DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 42
Honderd en zentiende jaargang.
1914
DOIDERDAG
19 FEBRUARI.
Herhalingsoefeningen.
Het bioscoopkwaad.
FEUILLETON.
De ongekroonde Koning.
Deze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon- en
Feestdagenuitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
voor Alkmaar f0,80; franco door het geheele Rijk 11,—.
Afzonderlijke nummers 3 Cents.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel f0,10. Bij groote contracten rabat Groote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkeri]
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
Militie.
Telefoonnummer 3.
BINNENLAND.
ALKMAARSCHE COURANT.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
De BURGEMEESTER der gemeente ALKMAAR
gelast, krachtens bekomen aanschrijving, op grond
van art. 30 in verband met art. 114 der Militiewet
(Staatsblad 1912 No. 21) den onderstaande* hier
wonenden verlofganger, om zich, ter bijwoning der
herhalingsoefeningen, bij zijn korps te vervoegen als
volgt:
le compagnie Hospitaalsoldaten, lichting 1908, gar
nizoen Amsterdam:
4 Mei 1914: JE AN PIERRE VAN ETJK.
Den verlofganger wordt hierbij gewezen op da na
volgende bepalingen:
lo. dat de miliciens-verlofgangers die verblijf hou
den in de plaats van opkomst, zich op den dag
voor da opkomst bepaald, uiterlijk te 8 uur
voormiddag» bij hun korps moeten aanmelden);
2o. dat de miliciens-ver lof ganger a die verblijf hou
den bintnen 20 K.M. van de plaats van opkomst,
op den dag voor de opkomst bepaald, uiterlijk
te 10 uur voormiddags bij bun korps aanwezig
moeten zijn;
3o. dat de overige miliciens-verlofgangers zich bij
hun koTps moeten aanmelden: voor zooveel zij
binnen het Rijk gevestigd zijn, op bet tijdstip,
waarop zij aanwezig kunnen zijn, indien zij zich
op den dag, voor dia opkomst 'bepaald, met het
eerst vertrekkende middlel van versneld vervoer
langs de op de varvoerbewijzen aangegeven rou
te naar da plaats van opkomst begeven, of, in
dien bij' gebruikmaking van een later vertrek
kend middel van versneld vervoer langs diezelf
de route zulks mogelijk is, uiterlijk op het sub
2o. aangegeven tijdstip en voor zooveel zij bui
ten het Rijk gevestigd zijn, vóór 4 uur namid
dags.
Voor zooveel de milicien door ziekte of om eene
andere reden niet tot den werkelijken dienst kan
overgaan, wordt hij verzocht daarvan vóór het tijd
stip voor de opkomst bepaald, ter gemeente-secreta
rie mededeeling te doen.
De Burgemeester voornoemd^
G. REPPING.
Alkmaar, 18 Februari 1914.
(Ingezonden.)i
Twee adressen met betrekking tot den bioscoop
hebben nu den Gemeenteraad bereikt»
Beide zijn ze van onderwijzers-vereenigingen.
Het N. O. G. richtte verleden jaar bet verzoek aan
den Raad om op de Begrooting gelden uit te trekken
voor lessen met den bioscoop in school.
De plaatselijke af deeling van den Bond v. N. O.
zond deze week een adres met verzoek een onderzoek
te doen instellen naar den omvang van het kinderbe-
zoek aan den bioscoop en dit zoo noodiig te regelen en
te beperken.
Wanneer te eeniger tijd bet N. O. G. adres nader
in behandeling komt, zal er misschien aanleiding en
gelegenheid zijn er op te wijzen, hoezeer, gelijk ik 't
eens kernachtig uitgedrukt zag, de aanschouwing bet
(Nadruk verboden}.
16)
Roman van
PAUL OSKAR HöOKIR.
Naar bet Duitsch.
o
Börries en Haunsheinz waren heel stil bij bet feest.
E'enige weken geleden had Berries nog kunnen zeg
gen: Kerstmis over een jaar ben je bij de dragonders
van de garde. Nu zag bij een vreeselijk piotten-gar
nizoen in bet verschiet, ergens in bet verre Oosten of
Westen, waar bij met tien thaler toelage moest toe
komen. De predikant sprak zeer hartelijk tot de drie
kinderen, die vandaag niet met hun vader en zusters
vereenigd konden zijn. Berries luisterde er evenmin
naar als Beate. Hij bad den snit van het gezicht en
ook de uitdrukking van zijn vader. Opvallend was de
tegenstelling van de kleur van zijn baar, oogen en
teint met bet blonde, blauwe en blanke van Beate en
Haunsheinz. De donkere tinten maakten zijn ge
zicht nog somberder en onvriendelijker. Geen syl
labe antwoordde bij1 den predikant uit eigen bewe
gingsl'echts op zijn directe vragen gaf bij' een mili
tair kort antwoord: „Jawel, mijnheer de dominee 1
„Neen, mijnheer de dominee!" Hij1 was de onberis
pelijke leerling van de militaire academie: eenzijdig,
eergierig en hoogmoedig, maar pijnlijk correct in ui
terlijke vormen.
Haunsheinz was veel gevoeliger en meegaander.
Zijn knuteselarijen lagen hem nader aan bet hart dan
al bet soldaatje 9pelen. Hij1 bad ontzettend moeielijk
figuurzaagwerk gemaakt. In de groote vacantie was
hij' daar al mee begonnen, want de dhie zusters -moes
ten allen een cadeautje van hem hebben. Ook Gwen
doline kreeg vanavond in Nieuw-York haar feestge
schenk. Het was een postzegeldoosje, hij! bad het
onderwijs begint op te vreten, dat men zelfs den bi
oscoop, als opperst aanschouwingsmiddel, in dienst
van de school wensebt. Voorloopig echter is de kwes
tie van bet bioscoopgevaar van veel grooter urgentie
dan de vraag of de bioscoop waarde beeft voor de
school. Er valt zoo bedroefd weinig goeds te zeggen
van wat er in den bioscoop vertoond wordt.
De natuuropnamen mogen stellig tot de onschade
lijke films gerekend worden. Maar men overschatte
het nut van deze „leerrijke" film niet. Vooreerst
trekt het landschap met zoo'n spookachtige snelheid
aan bet oog voorbij, dat de toeschouwer een even
vluchtigen indruk krijgt als de reiziger in den ex
press. M. i. verdienen goede illustraties, die rustig
bekeken kunnen worden en gelegenheid tot opmer
kingen geven, de voorkeur. En dan nog, hoe ver blij
ven ook deze van de werkelijkheid af. De geluiden
of de stilte, het licht, kortom de stemming van bet
landschap, en die bepaalt voor een goed deel onzen
indruk er van, kunnen ze niet weergeven. En ieder,
die na een reisje kiekjes zag van de streek, waar bij
doortrok, moet bet opgevallen zijn hoe zelden bij ver
rast herkende. In het omgekeerde geval' is van her
kennen bijna nooit sprake.
De komische film, het genre: Rosali wil mager
worden, Rigadin gaat trouwen, Max Linder, enz., is
schijnbaar zoo onschuldig. Eb. toch moet er op den
duur een slechte invloed van uitgaan voer kinderen.
Bijna altijd worden de grof-komische effecten bereikt
door bollen, gooien en smijten, ranselen, leel'ijke poet
sen, die men elkaar speelt. Wanneer kinderen dat
dikwijls zien, kan bet niet anders of bun zin voor ru
we aardigheden en slechte grappen word't er door
aangewakkerd. In de Union-B'ioscoap te Amsterdam
werden verleden jaar Mei de kleinen bijl een kinder
voorstelling o. a. vergast op een reeks uitgezochte
streken van den tienjarigen Bébé. En toen deze ein
delijk heel handig een brief, die hem niet naar den
zin was, met een lijmstok uit de bus baalde en ver
scheurde, ging een der jongens daar zoo in op, dat bij
niet na kon laten tot de hem begeleidendedame te
roepen: Mevrouw, dat doe ik ook eens!
Intusschen, bet zij erkend, deze films zijn werkelijk
onschuldig, vergeleken biji wat de z. g. hoofdnummers
geven: bet drama, de griezelige Nick Carter-geschie
denissen en dergelijke in beeld gebrachte prikkellec
tuur.
Met een aan bet roekelooze grenzende lichtzinnig
heid permitteeren vele ouders bun kinderen deze ver
derfelijke stukken te gaan zien. Geen bnnner zou
dieven, roovers, valsche munters, moordenaars en
dergelijk gespuis geweascht gezelschap achten voor
zijn kinderen. In den bioscoop verkeeren deze er
niet alleen mee, maar leven ze er met mee en worden
ze ingewijd in tallooze geraffineerde boevenstreken,
zoo goed als op de beste dievenschool.
Niemand zal ontkennen dat er groot moreel gevaar
schuilt in ontij dige kennisneming van allerlei slechte
hartsto-onten. Tal van kortzichtige ouders laten niet
temin toe, dat hun kinderen in den bioscoop pikante
liefdesgeschiedenissen zien.
Nu meene men niet, dat bier van overdrijving spra
ke is, dat het gehalte der films over 't algemeen zoo
slecht niet is. Over Alkmaar hebben we nog geen
voldoende gegevens. Die zullen hopelijk spoedig ver
zameld worden.
Daar is echter Amsterdam.
De beer Simon B. Stokvis, secretaris van het Co
mité tot bestrijding van bet bioscoopkwaad aldaar,
beeft een zeer belangrijk rapport gepubliceerd en
baar gezonden als „staal zonder waarde." Het brie-
venbakje dat Ingrid zeker op dat oogenblik voor papa
uitpakte, was een klein kunstwerk. Dat bad de bur-
gerleeraar ten minste beweerd. Tante Eddy dacht
die jongen heeft aanleg voor kunstenaar; bij was een
klein genie. Börries bad voor die talenten niet meer
dan een verachtelijk lachje over. Hij vond ze een
man onwaardig. D'at zijn broer in gymnastiek, zwem
men en paardrijden een van de zwaksten van de bri
gade was, stond stellig daarmede in verband. Het
liefst zou Haunsheinz schilder geworden zijn. Dat
durfde bij echter niet zeggen. Börries zou er hem
zeker mee geplaagd hebben, ook in bet bijzijn van zijn
kameraden en biji zou den spotnaam genie zeker
nooit weer kwijt geraakt zijn.
Het dienstpersoneel nam de geschenken mee en
verliet het voorhuis achter den predikant, die nog
verscheidene uitdeelingen moest bijwonen. De rent
meester en zijn vrouw dineerden op Kerstmis en op
den verjaardag van de gravin altijd op bet hoeren
huis. Het was bet eenige wat nog was overgebleven
van de aartsvaderlijke gewoonten. De nabijheid van
Berlijn maakte een inniger verhouding tusschen me
vrouw en haar onderhoorigen onmogelijk. Een klein
riddergoed als Rotholz, dat in den loop der zorge-
looze jaren eerst bet bosch, toen de pannebakkerij
had moeten afstaan, bracht nog geen twee procent op
an kon geen goede loonen betalen. Zoo was er vaak
behoefte aan dienstpersoneel, en zeer dikwijls veran
dering en ook op rentmeester en administrateur kon
men niet vast rekenen.
Men zou juist met den avondmaaltijd beginnen
de traditioneele karpers met bier en gestampt maan
zaad toen de brievenbesteller de laatste post
bracht. Et was een aangeteekeu.de brief voor Beate
uit Nieuw-York.
„Van Gwendoline?"
De broers kwamen vol belangstelMg nader. „Wel,
wat een massa postzegels! Kijk eens!" riep Börries,
terwijl Beate het ontvangbewijs toekende.
„Het is dubbele port", zei Beate.
hieruit blijkt, dat van de 840 films, die bij en zijn me
de-onderzoekers in 29 bioscoop-theaters tijdens een
Woensdag- en Zaterdagmiddag-voorstelling zagen,
meer dan de helft verderfelijk geacht werden,
meer dan de helft verderfelijk geacht werd.
plaatsen deze cijfers zooveel gunstiger zouden zijn,
vooral niet waar dezelfde films meestal op verschil
lende plaatsan vertoond worden.
't Bovengenoemde rapport bevat nog meer cijfers die
te denken geven. Bij een onderzoek op de scholen
bleek, dat van de ongeveer 30.000 ondervraagde kin
deren 68 pet. den bioscoop bezocht en daarvan 1/8 ge
regeld (minstens ééns per week), da rest zoo nu en
dan. Bijna V4 bezocht de voorstellingen 's avonds.
Merkwaardig is ook, dat vele onderwijzers na on
derzoek als oordeel der kinderen gaven: Drama's fijn,
rest niet veel bijzonders.
De Amsterdamsche ambtenaar der Kinderwetten
gaf in een gesprek met den beer Stokvis als zijn vas
te overtuiging te kennen, dat 70 pet. van de ruim
500 der onder zijn toezicht gestelde jongens tot ste
len gekomen waren om zich geld te verschaffen voor
bioscoopbezoek.
D'e bioscoop is in trek, overal en ook hier. Naar
me bleek bezocht b. v. in de laatste Kerstvacantie
meer dan de helft mijner klas een of meermalen den
bioscoop. Een van mijn leerlingen, die regelmatig
naar den bioscoop gaat, maakte verleden jaar met
zijn ouderen broer per fiets een uitstapje naar Am
sterdam. Zij waren er stellig nog niet vaak geweest
en in plaats van nu de stad te gaan bekijken, kropen
ze bij heerlijk zomerweer dadelijk in den bioscoop. Ie
der kunnen soortgelijke staaltjes uit zijn omgeving
bekend zijn.
En nu beeft Alkmaar z'n derde vaste bioscoop-the
ater gekregen. Alle drie zullen ze door lage prijzen
en „uitgezochte" filmis zooveel mogelijk publiek
trachten te trekken. Een stelt de entrée der kinder
voorstellingen reeds op 8 cent.
Moet bet bioscoopgevaar bier even verschrikkelijke
afmetingen aannemen als in Amsterdam?
We hopen van niet en meenen te mogen verwach
ten, dat gemeentelijke autoriteiten deze zaak van ge
noeg en dringend belang zul'len achten om baar spoe
dig onder oogen te zien en tijdig maatregelen te tref
fen.
En laten de ouders bedenken, dat er voor hun kin
deren zeer weinig goeds te leeren valt in den bios
coop, dat er voor hen veel kans op moreel nadeel,
geene op verstandelijke ontwikkeling bestaat, inte
gendeel het passief „ondergaan" der film, die slechts
kijken naar voor zich zel'f sprekende handelingen
vergt, veeleer geestelijke traagheid bevordert.
Waarlijk, een vrije middag ia beter in de heerlijke
omstreken, een avond beter met een goed boek be
steed.
B.
[Hoewel wij niet in alle opzichten met bovenstaan
de actueele beschouwingen kunnen meegaan en met
name gunstiger dan de inzender denken over hetgeen
de bioscoop voor kinderen kan zijn, en o. L zou
kunnen worden, indien er samenwerking bestond tus-
sehen bioscoop-ondernemers en paedagogen meef-
nen wij geen bezwaar te moeten maken tegen het ver
zoek om bet artikel aan bet hoofd van het blad te
plaatsen. Red. Alkm. Gt.].
EERSTE KAMER.
Bij de voortgezette algemeene beschouwingen o<ver
„Dubbel? Neen. Vijfmaal, zesmaal. Kijk eens,
voor elke twintig -gram buitenland&ehe port."
„Met de Duitisohe post zou bet goedkooper ge
weest zijn", zei tante Eddy.
Beate lachte. „Wat kunnen Gwendoline een paar
mark port schelen. Mr. Walker beeft haar toch v-oo-r
baar vertrek een biljet van duizend mark gezonden."
„Daar beeft ze toch de reis van moeten betalen?"
vroeg Haunsheinz.
„Neen,beelemaal niet. Op de HamburgAmerika-
lijn was alles al voor baar klaar. Verbeeld ja."
„Prachtig 1" Börries zuchtte.
Het gelakte couvert bevatte een brief van zestien
zij'djes aan Beate en nog vijf kortere briefjes: voor
papa, voor tante Etidy, voor Ingrid, voor Börries en
Haunsheinz.
„Zij weet niet, schrijft ze, waar wijl bet feest door
brengen", las Beate. „Iw moet alles verdoelen.
Nu, dat gaat gemakkelijk.Wij; hebben baar toch
wel geschreven, tante Eddy, dat Ingrid met papa
naar Wiesbaden is, is 't niet?"
„Zeker, met de Duitsche post", zei Börries, „dan
krijgt zij den brief pas vandaag."
Haunsheinz had zijn briefje open gedaan en barstte
in luid gejuich uit. Er was een fonkelnieuw biljet
van honderd mark in gesloten.
In een oogwenk bad Börries zijn- briefje openge
scheurd. Hier dezelfde verrassing.
Nu doorzocht ook Beate baar vier blaadjes. En
jawel, in het derde blaadje hetzelfde blauwe biljet.
„Wat een zegen 1" zei de gravin. Haar briefje
bevatte natuurlijk niet zulk een verrassing. Zij
staande de weinige hartelijke regels van Gwendoline
en drong er toen op aan, aan tafel te gaan. De gong
bad reeds tweemaal het signaal gegeven.
Op de wandeling naar de eetzaal tra-ch)tte ieder
noig -geen woordje uit Gwendoline's briefje te lezen,
Hoe kwam het meisje er bij'? Had zij- het geld -dat zij
niet gebruikt bad, dan niet aan Mr. Walker terug
moeten geven? Met gloeiende gezichten kwamen zij
aan tafel. Honderd mar-k honderd mark! Wat kon
d-e staatsbegrooting 1914 vroeg de beer van Kol
(S. D. A. P.) in verband met den weinig bemoedigen
den stand der financiën of geen staatsmonopolie kan
worden ingevoerd, voor de tabak b.v. Ook spreker
waarschuwde de Kamer zich niet tegen -den volkswil
met betrekking tot bet algemeen kiesrecht te verzet
ten.
De heer Van Houten (U.-L.)- verdedigde mi
nister Treub tegen de bestrijding van den beer Re-
gout. Spr. hoopte dat slechts losse bedreigingen ge
uit zijn.
De beer De Voa van Steenwijk (O.-H.)
achtte dit kabinet' -minder bedenkelijk dan een mi
nisterie-Bos met socialistische ministers.
Spr. is tegen een verbooging van de successierech
ten in de rechte lijn en verdedigde bet tarief.
Minister Oort van der Linden beant
woordde de verschillende sprekers» Hij ontkende,
dat gebleken is, dat de meerderheid' der kiezers rechts
is. Het ministerie gevoelt zi-eb wel lo® van de partij
en, doch niet van de meerderheid der Tweede Kamer.
De minister betoogde, dat bet algemeen kiesrecht
in overeenstemming is met den volkswil en bestreed
daarna den beer Regout met betrekking tot bet ont-
werp-Treub.
Spr. toont aan, dat onjuist is de opvatting van den
beer Regout, dat bet misbruik -met de wet koren -op
den molen was van den tegenwoordigen minister van
landbouw. Uitvoerig verdedigde spr. het optreden
van den minister.
Wat bet staatspensioen betreft, merkte spr. op, dat
de volkswil bier niet zoo -sterk sprak als voor alge
meen kiesrecht, bet hoofdpunt voor deze regeering.
W-el hebben de kiezers een meerderheid! in de Tweede
Kamer gebracht, die voorstander i® van staatspensi
oen.
Geforceerde bezuiniging op de defensieuitgaven
mag niet plaats hebben.
Minister Bertling beantwoordde de opmer
kingen over de financiën gemaakt» Hij zei o.m., dat
de regeering overtuigd is van de noodzakelijkheid tot
vervorming van het belasting-gebied der gemeenten.
De ontwerpen der vorige regeering zullen aan een
herziening onderworpen worden. Het bedrag, dat de
gemeenten voor de o-pcenten-inning aan het rijk beta
len, is gering. Intusschen wil spr., als zulks mogelijk
is, een hoffelijke houding tegenover de gemeenten in
overweging nemen.
't Is minister's bedoeling de meerdere belasting
uiet alleen uit de directe, maar ook uit de indirecte
belastingen te beffen. Spr. staat in 't algemeen niet
vijandig tegenover staatsmonopolies. Er zijn echter
groote bezwaren aan verbonden.
De beer Regout betreurde, dat minister Treub
bij de algemeene beschouwingen niet bet woord zal
voeren en vroeg hem dit alsnog te doen.
NED. ODFFICEEREN NAAR ALBANTë.
Bij Kon. besluit van 18 dezer is, met ingang van 24
dezer: a. aan den kapitein P. M. Sluys, van den ge-
neralen staf, toegevoegd aan den commandant der
Nieuwe Hollandscbe Waterlinie; aan de kapiteins J.
E. Snellen van Vollenhoven en H. J. L Kroon, res
pectievelijk van het 12de en het 13de regiment infan
terie; aan de kapiteins W. de Waal en H. J. Ver
buist, onderscheidenlijk van bet 1ste en het éde regi
ment veld-artillerie; aan d-en ritmeester L. Roelfse-
ma, adjudant van het 2de regiment huzaren; aan de
eerste-hiitenants J. H. Sar, van bet 9de regiment in
fanterie;
zoomede J. Doorman, J. Fabiu-s en O. de Jong, on-
men daar al niet voor koopen! Beate bad den brief
voor Ingrid tusschen de vingers betast. Het voelde
warempel aan, of er ook iets tusschen bet dunne pa
pier zat. Wat voor dwaasbeden zou Ingrid er mee
uithalen? Ze kocht misschien voor twintig mark
pralines. Wat wil zeggen: twee pond liet zij morgen
dadelijk voor zichzelf van Sairotti ko-men. Haunsheinz
droomde van een flinke klomp klei en echte boet&eer-
boutjes om een-s een boetseerwerk te probeeren.
Met Gwendoline had bij dikwijls voor de „Andante"
gestaan en de schoonheid van de ernstige gestalte be
wonderd. Als hem ooit in zijn leven zo-o iets geluk
te! Bömes trok aan zijn kleine snorretje. Hij dacht
over zoo iets als een heimelijk bezoek in burgerklee-
ren aan bet theater „Metropoli".
Aan .tafel werd natuurlijk over niets andere gespro
ken dan over bet sprookjesachtige geluk dat Gwendo
line ten deel gevallen was. Zij gunden bet baar al
len, zeker. Maar dit eene kon tante Eddy toch niet
ontveinzen: als bet lot Beate ten deel gevallen was
- die zou daar ginds to-cb beel wat meer opgang ge
maakt bebben dan bet Gwendoline ooit zou -geluk
ken. Gwendoline was een best kind maar veel te
bescheiden, te kiescb, te sentimenteel. Trouwens,
dat bewezen haar brieven ook.
Toen zij eindelijk beel alleen waren en in de hall
op de leeren divan hadden plaats genomen, die tus
schen bet harmonium en de trap stond en bij het le
ven van den graaf getuige was geweest van menige
kolossale bowl, konden ze rustig lezen. Beate las
hier en daar een passage voor. Gwendoline bad den
brief met lange tus-schenpo-ozen geschreven. Het
gedeelte dat handelde over -de reis tot Cherbourg,
sloeg Beate eerst over. De kennismaking met mr.
Walker interesseerde baar veel meer.. Tante Elddy
wou graag den geheejen brief in zijn vollen samen
hang lezen. Het schrift van Gwendoline was haar
een gruwel; daarom moest Haunsheinz hem voorle
zen.
(Woedt vervolgd.)
