DAGBLAD VOOR ALKMaAR EN OMSTREKEN.
Van hat retell oorlogsterrein.
Van het oostelijk oorlogsterrein.
I
No. 249.
Honderd en zestiende Jaargang.
1914.
WOENSDAG
21 OCTOBER.
In de lioXönlën.
BELGIE.
DUITSCHLAND.
ENGELAND.
ii'
.3
ALKMAAR, 21 October.
Een schooljongen zei dezer dagen, dat er door den
oorlog een nieuwe geschiedenis kwam. En hij zei
daarmee meer dan hij zelf kon vermoeden. De bedoe
ling van zijn opmerking was natuurlijk, dat er aan
het van buiten te leeren lijstje van jaartallen en de uit
het hoofd op te zeggen reeks oorlogsdaden een ver
lengstuk zou komen, waarmede de schoolkinderen in
latere jaren op min of meer aangename wijze te doen
zouden krijgen. Doch in hetgeen hij zeide lag nog een
andere, ook juiste, maar verdergaande strekking.
De geschiedenis, die door dezen oorlog wordt ge
maakt, is ook nieuw in dien zin, dat zij verschilt van
die, welke er aan voorafgaat. Wij hebben op school
een groot aantal slagen geleerd, d. w. z. ontmoetin
gen van vijandelijke legers, welke binnen enkele uren
tot een tijdelijke of blijvende beslissing leidden. De
woorden Austerlitz, Jena, Waterloo, Sedan, om
slechts enkele heel bekende te noemen, geven even
zoovele groote, historische slagen aan. Den oorlog
van '70'71 kunnen wij netjes indeelen: de drie sla
gen bij Weissenburg, Wörth en Saarbrücken openden
voor Frankrijk's vijanden Frankrijk's poorten, de drie
slagen bij Courcelles, Mars la Tour en Gravelotte slo
ten deze poorten den toegang tot het vijandelijk land
voor Frankrijk's troepen af. Voegt men daarbij Beau
mont, Sédan, Straatsburg en Metz, dan heeft men in
dit korte bestek aangeduid, hoe de Fransche hoofd
macht binnen drie maanden werd vernietigd in het
open veld en in de vestingen. Kom daar nu eens om!
De menschen klagen, dat er thans zoo weinig slagen
plaats vinden. Om de klagers van ongelijk te over
tuigen heeft een buitenlandsch blad dezer dagen be
cijferd, dat er reeds een 500 slagen zijn geleverd.
Maar een slag lijkt tegenwoordig op een schermutse
ling, welke intusschen wat doodeu en gewonden be
trek, voor vele groote historische slagen niet behoeft
onder te doen. De cavalerie-gevechten van tegen
woordig, zij beteeken en heel wat meer dan bijv. de
nederlaag welke prins Maurits, dank zij zijn 800 rui
ters, die voor 't eerst vuurwapens hadden, den Span
jaarden in 1597 bij Turnhout toebracht. Bij Water
loo sneuvelden aan beide zijden te zamen 60.000 man
het zou niet moeilijk vallen, wanneer men de verlie
zen wist, om thans een slag aan te geven, welke even
veel menschenlevens heeft vernietigd. Toen Napole
on in October 1805 de vesting Ulm deed capituleeren
en 25.000 Oostenrijkers zich moesten overgeven, was
dit een opzienbarend feit van groote beteekenis dat
er den 7 den September j.l. alleen bij Maubeuge niet
minder dan 40.000 man capituleerden, gaat ons bijna
als een ééndagsvlieg voorbij.
Telkens wanneer men in de officieele communiqué's
leest „de aanvallen van den vijand werden afgesla
gen", „wij wonnen terrein," dan mag men het er in
vele gevallen wel voor houden dat er zooiets heeft
plaatsgevonden, dat men vroeger een slag noemde. En
zelfs bij schijnbaren stilstand, wanneer geen der par
tijen vorderingen maakt, wordt er herhaaldelijk een
slag geleverd. Treffend was dit dezer dagen aange
geven in een geillustreerd blad. Een slagveld was
geteekend met hier en daar een lijk: „op den linker
vleugel is de toestand niet veranderd." Fietzelfde ge
ïllustreerde oorlogsbericht werd viermaal gegeven, de
toestand bleef dus onveranderd, maar inmiddels deed
de veldartillerie haar verdelgingswerk en.het slag
veld werd daardoor geheel met lijken bedekt.
Men heeft het ouderwetsdie begrip „slag" willen
toepassen op de krijgsverrichtingen in dezen oorlog.
Men heeft gesproken van den slag aan de Mame
het ging niet. Toen werd het „slag aan de Aisne"
dat ging spoedig ook niet meer. Vervolgens „slag der
rivieren", heel mooi gevonden, doch weldra alweer
onjuist geworden. Daarna „slag in Noord-Frank
rijk" een tijdje ging het goed, maar weldra deugde
het al niet meer, immers de slag wandelde naar Bel
gië en naar de zee.
De schoolboekjes zullen vermoedelijk later niet
spreken van den slag bij dit of den slag bij dat, zij
zullen den oorlog niet netjes kunnen indeelen in veld
slagen, omdat de vijandelijke legers eerst naar ouder-
wetschen trant in het open veld slag leverden, daarna
in het front een positie-oorlog aangingen en zich in
vaste veldstellingen ingroeven, aan den eenen vleugel
een vestingoorlog voerden en den anderen vleugel
zoover uitrekten, dat nu zelfs een eskader met haar
scheepsgeschut aan het vechten heeft kunnen meedoen,
het vechten, dat nu al weken, weldra maanden, achter
een voortduurt. Zoo iets is zonder weerga in de ge
schiedenis en het zal ons benieuwen, onder welken
vorm het later aan de jeugd zal worden geleerd.
De samensteller van de geschiedenisboekjes moge
later een moeilijke taak hebben, de schrijver van dage-
lijksche overzichten heeft het ook niet gemakkelijk I De
berichten, waarop de kroniek van den dag moet wor
den gebaseerd, zijn meestal weinig zeggend het blijft
dikwijls raden en tasten. Natuurlijk moet men altijd
rekening er mee houden, dat in oorlogstijd 't oordeel
der communiqué-schrijvers telkens verandert. Een
klein voordeel wordt een groote overwinning, die ern
stige gevolgen zal hebben, en wanneer de tegenstander
een dergelijk voordeel beHaalt, wordt het plotseling
een onbeteekenend feitl
NOORDZEE
Blanken
berghe
Ostende
Nleuwpoort
o Veurne
Dlxmulden
Kortrijk
Yperen
Armentières
.Lgs Rljssel
I La Bassée
I Lens
Atrecht
Het is moeielijk het rechte spoor te vinden, maar
men moet het beproeven! Gelijk bekend is, hadden
de Duitschere hoop, dat zij na Antwerpens val het
Belgische veldleger te pakken zouden krijgen en van
Antwerpen langs de kust zegevierend naar Calais
zouden kunnen trekken. Het een zoowel als het ander
is mislukt. Het gevaar, dat voor de Belgische en En-
gelsche troepen dreigde, n.l. afgesneden te worden
door een Duitsche wig, die van Kortrijk uit in de
richting der kust zou worden gedreven, is afgewend.
En de weg langs het strand is voor de Duitsche troe
pen uit Antwerpen evenzeer afgesloten als die, langs
welken zij den linkervleugel der verbonden troepen
zouden kunnen bedreigen. Tot zoover gaat alles goed:
de Duitsche opmarsch is tegengehouden. Maar hoe?
Dat is de groote vraag van het oogenblik, die wij niet
kunnen beantwoorden.
Een paar dagen geleden hoorden we, dat er bij Dix-
muiden Franschen stelling hadden genomen om den
terugtrekken den Belgen den linkerflank te dekken, dat
de Duitschers de lijn Ostende-Kortrijk nog niet had
den overschreden, dat een Duitsche aanval werd af
geslagen aan het kanaal dat van Y peren naar de
IJser loopt, dat de Belgen aanvallen op de IJser te
ruggeworpen hadden. Hieruit viel op te maken, dat
de Belgen met de bondgenooten samenwerkten op de
lijn Yperen Nieuwpoort. Maar ook, dat de Belgen
afzonderlijk tegen de Duitschere opereeren. En nu
krijgen wij uit de laatste Fransche communiqué's den
indruk, dat dit laatste het geval is. Het communiqué
van gistermiddag zegt: „Ondanks hevige aanvallen
„van de Duitschers heeft het Belgische leger zich
„langs de IJser weten te handhaven. Andere (cure,
„van ons) gevechten zijn gaande in den streek van
„Yperen." En in het pas ontvangen communiqué
van gisteravond elf uur wordt wel gezegd, dat de dag
van gisteren zich kenmerkte door Duitsche aanvallen
op alle deelen van het front, maar weer wordt in het
uiterste noorden het Belgische leger afzonderlijk ver
meld. Dit alles wijst er op, dat de Belgen en Duit
schers hier nog afzonderlijk vechten, terwijl de Engel-
sche vloot de Belgen met het scheepsgeschut steunt.
Wij zullen echter nadere, vollediger berichten moeten
afwachten. Overigens hebben de Duitschers het of
fensief hernomen, zonder echter, naar het Fransche
communiqué zegt, voordeelen te. hebben behaald, daar
de Duitsche aanvallen overal werden afgeslagen.
De militaire medewerker van de Times is van oor
deel, dat de beteekenis van hetgeen er thans geschiedt
moeielijk te overschatten is. De overwinning be tee
kent volgens hem, dat de strategische vrijheid hersteld
wordt. Winnen de bondgenooten, dan kan België wor
den hernomen, indien geen beslissing werd verkregen,
zouden de toestanden, welke er thans aan de Aisne
heerschen, in zekeren zin hier herhaald worden. En
wanneer de Duitschers winnen, zullen ze de kust vrij
krijgen om Engeland op de een of andere wijze te be
stoken en bovendien den linkervleugel der verbonde
nen wellicht kunnen oprollen.
Het Italiaansche blad de Stampa verzekert stellig
niet ten onrechte, dat, terwijl de gewonden van het
front worden weggevoerd, achter de vuurlinie steeds
versterking met nieuwe troepen plaats heeft. Het moet
onmogelijk zijn de troepenmacht aan beide zijden te
schatten, maar het blad neemt aan, dat zij reusachtig
zijn.
In elk geval wat er in het Noord-Westelijke Bel-
gisch-Fransche grensgebied geschiedt is van groot be
lang, al moet ook hier weer rekening worden gehouden
met de mogelijkheid, dat de strijd weer weken gaat
duren en tenslotte op niets uitloopt.
De geruchten, volgens welke de Duitsche Keizer op
het Oostelijk oorlogstooneel zou zijn aangekomen, hou
den aan. De Daily News beweert nu, dat hij te Czen-
stochau zou vertoeven in een huis, dat geheel met prik
keldraad en versperringen zou zijn afgezet!
Overigens vernemen we uit Oostenrijksdie bron, dat
de veldslag in Midden-Galicië nog i3 toegenomen in
hevigheid. De Serviërs berichten, dat zij een aanvang
hebben gemaakt met de beschieting van de forten om
het Oostenrijksche Cattaro door de artillerie wie
sprak daar van een afstraffing door den grooten Oos
tenrijksdien mpn van het stoute Servische kind?
Voor een weinig humor heeft ook de Fransche Mid
del landsche zeevloot gezorgd, door een Roemeensch
houtschip op te brengen wijl.de kapitein zoo'n
Duitschen naam had (Aschinger) I
DE STRIJD IN NOORD-FRANKRIJK EN
BELGIë.
Het Fransche communiqué van gistermiddag 3 uur
mddt: Niettegenstaande de felle aanvallen op het
Belgische leger heeft dit zich staande gehouden langs
de IJser.
Ook in de buurt van Yperen worden gevechten ge
leverd.
Op onzen linkervleugel houden de Duitschers nog
steeds uen toegang tot Rijssel in de richting Armen
tières, Foumes en La Bassée bezet.
Aan de Maas heeft de vijand vergeefsche pogingen
gedaan om afdeelingen van onze troepen, die voort
trokken langs den rechteroever op 't schiereiland
Camp des Romains, terug te slaan.
Alles bijeengenomen hebben wij den 19en op ver
schillende punten kleine voordeelen behaald.
DE STRIJD IN POLEN.
Een Fransch communiqué meldt: De toestand in
Oost-Pruisen en aan de Weichsel is niet veranderd.
Pogingen van de Oostenrijkers om over de San te
trekken zijn verijdeld.
Ten zuiden van Przemysl duurt de slag voort onder
voor de de Russen gunstige omstandigheden.
Het officiëele Oostenrijksche legerbericht zegt: In
den slag oostelijk van Chyrof en Przemysl bracht de
dag van gisteren ons nieuwe groote successen. Vooral
bij Mizyniec was de strijd zeer verbitterd. De hooge
Magiera die tot dusver in handen van den vijand was
en onzen opmarsch zeer bemoeilijkte, werd na krachti
ge beschieting door de artillerie des middags door on
ze troepen genomen. Ten noorden van Mizyniec na
derden we tot op bestormingsafstand onzen tegenstan
der. Oostelijk van Przemysl, aan den zuidelijken slag
vleugel, werden de voornamelijk tegen de hoogten
zuidwestelijk van Stary Sambor gerichte ook des
nachts voorgezette aanvallen der Russen afgeslagen.
In de dalen yan de Stryj en Surca dringen onze troe
pen al vechtend voorwaarts. Ook aan de San werd
gisteren op verschillende plaatsen gestreden. Een na
het invallen der duisternis op onze bij Jaroslaw aan
den oostelijken oever der rivier opvergezette troepen
ondernomen aanval mislukte volkomen.
In Russisch Polen sloeg de vereenigde Duitsch-Oos-
tenrijksch-Hongaarsche cavalerie een groote vijande
lijke cavaleriemacht, die westelijk van Warschau
trachtte voort te dringen, over Soekatsjif terug.
DUITSCHE EILANDEN BEZET.
Het Japansche ministerie van marine bericht, dat de
Duitsche Mariannen-, Marshall-, Oost-Carolinen- en
West-Carolinen-eilanden, alle in den Grooten Oceaan,
om militaire redenen bezet zijn.
EEN DUITSCHE TORPEDOBOOT VERNIELD.
Officieel wordt uit Tokio gemeld: De Duitsche tor
pedoboot „S. 90", die onder begunstiging van de
duisternis uit Tsingtau was ontkomen, is teruggevon
den 60 mijlen ten zuiden van Kiautsjou, waar zij aan
den grond was geraakt en vernield.
DE BELGISCHE REGEERINO IN FRANKRIJK.
De correspondent van de N. R Crt. meldt dat de
Belgische regeering in het z. g. Nice havrais bij Ha
vre geinstalleerd is. De Fransche regeering heeft
exterritorialiteit verleend aan de hotels en de villa's,
waar de leden de Belgische regeering en het diploma
tieke corps bij het Belgische hof, intrek genomen heb
ben. Van daar verzonden stukken en brieven worden
met Belgische postzegels gefrankeerd. De Broquevil-
le, de minister-president, is niet hier. Hij houdt zich
in de nabijheid der Belgische troepen, evenals de
Belgische koning en de Koningin. Carton de Wiart,
onder-voorzitter van den ministerraad, vervangt de
Broqueville.
SCHEND1NO VAN HET VOLKENRECHT.
De „Reichsanzeiger" schrijft in het officieele gedeel
te: De keizerlijke regeering deed het volgende niede-
deelen aan de Fransche regeeriug en de regeeringen
der neutrale staten, omtrent de schending van hel vol
kenrecht door de Fransche troepen en franctireurs, te
gen wier houding scherp wordt geprotesteerd:
Tegen het beginsel, dat gewonden en zieken in het
eigen leger verpleegd en verzorgd moeten worden,
hebben de Fransche troepen en franctireurs gehan
deld, doordat zij Duitsche gewonden die in hun han
den waren gevallen, niet alleen ruw hebben behan
deld, maar ze ook hebben beroofd, jazelfs gedeeltelijk
op beestachtige wijze verminkt en vermoord hebben.
In strijd metde bepalingen van den ambulance
dienst hebben de Fransche troepen Duitsche automo
bielen met gewonden aangevallen, ambulancewagens
beschoten, hoewel het Roode Kruis duidelijk herken
baar was. Ook werden Duitsche ambulances overval
len en personeel en uitrusting geplunderd.
Verder werd de leider van een ambulance door een
Franschen commandant gearresteerd en weggesleept,
een geneesheer, die een egwonde wilde helpen, werd
door Fransche troepen beschoten.
Ook werd op een geneesheer en manschappen, die
een ambulance begeleidden, gevuurd; voorts werden
ziekendragers bij het zoeken van gewonden door
Fransche troepen en franctireurs aangevallen, gewond
en gedood of krijgsgevangen gemaakt.
Eveneens werd een Duitsche veldprediker door
Fransche troepen gevangen genomen en als een ge
meen misdadiger behandeld.
De keizerlijke regeering protesteert plechtig tegen
de ongehoorde schending van een door alle beschaaf
de staten gesloten were'dverdrag.
DE PRUISISCHE LANDDAG.
Bij den Pruisischen Landdag zal in de eerste zitting
op 22 October een wetsontwerp worden ingediend,
waarbij de minister van financiën gemachtigd wordt
tot uitgifte van schatkistbiljetten tot een bedrag van
1500.000.000 Mark.
In de toelichting wordt o. a. gezegd: Het grootste
gedeelte der oorlogsuitgaven wordt voorloopig
slechts gedaan in den vorm van voorschotten, die la
ter door terugontvangsten weder gedegld zullen wor
den, zoodat er geen definitieve kredietwet noodig is.
Onder de opgesomde groepen van uitgaven zijn
van bijzonder belang die ten behoeve van de loontrek-
kenden van den staat, de werken tot vermindering der
werkloosheid, vooral op 't gebied van spoorwegen
en openbare gebouwen, de uitbreiding van den ont
gonnen bodem, ter versterking van de productie van
levensmiddelen voor menschen en vee door het ont
ginnen van venen, vooral in de provincies Hannover
en Sleeswijk-Holstein, verder voor maatregelen ter
voorziening in de behoefte aan levensmiddelen, tot
vermeerdering van de voorhanden levens- en voe
dingsmiddelen en tot behoud van den veestapel. Het
spreekt vanzelf, dat het de plicht van het algemeen is,
het volk, dat in het belang van het rijk zulke zware
offers moest brengen, geheel en al schadeloos te stel
len en de gedeelten van het land, die zwaar beproefd
zijn, te helpen om weder tot den vroegeren welstand
te geraken. Ter heeling van de door de Russen aan
Oost-Pruisen toegebrachte wonden zullen voorloopig
onder voorbehoud van een latere volledige schade
loosstelling bedragen tot een maximum van 400 mil-
lioen Mk. beschikbaar gesteld moeten worden.
STEUN UIT CANADA.
In de verschillende Canadeesche districtscentra zijp
orders uitgevaardigd om onverwijld voort te gaan
met de aanwerving van vrijwilligers. Men verwacht
binnen het jaar 100,000 man op de been te brengen,
die in groepen op gezette tijden naar Engeland zullen
worden overgezonden, naarmate het departement van
oorlog te Londen er om vraagt
DUITSCHERS IN ENGELAND.
Aan Duitsche ingezetenen, die om een of andere re
den gevaarlijk worden geacht, worden zware straffen
opgelegd. Een Duitsche kapper, die verzuimd had
zich te laten inschrijven als vijandelijk vreemdeling,
kreeg 6 maanden dwangarbeid; een Duitscher, direc
teur van een speelgoedfabriek, die zich voor een Zwit
ser had uitgegeven, eveneens 6 maandeneen Duitsche
kelner, die verzuimd had zich te laten inschrijven,
eveneens 6 maanden; een Duitsch horlogemaker, die
in het bezit werd gevonden van een camera en foto's,
benevens van een kranten-uitknipsel, behelzende wat
wel ep wat niet gekiekt mag worden, 3 maanden, enz.
TT A T JE
ITALIANEN IN HET FRANSCHE LEGER.
De „Berl. Ztg. .aM." verneemt uit Rome, dat de
beroemde te Rome woonachtige hoogleeraar in de
philosophie Chiappelli een vermaning heeft gericht
tot de Italiaansche jongelingen, die naar Frankrijk
gaan om voor dat lanü hun leven te wagen in den
oorlog tegen Duitschland. Prof. Chiappelli geeft hun
den raad indachtig te zijn aan de plichten, die zij
hebben jegens Italië en de Italiaansche neutraliteit.
Zij moeten beseffen hoe weinig edel het is, de wape
nen op te nemen tegen een volk, tegen hetwelk Enge
land en Frankrij'k de halve wereld in het vuur hebben
geroepen.
De Italiaansche jongelingschap behoorde fatsoen
lijker te wezen, evenals de Goden der Oudheid, die
het steeds opnamen tegen den sterkste.
Geen edel mensch aldus vervolgt ptof. Chiappel
li kan den heldenmoed loochenen, waarmede het
Duitsche volk tot dusver dezen strijd voor huis en hof
heeft gevoerd. Geen offer is het te groot, geen vijand
het te machtig geweest, om zijn vertrouwen op de
overwinning en zijn liefde voor het vaderland te doen
verzwakken.
KORTE BERICHTEN.
De Hamburgsche senator Strandes is naar België
vertrokken o mden post van burgerlijk gou
verneur van Antwerpen op zich te nemen.
Te Heijst is Maandag een drijvende zee-
m ij n aangedreven, welke tegen een der strandhoofden
is ontploft; 3 kinderen, die in de nabijheid speel
den, werden gedood.
De cholera moet in Galicië en noordelijk
Hongarije groote verwoestingen aanrichten. Er zijn
op één dag 10,000 gevallen aangegeven. Een hoog
percentage heeft een snellen doodelijken afloop.
In een vergadering van de Vereeniging voor po
litieke economie te Parijs heeft Yves Guyot getracht
het verlies te berekenen, dat de geheele wereld
door een oorlog van zes maanden zou lijden. Hij
ALKMAARSCHE COURANT.
i
F R A N li It IJ K
