DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Van bet zuidell
e O o nr 1 o
No. 258.
Honderd en zestiende Jaargang.
1914
ZATERDAG 31 OCTOBER.
AhonnemsnUDrijs per 3 maanden 10.80, Ir. p. post II.-. Odiertentieprljs 10 ct. p. regol, groote letters naar plaatsruimte. Brloten Ir. N. V. Boek- en Hendelsilrnkkorii ï.h. HERMs. COSTER 4 ZOOR. Voordam C 9. Teleloonni. 3.
VAKJLA.
□It nummer bestaat uit 2 bladen
ALKMAAR, 31 October.
Morgen zal het drie maanden geleden zijn, dat de
Europeesche oorlog door de oorlogsverklaring van
Duitschland aan Rusland een aanvang nam. In dit
kwartjaar heeft het oorlogsgeweld zich als een olie
vlek geleidelijk over Europa uitgespreid en nu ook
Turkije meevecht is het tiental vol. Elders in dit
nummer geven wij een oorlogskroniek van deze drie
veelbewogen maanden, hier zij er enkel even aan her
in crd, dat Oostenrijk en Servië begonnen zijn, dat
Rusland Servië kwam helpen, waarop Duitschland ge
dwongen was Oostenrijk te steunen, hetgeen Frankrijk
noopte aan Ruslands zij te gaan staan, terwijl de
schending van België's onzijdigheid door Duitschland
voor Engeland het motief vormde om zijn entente-ge-
nooten bij te vallen, Japan zich bij hen schaarde,
Montenegro hielp Servië een handje en nu is Turkije
ook mee gaan doen, zoodat het thans zeven tegen drie
staat. En tot het tiental blijft de oorlog stellig nog
niet beperkt! Hoeveel staten hebben het geweer aan
den voet en zelfs reeds aan den schouder om los te
branden zoodra men aangevallen wordt, of zoodra het
oogenblik gekomen isi om partij te kiezen, hetzij door
de lakens-uitdeelers hiertoe gedwongen, hetzij verleid
door de hoop op een aardig winstkansje! Het kan
lechts verbazing wekken, dat Portugal zich nog niet
in den maalstroom heeft geworpen, Spanje zal ook wel
niet aan den kant blijven toekijken, Bulgarije zal niet
ongaarne Servië kopje-onder houden, Qriekenland wil
T "kije wel helpen verdrinken, Roemenië zal in de
worsteling op leven en dood zijn kracht wellicht ook
moeten laten gelden danmaar het kan voorloo-
pig wel zool
Wij hebben langen tijd aan het hoofd van de cou
rant „de Europeesche oorlog" geplaatst, wij hebben
echter nu het middelste woord er maar uitgenomen
want de gebeurtenissen hebben deze beperking tot één
werelddeel reeds lang achterhaald en zij. zullen haar
in de naaste toekomst vermoedelijk nog minder juist
maken.
Men heeft aanvankelijk gedacht, dat men dezen
oorlog met behulp van twee kaarten, het Westelijk en
het Oostelijk krijgstooneel voorstellend, best zou kun
nen volgen. Het blijkt nu, dat men een volledigen
atlas noodtg heeft
In Europa wordt natuurlijk alom gevochten; in
Azië heeft men het Duitsche Kiautsjou als operatie-
doel; in Afrika zijn Duitsch Togo en Kameroen, de
Belgische Kongo, het Portugeesche Angoia, Zuid-
West en Oost Duitsch Afrika en Engelsch Zuid-Afri-
ka in den strijd gewikkeld, in Australië zijn de Duit
sche eilanden-groepen (Marshall-, Mariannen Oost
en West-, Caralinen-, Bismarck en Samog-eilanden en
Jap) en tot dusverre bleef het Amerikaansche wereld
deel nog vrij.
Nu Turkije meevecht een oorlogsverklaring is in
deze dagen blijkbaar een der overbodigheden, waar-
aan enkel in rustiger tijd wordt gehecht en wanneer
men thans de scheepskanonnen hun grooten mond
•maar tegen een of andere havenstad laat openzetten,
behoeft de diplomatie niet meer te spreken of te schrij
ven kunnen er nog heel wat oorlogstooneeltjes bij
komen. De Turksche kusten van Klein-Azië en Syrië
en Arabië zullen wel door de Engelsche en Fransche
eskaders in de Middellandsche zee met een mln-aan-
genaam bezoek worden vereerd.
Een bericht heeft reeds gesproken van Turksche
ruiters, die verschenen zijn aan de golf van Akaba
den inham aan het noordelijke uiteinde der Roode Zee
aan den anderen kant van het Schiereiland van Sinai
aan de Golf van Suez om Egypte tot opstand te
brengen en wanneer het Turkije lukt een heiligen oor
log in het leven te roepen, dan staat er in Afrika en
Azië nog heel wat verschrikkelijks te wachten. Dan
zal men de krijgsgebeurtenissen wel niet met aandacht
kunnen volgen, wanneer men niet minstens een Bos'
schoolatlas der geheele aarde naast zich heeft!
Er kunnen zich dus nog vele complicaties voordoen
in verband met Turkije's oorlogsdaad in Rusland
Engeland haalde de Turco's in den krijg, Duitsch
land deed zulks met de Turken, Engeland zal nu wel
met de Portugeezen voor den dag komen. Nu zullen
de strijders uit Portugal niet zoo'n grooten invloed op
den gang van zaken kunnen uitoefenen. Wel is er
sprake van geweest, dat 17.641 manschappen met
512 officieren naar Frankrijk werden overgebracht,
maar dit legertje van nog geen divisie sterkte zal den
stand van zaken weinig veranderen en de Portugee
sche „vloot" is heelemaal van geen beteekenis. Doch
in de Portugeesche havens liggen vele Duitsche en
Oostenrijksche koopvaardijschepen, die daarheen
vluchtten, naar een neutraal gebied, toen de oorlog
uitbrak en Engeland zou deze natuurlijk gaarne tot
goeden buit verklaren, terwijl er van sommige schepen
allicht goede hulpkruisers kunnen worden gemaakt om
jacht te maken op de Duitsche kruisers, die de zee on
veilig maken voor de Britsche vaart en die bovendien
ook nog maar telkens Portugeesche havens binnenloo-
pen om daar proviand op te doen en den kolen-voor
raad aan te vullen!
Doch keeren wij tot Turkije terug. Het is dadelijk
in de Zwarte Zee gaan optreden en heeft behalve Teo-
desia, gisteren reeds gemeld, ook de groote Russische
haven Odessa beschoten. Bovendien, we noemden het
feit hierboven reeds, voert het iets in het schild in
Egypte, waar het de jong- Egyptische nationalistische
beweging, tegen de Engelsche heerschappij gericht,
zal aanwakkeren op het oogenblik, waarop de Britsche
troepen, die hier anders voor rust en orde zorgden, in
Noord-Frankrijk vechten!
De Turken zullen natuurlijk verder dadelijk de
Dardanellen hebben gesloten en de Duitschers zullen
wel gelegenheid hebben gehad, om het werkje zoo per
fect voor te bereiden, dat van een forceeren van den
doortocht geen sprake kan zijn. Het Russische Zwar
te Zee-eskader zit dus opgesloten als in een flesch, die
goed gekurkt is.
Het Turksche leger, door Duitschers gedrild, wordt
geprezen. Dit leger, zegt de Engelsche Daily Chro
nicle, is ten spijt van zijn verzwakking in den Balkan
oorlog, een zeer machtig instrument, samengesteld
uit voortreffelijk materiaal. Het zal waarschijnlijk
wel niet in midden- Europa opereeren, maar voorloo-
pig wel voornamelijk op den Balkan vechten. De
Turksche regeering wil nog wel eens een ernstig
woord met de Serviërs spreken, hetgeen Oostenrijk
lang niet ongelegen kan komen, want het onderhoud
der Serviërs en Oostenrijkers is niet van den prettig-
sten aard: wel winnen de Oostenrijkers volgens hun
berichten, maar intusschen schijnen de Serviërs hoe
langer hoe ongestoorder op te rukken en, volgens de
Oostenrijksche berichten al verliezend, de Oostenrij
kers steeds verder terug te dringen. Misschien stelt
de Turksche hulp Oostenrijk in staat nog wat meer
troepen naar het Westelijk of het Oostelijk oorlogster-
rein te zenden, maar of die winst wel zoo veel be-
teekent valt op grond van hetgeen men tot dusverre
van de Oostenrijksche troepen heeft gezien te betwijfe
len. Van meer beteekenis is de mogelijkheid, dat Rus
land, om een inval van een Turksch leger in den Kau-
kasus, in Perzië of misschien zelfs Afghanistan te kee
ren, troepen zal moeten onttrekken aan het gevechts
terrein in Polen en Galicië, wat de Oostenrijksche-
Duitsche legermachten, nu zij daar van de Russische
overmacht klop hebben gehad, goed te stade zou ko
men. Wellicht ook dat deze laatste overweging er
Rusland toe leidt, de Turksche soldaten stilletjes hun
gang te laten gaan, zijn overmacht tegen de grootste
vijanden niet te verzwakken, in het vertrouwen dat
wat voor de Mohamedanen in het vat zit niet verzuurt
en die kleine afrekening öf later wel zal kunnen komen
öf in het ergste geval nu toch overbodig zou zijn.
Want wat Turkije van dezen oorlog te wachten zal
hebben, wordt bepaald afgezien van de nadeelen,
die voor elk land uit een oorlog voortvloeien door
den grooten eind-uitslag.
Vandaar, dat het ook zoo heel goed te begrijpen, is,
dat in de Engelsche pers het beginnen van de vijande
lijkheden door Turkije het teekenen van zijn eigen
doodvonnis wordt genoemd en dat de Duitsche pers
Turkije geluk wenscht met zijn besluit en daarin ziet
't begin van nieuwe Turksche krachtsontwikkeling in
Klein-Azië. Het hangt er maar van af hoe men de
dingen beziet, en hoe men zich den afloop denkt 1
„Als 't kindje binnenkomt, juicht heel het huisge
zin" te Berlijn heeft men gejubeld en er hebben
groote sympathie-betuigingen voor Turkije plaats ge
vonden, waarbij een bey en een pasja geestdriftige
toespraken hebben gehouden. Natuurlijk zegt Duitsch
land, dat Engeland en Rusland Turkije in den oorlog
gesleept hebben, dat er al een Russische vloot in de
richting van den Bosporus stoomde, maar dat het uit-
loopen der Turksche vloot de bedoeling van Rusland
voorkwam. Maar even natuurlijk, dat niemand
dit gelooft en dat iedereen van meening blijft, dat
Duitschland aan het touwtje heeft getrokken en het
Mohammedaansche poppetje aan het dansen heeft ge
bracht tot eigen voordeel
Van het Westelijk oorlogsterrein is alweer niet veel
nieuws. Beide partijen winnen terrein, zeggen zij, en
beide behalen kleine successen, die echter elkaar wel
zullen opheffen, zoodat, ondanks het heftig en voort
durend vechten, de toestand over het geheel onveran
derd blijft. In het Engelsche communiqué wordt de
nadruk gelegd op de zware verliezen, die de Duit
schers leden, zoowel bij een bajouetaanval als over
het geheel, het Fransche communiqué spreekt van de
hevige Duitsche aanvallen op het Engelsche front,
welke zonder eenig succes werden gedaan, liet Duit
sche communiqué is even optimistisch gestemd, maar
noemt ook vorderingen bij naam, zeer nadrukkelijk
zelfs aan de AAisne, waarover Fransche troepen zou
den zijn teruggeworpen.
In het Oosten overwinnen de Oostenrijkers natuur
lijk die maken maar krijgsgevangenen, veroveren
posities en slaan troepen terug, alsof het niets is
Rusland zegt op het oogenblik bedroefd weinig
evenals Duitschland. Langs een omweg wordt
gemeld, dat de Duitsche strijdkrachten nog steeds
in vollen aftocht zijn en een Oostenrijksche le
germacht gedeeltelijk is omsingeld. Duitschland be
vestigt dit ten deele, zoodat het juist ia. Dat de
Duitschers nog geen melding maken van een geslaag
de nieuwe grocpeering der troepen, lijkt echter een
veeg teeken. De kans is nog geenszins buitengesloten,
dat de Russen zich weten te dringen tusschen de vij
andelijke legers in het Noorden en in het Zuiden, zoo
als zij met zooveel succes tegenover de Oostenrijkers
met de legers van Dankl en -Auffenberg hebben ge
daan.
Het stoute stukje van de „Emden" is inderdaad ge
schied Met zn vierden toren, doch niet onder Ja-
pansche vlag gelijk men te Tokio verklaart, is de
JUitsche kruiser de Engels-iie haven van Poeloe Pi
nang (straat van Maiakka) binnengevaren, heeft daar
een Kussischen kruiser, du he... voor een bevriend
(orlugsschip meld, in den grond geboord en daarna
een Transclie torpedoboot, die vuurde eveneens, eu
vervolgens weer het ruime sop gekozen.
In Isingtau (Kiautsjau) zijn Indische troepfcn de
Engelsch-Japansche troepen komen versterken. Ln
n Pieter-Mantzburg (Natal) zijn Duitsche en Oosten-
ijkselie geïnterneerden aan het muiten geslagen eu
lubben. volgens het Engelsche bericht te vergeefs
een poging tut ontvluchting gedaan.
DE RUSSISCHE OEZANT TERUGOEROEPEN.
De Russische ambassadeur te Konstantinopei Is
volgens een Londensch bericht teruggeroepen.
RUSSISCHE SCHEPEN IN ODESSA
BESCHOTEN.
In Londen verneemt men, dat Turksche oorlogs
schepen de haven van Odessa bmnenstoom den en
Russische schepen beschoten.
DE TURKSCHE VLOOT.
Volgens een officieel te Berlijn ontvangen bericht
uit Konstantinopei "beproefden eenige Russische tor
pedobooten de Turksche vloot te beletten zich uit den
Bosporus in de Zwarte Zee te begeven. De Turksche
schepen openen het vuur en brachten de beide Russi
sche vaartuigen tot zinken. Meer dan 30 Russische
zeelieden werden door de Turken gevangengenomen.
De Turksche vloot leed geen verliezen.
Van Duitsche zijde wordt aan de Tel. gemeld: De
geheele Turksche vloot is op 28 October in de Zwarte
Zee uitgestoomd. Naar betrouwbare berichten heb
ben er al kleine ontmoetingen met de Russische zee
macht plaats gehad. Aan de Golf van Akaba zijn
sterke cavalerieafdeelingen van de Turken aangeko
men. Turksche verkenningsschepen met draadlooze
stations aan boord zijn bij Scherm aan den ingang
van de Golf van Suez verschenen.
EEN BULOAARSCH-ORIEKSCH
GRENSINCIDENT.
Bulgaarsche en Grieksdie grensposten van Qolsjo-
wo geraakte in een vuurgevecht, dat zeven uren duur
de. De aanleiding was een poging der Grieken om
in de neutrale zone loopgraven op te werpen.
Aan Bulgaarsche zijde werd één man gewond, van
de Grieken werd één man gedood en werden twee ge
kwetst.
KORTE BERICHTEN.
Het Engelsche hospitaalschip „Rohilla" is ge
durende een storm bij Whitby op de rotsen geslagen.
Een aantal opvarenden is gered; er zijn echter nog
50 tot 80 mensehen op het schip
De pogingen tot redding moesten verder worden op
gegeven.
Te Amsterdam zijn, meldt het „Hbld.", valsche
znverbuus in ounoop.
Nauer is geeneken, dat de J 000.000 door üe
Bntsaie regeermg aan de Nedexianüsche regeer mg
aangeboden ais Oijdiage in de kosten van het onder
noud van de Belgische vluchtelingen hier te lande,
voor welk aanbod onze regeermg beleefdelijk heeft
oeüaukt, ais eerste termijn van daarop volgende oij-
diagen bedoeld en ter beschikking gesteld werd.
Maandag komt te Rotterdam weer Amerikaan
sche Mixed maïs aan, welke namens de Nederland-
scne regeermg bij inschrijving 'zal worden verkocht.
Naar de N. Rott. Crt. verneemt, kan binnenkort
de indiening worueu tegemoet gezien van een ont
werp van wet, waarbij wordt voorgesteld,- alle uit
voeren te betasten met een recht van acht percent.
De firma Wessanen en Laan te Wormerveer zal
in liooger beroep gaan bij het Amsterdamsche hol
voor het verooroeeiend vonnis der Haarlemsche recht
bank inzake het annuleeren van voorkoopen van tarwe
en rogge.
BINNENLAND.
Uil HLERHU GO WAARD.
Gistermiddag ten drie ure vergaderde de Raad
voor de eerste maal in het nieuwe raadhuis. Afwezig
de heer de Boer. De voorzitter heette den Raad wei
kom in het nieuwe raadhuis en bracht in herinnering,
hoe de Raad, door de toename der bevolking, die in
enkele jaren met 1000 vermeerderde en op 3800 zielen
kwam, op elf ieden werd gebracht, liet vorig jaar
oordeelde de raad het oude raadhuis te klein en droeg
B. en W. een onderzoek naar mogelijke verbeteringen
op. Toen liet bleek, dat Sit bijna evenveel zou kosten
diS een niéuw, nam de raad het besluit een nieuw
raadiiuis daar te stellen. Spr. was overtuigd, dat de
toename van de bevolking wel motiveerde dat men
thans een raadhuis had, de gemeente waardig. Als
eerste eisch had men eenvoudigheid gesteld; toch ver-
neugde spr. er zich over, dat desondanks iets tot
stand gekomen was, dat ook het schoonheidsgevoel
bevredigde. Nog herinnerde spr. er aan hoe de raad
uit de door den gemeente-opzichter gemaakte ontwer
pen een keuze deed, welke keuze ook volgens het oor
deel van vele anderen een gelukkige bleek geweest te
zijn Zeer hoopte spr., dat onder alles wat uit het
oude raadhuis wasovergegaan naar het nieuwe, ook
de goede geest behoorde, die-de beraadslagingen in
het oude steeds kenmerkte.
Hierna bracht spr. dank aan den architect, die als
eenvoudig man iets dergelijks wist daar te stellen.
Ook aan de aannemers paste z. i. een woord van lof.
Met den wensch, dat het nieuwe raadhuis het punt
moge worden waar de belangen van de gemeente
steeds haar de beste inzichten behartigd zullen wor
den, verklaarde spr. de zitting voor geopend.
De heer Met, hierna het woord verkrijgende, bracht
ouder erken telijkheid voor liet door de voorzitter ge
sprokene, in herinnering, hoe hij 19 Augustus van het
vorig jaar de vraag om een nieuw raadhuis tot B. en
W. richtte. Nog ziet spreker de ernstige gezichten van
B. en W., doch het kwam toch tot een goed einde.
Spreker verklaart tot nog toe geen spijt te hebben
van zijn voorstel. Zeer hoopte spr., in deze raadzaal
dikwijls, tot bloei van de gemeente, in vrede met el-
xander te zullen vergaderen.
De heer Appel richtte een woord van dank tot den
architect en tot den voorzitter voor de vele moeite, die
deze zich gedurende den bouw getroostten. Het was
spr.'s wensch, dat de praktische inrichting van het
raadhuis den secretaris een prikkel mocht zijn om
zijn bekende netheid zoo mogelijk nog meer te be
trachten.
De voorzitter bracht dank aan de beide sprekers.
Van den minister van Waterstaat was de vergun
ning tot het leggen van de hoogspanningskabel in den
Middelweg ingekomen, onder bepaling, dat hiervoor
1 per jaar wordt betaald. Hiertoe werd besloten.
Van het bestuur van de Coöperatieve Verbruiksver-
eeniging te Zuid-Scharwoude was het verzoek ingeko
men om voor den broodverkoop bepalingen voor ge
wicht en hoedanigheid vast te stellen.
Na uitvoerige bespreking werd op voorstel van
den heer Met besloten dit punt tot de volgende ver
gadering aan te houden.
Op voorstel van B. en W. werd inzake het verzoek
van de aannemers van het raadhuis besloten de boete
voor de latere oplevering van 10 op 2 per dag te
brengen, zijnde het bedrag dat de gemeente hierdoor
aan den opzichter moest uitbetalen. Tegen de heer
Molenaar.
I iet verzoek van het R. K. schoolbestuur, om de
subsidie voor de schoolfeesten niet alleen voor de
openbare school te bestemmen, als zijnde dit in strijd
met de wet, werd, omdat het ongezegeld was, niet in
behandeling genomen.
De voorzitter deelde mede, op advies van den Mi
nister tot aankoop van de aanwezige rogge te zijn
overgegaan. In overleg met de wethouders had spr.
ook een 90 mud tarwe k 11 gekocht. Met algemeene
stemmen keurde de Raad deze aankoopen goed, als
mede de daarvoor aan te gane tijdelijke geldleening
van 1500 tegen ten hoogste 6 pet.
De heer Met zag gaarne, dat de landbouwers er
wat beter voor zorgden, dat de wielen van hun karren
wat meer bevrijd van de modder op de straten kwa
men.
De voorzitter zegde handhaving der verordening
toe.
Op de vraag van den heer Blom deelde de voorzit
ter mede, dat de conferentie van de gemeente met de
polders inzake de Broekerbrug nog tot geen resultaat
had geleid. Van de aannemers voor de laagspanning
had spr. de mededeeling, dat dit net met een 14 dagen
gereed zou zijn.
Na afloop van de openbare zitting waren wij in de
gelegenheid, ons te overtuigen, dat het in oud-Hol-
landschen stijl opgetrokken raadhuis inderdaad aan
de te stellen eischen voldoet. Architect was de ge
meente-opzichter, de heer A. Groot, en aannemers de
heeren P. Beers en P. Wester te Heerhugowaard.
De secretarie ziet er keurig uit. Gemakkelijk bereikt
men van daar de er onder gelegen brandvrije kluis.
Ook de burgemeesterskamer maakt een goeden indruk.
De raadzaal beantwoordt geheel aan de te stellen
eischen. Ook voor de pers zijn de sprekers goed ver
staanbaar. Onder de raadzaal heeft men een flinke
ruimte voor berging van de brandspuit enz. De groote
ruiine zolder dient voor berging van het archief
Na de bezichtiging van het nieuwe gebouw, dat
waarschijnlijk ook voor het publiek ter bezichtiging
gesteld zal worden, werd de eerewijn gebruikt.
UIT SCHOORL.
Vrijdagmorgen vergaderde de Raad. De voorzit
ter deelde mede, dat gisteren 48 H.L. tarwe door de
inwoners geleverd is. Ook de rogge in de gemeente
aanwezig heeft spr. voor de gemeente gekocht. De
bakkers bakken voortaan ook half om half.
De aanwezige rogge is 8400 K.G. reeds bij de bak
kers, terwijl er nog 3800 K.G. ongedorschen is. Per
week is 730 K.G. noodig. Schoorl is dus voor eenige
weken voorzien. Ook wordt getracht de noodige hoe
veelheid erwten te krijgen, voor grauwe zal dit wat
moeilijk gaan.
Gedeputeerde Staten konden zich met het besluit
tot het aangaan van een tijdelijke geldleening van
1500 niet vereenigen.
De rentestand van 8 pet. werd te hoog geacht. Ge
deputeerden waren overtuigd, dat de gemeente wel
goedkooper geld kon krijgen.
De voorzitter deelde mede, met de firma de Lange
en de Moraaz geconfereerd te hebben en daar het
geld tegen TYz pet. te kunnen krijgen.
Spr. veronderstelde, dat de gemeente zich wel kon
redden indien de leveranciers van de tarwe wat wil
den wachten. Spoedig komt het zandgeld binnen.
De heer Couwenhoven wilde zoo noodig de tram-
aandeelen beleenen.
De voorzitter was ook overtuigd, dat men alsdan
het geld goedkooper kreeg. Besloten werd, dat de ge
meente zal trachten zich zonder leening te redden.
Hierna kwam de begrooting in behandeling in ont
vangst en uitgaaf een bedrag van 28326,925 aanwij
zende. Voor onvoorziene uitgaven bleef een bedrag
van 367.275.
Op het ingekomen verzoek van den veldwachter
werd besloten de vergoeding voor zijn rijwiel met
5 te verhoogen.
Voor het ophalen van vuilnis en aardasch kwam als
nieuwe post op de begrooting 50 voor.
Nog deelde de voorzitter mede, dat de uitgaven
ALRMAARSCHE
