DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
BLOOKERS
CACAO,
Luxe Iftilid™ te lui,
Adres: JAC. MET.
Stedelijk Museum.
Honderd en zestiende jaargang.
1914
WOENSDAG
1 J TJLI.
Ha den moord.
DAALDERS
)eze Courantwordt eiken avondbehalve op Zon- en
estdagen uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
/<-or Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk fl.—
Afzondet lijke nummers 3 Cents
Telefoonnummer 3.
Groote
Prijs der gewone advertentiën s
Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat.
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V, Boek- en Handelsdrukkerij
v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
de prijs ls laag,
de cacao Is best,
de verpakking ls eenvoudig.
I schelijk gedoe. Maar ook de daden van opgescho
ten jongens kunnen vérstrekkende politieke gevolgen
hebben
Kostelooze bezichtiging op ZONDAG 5
JULI a.s., 's namiddags van 1 tot 3 uur.
Ingang Breedstraat.
Kinderen beneden de 12 Jaar worden
niet toegelaten, van 12 tot 16 jaar slechts
onder geleide.
In de lokalen mag niet gerookt worden.
ALKMAAR, 1 Juli.
Bar gaat het toe in Serajewo, de stad, welke een
bevolking telt van 40.000 inwoners, voor een derde
airistenen, voor een derde Joden en voor een derde
Mohammedanen. De Serviërs hebben er geen leven
en de stad ziet blijkens de berichten uit, alsof zij
door een aardbeving werd geteisterd.
Onwillekeurig wordt men bij bet lezen van de be
richten over de ernstige onlusten, herinnerd aan een
gebeurtenis welke, bijna drie eeuwen geleden plaats
vond en waarbij ook het Habsburgsche huis ten
nauwste betrokken was. Wij bedoelen de opstanden
in Boheme, welke hun hoogtepunt bereikten in den
bekenden vensterval van Praag (twee keizerlijke
stadhouders werden, naar het heette volgens een oude
Boheemsche gewoonte, In 1618 uit het venster ge
worpen, evenals e engeheimschrijver, die later in den
adelstand werd verheven met den titelVon I io-
henfall). Die opstanden hebben bet begin van den
Dertigjarigen Oorlog gevormd.
Thans wordt er hoe langer hoe duidelijker gespro
ken van het bestaan ecner Servische samenzwering.
Men wijst er op, dat er eigenlijk sinds 1909 reeus in
de Zuid-Slavonische landen herhaaldelijk moorden
zijn voorgekomen, dat de moordenaars in de Servi
sche bladen als nationale helden werden vereerd,
door Servische officiersvereenigingen als martelaren
werden gehuldigd.
En thans slaan de Servische bladen over het ge
heel een zeer merkwaardigen toon aan. Zij noemen
het notabene een uitdaging der Servische bevolking
in Bosnië en ook in Servië, dat aartshertog Frans
Ferdinand zijn bezoek aan Serajewo juist heeft ge
bracht op den dag, waarop alle Serviërs den histo-
rischen veldslag op het Merelveld herdenken. De
Oostenrijksch-Hongaarsche regeering had volgens
hen rekening moeten houden met de gevoelens der
Serviërs in Bosnië, die op zulk een dag naar veree-
niging met Servië smachten, en treuren omdat hun
land tot Oostenrijk-Hongarije behoort 1
Dergelijke uitlatingen zijn in hooge mate bedenke-
lijk. Zij worden onder de bestaande tragische om-
standigheden niet anders gedaan dan bij een nationa
listische overspanning. Wij gieenen dat het bestaan
dezer overspanning niet te loochenen valt. Dc Groot-
Servische beweging is er de schuld van. De dubbele
moord te Serajewo is van die beweging het gevolg.
En de leiders en verleiders! van die beweging
durven nu zoowaar nog schrijven van een Oostennjk-
sche uittarting! Zij trachten de verantwoordelijk
heid van de misdaad tevergeefs overigens van
zich af te schuiven, maar tegelijkertijd prikkelen zij
nog weer opnieuw de hartstochten. Zij vemc en
een gevaarlijk bedrijf. Misschien gaan de oogen
van chauvinisten in de Westersche landen open,
wanneer zij thans vernemen, tot welke, ook al zijn net
niet gewilde, daden de consequenties van nationalis
tische overspanningen leiden. Intusschen men
zit voor het oogenblik met de Servische overspanning.
En men weet niet, waartoe zij nog verder leiden kan.
Kort na den aanslag op den aartshertog, werd ra
het station Alipasjin Most bij Sarajewo een aantal
exemplaren van een vliegend blaadje uit den trein
geworpen, waarop stond te lezen: „Heden wer
Frans Ferdinand, de troonopvolger, vermoord, bin
nen twee dagen gaat keizer Frans Jozef eraani eni dan
komen koning Peter en kroonprins Alexander om de
onderdrukt - Serviërs in deze landen te bevrijden.
adje hadden verspreid, kon men niet te
v/eten komen, ofschoon de trein dadelijk werd door-
Z°Nu zal niemand de Servische verantwoordelijke
staatslieden aansprakelijk stellen voor zulk onmen-
DE DOUDLN.
z.ondagavouü eil uur kwam tie kapper van den
troonopvolger naar Huize terug. Hij was in den loop
van den dag in den konak ontboden om van de beide
j lijken een doodenmasker te helpen maken Hij vertel
de, dat hij den indruk, die deze moeilijkste arbeid van
zijn leven op hem gemaakt had, nooit zou kunnen ver
heien. Hij had drie militaire artsen drie uur lang ge-
I üolpeu om aan de gezichten alle uoodige vooibeieid-
selen te treffen voor het maken van het doodenmas
ker, en hij kon nog niet gelooven, dooden te hebben
behand,eld.
De aartshertog heeft nog de ernstige uitdrukking
op het gelaat; men kan veronderstellen, dat hij nog ui
het laatste oogenblik de ongerustheid voelde, welke
hij kort voor zijn dood uitte. Het voorhoofd is ge
rimpeld, de gelaatsuitdrukking draagt den rustigen
ernst, welke den aartshertog, op enkele oogenblikken
na, steeds kenmerkte. -
liet gelaat der hertogin van Hohenberg vertoont
nog het laatste glimlachje, waarmee ze zich, over
haar stervenden man gebogen, tot het publiek wend-
de, terwijl de moordende kogel haar trof. De helden-
moed, welke de hertogin in dit laatste oogenblik
toonde, is nog op haar gelaat zichtbaar gebleven.
HET VERVOER DER LIJKEN,
Te Serajewo stonden de lijkkisten Maandag op de
eerste verdieping van den konak, in een kamer waar
van de wanden met krip zijn behangen. Officieren,
gendarmes en hofbedienden hadden des nachts aan
beide zijden van de baar, waar brandende kaarsen om
heen stonden en die met lauwertakken was bedekt de
wacht gehouden. De kamer lag vol kransen. Des
avonds om 6 uur werden de kisten opnieuw gezegend,
waarbij den soldaten, die voor den konak stonden op
gesteld, baden.
Terwijl de militaire kapel het volkslied speelde,
weiden de kisten door onderofficieren en soldaten van
hef 84ste regiment infanterie naar beneden gedragen
en op den lijkwagen gezet.
Toen de stoet zich in beweging stelde, speelde de
militaire muziek een treurmarsch en donderden er 24
kanonschoten.
Een groote menigte menschen was samengestroomd
en liet met ontbloot hoofd den stoet voorbij trekken.
Om half zeven kwam de stoet aan het station.
Om zes uur Dinsdagmorgen kwam te Metkovitsj
met den hoftrein van Serajewo, het stoffelijk omhulsel
van wijlen aartshertog Franz Ferdinand en zijn gema
lin aan. Soldaten, schoolkinderen en eene groote me
nigte stond langs den weg geschaard.
Alle huizen hadden zwarte vlaggen uitgestoken,
de lantaarns waren omfloerst, en de schepen heschen
ten teeken van rouw de vlaggen halfstok.
Na de zegening werden de lijkkisten aan boord van
het jacht „Dalmat" gebracht, dat langzaam de Naren-
ta afvoer.
De gouverneur van Dalmatië, het hof en de geeste
lijkheid, bevonden zich aan boord.
Na de zegening werden de lijkkisten, onder ge
dempt tromgeroffel aan boord van het jacht „Dal
mat" gebracht, dat langzaam de Narenta afvoer.
De kist van den aartshertog werd met de oorlogs-
vlag en de hertogelijke standaard bedekt, die der
hertogin met de krijgsvlag. Van alle kanten werden
bloemen en lauwerkransen aan de kisten gehecht.
In alle plaatsen langs de Narenta-oever, was de
geheele bevolking en de schooljeugd opgesteld.
Mannen en vrouwen hielden brandende kaarsen vast.
Toen het schip naderde, knielden allen neer, terwhl
de geestelijkheid onder het luiden der klokken de
voorbijvarende lijkstoet zegenden.
De Viribus Unitis", die in de Narentabaai lag, los
te 19 schoten toen de „Dalmat" in het gezicht kwam.
De lijkkisten werden met groote plechtigheid aan
boord van het oorlogsschip gebracht, dat daarna in
de richting van Triest vertrok.
DE BEGRAFENIS.
Bii de begrafenis van den aartshertog en de herto
gin zal van de vreemde vorsten slechts keizer wil
helm van Duitschland, als vriend van den Oosten-
rijkschen keizer en den vennoorden troonopvolger,
tegenwoordig zijn. Van de andere staten zullen
slechts de gezanten aanwezig zijn, om keizer Frans
Jozef te sparen.
DE LEVENSVERZEKERING VAN
FRANS FERDINAND.
Het Prager Tageblatt meldt, dat de troonopvolger
bij een Nederlandsche maatschappij zijn leven voor
30 millioen en dat van zijn gemalin voor 15 millioen
gulden verzekerd had.
De „Tel." teekent hierbij aan. vi
Wij hebben ons tot verscheidene groote Nederland
sche maatschappijen gewend, om een bevestiging van
het bericht betreffende door aartshertog Franz Eerdi-
J nand in ons land gesloten levensverzekering te ver-
knjugemeen achtte men het in den vorm, zooals het
ons door Reuter verstrekt werd, onjuist Zelfs trekt
men het in twijfel, of er een enkele Nederlandsche
maatschappij zou zijn, die een verzekering tot een
dergelijk hoog bedrag zou afsluiten. Onmogelijk is
dit echter niet, hoewel de betrokken maatschappij zich
dan in ieder geval door een reeks herverzekeringen
gedekt zal hebben.
Volgens de Haagsche Ct. zou de vermoorde aarts
hertog verzekerd zijn geweest bij de levensverzeke:
ring-maatschappij Dordrecht, welke maatschappij
een agentschap te Weenen heeft.
DL MOORDENAARS.
Nedielko Cabnnovie, de man, die den eersten aan
slag pleegde, was, naar verluidt, om zijn anarchisti-
seue deukoeeiden en als onruststoker bekend. Hij
ueelt toi voor 2U dagen te Belgrado vertoefd, waar hij
na den oonog zich had gevestigd en waar hij bij de
staatsdrukkerij werkzaam was.
Gavrtio Princip, de moordenaar, heeft eveneens tot
vóór korten üjd te Belgrado gewoond. Tijdens den
oorlog had hij zich als vrijwilliger aangemeld, doch
was niet aangenomen.
Daarna had hij Belgrado verlaten doch was er na
Kerstmis van het vorige jaar teruggekeerd. Hij be
zocht er een tijdlang 't gymnasium, verliet toen Bel
grado nagenoeg terzelfder tijd als Cabrinovic, doch
langs een anderen weg.
Princip was een in zich zelf gekeerd, zenuwachtig
jongmensch. Hij studeerde goed en ging veel om
met uit Bosnië en Herzegowina afkomstige jongelui,
den laatsten tijd ook met Cambrinovie.
Hij koesterde socialistische denkbeelden. Sedert zijn
kindsheid was hij met Cambrinovie bevriend geweest.
Beiden hadden Servië willen verlaten, omdat zij er,
ofschoon zij zich voor geestdriftige Serviërs uitgaven,
niet zoo warm waren ontvangen als zij gehoopt en
verwacht hadden.
Beiden volharden in hun cynische houding. Zij
leggen niet het minste berouw aan den dagzij schij
nen veeleer verheugd dat hun daad is gelukt. Op de
meeste vragen weigeren zij te antwoorden. Zij beken
nen echter, de bommen uit Belgrado te hebben ont
vangen, naar zij zeggen van twee komitadzji's. Even-
eens bekennen zij dat zij met elkaar in overleg hebben
gehandeld. De afspraak was, dat, indien de-, aanslag
van den een mislukte, de ander zijn werk zou vol
tooien.
EEN SAMENZWERING?
Tot dusverre ondernomen aanhoudingen en huis-
zoekingeu hebben tot gevolg gehad, dat de overheid
hoe langer hoe meer versterkt wordt in haar vermoe
den, dat de aanslag het gevolg is van een Servische
samenzwering. Zelfs worden geruchten verspreid,
oat men weldra den bekenden Servischen politicus
Jeftanowitsch zal arresteeren. Hij is een der rijkste
mannen van Bosnië en was voor de annexatie het
hoofd van een antidynastische Servische partij. Hij
is ook eigenaar van het hotel „Europa," waartegen,
zooals men weet, de woede der niet-Servische bevol
king van Serajewo zich in de eerste plaats keerde.
BETOOGINGEN.
De tegen de Serviërs gerichte betoogingen te Sera
jewo hebben tien uur geduurd. Het Hotél Euiopa,
de drukkerijen van drie Servische dagbladen werden
geplunderd en vernield. Een groot aantal Serviërs
hebben Bosnië verlaten. Pusara, een journalist, i3
gevangen genomen; hij wordt beschuldigd de poging
tot ontvluchting van Princip na den aanslag begun
stigd te hebben. Er zijn meer dan honderd verdachten
gevangen genomen.
De opgewonden menigte bedreef overal buitenspo
righeden. De betoogers, meestal Mohammedanen van
den minderen stand, gingen hevig te keer. Het aantal
koffiehuizen, winkels en particuliere woningen, waar
alles kort en klein geslagen werd, moet meer dan 200
bedragen. De menigte gedroeg zich als razend en de
politie was machteloos. In den loop van den middag
trok een troep er op uit om winkels te plunderen, die
behoorden aan de drie gebroeders Jowitsits. Een
van de broeders vuurde een schot af, dat een man
doodde. De broeders vluchtten, maar werden door de
menigte vervolgd en erg mishandeld. Om vijf uur
's middags werd de staat van beleg afgekondigd door
politieke beambten, die van hoornblazers vergezeld
waren.
Bij een rit door de stad, zegt een der corresponden
ten, krijgt men een verschrikkelijken indruk van de
verwoestingen, die aangericht zijn. Men rijdt letter
lijk over glasscherven, die hier en daar een voet hoog
op de straat liggen. Men komt vele huizen voorbij,
die door de woedende bevolking bijna afgebroken
zijn Van enkele huizen steken nog alleen de muren
omhoog, al wat er binnen is, is vernield. De winkels
en de drukkerijen van 3 Servische dagbladen werden
zijn uitgehaald en de voorraden liggen op straat.
Als men niet beter wist, zou men denken, dat een
aardbeving de stad geteisterd had. De politie was
tegenover de woede van de volksmenigte te zwak en
de soldaten keeren eerst des middags van het oefe-
ningsterrein terug.
Men ziet massa's linnengoed, lederwaren en levens
middelen op straat liggen. Een afgrijselijk schouw
spel bood een magazijn van doodkisten, dat door de
betoogers verwoest werd. De doodkisten lagen ver
nield op straat. De politie was machteloos tegenover
deze volkswoede en de militairen keerden eerst in den
namiddag van het oefeningsterrein in de stad terug.
Thans, na de afkondiging van den staat van beleg, is
de rust hersteld.
Ook te Agram heeft groote opgewondenheid ge-
heerscht. Te Trawnik is eveneens tegen de Serviërs
betoogd. Toen de betoogers in de Servische school
de ruiten inwierpen, schoot de pope uit de school op
hen Een betooger is gewond. De pope, die door de
menigte haast gelyncht werd, is gevangen genomen.
IN DEN KROATISCHEN LANDDAG.
Het rouwbetoon van den Kroatischen Landdag is
door rumoerige tooneelen gestoord. De president is
een Serviër en de medeleden der Kroatische partij be
sloten, den president niet toe te staande de rouwrede
te houden. Gedurende de rede van den voorzitter
riep een lid, zich wendend tot de Servisch-Kroatische
coalitie: „Hebt ge ook bommen meegebracht? Weg
met de moordenaars!"
De president was genoodzaakt de zitting te schor
tegen billijk tarief.
Oarrosserlefiibrlkftiil. Telefoon 572.
dag was
sen.
Na een stormachtige zitting, die verscheidene uren
had geduurd, gelukte het eindelijk den president het
adres van rouw voor te lezen, dat werd aangenomen
onder luid geschreeuw van de Kroatische partij.
Men riep den president toe: «Wilt ge alles voor
een opstand voorbereiden? Gij zijt hoogverraders,
ge staat hier onder de aanklacht voor het geheele
volk!"
EEN ANECDOTE VAN DE HERTOGIN.
De hertogin van Hohenberg hield bizonder veel
van het opvoeden van vogels.
Ook was ze zeer godvruchtig, evenals haar man, en
zij liet steeds hooggeplaatste geestelijken uit het kei
zerrijk naar Konopischt komen. De bisschop Mars
hall hield er meermalen lang verblijf. Nooit verzuim
de de gastvrouw van Konopischt een mis en ze ver
langde, dat iedereen die met haar bijwoonde.
Een Weensch veearts was eens naar Konopischt
ontboden om eenige bizondere kippen, die ziek ge
worden waren, te behandelen, en nadat hij raad ge
geven had, wilde hij den volgenden dag weer naar
Weenen terugkeeren, doch die volgende
een Zondag.
Denzelfden avond kwam een dienaar der hertog
om den veearts opmerkzaam te maken op het feit,
dat hij niet de mis zou kunnen bijwonen, wanneer hij
bij zijn besluit bleef, den volgenden ochtend te ver
trekken. Om zich uit de moeilijkheid te redden zei
de veearts dat hij had gedacht te Gmünd zijn gods
dienstige plichten te vervullen.
De dienaar vertrok, doch om na eenige oogenblik
ken terug te komen bij den veearts, die intusschen
reeds naar bed was gegaan: „De prinses," verklaar
de de dienaar, „heeft in de reisgids gekeken en heeft
gevonden, dat u in Gmünd veel te laat voor de mis
zoudt komen; maar ze heeft den kapelaan verzocht de
mis een uur voor het vertrek van uw trein te lezen."
BINNENLAND.
ABSENTEÏSME DER
TWEEDE KAMERLEDEN.
In de Maandag gehouden vergadering der R. K.
Centrale Kiesvereeniging in het district Bodegraven,
werd, meldt de Maasbode, op voorstel der R. K.
Kiesvereeniging te Woerden besloten aan de R. K.
Kamerleden een schrijven te richten ten einde het veel
vuldig absenteïsme der rechtsche Kamerleden tegen te
paan.
KAPITEIN REIMERS.
Aan het departement van Oorlog is een telegram
ontvangen uit Valona, van kapitein De Jongh, mel
dende, dat de kapitein Reimers nog altijd te Elbassam
is; dat de wond van weinig beteekenis is en dat de
controle-commissie beweert, dat de behandeling goed
GENERAAL DE VEER.
Generaal de Veer is van zijn verlof te Durazzo te
ruggekeerd.
KAPITEIN SAR.
De kapitein der Albaneesche gendarmerie, Sar, die,
zooals wij reeds berichtten, wegens gezondheidsrede
nen met verlof van Durazzo naar Nederland is ver
trokken, is gisteren te 's-Gravenhage bij zijn ouders
aangekomen.
DE NOORD-BRABANT.
De Nederlandsche kruiser Noord-Brabant k Du
razzo aangekomen.
DE MOORD TE SERAJEWO.
De Oostenrijksch-Hongaarsche gezant in den Haag,
baron Giskra, ontvangt nog steeds van de diplomatie
en autoriteiten vele blijken van deelneming.
De groothertogin van Luxemburg, bij wier hof de
gezant mede geaccrediteerd is, heeft hem een telegram
van deelneming gezonden.
Op den dag der begrafenis van de aartshertog-troon
opvolger, zal vanwege de legatie vermoedelijk in de
kerk van den H. Jacobus in Den Haag een plechtige
mis voor de zielerust van den aartshertog opgedragen
worden.
Gemengd nieuws.
EEN ERGERLIJKE ONBESCHEIDENHEID.
De Nieuwe Courant schrijft:
Onder de telegrammen in de Java-Bode en het
Bat. Nbl. vinden wij onder dagteekening Den Haag
29 Mei een uittreksel uit het rapport der Staatscom
missie betreffende het evenredig kiesrecht.
De Nederlandsche bladen werden eerst den 11 en
Juni in de gelegenheid gesteld, een overzicht van den
inhoud te geven. Naar ons bleek, werd het rapport
denzelfden dag aan de Kamerleden gezonden.
Het eigenaardige fiet doet zich dus voor, dat het
publiek in Indië twaalf dagen vóór de Kamerleden
en het publiek in Nederland heeft kunnen kennisne
men van een van regeeringswege, op een bepaalden
datum gepubliceerd staatsstuk.
Er moet hier een ergerlijke onbescheidenheid heb
ben plaatsgehad.
OOST-FLORES.
Men seint nader uit Batavia aan de N. R. Crt.:
Vijfhonderd mannen van Lewingo (Oost Flores)
hebben een troepje van elf gewapende politiediena
ren, onder commando van den sergeant Marks, over-
ALRMAARSCHE COURANT.
■tas
i 1 1 1 1 mmnr iiroor.
IV. OCX t*J V. »Y v j1