DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN. BLOOKERS CACAO, Luxe Iftilid™ te lui, Adres: JAC. MET. Stedelijk Museum. Honderd en zestiende jaargang. 1914 WOENSDAG 1 J TJLI. Ha den moord. DAALDERS )eze Courantwordt eiken avondbehalve op Zon- en estdagen uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden /<-or Alkmaar f 0,80; franco door het geheele Rijk fl.— Afzondet lijke nummers 3 Cents Telefoonnummer 3. Groote Prijs der gewone advertentiën s Per regel f 0,10. Bij groote contracten rabat. letters naar plaatsruimte. Brieven franco aan de N. V, Boek- en Handelsdrukkerij v/h. HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9. de prijs ls laag, de cacao Is best, de verpakking ls eenvoudig. I schelijk gedoe. Maar ook de daden van opgescho ten jongens kunnen vérstrekkende politieke gevolgen hebben Kostelooze bezichtiging op ZONDAG 5 JULI a.s., 's namiddags van 1 tot 3 uur. Ingang Breedstraat. Kinderen beneden de 12 Jaar worden niet toegelaten, van 12 tot 16 jaar slechts onder geleide. In de lokalen mag niet gerookt worden. ALKMAAR, 1 Juli. Bar gaat het toe in Serajewo, de stad, welke een bevolking telt van 40.000 inwoners, voor een derde airistenen, voor een derde Joden en voor een derde Mohammedanen. De Serviërs hebben er geen leven en de stad ziet blijkens de berichten uit, alsof zij door een aardbeving werd geteisterd. Onwillekeurig wordt men bij bet lezen van de be richten over de ernstige onlusten, herinnerd aan een gebeurtenis welke, bijna drie eeuwen geleden plaats vond en waarbij ook het Habsburgsche huis ten nauwste betrokken was. Wij bedoelen de opstanden in Boheme, welke hun hoogtepunt bereikten in den bekenden vensterval van Praag (twee keizerlijke stadhouders werden, naar het heette volgens een oude Boheemsche gewoonte, In 1618 uit het venster ge worpen, evenals e engeheimschrijver, die later in den adelstand werd verheven met den titelVon I io- henfall). Die opstanden hebben bet begin van den Dertigjarigen Oorlog gevormd. Thans wordt er hoe langer hoe duidelijker gespro ken van het bestaan ecner Servische samenzwering. Men wijst er op, dat er eigenlijk sinds 1909 reeus in de Zuid-Slavonische landen herhaaldelijk moorden zijn voorgekomen, dat de moordenaars in de Servi sche bladen als nationale helden werden vereerd, door Servische officiersvereenigingen als martelaren werden gehuldigd. En thans slaan de Servische bladen over het ge heel een zeer merkwaardigen toon aan. Zij noemen het notabene een uitdaging der Servische bevolking in Bosnië en ook in Servië, dat aartshertog Frans Ferdinand zijn bezoek aan Serajewo juist heeft ge bracht op den dag, waarop alle Serviërs den histo- rischen veldslag op het Merelveld herdenken. De Oostenrijksch-Hongaarsche regeering had volgens hen rekening moeten houden met de gevoelens der Serviërs in Bosnië, die op zulk een dag naar veree- niging met Servië smachten, en treuren omdat hun land tot Oostenrijk-Hongarije behoort 1 Dergelijke uitlatingen zijn in hooge mate bedenke- lijk. Zij worden onder de bestaande tragische om- standigheden niet anders gedaan dan bij een nationa listische overspanning. Wij gieenen dat het bestaan dezer overspanning niet te loochenen valt. Dc Groot- Servische beweging is er de schuld van. De dubbele moord te Serajewo is van die beweging het gevolg. En de leiders en verleiders! van die beweging durven nu zoowaar nog schrijven van een Oostennjk- sche uittarting! Zij trachten de verantwoordelijk heid van de misdaad tevergeefs overigens van zich af te schuiven, maar tegelijkertijd prikkelen zij nog weer opnieuw de hartstochten. Zij vemc en een gevaarlijk bedrijf. Misschien gaan de oogen van chauvinisten in de Westersche landen open, wanneer zij thans vernemen, tot welke, ook al zijn net niet gewilde, daden de consequenties van nationalis tische overspanningen leiden. Intusschen men zit voor het oogenblik met de Servische overspanning. En men weet niet, waartoe zij nog verder leiden kan. Kort na den aanslag op den aartshertog, werd ra het station Alipasjin Most bij Sarajewo een aantal exemplaren van een vliegend blaadje uit den trein geworpen, waarop stond te lezen: „Heden wer Frans Ferdinand, de troonopvolger, vermoord, bin nen twee dagen gaat keizer Frans Jozef eraani eni dan komen koning Peter en kroonprins Alexander om de onderdrukt - Serviërs in deze landen te bevrijden. adje hadden verspreid, kon men niet te v/eten komen, ofschoon de trein dadelijk werd door- Z°Nu zal niemand de Servische verantwoordelijke staatslieden aansprakelijk stellen voor zulk onmen- DE DOUDLN. z.ondagavouü eil uur kwam tie kapper van den troonopvolger naar Huize terug. Hij was in den loop van den dag in den konak ontboden om van de beide j lijken een doodenmasker te helpen maken Hij vertel de, dat hij den indruk, die deze moeilijkste arbeid van zijn leven op hem gemaakt had, nooit zou kunnen ver heien. Hij had drie militaire artsen drie uur lang ge- I üolpeu om aan de gezichten alle uoodige vooibeieid- selen te treffen voor het maken van het doodenmas ker, en hij kon nog niet gelooven, dooden te hebben behand,eld. De aartshertog heeft nog de ernstige uitdrukking op het gelaat; men kan veronderstellen, dat hij nog ui het laatste oogenblik de ongerustheid voelde, welke hij kort voor zijn dood uitte. Het voorhoofd is ge rimpeld, de gelaatsuitdrukking draagt den rustigen ernst, welke den aartshertog, op enkele oogenblikken na, steeds kenmerkte. - liet gelaat der hertogin van Hohenberg vertoont nog het laatste glimlachje, waarmee ze zich, over haar stervenden man gebogen, tot het publiek wend- de, terwijl de moordende kogel haar trof. De helden- moed, welke de hertogin in dit laatste oogenblik toonde, is nog op haar gelaat zichtbaar gebleven. HET VERVOER DER LIJKEN, Te Serajewo stonden de lijkkisten Maandag op de eerste verdieping van den konak, in een kamer waar van de wanden met krip zijn behangen. Officieren, gendarmes en hofbedienden hadden des nachts aan beide zijden van de baar, waar brandende kaarsen om heen stonden en die met lauwertakken was bedekt de wacht gehouden. De kamer lag vol kransen. Des avonds om 6 uur werden de kisten opnieuw gezegend, waarbij den soldaten, die voor den konak stonden op gesteld, baden. Terwijl de militaire kapel het volkslied speelde, weiden de kisten door onderofficieren en soldaten van hef 84ste regiment infanterie naar beneden gedragen en op den lijkwagen gezet. Toen de stoet zich in beweging stelde, speelde de militaire muziek een treurmarsch en donderden er 24 kanonschoten. Een groote menigte menschen was samengestroomd en liet met ontbloot hoofd den stoet voorbij trekken. Om half zeven kwam de stoet aan het station. Om zes uur Dinsdagmorgen kwam te Metkovitsj met den hoftrein van Serajewo, het stoffelijk omhulsel van wijlen aartshertog Franz Ferdinand en zijn gema lin aan. Soldaten, schoolkinderen en eene groote me nigte stond langs den weg geschaard. Alle huizen hadden zwarte vlaggen uitgestoken, de lantaarns waren omfloerst, en de schepen heschen ten teeken van rouw de vlaggen halfstok. Na de zegening werden de lijkkisten aan boord van het jacht „Dalmat" gebracht, dat langzaam de Naren- ta afvoer. De gouverneur van Dalmatië, het hof en de geeste lijkheid, bevonden zich aan boord. Na de zegening werden de lijkkisten, onder ge dempt tromgeroffel aan boord van het jacht „Dal mat" gebracht, dat langzaam de Narenta afvoer. De kist van den aartshertog werd met de oorlogs- vlag en de hertogelijke standaard bedekt, die der hertogin met de krijgsvlag. Van alle kanten werden bloemen en lauwerkransen aan de kisten gehecht. In alle plaatsen langs de Narenta-oever, was de geheele bevolking en de schooljeugd opgesteld. Mannen en vrouwen hielden brandende kaarsen vast. Toen het schip naderde, knielden allen neer, terwhl de geestelijkheid onder het luiden der klokken de voorbijvarende lijkstoet zegenden. De Viribus Unitis", die in de Narentabaai lag, los te 19 schoten toen de „Dalmat" in het gezicht kwam. De lijkkisten werden met groote plechtigheid aan boord van het oorlogsschip gebracht, dat daarna in de richting van Triest vertrok. DE BEGRAFENIS. Bii de begrafenis van den aartshertog en de herto gin zal van de vreemde vorsten slechts keizer wil helm van Duitschland, als vriend van den Oosten- rijkschen keizer en den vennoorden troonopvolger, tegenwoordig zijn. Van de andere staten zullen slechts de gezanten aanwezig zijn, om keizer Frans Jozef te sparen. DE LEVENSVERZEKERING VAN FRANS FERDINAND. Het Prager Tageblatt meldt, dat de troonopvolger bij een Nederlandsche maatschappij zijn leven voor 30 millioen en dat van zijn gemalin voor 15 millioen gulden verzekerd had. De „Tel." teekent hierbij aan. vi Wij hebben ons tot verscheidene groote Nederland sche maatschappijen gewend, om een bevestiging van het bericht betreffende door aartshertog Franz Eerdi- J nand in ons land gesloten levensverzekering te ver- knjugemeen achtte men het in den vorm, zooals het ons door Reuter verstrekt werd, onjuist Zelfs trekt men het in twijfel, of er een enkele Nederlandsche maatschappij zou zijn, die een verzekering tot een dergelijk hoog bedrag zou afsluiten. Onmogelijk is dit echter niet, hoewel de betrokken maatschappij zich dan in ieder geval door een reeks herverzekeringen gedekt zal hebben. Volgens de Haagsche Ct. zou de vermoorde aarts hertog verzekerd zijn geweest bij de levensverzeke: ring-maatschappij Dordrecht, welke maatschappij een agentschap te Weenen heeft. DL MOORDENAARS. Nedielko Cabnnovie, de man, die den eersten aan slag pleegde, was, naar verluidt, om zijn anarchisti- seue deukoeeiden en als onruststoker bekend. Hij ueelt toi voor 2U dagen te Belgrado vertoefd, waar hij na den oonog zich had gevestigd en waar hij bij de staatsdrukkerij werkzaam was. Gavrtio Princip, de moordenaar, heeft eveneens tot vóór korten üjd te Belgrado gewoond. Tijdens den oorlog had hij zich als vrijwilliger aangemeld, doch was niet aangenomen. Daarna had hij Belgrado verlaten doch was er na Kerstmis van het vorige jaar teruggekeerd. Hij be zocht er een tijdlang 't gymnasium, verliet toen Bel grado nagenoeg terzelfder tijd als Cabrinovic, doch langs een anderen weg. Princip was een in zich zelf gekeerd, zenuwachtig jongmensch. Hij studeerde goed en ging veel om met uit Bosnië en Herzegowina afkomstige jongelui, den laatsten tijd ook met Cambrinovie. Hij koesterde socialistische denkbeelden. Sedert zijn kindsheid was hij met Cambrinovie bevriend geweest. Beiden hadden Servië willen verlaten, omdat zij er, ofschoon zij zich voor geestdriftige Serviërs uitgaven, niet zoo warm waren ontvangen als zij gehoopt en verwacht hadden. Beiden volharden in hun cynische houding. Zij leggen niet het minste berouw aan den dagzij schij nen veeleer verheugd dat hun daad is gelukt. Op de meeste vragen weigeren zij te antwoorden. Zij beken nen echter, de bommen uit Belgrado te hebben ont vangen, naar zij zeggen van twee komitadzji's. Even- eens bekennen zij dat zij met elkaar in overleg hebben gehandeld. De afspraak was, dat, indien de-, aanslag van den een mislukte, de ander zijn werk zou vol tooien. EEN SAMENZWERING? Tot dusverre ondernomen aanhoudingen en huis- zoekingeu hebben tot gevolg gehad, dat de overheid hoe langer hoe meer versterkt wordt in haar vermoe den, dat de aanslag het gevolg is van een Servische samenzwering. Zelfs worden geruchten verspreid, oat men weldra den bekenden Servischen politicus Jeftanowitsch zal arresteeren. Hij is een der rijkste mannen van Bosnië en was voor de annexatie het hoofd van een antidynastische Servische partij. Hij is ook eigenaar van het hotel „Europa," waartegen, zooals men weet, de woede der niet-Servische bevol king van Serajewo zich in de eerste plaats keerde. BETOOGINGEN. De tegen de Serviërs gerichte betoogingen te Sera jewo hebben tien uur geduurd. Het Hotél Euiopa, de drukkerijen van drie Servische dagbladen werden geplunderd en vernield. Een groot aantal Serviërs hebben Bosnië verlaten. Pusara, een journalist, i3 gevangen genomen; hij wordt beschuldigd de poging tot ontvluchting van Princip na den aanslag begun stigd te hebben. Er zijn meer dan honderd verdachten gevangen genomen. De opgewonden menigte bedreef overal buitenspo righeden. De betoogers, meestal Mohammedanen van den minderen stand, gingen hevig te keer. Het aantal koffiehuizen, winkels en particuliere woningen, waar alles kort en klein geslagen werd, moet meer dan 200 bedragen. De menigte gedroeg zich als razend en de politie was machteloos. In den loop van den middag trok een troep er op uit om winkels te plunderen, die behoorden aan de drie gebroeders Jowitsits. Een van de broeders vuurde een schot af, dat een man doodde. De broeders vluchtten, maar werden door de menigte vervolgd en erg mishandeld. Om vijf uur 's middags werd de staat van beleg afgekondigd door politieke beambten, die van hoornblazers vergezeld waren. Bij een rit door de stad, zegt een der corresponden ten, krijgt men een verschrikkelijken indruk van de verwoestingen, die aangericht zijn. Men rijdt letter lijk over glasscherven, die hier en daar een voet hoog op de straat liggen. Men komt vele huizen voorbij, die door de woedende bevolking bijna afgebroken zijn Van enkele huizen steken nog alleen de muren omhoog, al wat er binnen is, is vernield. De winkels en de drukkerijen van 3 Servische dagbladen werden zijn uitgehaald en de voorraden liggen op straat. Als men niet beter wist, zou men denken, dat een aardbeving de stad geteisterd had. De politie was tegenover de woede van de volksmenigte te zwak en de soldaten keeren eerst des middags van het oefe- ningsterrein terug. Men ziet massa's linnengoed, lederwaren en levens middelen op straat liggen. Een afgrijselijk schouw spel bood een magazijn van doodkisten, dat door de betoogers verwoest werd. De doodkisten lagen ver nield op straat. De politie was machteloos tegenover deze volkswoede en de militairen keerden eerst in den namiddag van het oefeningsterrein in de stad terug. Thans, na de afkondiging van den staat van beleg, is de rust hersteld. Ook te Agram heeft groote opgewondenheid ge- heerscht. Te Trawnik is eveneens tegen de Serviërs betoogd. Toen de betoogers in de Servische school de ruiten inwierpen, schoot de pope uit de school op hen Een betooger is gewond. De pope, die door de menigte haast gelyncht werd, is gevangen genomen. IN DEN KROATISCHEN LANDDAG. Het rouwbetoon van den Kroatischen Landdag is door rumoerige tooneelen gestoord. De president is een Serviër en de medeleden der Kroatische partij be sloten, den president niet toe te staande de rouwrede te houden. Gedurende de rede van den voorzitter riep een lid, zich wendend tot de Servisch-Kroatische coalitie: „Hebt ge ook bommen meegebracht? Weg met de moordenaars!" De president was genoodzaakt de zitting te schor tegen billijk tarief. Oarrosserlefiibrlkftiil. Telefoon 572. dag was sen. Na een stormachtige zitting, die verscheidene uren had geduurd, gelukte het eindelijk den president het adres van rouw voor te lezen, dat werd aangenomen onder luid geschreeuw van de Kroatische partij. Men riep den president toe: «Wilt ge alles voor een opstand voorbereiden? Gij zijt hoogverraders, ge staat hier onder de aanklacht voor het geheele volk!" EEN ANECDOTE VAN DE HERTOGIN. De hertogin van Hohenberg hield bizonder veel van het opvoeden van vogels. Ook was ze zeer godvruchtig, evenals haar man, en zij liet steeds hooggeplaatste geestelijken uit het kei zerrijk naar Konopischt komen. De bisschop Mars hall hield er meermalen lang verblijf. Nooit verzuim de de gastvrouw van Konopischt een mis en ze ver langde, dat iedereen die met haar bijwoonde. Een Weensch veearts was eens naar Konopischt ontboden om eenige bizondere kippen, die ziek ge worden waren, te behandelen, en nadat hij raad ge geven had, wilde hij den volgenden dag weer naar Weenen terugkeeren, doch die volgende een Zondag. Denzelfden avond kwam een dienaar der hertog om den veearts opmerkzaam te maken op het feit, dat hij niet de mis zou kunnen bijwonen, wanneer hij bij zijn besluit bleef, den volgenden ochtend te ver trekken. Om zich uit de moeilijkheid te redden zei de veearts dat hij had gedacht te Gmünd zijn gods dienstige plichten te vervullen. De dienaar vertrok, doch om na eenige oogenblik ken terug te komen bij den veearts, die intusschen reeds naar bed was gegaan: „De prinses," verklaar de de dienaar, „heeft in de reisgids gekeken en heeft gevonden, dat u in Gmünd veel te laat voor de mis zoudt komen; maar ze heeft den kapelaan verzocht de mis een uur voor het vertrek van uw trein te lezen." BINNENLAND. ABSENTEÏSME DER TWEEDE KAMERLEDEN. In de Maandag gehouden vergadering der R. K. Centrale Kiesvereeniging in het district Bodegraven, werd, meldt de Maasbode, op voorstel der R. K. Kiesvereeniging te Woerden besloten aan de R. K. Kamerleden een schrijven te richten ten einde het veel vuldig absenteïsme der rechtsche Kamerleden tegen te paan. KAPITEIN REIMERS. Aan het departement van Oorlog is een telegram ontvangen uit Valona, van kapitein De Jongh, mel dende, dat de kapitein Reimers nog altijd te Elbassam is; dat de wond van weinig beteekenis is en dat de controle-commissie beweert, dat de behandeling goed GENERAAL DE VEER. Generaal de Veer is van zijn verlof te Durazzo te ruggekeerd. KAPITEIN SAR. De kapitein der Albaneesche gendarmerie, Sar, die, zooals wij reeds berichtten, wegens gezondheidsrede nen met verlof van Durazzo naar Nederland is ver trokken, is gisteren te 's-Gravenhage bij zijn ouders aangekomen. DE NOORD-BRABANT. De Nederlandsche kruiser Noord-Brabant k Du razzo aangekomen. DE MOORD TE SERAJEWO. De Oostenrijksch-Hongaarsche gezant in den Haag, baron Giskra, ontvangt nog steeds van de diplomatie en autoriteiten vele blijken van deelneming. De groothertogin van Luxemburg, bij wier hof de gezant mede geaccrediteerd is, heeft hem een telegram van deelneming gezonden. Op den dag der begrafenis van de aartshertog-troon opvolger, zal vanwege de legatie vermoedelijk in de kerk van den H. Jacobus in Den Haag een plechtige mis voor de zielerust van den aartshertog opgedragen worden. Gemengd nieuws. EEN ERGERLIJKE ONBESCHEIDENHEID. De Nieuwe Courant schrijft: Onder de telegrammen in de Java-Bode en het Bat. Nbl. vinden wij onder dagteekening Den Haag 29 Mei een uittreksel uit het rapport der Staatscom missie betreffende het evenredig kiesrecht. De Nederlandsche bladen werden eerst den 11 en Juni in de gelegenheid gesteld, een overzicht van den inhoud te geven. Naar ons bleek, werd het rapport denzelfden dag aan de Kamerleden gezonden. Het eigenaardige fiet doet zich dus voor, dat het publiek in Indië twaalf dagen vóór de Kamerleden en het publiek in Nederland heeft kunnen kennisne men van een van regeeringswege, op een bepaalden datum gepubliceerd staatsstuk. Er moet hier een ergerlijke onbescheidenheid heb ben plaatsgehad. OOST-FLORES. Men seint nader uit Batavia aan de N. R. Crt.: Vijfhonderd mannen van Lewingo (Oost Flores) hebben een troepje van elf gewapende politiediena ren, onder commando van den sergeant Marks, over- ALRMAARSCHE COURANT. ■tas i 1 1 1 1 mmnr iiroor. IV. OCX t*J V. »Y v j1

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1914 | | pagina 1