurs
uit gemeld leen, nit de linie van Hettema.
De op zegel geschreven procuratiën, van welke
men zich zal wenschen te bedienen, zullen moeten
zijn gelegaliseerden geregistreerd. De voorwaarden
der begeving zullen 8 dagen vddr den dag der
begeving voor collatoren ter inzage worden neder-
gelegd ten huize van L. HETTEMA voornoemd.
Alkmaar, 10 Februari 1914.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
G. RIPPING, Voorzitter.
DONATH, Secretaris.
ALKMAAR, 11 Februari.
Het Zweedscbe ministerie beeft zijn ontslag geno
men. Hu zou er geen reden zijn om dit feit uitvoerig
te bespreken over bet geheel zijn trouwens de
Hoorsche rijken de stiefkinderen in de buitenland-
sche rubrieken.' der pers van ons land ware bet
niet, dat nevenomstandigheden, deze crisis bijzonder
belangwekkend maakten.
Gemakkelijk is bet niet, deze kwestie in een kort
bestek uiteen te zetten, doch wij zullen ons best doen.
Er is de laatste jaren in Zweden een levendige be
langstelling voor de versterking der levende en doode
strijdmiddelen. Terwijl overal geklaagd wordt over
de hooge financieele offers, welke de gewapende vre
de vraagt, ziet men in Zweden bet merkwaardige ver
schijnsel, dat een groot deel der bevolking aandringt
op een betere verdediging. Darti deel acht het vader
land in gevaar en wdl gaarne de noodige offers bren
gen om in tijd van nood sterk te staan. De bekende
ontdekkingsreiziger Sven Hadin is de geestelijke lei
der. Hij' beeft een opzienbarend boek geschreven,
waarin bij' waarschuwde voor bet Russische gevaar.
Rusland zoo betoogde bij' bereidt zich tot een
oorlog met Zweden' voor. Het zendt zijn militairen
reeds naar bet geknechte Finland, dat de uitvalspoort
zeil zijn, enl zijn spionnen naar bet bedreigde Zweden,
elven Hedin vond geloof. Toen de Kamer een door de
regeering gevraagd pantserschip weigerde, bracht bet
Zweedscbe volk vrijwillig de ben'oodigde twaalf milli-
oem gulden bijeen. En overigens was vooral de lande
lijke bevolking van meening, dat de troepen langer
onder de wapens moesten worden gehouden en dat
men ook andere maatregelen moest nemen om tegen
een mogelij'ken aanval gedekt te zijn.
Gelijk bekend is hebben veertig duizend' boeren in
de Zweedsche hoofdstad betoogd, om den Koning en
de ministers te toonen, dat bet bun ernst is met de
verbetering der verdedigingsmiddelen. Koning
Gustaaf heeft hen bij die gelegenheid toegesproken
en verklaard, dat naar zijn meerling de verlenging
van den diensttijd der infanterie geen uitstel kon lij
den. Maar bet ministerie-Staaff stond op een ge
heel ander standpunt. Het meende, dat er geen
oogenbli'kkelijk gevaar dreigde en dat men du®, gelijk
in '11 was toegezegd, wel rustig 'twerk der verdedi
ging zou kunnen voortzetten. Zood'at de koning zich
dus feitelijk bad uitgesproken tegen hetgeen bet mi
nisterie noodig en wensöhelijk achtte. De radicalen
waren verontwaardigd, spraken over „Preuszerei" en
zeiden „zoo zijn onze manieren niet." De sociaal
democraten hielden een groote tegen'betooging, wel'ke
eigenlijk regelrecht gericht was tegen den 'koning.
Uit den stoet riep men „weg met den koning, zeg hem
dat bij zijn koffer® pakken kan," maar ook „leve bet
vrijzinnige ministerie." De optocht ging naar den mi
nister-president, die werd toegesproken en die in zijn
antwoord o.m. verklaarde:
„De oefentijd moet, zooals ik reeds openlijk in bet
licht heb gesteld, voor verschillende wapenen in boo-
-u mate worden uitgebreid. Aan mijn al vroeger uit-
- - proken meening, dat een uitbreiding van den oe
fentijd voor de groote menigte der infanterie, indien
een zoodanige uitbreiding van wezenlijke beteekenis
no >dzakelijk blijkt, niet ingevoerd mag worden zonder
d: het volk in een verkiezing gelegenheid 'krijgt er
zich over uit te spreken, moet ik intusischen vasthou
den."
ïezo uitsprr. c ging lijnrecht tegen die van den
>- ein» in. Er was dus een conflict tusseben Kroon
en ministerie.
En nu is bet zeer belangwekkend na te gaan boe
deze zaak is 'behandeld.
De liberale opvatting van1 de Zweedscbe grondwet
van 15 Januari 1800 luidt, dat zij- is parlementair li
beraal (T'horbecke noemde de onze indertijd monar
chistisch libetraal), dat dus de Kroon afhangt van de
meerderheid der volksvertegenwoordiging en dus niet
mag bandelen en spreken in strijd met bet uit de al-
gemeene verkiezingen voortgekomen ministerie. De
conservatieve opvatting is een andere. Zij besoh|ouwt
de staatsmacht gedeeld' tusseben koning en volksver
tegenwoordiging, en vindt, dat de koning bet
recht van vrije meeningsuiting beeft. Deze beide op
vattingen hebben zich doen gelden in de conferentie
en correspondentie tusseben den koning en bet mi
nisterie.
Reeds den dag na den boerenoptocht overhandigde
bet ministerie aan den koning een schrijven, waarin
bet wees op de tegenspraak tusseben de eiscben van
de verdediging, gesteld' in December 1911 en de ver
klaring van den koning in zijn toespraak. En bet
verzocht antwoord op de volgende vragen:
„Of de koning in eenig opzicht van tevoren reeds
zijn standpunt in zake bet verwachte voorstel om
trent de verdediging bad vastgesteld, voordat de door
de constitutie aangewezen raadgevers hem hunne
voorstellen hebben kim oen voorleggen;
of de koning het voorstel, dat thans wordt uitge
werkt, niet zal goedkeuren, wanneer bet niet op alle
punten de door de militaire deskundigen gestelde
eiscben overneemt, zelf® wanneer bet voorstel nog
een uitbreiding van - bet effectief der landsverdedi
ging mocht inhouden."
De koning antwoordde maar het ministerie ver
klaarde niet voldaan te zijn over dit antwoord.
Op 9 Eebruari legde de Staatsraad den koning een
concept vo-or.
Volgens dit concept zou de koning verklaren, dat
bet nooit zijn plan wa® geweest zijn'standpunt vast
te stellen, voordat bij bet in te dienen regeeringsvoor-
stel tot verbetering van de landsverdediging bad on
derzocht, verder dat dit onderzoek in alle opzichten
constitutioneel zou zijn en natuurlijk niet zou afhan
gen van een reeds van te voren opgevatte meening.
Daarop gaf de koning bet definitieve antwoord, dat
bet in verband met de grondwet te begrijpen was,
dat hij niet van te voren reeds een afdoend besluit in
de een of andere kwestie bad genomen of bad kunnen
nemen, zonder eerst de verklaringen van zijn door de
grondwet gewezen adviseurs of de voorstellen van den
Staatsraad te hebben geboord.
Tegelijk met dit ontwerp bad de Staatsraad den ko
ning een stuk voorgelegd, bevattende een verklaring,
dat bet ministerie, wanneer de koning van plan was
een1 openbare verklaring af te leggen in politieke
aangelegenheden, daarvan vooraf onderricht wenachte
te worden.
Daarop antwoordde de koning, dat bij op dezen
eiscb. niet kon ingaan, omdat hiji zich niet wilde laten
berooven van zijn recht om vrijelijk tot bet Zweed
scbe volk te spreken.
Het ministerie beeft in dit antwoord aanleiding
gevonden zijn ontslag te nemen. Vooraf beeft er
echter tusseben bet kabinet en den koning nog een
bespreking van twee uur plaats gehad, gevolgd door
een langdurigen ministerraad en een conferentie der
leiders van de regeeringspairtijen.
Men vermoedt, dat de koning bet opzettelijk op een
conflict beeft laten aankomen en toen bij de gerucht
makende verklaring aflegde reedis een nieuw kabinet
in de gedachte bad.
In elk geval' hij speelt dunkt ons gevaarlijk spel.
Heeft bij de meerderheid van bet volk achter zich,
dan wint hiji aan populariteit. Maar, o wee als eens
blijkt, dat de meerderheid eens niet zoo militaristisch
gezind is dan zal de republikeinsobe partij winnen
en wie weet, wat de Koning dan zal verliezen I
Dr. KUYPER.
In een korte vergadering, welke de Eerste Kamer
gisteren hield voor de regeling van werkzaamheden,
deed de voorzitter mededeeling van een ingekomen
schrijven van dr. Kuypor, waarin deze berichtte, dat
bij door den ernstigen toestand van één zijner familie
leden genoodzaakt is naar Lausanne te vertrekken en
daardoor niet aan de werkzaamheden der Kamer kan
deelnemen.
Z.Elxo. schrijft, dat bij volkomen1 bevredigd is door
de mededeeling van minister Pleyta in de memorie
van antwoord, dat niet mag aangenomen, dat de mi
nister, door blijk te geven van zijn ingenomenheid
roet den Gouverneur-Generaal, bet vermoeden zou
hebben gewekt, dat deze zijn beginselen bad prijsgege
ven.
PROV. B'OHD' YAH VOORUITSTREVEND UB.
KIESYEREEH. IH H00RD-HOLLAHD.
Zondag 1 Maart zal te Amsterdam de oprichtings
vergadering gehouden worden van den Provincialen
Bond van Vooruitstrevend Liberale Kiesvereeniigin-
gen in Hoord-Hoiland.
Ten gevolge van bezwaren door bet centrale comi
té der vrij zin ui ge concentratie te 'e-Gravenhage ge
opperd, is thans in beginsel uitgemaakt, dat de bond
zal bestaan uit biesvereenigingen, staande op bet
standpunt, üer Liberale Unie en al of niet nu reeds bij
de L. U. aangesloten. levens is nu de mogelijkheid
geopend, dat ook Amsterdam bij den Bond zal zijn
aangesloten, zoodat ook de unie-liberale kieevereeni-
ging „Vooruitgang" zal kunnen toetreden. Aanvan
kelijk was bet voornemen, de hoofdstad buiten den
provincialen bond te houden.
IsEDERL. UFFICIERE'H IH ALBAHIë.
Voor de gendarmerie in Albanië komen, naar de H.
R. Crt. verneemt, nog in aanmerking: de kapitein1 J.
M. fcsluijs, van den generalen staf, toegevoegd aan den
commandant der Hieuwe HoLL Waterlinie; de kapi
teins H. J. L. Kroon, van bet 10e, en J. E. Snellen
van Vollenhoven, van bet 12e reg. inf., W. de Waal,
van bet le, en H. J. Verbuist, van bet 4e reg. veld-
art., de ritmeester L. Roelfsema, adjudant bij bet 2e
reg. huzaren, en de le luitenants J. H. Sonne, van
bet 4e, en J. H. Sar van bet. 9e reg. inf., H. J. M. F.
van Everdingen, van. bet reg. grenadier®, J. Knel,
van het 4e reg. 'huzaren, en J. Eabius, van bet le reg.
veldartillerie.
Gemengd nieuws.
HEIT SPOOtBIWE'GiOHGELUK BIJ BELLEK.
De Asser Ct. verneemt inzake bet spoorwegongeluk
bij Hooghalen, dat de spoorwegarbeider R. Stevens,
werkzaam geweest op dat gedeelte van de lijn, dezer
dagen verteld beeft, dat in de rail aan de zuidkant
van bet kanaal tusseben de Haler'brug en den over
weg langs bet kanaal reeds in begin September een
verlagen (verbogen1) stuk was. De brugwachter al
daar zou volgens hem welke verklaring bij onder
eede wil volhouden bet personeel er herhaalde ma
len op gewezen hebben, dat bet veranderd moest wor
den daar er anders nog een ongeluk gebeurde. Door
loopend lag er dan ook een dommekracht bij om, als
da rail wat te erg verbogen was, baar weer zoo goed
mogelijk recht te zetten. De arbeider was ervan over
tuigd, dat dezelfde rail er nog inzat op den avond,
toen bet ongeluk gebeurde, terwijl den volgenden dag
of later dat gedeelte rail zou zijn vervangen.
Het wa® zoo erg, dat, als een ander persoon dienst
deed bij de brug, bij door den brugwachter werd ge
waarschuwd, dat de dommekracht er bij lag: als het
te slim wordt met de rail mioet ge baar nlaar weer te
recht zetten.
Stevens, die een betrouwbaren indruk maakt, bad
eerst met zijn mededeeling willen wachten tot na de
openbaarmaking van het rapport. Hu echter in de
Eerste Kamer was aangedrongen op een onderzoek
buiten 't spoorwegpersoneel, bad' hij verteld wat bij
wist.
WEST-FRIESCHE KAHAAL-VEREEHIGIHG.
In de jaarvergadering der West-Eriesehe Kanaal-
Vereeniging, gisteren te Sehagen gehouden, werden
tot bestuursleden herkozen de heeren Mr. H. Smeen-
ge te Amsterdam, J. Winkel te Medemblik, K. Bxee-
baart Jz. te Winkel en J. Koster te Sohagen. Geko
zen werd de beer A. A. de Jongh te Hoorn. De hee
ren J. P. W. van Doom en W. Roggeveen, beiden te
Sehagen, werden resp. tot voorzitter en penning
meester gekozen.
Ha afloop der algemeene vergadering besloot bet
bestuur een onderzoek tot verbetering der vaarten en
tot kanalisatie in West-Friesland in te stellen.
De verkregen resultaten zullen in de e.k. bestuurs
vergadering nader worden overwogen en behandeld.
RELLETJE.
Maandagavond tijdens den fakkeloptocht, in ver
band met de Dies H atalis-viering van het Leidscbe
Studentencorps is er op de Breestraat te Leiden een
vechtpartij ontstaan tusseben studenten en eenig
janhagel. De studenten waren genoodzaakt bun toe
vlucht te nemen in den banketbakkerswinkel van den
heer Hulat.
Een van bet gepeupel trapte daarop, schrijft de H.
R. Crt., de groote spiegelruit van den winkel in, van
welke gelegenheid anderen gebruik maakten om te
rooven wat van bun gading was. De politie beeft te
gen verschillende personen proces-verbaal opgemaakt.
UIT HEHSBROEK.
Als een gevolg van de lezing door den heer Hulst
gehouden, ie thans een commissie gevormd met bet
doel om, onder voorlichting van bet CentraalrBureau
van bet Hed. Landbouw-C'omité te Enschedé, proef
velden aan te leggen in Hen&broek en Obdam en deze
voor rekening van genoemd Bureau te bemesten met
verschillende soorten kunstmest, ten einde daardoor
de werking en1 bet nut dier meststoffen op onze
gronden te leeren kennen.
Volgens plan van deze commissie zullen voorloopig
4 proefveldges worden' aangelegd, ml. twee te Hens
broek en twee te Obdam in elk diorp, zoowel op bouw-
als weiland.
Als leden deizer commissie zijn gekozen de boeren
H. Bakker en 0. Schaak te Hensbroek, A. Blauw, D.
Mul en 0. Hemselman te Obdam; eerstgenoemde
heeft de functie van secretaris op zich genomen.
UTT HEBGEH.
De jeugd heeft alhier meer dan ergens anders van
het ijsvermaak kunnen profiteeren. De vijver in bet
Droomïaautje, ten Zuiden beschermd' door hooge
bosschen waardoor bet de zon belet wordt haar stra
len door te zenden, en ten Hoorden begrensd door
laag hakhout, waardoor de koude winden vrij spel
hadden hun invloeden te laten gelden, is nog steeds
met ijs bedekt van 7 cM. Slechts de laatste drie da
gen laat het ijs aan de kanten los en komt er water
op.
Tot Zaterdag heeft de jeugd bier echter van bet ijs
kunnen genieten 1
UTT STOMTETOREH.
Haar wij vernemen worden' bier plannen beraamd
tot stichting van een coöperatieve zuivelfabriek, waar
de melk van 800 a 1200 koeien kan worden verwerkt,
ter vervanging van de thans alhier bestaande kleine
fabrieken. Eene uitnoodigiing aan de betrokken vee
houders, om tot verwezenlijking van het plan te ge
raken, zal weldra worden verzonden.
UIT S'IHT FAHCRAS.
In de vergadering van „Tuinbouwbelang" alhier
waren 23 van de 44 leden tegenwoordig. Ha opening
en lezing der notulen volgde een overzicht van bet
door leden en plaatsgenooten van de vereeniging be
trokken hulpmeststoffen. Voor 43,590 was aan
hulpmest verhandeld. Van de winst werd 'bepaald,
dat aan de leden 1% pet. zou worden uitgekeerd. Als
presentiegeld zal' 25 cent worden toegekend, terwijl de
aftredende plaatsvervangende leden van 't bestuur,
de heeren A. Verduin, W. Keizer en K. Duif, werden
herkozen.
UIT VEEHHUTZEH.
Gisteren hield het Onderling Hut alhier zijne
laatste gezellige bijeenkomst. Het eerste betrad de
heer G. Smit de katheder met zijne lezing getiteld:
„Mottige Janus", van Bruning. Verder kwamen nog
aan het woord de heer C. van Twuiver met „Zeelui",
de heer J. S'mit met „Pims Vader," de heer H.
Brands met „Roman van Keeltje". Het glanspunt
van den avond waren wel de leuke voordrachten van
den beer C. Dekker, van Hieuwe Hiedorp, die gebeel
belangeloos bier al's gast optrad. Hij' gaf verschil
lende voordrachten, 't Was een mooie avond.
UIT HOORH.
Men meldt van bier aan de Maasbode:
Een der avonden der vorige week werd alhier door
onbekenden een der groote kerkramen der R.-K.
Kerk stuk geworpen. Den daarop volgenden avond
werd betzelfde spelletje herhaald. Hu werd een der
kleine ramen boven de Kruiswegstaties getroffen.
Den volgenden avond werd wederom in de voormalige
pastorie, nu bewoond door notaris Bos, ook een ven
sterruit verbrijzeld. Alles wijst er op, dat hier verre
gaande kwaadwilligheid in bet spel is. De zaak is in
banden der politie, die een nauwgezet onderzoek ter
plaatse beeft ingesteld, tot nu toe echter zonder suc
ces.
UIT WAARLAND.
De tuinbouwvereeniging „Waarland en Omstreken"
heeft in het café „de Tortelduif" vergaderd.
Ha een hartelijk welkom opende de voorzitter de
vergadering, welke bezocht was door 71 leden.
Het punt „aansluiting bij de Tuinbouw Onderlin
ge" gaf aanleiding tot een groote discus&ie, waarin
voorzitter en secretaris warm pleitten voor aanslui
ting. Het resultaat was dat staande de vergadering
9 personen zich opgaven om aan te sluiten. Wanneer
voor 1 Maart di't) getal tot 14 is gestegen, verkreeg
het bestuur recht zich aan te sluiten 'bij den Tuin-
bouwraad, als zijnde dit de voordeeligste manier.
Uit de rekening van den penningmeester bleek dat
in 1913 de ontvangst was 152.45, uitgaaf 107.80V2
alzoe een batig saldo van 44.04y2, er was in kas
317.28%, te samen 301.91 welk kapitaal is ge
plaatst op de Boerenleenbank te Zijdewind. Tijidens
de vergadering werd 555 baal kunstmest besteld' van
de verschillende soorten. Beslloten werd nog een paar
dagen gelegenheid te geven tot bestellen, voor de le
den, dié niet op de vergadering tegenwoordig waren.
Hu volgde bestuursverkiezing. De aftredende leden,
de heer Kroon en Bruin werden met groote meerder
heid van stemmen herkozen. Het laatste punt der
agenda n.l. „de verloting" bad als altijd veel belang
stelling. Jammer dat zooveel leden enkel daarom ter
vergadering komen 1 De prijzen werden gewonnen
door de volgende leden: T. Broersen een graaf, K.
Smit een wieder, J. Bleeker een mestvork, A. Hoord-
strand een koolkleed, P. Zut een worteldelver en D.
Koomen den troostprijs, een kistje sigaren. De rond
vraag leverde niets op. Daarna bedankte de voorzit
ter de aanwezigen voor de trouwe opkomBt en sloot
te ruim 11 uur de vergadering.
UIT S'CHERMERHORH.
In de vergadering van de T uinbonwvereeniging
„Schermerborn en Omstreken", welke werd bijge
woond door een flink ledental, was ingekomen: Van
den Hederl. Tuinbouwraad eene missive 'met uitnoo-
diging tot bijwoning van de algemeene vergadering,
wel'ke zal worden gehouden 23 Februari a.s. te
Utrecht. Ha eenige besprekingen werd' besloten naar
genoemde vergadering geen afgevaardigden te zen
den; van de directie van de Tweede Hoord-Holland-
scbe Tramweg-Mjaatscbappij' eene teekening met be
grooting der kosten van een te maken zijspoor met
opschaping als laadplaats van te verzenden produc
ten. Werd in banden gesteld van bet bestuur voor
verdere uitwerking.
Hierna werd door den secretaris-penningmeester
bet jaarverslag uitgebracht, benevens rekening en
verantwoording over 1913. De rekening gaf aan in
ontvangsten een bedrag van 973.90, in uitgaven
van 951.08, alzoo een batig saldo van 22.22. De
heeren JKrul en J. de Boer werden benoemd tot le
den der commissie voor bet nazien der rekening met
bescheiden.
Verder werd besloten' uit de restitutie van de
vrachten, wel'ke de directie van de Tramweg-Maat
schappij aan de vereeniging had terugbetaald, een be
drag van 10 ui't te keeren aan den stationschef voor
bewezen diensten en werd bet saldo aan de leden-ver
voerders uitgekeerd en wel aan ieder 14 pet. van de
betaalde vracht.
