DAGBLAD VOOR ALKMaAR EN OMSTREKEN.
Van bet westelijk oorlogsterreiL
Van hat oostelijk oorlogsterrein.
MJ
I
'■ii
No. 257.
Honderd en zestiende Jaargang.
1914
Abonnementsprijs per 3 maanden f 0.80, ir.p. post f 1.-. Advertentieprijs 10 et. p. regel, groote letters naar plaatsrnimte. Brieven tr. N. V. Boek- en Handelsdrnkknrii v.h. HERlBs. COSTER 4 ZOON,
VRIJDAG 30 OCTOBER.
Yoordam C 9. Telefoonnr. 3.
ENGELAND.
NEDERLAND.
ALKMAAR, 30 October.
Indien men de Fransche en Duitsche communiqué's
van gisteren naast elkaar legt, krijgt men den indruk,
dat oorlog-voeren een bevredigend spel is, omdat
ïflny.aam, maar in elk geval zeker, beide partijen hun
doel bereiken.
De Duitschers hebben een tweeledige taakzij moe
ten ten Zuiden van Nieuwpoort vooruit en in de buurt
van Yperen moeten zij den vijand tegenhouden en bij
Rijssel terugdringen. Welnu het communiqué,
gistermiddag te Berlijn uitgegeven zegt: „Onze aan
val ten zuiden aan Nieuwpoort wint langzaam ter
rein. Bij Yperen staat de strijd onveranderd. Ten
Westen van Rijssel maakten onze troepen goede vor
deringen."
Men ziet het het kon niet mooier, zelfs niet als
de Duitschers het voor het wenschen hadden.
Maar de Franschen dan?
Wel, die moeten de Duitschers tegenhouden tus-
schen Nieuwpoort en Dixmuiden en overigens, maar
in het bijzonder in de buurt van Yperen en van At-
recht vooruit trachten te komen.
En nu zegt het gistermiddag om drie uur te Parijs
uitgegeven communiqué: „Wij zijn gisteren in den
loop van den dag op verscheidene punten vooruitge
gaan, in het bijzonder rondom Yperen (en ten Zuiden
van Atrecht). Tusschen Nieuwpoort en Dixmuiden is
geen nieuws."
Evenals voor de Duitschers geeft de stand van za
ken in België en Noord-Frankrijk dus voor de Fran
schen volop reden tot tevredenheid.
O een mooier spelletje schijnt denkbaar: twee die
spelen en beiden winnen I
Tot dusverre konden alleen twee straatmuzikanten
samen spelen en allebei voordeel behalen.
Thans blijkt dat twee oorlogvoerenden die kunst ook
verstaan.
Of zouden het alleen hun communiqué-schrijvers
zijn, die winsten weten te boeken, omdat zij als winst
post beschouwen wat een ander voor een verliespost,
hoogstens voor een evenwichtspost zou houden?
Hoe weinig de beide partljën volgens de officieele
mededeeling mogen verliezen, in één opzicht zijn de
verliezen geweldig. De laatste duizend vierkante ki
lometers Belgisch grondgebied schijnt een menschen-
slachtinrichting te zijn geworden, waar het kanonnen-
voer niet meer per kilo's maar per centinaars wordt
verwerkt.
Wanneer wij nog konden ijzen over de verhalen van
de bloedige gevechten, wanneer wij nog toegankelijk
waren voor de macht der cijfers van lijken en gewon
den.
Maar och, al die onmenschelljkheid en al die ellen
de, zij spreken niet meer tot ons met het geluid,
dat ons foltert en ons hart ineenkrimpen doet. Als
we vier maanden geleden op een schoonen zomermor
gen maar het honderste deel te lezen en te overdenken
hadden gekregen, van hetgeen thans dagelijksche
kost is geworden, zouden we ons vol afgrijzen hebben
afgewend en alles in ons zou in opstand zijn gekomen.
Nu zijn er menschen, die de courant.onvoldaan terzij
de leggen als zij tevergeefs zochten naar een beschrij
ving van een Waterloo of een Shoeshima, en met een
verveeld „gut al weer geen nieuws" een gesprek ova
den oorlog inleiden, zooals men enkele maanden gele
den met een opmerking over „het weertje" zou hebben
gedaan. Want over het weer praat nu haast niemand
en over den oorlog iedereen.
Er is nog een andere wijze van een veldtocht voeren
en land veroveren dan met de wapens in de hand, een
wijze, die óók persoonlijken moed, óók vaderlandslief
de vereischt, maar die niet door militairen behoeft te
worden verricht
Daaraan worden wij vandaag herinnerd door een
bondig, kloek gesteld telegram van den beroemden
Zuidpoolreiziger Shackleton in de Daily Chronicle.
„Ik zend U mijn laatste telegram, daar wij naar het
Poolgebied vertrekken.
„Wij gaan nu weg om onzen witten veldtocht te vol
brengen en onze afscheidsboodschap naar ons Vader'
land is, dat wij ons best zullen doen om het goed te
doen.
„Ofschoon wij maanden achtereen van de buiten
wereld zullen zijn afgesloten, zullen onze gedachten
en onze gebeden toeven bij onze broeders, die aan het
front vechten.
„Wij hopen op onze kleine wijze overwinningen
van wetenschap en ontdekking te voegen bij de zekere
overwinning, welke onze natie zal behalen voor de
zaak van eer en vrijheid."
Met die woorden is Sir Ernest Shackleton uit Bu
enos Ayres vertrokken, om te trachten over de Zuid
Pool Nieuw Zeeland te bereiken.
In de wereld van sneeuw en ijs zal deze moedige,
bekwame man, ver van onze hooggeroemde bescha
ving, over de velden kruisen, die geen verlaten slagvel
den zijn, afschoon er geen levend menschelijk wezen te
ontmoeten valt.
Met zijn „Endurance" is hij er op af getrokken in
de hoop aldus een breedte van 77.30 graad te bereiken
om dan de rest per slee of per voet verder of te leggen,
wanneer althans de ijstoestanden niet al te ongunstig
zijn en de tocht tot October 1915 wordt uitgesteld.
De Endurance de naam doet denken aan de leu
ze van generaal Joffre in den aanvang van den oor-
og: durer et tenir, volhouden en standhouden, het
geen later werd: attaquer et anéantir, aanvallen en
vernietigen. Sir Ernest Shackleton gaat niet op ver
nietiging uit, maar het is te hopen, dat hij standhoudt
en de wetenschap zal verrijken met belangrijke gege
vens van weinig bekende streken.
Zoo worden in oorlogstijd de werken des vredes ge
lukkig voortgezet en leggen de kanonnen nog niet ge-
ïeel het zwijgen op aan het mooie menschelijk streven.
Maar wanneer wij bedenken, hoe op de slagvelden
bij duizenden de jongemenschenlevens worden ver
nietigd, dan vragen wij ons al, hoeveel Shackletons-in-
wording, hoeveel veel-belovende jongemannen, die de
menschheid verder hadden kunnen stuwen in haar
opwaartsche beweging, die haar hadden kunnen ver
rijken met hun groote gaven van verstand en karakter,
hun grooten moed of hun groote liefde, hun groote
kennis of hun groot vernuft, door domme, niets-ont-
ziende, geen onderscheid makende kogels, van het le
ven worden beroofd
Vredesgeruchten blijven rondfladderen als afgeval
len gele blèren, en ze zijn even onwezenlijk als deze
van het verdorde blad is weldra niets meer over
en het vredesgerucht heeft ook maar een kort bestaan.
Nu weer is het de „Daily Chronicle", die over vrede
spreekt en weet te vertellen, dat de Duitsche regee-
ring „eenige invloedrijke Franschen" heeft gepolst
ten einde te vernemen of de Fransche regeering vrede
zou willen sluiten, wanneer ze Metz en als het moest
ook een stuk van den Elzas terug kreeg. Maar Frank
rijk zou niet-thuis gegeven hebben, omdat het plan in-
druischen zou tegen de Fransche gevoelens.
Waar bekend is, dat de verbondenen niet afzonder
lijk vrede zullen sluiten, is er natuurlijk ook geen
sprake van, dat Duitschland bij Frankrijk alleen zou
aankloppen om vrede te sluiten. Het is niet aan te ne
men, dat Duitschland dit nu reeds wil ondanks de
„Times", die nieuwsgierig is wat „the Kaiser" en zijn
raadgevers zullen doen, nu de Duitschers voor een
nederlaag aan beide fronten staan en hun vijanden
dagelijks sterker worden. Vermoedelijk zullen de
Duitschers eerst eens afwachten, totdat hun vijanden
op Duitsch grondgebied staan en dan hebben ze
zeker nog wel een paar dagen gelegenheid om zich te
bedenken.
Zéér wezenlijk is het bericht, dat Turkije gaat mee
doen. Het heeft de daad bij het woord gevoegd en
dadelijk Theodosia gebombardeerd, een havenstad aan
de Zuidkust van het Schiereiland de Krim, die een
40.000 inwoners telt. Het bombardement zou ge
schied zijn door de Hamidye, een kruiser,, dien naar
we meenen, in den eersten Balkanoorlog de Grieksche
schepen maar niet te pakken konden krijgen. Evenwel
we zijn wel wat huiverig het bericht te aanvaarden
Berichten over een bombardement als opening van den
oorlog bleken al vaker schrikkelijk overdreven. In-
tusschen kan aan het meedoen van Turkije niet meer
worden getwijfeld. Daarvan is reeds lang sprake
geweest en we hebben een heelen tijd geleden reeds
uitvoerig de te verwachten gevolgen uiteengezet. Voor
de Engelschen kunnen die gevolgen wel het ernstigst
zijn, als het tenminste Turkije lukt in de koloniën den
heiligen oorlog te ontketenen, waarmee het de laatste
dagen in Egypte reeds heeft gedreigd. De Times is
van meening, dat Turkije zijn eigen doodvonnis heeft
geteekend en dat er van het rijk van den sultan in
Europa spoedig niets meer dan een herinnering over
zal zijn.
Turkije is het eerst op Rusland afgestevend. Wordt
Turkije inderdaad verdeeld, dan zal Rusland, dat im
mers zoo'n behoefte heeft aan een warm-water-haven
ook wel een belangrijk deel krijgen. Eigenaardig, dat
er juist nu twee Russische schepen zijn geloopen op
mijnen, gelegd door de „Goeben'M De „Goeben", de
„Breslau", de beide Duitsche schepen, die in Kon
stantinopel zijn „binnengevlucht", krijgen nu natuur
lijk groote beteekenis. Zij versterken de Turksche
vloot, die bestaat uit 6 slagschepen, 12 torpedojagers
en 12 kanonneerbooten. De Turksche legersterkte
vinden we aangegeven op ongeveer 350.000 man (een
andere schatting van 1.500.000 is stellig te hoog). Het
is nu allereerst de vraag wat de andere Balkan-staten
zullen doen. Tusschen Rusland en Bulgarije is 't al
niet pluis de Bulgaren hebben dezer dagen ge
schoten op een Russische kanonneerboot, die den Do
nau opvoer om een convooi levensmiddelen voor de
Serviërs te begeleiden.
Werd de Duitsche inval in Portugeesch Angola van
Duitsche zijde pertinent ontkend, de „Times" brengt
bijzonderheden over „den inval", die zou zijn ge
schied door twaalf Duitschers te paard en twintig in
landsche soldaten te voet, van wie er door de Portu
geezen drie Duitschers werden gedood. Een casus
belli is gauw gevonden!
Generaal Botha meldt, dat de rebellen-commando'
van generaal Beijers verstrooid zijn, dat de generaal
is gevlucht in onbekende richting en dat zijn aanhan
gers zich wel niet meer kunnen vereenigen.
Zou dit officieele nieuws niet wat al te officieel-op-
timistisch getint zijn? Is Beijers er de man wel naar
om zoo gauw te vluchten? Is 't bericht niet juist, dan
zullen we dat misschien langs indirecten weg moeten
vernemen, want de regeering heeft de kabels in han
den.
Boven Parijs heeft weer een Zeppelin bommen ge
worpen, zes menschen gedood. Fransche vliegers
poogden te vergeefs het luchtschip kwartier te geven.
Een vermakelijk staaltje zou de leuke „Emden"-
commandant, Karl von Müller as De Wet van den
Oceaan, uitgehaald hebben. Hij moet zijn kruiser
„verkleed" hebben, d. w. z. een valschen vierden
schoorsteen aan de drie anderen hebben toegevoegd,
waardoor de kruiser onkenbaar moet zijn geworden
en gemakkelijk een Russisch stoomschip en een Fran
sche torpedoboot moet hebben kunnen misleiden. In-
tu8schen komt het bericht langs zoovele omwegen, dat
officieele bevestiging dient te worden afgewacht.
DE STRIJD IN NOORD-FRANKRIJK
EN BELGIë.
Naar we gisteren reeds in een deel onzer oplage
meldden, werd uit het groote Duitsche hoofdkwartier
geseind
Onze aanval ten Zuiden van Nieuwpoort wint
langzaam terrein.
Rij Yperen duurt de strijd onveranderd voort. Ten
westen van Rijssel kwamen onze troepen goed voor
uit, en werden verscheidene versterkte stellingen van
den vijand genomen, terwijl 16 Engelsche officieren
en meer dan driehonderd man krijgsgevangen werden
gemaakt; 4 kanonnen werden hier veroverd. De En
gelsch-Fransche tegenaanvallen werden overal afge
slagen.
Een voor de kathedraal van Reims in stelling ge
brachte Fransche batterij met een artillerie-waarne
mingspost op den toren van de kathedraal moest on
der vuur worden genomen.
In het Argonnewoud werden de vijanden uit ver
scheidene loopgraven geworpen, en werden eenige
mitrailleurs buitgemaakt
Ten Zuid-Oosten van Verdun werden heftige Fran
sche aanvallen afgeslagen. Bij den tegenaanval kwa
men onze troepen tot in de vijandelijke hoofdstelling,
die zij in bezit namen. De Franschen leden zware ver
liezen.
Ook ten Oosten van den Moezel werden alle aan
vallen van den vijand, die intusschen tamelijk onbe-
teekenend waren, afgeslagen.
Het officieele Fransche communiqué van gistermid
dag 3 uur luidt:
Wij hebben gisteren vorderingen gemaakt op ver
schillende punten, voornamelijk in den omtrek van
Yperen en ten Zuiden van Atrecht.
Er is geen nieuws te melden van het front tusschen
Nieuwpoort en Dixmuiden.
Tusschen de Aisne en de Argonne hebben wij en
kele vijandelijke loopgraven genomen. Geen enkele
partieele aanval door de Duitschers ondernomen
slaagde.
Wij hebben eveneens vorderingen gemaakt in het
bosch van Aprémont.
DE STRIJD IN POLEN EN GALICIë.
Een communique van den Russischen generalen
staf meldt:
Wij hebben den weerstand der vijandelijke strijd
machten, die nog steeds beproefden zich ten Noorden
van de Pilitza te handhaven, gebroken.
Op het oogenblik zijn op het front aan gene zijde
van de Weichsel alle Oostenrijk-Duitsche legercorp
sen in vollen aftocht.
Wij bezetten Strykow, Reschow en Novomiasto.
De Russische cavalerie is Radom binnengetrokken.
Ons vielen duizenden krijgsgevangenen, kanonnen,
tientallen mitrailleuses, legertrein en automobielen in
handen.
Aan het Oost-Pruisische front deed het eerste Duit
sche legercorps de laatste vier dagen nuttelooze aan
vallen in de streek van Bakalargevo.
De verliezen der vijanden zijn zeer groot.
Officieel wordt uit het Groote Duitsche Hoofdkwar
'lier gemeld
Op het Noord-Oostelijk oorlogstooneel zijn onze
troepen tot den aanval overgegaan. Gedurende de
laatste drie weken werden hier 13.500 Russen gevang
en genomen, en 30 kanonnen en 39 mitrailleurs buit
gemaakt.
Op het Zuid-Oostelijk oorlogstooneel is de toestanc
sedert gisteren niet veranderd.
Uit Weenen wordt officieel geseind:
Op het Noord-Oostelijk oorlogstooneel vonden gis
teren geen groote gevechten plaats. In de laatste da
gen werden de pogingen der Russen, om naar de
streek van Turkei op te rukken, met succes afgeslagen
OPSTAND IN ZUID-AFRIKA.
De heer Hertzog is, naar Reuter meldt, uit Bloem
fontein vertrokken, in de hoop de leiders der opstan
delingen te ontmoeten en den mannen te raden huis
waarts te keeren. Hij is er nog niet in geslaagd De
Wet te ontmoeten of Conroy, een lid van den Provin
cialen Raad, die aan het hoofd van een der opstande
lingen-commando's staat.
Tot dusverre is het in den Oranje-Vrijstaat nog
niet tot bloedvergieten gekomen.
EEN VEREENIGINQ TEGEN DEN OORLOG.
Onder leiding van den vroegeren minister van on
derwijs is het liberale kabinet, Chs. Trevelyan, die
met zijn beide collega's Morley en Burns tegen de
oorlogsverklaring hebben gestemd en uit het kabinet
getreden is, heeft zich in Engeland een nieuwe partij
gevormd: „The Union of Democratie Control" (Ver
eeniging der Democratische Controle). De leiding is
in handen van Trevelyan, Sir Ramsay Macdonald en
van Norman Angell, den schrijver van het beroemd
geworden boek „The great Illusion." De nieuwe par
tij publiceert een manifest, waaraan wij het volgende
ontleenen
„In Engeland leeft de stille hoop, dat dd huidige
oorlog iederen oorlog in de toekomst zal onmogelijk
maken. Dat is echter onmogelijk, zoolang het poli
tieke systeem, dat aan dezen Europeeschen oorlog
voorafging, zou worden gehandhaafd. De volgende
beginselen dienen bij het sluiten van den vrede in acht
genomen te worden.
1. Geen grondgebied mag van de eene regeering
aan de andere worden afgestaan zonder de toestem
ming der bevolking van het betrokken gebied.
2. Geen verdrag en geen bindende afspraken mogen
in naam van Engeland worden gesloten, zonder voor
afgegane toestemming der volksvertegenwoordiging.
Daarom moeten er maatregelen genomen worden ter
verzekering van een democratische controle op de
buitenlandsche politiek van Engeland.
3. De buitenlandsche politiek van Engeland mag
niet gebaseerd zijn op een politiek evenwicht, verkre
gen door het sluiten van verbonden. Het doel moet
veeleer zijn een samenwerking, te verkrijgen van alle
ïuropeesche staten, die een gemeenschappelijken op
persten raad dienen te benoemen, wiens beraadsla
gingen en besluiten publiek moeten zijn.
4. Ter verzekering des vredes moet Engeland een
plan ontwerpen, dat ten doel heeft een vermindering
der oorlogstoerustingen van de thans oorlogvoerende
staten. Om deze vreedzame politiek den weg te ef
fenen, dient men het daarheen te leiden, dat de fabri
catie van oorlogsmateriaal staatsbedrijf worde en ten
slotte dient in het bijzonder de uitvoer van oorlogs
tuig uit het eene land in het andere verboden te wor
den." i
KORTE BERICHTEN.
Thans is denaam van de oude Russische stad
Reval veranderd in Kolijwan.
De Duitsche gouverneur van Katanka meldt, dat
Duitsche troepen bij het Kiwa-meer (Oost-
Afrika) aan de Belgische troepen uit den Kon
go een zware nederlaag hebben toegebracht.
Bij het Fransche leger zouden proeven worden
genomen met een s c h i 1 d dat de soldaten tegen
kogels beveiligen moet. De Russische regeering
heeft het al ingevoerd en nu is een fabriek te SE Hi-
laire du Harcourt druk doende met de vervaardiging.
In het Argonner Woud moet het al in gebruik zijn.
Volgens een Duitsch bericht moeten de Duit
schers binnen acht dagen van het eiland Hong
kong vertrekken. Door dit bevel van de Engelsche
regeering worden ongeveer 400 personen en tal van
firma's getroffen.
VERBOD UITVOER BOTER.
Het Stbl. no. 510 bevat een Kon. besluit van den
29 dezer, houdende verbod van uitvoer van boter, van
den dag der afkondiging van dit besluit.
Dit verbod kan tijdelijk worden opgeheven en er kan
in bijzondere gevallen ontheffing van worden ver
leend.
UITVOER VAN KAAS.
De Minister van Landbouw, Nijverheid en Handel
ad interim neeft benoemd tot leden van het Rijks-Cen
traal Bureau voor den uitvoer van kaas de heeren:
V. R. Y. Croesen, secretaris van de Koninklijke Neder-
lanclsche Landbouwvereeniging, te 's-Gravenhage
J. Hibma, voorzitter van de Vereeniging van Zuivel-
fabrikanten in Nederland, te Sneek; J. W. F. S. Mid
delbeek, voorzitter van de Nederlandsche Vereeniging
van Kaashandelaren, te Gouda, en O. Reitsma, secre
taris van den Algemeenen Nederlandschen Zuivel-
bond, te 's-Gravenhage.
KONINKLIJK NATIONAAL STEUNCOMITé.
Bij den penningmeester van het Kon. Nationaal
Steuncomité is aan bijdragen en toezeggingen ont
vangen van 18 t/m. 24 October (tiende lijst) een be
drag 68.387.36. Te zamen met het bedrag der vo
rige lijsten 639.943. 10.
DE BELGISCHE VLUCHTELINGEN.
De „Times" bespreekt in de meest waardeerende be
woordingen het vluchtelingenvraagstuk, waarvoor
Nederland zich geplaatst ziet, en stelt voor, nu de
Nederlandsche regeering voor een geldelijke bijdrage
heeft bedankt, een groot aantal der Belgische uitge
wekenen naar Engeland over te brengen
Het Engelsche stoomschip „Cobleuts" wordt ver
moedelijk hedenmiddag te Rotterdam verwacht met
1000 ton levensmiddelen voor de Belgen.
SAMENWERKING NOORSCHE RIJKEN EN NE
DERLAND,
Het te Christiania verschijnend „Oerebladet" doet
in een artikel „Noorwegen en Holland", het voorstel,
tot het samenwerken der Noorsche rijken en Holland.
O. a. wordt, schrijft de „Tel.", in dit artikel gezegd:
„Wij zien dagelijks, dat de oorlogvoerende mogend
heden den handel en zeevaart der neutrale mogendhe
den moeilijkheden in den weg leggen; deze wantoe
stand doet zich vooral sterk in het Noorden gevoelen.
De Noordzee toch, is eenerzijds de natuurlijke toe-
voerweg van twee der oorlogvoerende groote mo
gendheden, maar anderzijds liggen ook om de Noord
zee vier neutrale staten, die alle nnar verhouding hun
ner grootte en politieke beteekenis, een buitengewoon
grooten handel en een groote zeevaart hebben. In
meerdere of mindere mate, lijden ook deze vier neu
trale zeestaten Noorwegen, Zweden, Denemarken
en Holland onder de zenuwachtigheid der strijden
de mogendheden. Het eenige en natuurlijke is, dat
deze vier neutrale staten in nauwere verbinding met
elkander treden. Het doel hunner politiek is hetzelfde.
Geen van hen heeft een hoogeren wensch, dan buiten
den oorlog te blijven en alle wenschen in een goede
verhouding tegenover de strijdende mogendheden te
blijven. Maar tegelijkertijd moeten zij terwille van
ii MS
AARSC
COURANT.
I.
