Van het westelijk oorlogsterreln.
Van het oostelijk oorlogsterreln.
VAKIA.
NEDERLAND.
VARIA,
Telegrammen van heden.
TER ZEE.
Nederland.
Telegrammen nh 4 uur ontvangen.
Oorlogsvaria.
operaties van Fransche troepen in E 1 za.s
zou men kunnen vinden in de mededeel ing var» de
Duitsche posterijen, dat postpakketten naar de Elzas-
sische steden Altkirch, Mülhausen, Thann, Gebweiler,
Colmar, Diedolsliausen, Dreigehren en Urheis niet
kunnen verzonden worden.
Een Oostenrijksch soldaat, die in Galicië had
gevochten, was zoo onvoorzichtig geweest op een
open briefkaart naar zijn bloedverwanten te schrijven,
dat het met de Oostenrijkers in Galicië niet
goed ging en hij voor zich er niet rouwig om zou zijn
indien hij door de Russen krijgsgevangen werd ge
maakt!
Op de keerzijde van de kaart stond de aanteekening
„Doodgeschoten op vonnis van den krijgsraad".
Tot gouverneur van West-B elgië is
de luitenant-generaal Von Kram en tra uit Hannover
benoemd. Hij zal te Brussel wonen.
Het Duitsche stoomschip „Asuncion" heeft te
Para (Brazilië) de passagiers en de bemanningen van
het Belgische stoomschip „Van Dyek" en de Engel-
sche stoomschepen „Hurstdale" en „Glanton", welke
door den Duitschen kruiser Karlsruhe
waren vermeesterd, aan wal gezet.
ZEPPELIN-VERZEKERING BIJ LLOYDS.
Het Londensche publiek verkeert nog altijd in groo-
ten angst voor een bombardement en voor Zeppelin
overvallen. Het verzekeringswezen is thans uitge
breid met een tak, waaraan men voor dezen afschuwe
lijken oorlog nauwelijks gedacht had. Lloyds, de
groote Engelsche assurantie-maatschappij, heeft al
heel wat verzekeringen tegen Zeppelin-bommen geslo
ten. En er wordt een hooge premie gevraagd. Voor
woonhuizen in Londen en Zuid-Engeland moet bij
een verzekeringssom van 1000.f 28.premie
worden betaald voor den tijd van twaalf maanden. De
verzekering omvat alle schade, die door vijandelijke en
andere luchtschepen, door van hen geworpen bommen
of andere projectielen wordt veroorzaakt, dus explosies
door deze voorwerpen veroorzaakt, enz." Voor som
mige deelen van Londen, als Westminster en de rijke
buurten van Westend, beloopt de premie 5% der ver
zekeringssom, en in de City, vooral in de nabijheid
der Beurs, de Bank en het Stadhuis, moeten de huisei
genaren en winkeliers wel 'n premie van 10% betalen.
In Oxford-Street heeft een warenhuis zijn magazfjn-
voorraad alleen voor 2 millioen verzekerd tegen aan
vallen van Zeppelin-luchtschepen. In de Londensche
haven en in ae dokken beloopt de premie eveneens 5
tot 10%. De „Daily Telegraph" is echter van mee
ning, dat, zoodra men de eerste Zeppelin boven Lon
den heeft gezien, de premies nog geweldig zullen stij
gen onverschillig of de teweeggebrachte schade groot
of klein is. In Duitschland vis men intusschen van
meening, dat Lloyds goede zaken maakt. Weet men
daar dan al zeker, dat er geen Zeppelin boven Londen
zal verschijnen?
Dat Lloyds bij dezen oorlog niet slecht vaart, is een
feit. De maatschappij heeft dezen zomer, toen met de
invoering van Home Rule een burgeroorlog dreigde
uit te breken, verschillende oorlogsrisico-posten afge
sloten. De oorlog is gelukkig niet gekomen, en Lloyd
heeft de premies schoon verdiend.
VERBOD VAN UITVOER.
Het Stbl. Na 512 bevat het Kon. besl. van 2 dezer,
houdende verbod van uitvoer van kunstwol, halfwol
len goederen, gemengde garens, wollen dekens, mili
tair laken en daarvan vervaardigde kleedingstukken,
alsmede flanel en daarvan vervaardigde ondergoede
ren.
TIJDELIJKE HEFFING VAN
UITVOERRECHTEN.
Ingediend is een wetsontwerp tot tijdelijke heffing
van uitvoerrechten.
Dit uitvoerrecht van acht procent, zal oa niet ge
heven worden van goederen, waarvan de waarde niet
hooger is dan de gemiddelde waarde tusschen 1 Aug.
1912 en 31 Juli 1914.
Wanneer door de Kroon is bekend gemaakt, dat
oorlogsgevaar, in den zin waarin dat woord in
's Lands wetten wordt gebezigd, niet meer aanwezig
is, wordt onverwijld een voorstel van wet tot intrek
king dezer wet aan de Tweede Kamer gezonden.
Zij zal in werking treden op een bij Koninklijk be
sluit te bepalen datum.
MINISTERIE VAN FINANCIëN.
De St. Crt. bevat het Kon. besluit tot overbrenging
van de zorg voor de uitvoering van wetten en Ko
ninklijke besluiten betreffende arbeidersverzekering en
betreffende den geld- en fondsenhandel in de tegen
woordigheden, van het departement van Landbouw,
Nijverheid en Handel naar dat van Financiën.
Daarbij is goedgevonden, voorbehoudens wettelijke
voorziening: met ingang van 15 November 1914 de
zorg voor de uitvoering van de ongevallenwet 1901,
de Radenwet, de Ziektewet, de Invaliditeitswet en de
Beurswet 1914, alsmede van de uit die wetten voortge
vloeide Koninklijke besluiten, voor zooveel het departe
ment van Landbouw, Nijverheid en Handel bij die uit
voering betrokken ia, over te brengen van dat departe
ment naar dat van Financiën; met dien verstande,
dat de zorg voor de uitvoering van de begrootings
wetten voor de dienstjaren 1913 en 1914, voor zoover
deze op bovengenoemde wetten en besluiten betrek
king hebben, voorloopig blijft berusten bij het depar
tement van Landbouw, Nijverheid en Handel.
DE OORLOGSLEENING.
Omtrent de plannen inzake een oorlogsleening van
250 millioen, meldt het Hbld., dat liet In de bedoe
ling ligt, aan de regeering machtiging te verleenen,
om, voor zoover de vrijwillige deelneming aan de lee
ning tekort schiet, de hoogst aangeslagenen in de ver
mogensbelasting te verplichten aan de leening deel te
nemen op de basis van hun vermogen. De rente over
dit gedwongen gedeelte zal lager zijn dan voor het
vrijwillige gedeelte, om aldus de animo voor vrijwilli
ge deelneming te bevorderen.
Is het blad goed ingelicht, dan zullen in ieder ge
val vermogens beneden de 50,000 gulden worden vrlj-
- gelaten.
DE ECONOMISCHE TOESTAND.
Minister Treub heeft aan de Tweede Kamer een
uitvoerige nota betreffende den economischen toes tam
toegezonden. De Minister wijst uitdrukkelijk op de ui
teraard slechts ephemeere waarde zijner mededeelin-
gen. Elk oogenblik kan de toestand zich wijzigen.
De Minister wijst er o. m. op, dat het thans duide
lijk is uitgekomen, dat aan het hier te lande gevolgde
credietstelsel belangrijke fouten kleven. Slechts zeer
enkele producten onzer fabrieken worden meer dan
andere jaren uitgevoerd, b.v. gist, gloeilampen en fit
tings voor deze. De oorlogspolitiek van Engeland te
genover Duitschland veroorzaakt zoowel aan onze
scheepvaart, voor zoover die niet stil ligt, als aan on
zen invoerhandel veel last. Oelukkig is er in dit op
zicht in de laatste weken verbetering merkbaar.
Van den schok, dien land- en tuinbouw den eersten
tijd van den oorlog hebben ondervonden, hebben de
bedrijven zich weder spoedig hersteld. Men kan dan
ook gerukt zeggen, dat deze thans van de crisis het
minst lijden. Groote werkloosheid in den landbouw
schijnt voor den komenden winter niet te worden ge
vreesd.
TV prijzen ier zuivelproducten, in het begin van de
crisis zeer laag, zijn in de laatste weken belangrijk
omboog gegaan.
De toestand in de groententeelt is, wat de prijzen
betreft op h<*t oogenblik vrijwel normaal. De prijzen
van de hoofdproducten, welke thans aan de markt ko
men, n.l. kool en uien, zijn langzaam stijgend.
Sterk doet nog steeds de crisis zich gevoelen in het
bouwbedrijf. Ook de kleeding-industrie beleeft een
zeer moeilijken tijd
Een belangrijke maatstaf van de gewijzigde intensi
teit der industrie wordt gevonden in de bedrijfsonge
vallen. Volgens de St. Crt. bedroeg het aantal onge
vallen Juli 913 7586, Juli 1914 8089; Aug. 1913:
7306, Aug. 1914 4835; Sept. 1913: 7261, Sept. 1914:
4926.
De trawlvi8scherij te IJmuiden is thans bijna geheel
hervat, na de totstandkoming van een onderlinge mo-
lest-risico-vereeniging.
Een uitvoerig overzicht wordt verder gegeven van
den stand der arbeidsmarkt en van de maatregelen
door of vanwege de regeering of door met haar in
nauw verband staande lichamen genomen ter voorko
ming of leniging van de nadeelige gevolgen der cri-
ARBEIDSMARKT EN OORLOG.
In de laatste dagen zijn uit verschillende Limburg-
sche grensplaatsen arbeiders naar Duitschland ver
trokken om daar te werken aan metaalfabrieken en
steenfabrieken. In Venlo zijn zelfs pogingen aange
wend om arbeiders aan te werven voor het verrichten
van graafwerken en het maken van loopgraven, wel
ke, naar men mededeelde, aangelegd werden in den
omtrek van Dusseldorf en Keulen. Deze werving is
echter gestuit. Intusschen heeft de groote vraag naar
arbeidskrachten in Duitschland ten gevolge gehad,
dat de arbeiders, hun krachtiger standpunt gevoelend,
scherper in verzet zijn gekomen tegen den door de
vereenigde patroons van Venlo en omstreken in Au
gustus aangenomen maatregel om het arbeidsloon in
te krimpen tot 70 pet. Te Tegelen werd, meldt het
„Hbld.", o. a. aan twee ijzergieterijen en een buizen
fabriek Zaterdag het werk neergelegd en de eisch ge
steld: uitbetaling van het volle loon en bijbetaling
van de over de afgeloopen weken ingehouden 30 pet.
BEZUINIGINGEN.
Vanwege het militaire beheer zijn de laatste weken
verschillende bezuinigingen ingevoerd: o. m. werd
voor ingekwartierde militairen bij tweedaagsch of
langer verlof slechts één dag vergoeding betaald.
Nu wordt dit nog uitgebreid, n.l. verlofdagen wor
den geheel niet betaald, dus zelfs één dag wordt
thans in mindering gebracht.
Op plaatsen waar militairen zijn ingekwartierd,
geeft dit, schrijft het „Nws", bij de burgers groote
ontevredenheid, want eene vergoeding van 80 ets. per
dag, bij de hooge prijzen van levensmiddelen, enz., is
toch al zuinig genoeg, en in vele burgergezinnen is
die inkwartiering, die nu reeds drie maanden duurt,
een zaak van bijleg.
DRANKBESTRIJDING.
Het Kruisverbond te Hilversum heeft een adres aan
den Minister van Binnen landsche Zaken gericht, ten
einde te verzoeken, dat indien onverhoopt ons land
in den strijd mocht betrokken worden, door de plaat
selijke overheid bij de nadering van een vijandelijk le
ger alle alcoholvoorraden in beslag genomen worden
om deze bijtijds naar elders te vervoeren of te vernie
tigen.
Bij de gisteren te Rotterdam gehouden verkoo-
ping bij inschrijving van mixed mafs heeft, meldt de
N. Rott. Crt, de regeering niets gegund.
BINMENLAND.
Gemengd Nieuws.
VAN TEXEL.
In de Zaterdag gehouden vergadering van den Ge
meenteraad werd gunstig beschikt op het verzoek van
de Middenstandsvereeniging op Texel, om een school
lokaal te Den Burg te gebruiken voor een te houden
cursus in boekhouden.
Eervol ontslag werd verleend aan mej. Joh. de
Kronnie, als onderwijzeres te Cocksdorp, met ingang
van 1 November.
Achtereenvolgens werden benoemd tot onderwijze
res te Cocksdorp mej. Joh. F. Spamaaij te Dordrecht,
tot onderwijzeres in de nuttige handwerken te Koog
mej. Joh. de Kronnie, tot hoofd der school te Oost
de heer M. H. Tuinder te Leiden, tot onderwijzeres
leervak k. te Oosterend en te Oost mej. A. C. Heeroma
te Apeldoorn, en tot onderwijzeres in de handwerken
■aan de herhalingsscholen te Cocksdorp, Oosterend en
M. Eierlaud de dames Sparnaaij, Heeroma en Postma.
ma.
De begrooting 1915 werd vastgesteld tot een bedrag
van 149,547,21 y2.
Voorts werd besloten een tijdelijke geldleening aan
te gaan groot 10.000.
UIT WIERINGERWAARD.
De heer F. A. F. Oroneman, alhier, verkocht dezer
dagen aan een slager een 2y2-jarige stier, wegende
1920 pond, voor 510. Zeker wel een zeldzaamheid.
STAATSLOTERIJ
Trekking van heden. 5e klasse. 6e lijst.
f 1000 1 6350 10010 17933 18468.
f 400 8370 9879 11034 13316 20661.
f 200 3484.
f 1001194' 1592 1599 1794 2181 8222 9813
13121 18753 20784.
DE STRIJD IN BELOIë EN NOORDFRANKRIJK.
LONDEN, 3 Nov. (Officieel). Het Belgisch
communiqué luidt: De Duitschers hebben de lin
keroever van de Yser grootendeels ontruimd. De
Belgen gaan voort het land onder water te zet
ten. Duitsche krijgsgevangenen klagen over
moeilijkheden door de terreinsgesteldheid en zeg
gen dat de Duitschers zware verliezen hebben ge
leden, vooral door het scheepsgeschut.
Het eerste, derde, dertiende, vijftiende, zestien
de en zeventiende Duitsche legercorps, benevens
de reserve van de Landweer en het tweede Beier-
sche legercorps zijn aan de Lys geconcentreerd
bij Geluvelt, Hollebeke en Dulemeaux; om Ype
ren te nemen.
Blijkens een Duitsche proclamatie beschouwen
de Duitschers de verovering van Yperen als van
overwegend belang. Dit wordt nog duidelijker
door de verwachting, dat de Keizer spoedig t er
plaatse zal komen.
De geallieerden hebben Zondag en Maandag
alle vijandelijke aanvallen algeslagen.
PARIJS, 3 November. Het Communiqué van
gisteravond 11 uur geheel gelijkluidend met
het Engelsche communiqué, waarin sprake is van
den strijd tusschen de Noordzee eu de Oise.
LONDEN, 3 Nov. (Officieel). Tusschen de
Noordzee en de Oise waren de aanvallen der
Duitschers op 2 November minder hevig dan den
vorigen dag. De bondgenooten hebben in België
vorderingen gemaakt ten Zuiden van Dixmuiden
en ten Zuiden van Oheluvelt Zij wisten zich In
alle stellingen te handhaven. Aan de Aisne is het
heftige Duitsche offensief tusschen Braye en Vail-
ly geheel mislukt
KEIZER WILHELM.
LONDEN, 3 Nov. Aan de Times wordt uit
Noord- Frankrijk gemeld, dat de Duitsche Keizer
zich zelf tot aan de vuurlinie bij Yperen begaf. Hij
heeft bevel gegeven de stad ten koste van alles te
nemen.
EEN RUSSISCHE OPMARSCH IN
OOST PRUISEN.
KOPENHAGEN, 3 Nov. Een telegram uit
Petrograd meldt dat de Russen aan het Oost-
Pruisische front den opmarscb begonnen zijn.
In Polen duurt de terugtocht der Puitschers
voort. Zij moeten reeds tot in de nabijheid van
de rivies|de Warte genaderd zijn.
De Russen bezetten behalve Lsnezica, Lodz
en Piotskof, ook het noordelijker gelegen stadje
Gostynni.
MIJNEN IN DE NOORDZEE.
LONDEN, 3 Nov. De admiraliteit deelt mede,
dat door het willekeurig leggen van mijnen
door de Dnitschers onder neutrale vlag In de
handelswegen de gebeele Noordzee moet wor
den besehonwd als militair terrein. Vanaf 5
November znllen alle schepen, welke de lijn van
de noordpunten van de Hebrlden door de Fa-
roer naar Ysland getrokken passeeren dit doen
op eigen gevaar, tenzij zij de instructies van de
Admiraliteit opvolgen.
Handelsschepen van alle natiën voor Noor
wegen, Denemarken, Nederland of de Oostzee
bestemd, wordt aangeraden door het Engelsche
kanaal te gaan naar Dover, waar hun de wegen
worden aangewezen, die hun veilig zullen bren
gen tot Pant Island, vanwaar zoo mogelijk een
veilige route zal worden aangewezen tot het
vuurschip Lindesnaes op de Noorsche kust. Van
daar af moet zoo dicht mogelijk de ku3t wor
den gehouden.
DE MOHAMMEDAANSCHE BEVOLKING OP
JAVA.
'8-ORAVENHAOE, 3 Nov. Aan het Departe-
ment van Koloniën deelde men bij informatie
mededat men geen enkel bericht heeft ont
vangen omtrent een bijzondere houding door de
Mohammedaansche bevolking van Java aange
nomen ter gelegenheid van de door Turkije
begonnen oorlog.
De Vossische Zaitung meldt, dat o. a. in de
moskeeën vooj de Turken zon worden gebeden,
DUITSCH COMMUNIQUé.
BERLIJN, 3 Nov. (Officieel). Het groote
hoofdkwartier meldt: Onze troepen zijn uit het
overstroomde gebied getrokken zonder verliezen
aan manschappen, paarden, kanonnen en voertui
gen en meer dan 2300 man, meest Engelschen,
werden gevangen genomen en verscheidene ma
chinegeweren buitgemaakt.
in de streek van Roye hadden verbitterde ge
vechten plaats, die aan beide zijden met groote
verliezen gepaard gingen. Wij verloren daarbij
in een dorpsgevecht eenige honderden man
schappen en vermisten twee stukken geschut.
In het Oosten zijn de operaties in staat van
ontwikkeling. Gevechten hadden niet plaats.
Een goed resultaat had onze aanval aan de Ais
ne ten O. van Soissons. Onze troepen namen on
der vijandelijken tegenstand veracheidene sterk
verschanste stellingen bij een stormaanval. Bezet
werden Chavone en Soupir, we maakten meer
dan 1000 Franschen krijgsgevangen en verover
den 3 kanonnen en 4 machine-geweren.
Tu8schen Toul en Verdun werden verschillende
aanvallen van de Franschen afgeslagen. In de
Vogezen, in de buurt van Markirkh, werd een
aanval der Franschen afgeslagen.
LAATSTE BERICHTEN.
PERSDELICT.
ROTTERDAM, 3 November. De Rechtbank
veroordeelde het Kamerlid Spiekman tot f 100
boete snb. 10 dagen hechtenis. De eisch was
een maand gevangenisstraf.
ONEERLIJKE KANTOORBEDIENDE.
ROTTERDAM, 3 November. Heden heeft een
16-jarige kantoorbediende van de firma Hazen-
beek en v. d. Schout een aangeteekenden brief ont
vreemd, inhoudende 10 bankbiljetten van 1000
1 van 300 en 2 van 100. De brief was af
komstig van de firma Oostheine te Zutphen.
DE WINKELSLUITING TE AMSTERDAM.
AMSTERDAM, 3 Nov. Gedeputeerde Staten
van Noord-Holland hebben hun beslissing inzake
de gewijzigde verordening o pde winkelsluiting
verdaagd in verband met een bij hen ingekomen
bezwaarschrift. Daarom hebben B. en W. de af
kondiging voorloopig uitgesteld.
PROF. TILANUS. f
AMSTERDAM, 3 Nov. Op 91-jarige leeftijd
is overleden prof. dr. J. W. R. Tilanus, oud-hoofd-
leeraar in de heelkunde aan de Universiteit te
Amsterdam.
De overledene was ridder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw, ridder In de Pruisische
Kroonorde en commandeur in de orde van Oranje
Nassau.
MEDISCHE ZORO VOOR SOLDATEN.
Jongelui met platvoeten kan men in het leger niet
gebruiken. En dat is maar goed ook. Want de in
spanning, die in oorlogstijd van de voeten der man
schappen gevergd wordt, kunnen platvoeten niet door
staan. Nog altijd geldt de waarheid „de overwinning
ligt in de beenen der soldaten". Een militair arte
draagt dan ook ten deze zorg voor de marschwaar-
digheid der troepen. In den laatsten tijd is de medi
sche wetenschap zich meer en meer gaan bemoeien
met het ontstaan, voorkómen en behandeling van
marschziekeq. Men heeft opgemerkt, dat zelfs de klein
ste blazen of verwondingen niet verwaarloosd mo
gen worden. Een soldaat moet zijn voeten geregeld
goed reinigen en dient ook acht te slaan op onberispe
lijk schoeisel.
Onlangs is door een Duitsch militair orthopaedist
de „voetbeschenner" uitgevonden. Het instrument be
staat uit een vernuftig stel veeren en riemen, loopende
van hak naar teen en over de wreef, en heeft ten doel
het dragen van te groot schoeisel mogelijk te maken.
Met behulp van den „voetbeschermer" kan 's zomera
een paar schoenen worden gedragen, dat des winters
goea sluit om een voet met dubbel dikke sok. De
schoenen kunnen door het instrument niet verschuiven,
waardoor huid en kous ontzien worden. In de prac-
tyk heeft de „voetbeschenner" blijken van groot nut
gegeven. Manschappen met verwonde, stukgeloopen
voeten hebben de exercities weer kunnen bijwonen, en
soldaten, die door de slecht evorming van den voet
spoedig over pijn klaagden, hebben met de bescher
mers aan de voeten heele manoeuvres zonder pijn kun
nen meemaken.
Bij de zorg voor de voeten behoort ook het verwijde
ren van likdoorns, door middel van salicylpleisteis,
de bestrijding van zweetvorming door salicyltalk, in
ernstige gevallen door bestrijking met 10 h 20 pet
formaline of indroppelen van onverdunde formaline
in de schoenen.
DE UITVINDING DER SHRAPNELLS.
De shrapnell, de granaatkartetsen, die op 't oogen
blik der explosie een aantal kogeltjes, waarmee ze ge
vuld zijn, van zich afwerpen, is in zijn tegenwoordi-
gen vorm de uitvinding van den Engelschen overste
Shrapnell. Evenals alle menschelijke uitvindingen
had echter ook deze utvinding „voorouders". De gra
naatkartets werd volgens de Figaro in 1590 tijdens de
belegering van Parijs uitgevonden. De Parijzenaren
bezaten destijds geen kogels meer om de artillerie
van Hendrik IV op behoorlijke wijze te antwoorden.
Zij verzamelden toen alle spijkers en stukjes metaal,
die ze bezaten, vulden ze in looden mantels, laadden
hiermede de kanons en begonnen op de belegeraars te
schieten. Zoo ontstond het eerste kartets-kanon. Se
dert heeft de uitvinding natuurlijk tal van verbeterin
gen ondergaan.
EEu EIGENAARDIGE OORLOOSKRANT.
Een eigenaardige oorlogskrant is het „Nachrichten-
blatt der Deutschen Bank", waarvan, meldt de N. R.
Crt., het eerste nummer thans aan de beambten van
deze bank verzonden is. Het blad, dat met korte tus-
schenpoozen verschijnen zal, heeft ten doel, dat de
vele ambtenaren van de bank, thans in het veld staan
de, zooveel mogelijk voeling zullen houden met het
vaderland en met de beroepsgenooten. Deze krant
moet dienen tot het overbrengen van de berichten, die
geschikt zijn oververteld te worden aan de kameraden
in liet veld en aan de thuis achtergeblevenen. Uit het
eerste nummer blijkt, dat van het personeel van de
Deutsche Bank in Berlijn en voorsteden niet minder
dan 1268 man onder de wapens geroepen is, van wie
806 van het hoofdkantoor, 462 van de deposito-ban
ken. Hierbij komen nog de beambten van buiten Ber
lijn. 39 Beambten zijn reeds den heldendood gestor
ven, 24 dragen het IJzeren Kruis, 90 zijn gewond, 9
ziek en 19 worden vermist.
DE TORPEDO.
Hei Latijnsche woord torpedo beteekent stijf zijn,
verstijven en torpedo de verstijving. De oude Ro
meinen hebben het woord torpedo niet verpersoon
lijkt zij hebben echter merkwaardigerwijze dien
naam gegeven aan een visch, die in de Middelland-
sche Zee zeer veel voorkomt, de kramprogge. Het
eigenaardige verdedigingsmiddel van dit dier bestaat
in de wijze, waarop de visch aan alle menschen,
die hem te dicht naderen, electrische slagen uitdeelt,
waardoor de slachtoffers in een toestand van ver
stijving (torpedo) gerakenvandaar de naam van
het dier. Deze naam heeft de kramprogge thans nog
in het Spaansch. Toen een Spanjaard de beweeg
bare zeemijnen uitvond, gaf hij het voorwerp van
zijn uitvinding den naam torpedo. Van dezen naam
ging de Amerikaan Bushnell uit, aan wien wij het
nieuwste en gevaarlijkste scheepswapen, de torpedo,
te danken hebben. Die uitvinding dateert van het
jaar 1796. In de ltaliaanscbe taal heet de kramprogge
torpedine. Onze torpedo, een overigens internatio
naal woord, heet daar ook torpedine,
EEN LOOPGRAVEN-MACHINE.
In Duitsche militair-technische kringen worden
proeven genomen met een „loopgraven-machine".
Met dit instrumentdat er uit moet zien als een
reusachtig soort motorploeg, wil men in veel kor-
teren tijd dan een compagnie soldaten hiertoe in
staat is, de loopgraven aanleggen, die in bouw over
eenkomen met die, waarover de Duitschers thans over
een kilometerslangen afstand aan de Alsne beschik
ken. Met het welslagen der proeven gaan groote
strategische belangen gepaard. Er zijn ook voor-
deelen van hygienischen aard in het spel. De slechte
gezondheidstoestand, waarin op het oogenblik tal van
Duitsche soldaten die nu al wekenlang aan de Aisne
vertoeven, zich bevinden moet het gevolg zijn van
den staat van vervuiling waarin de loopgraven lang
zamerhand geraakt zijn. Wanneer er met het maken
van zulke loopgraven minder tijd en arbeid gemoeid
ging, dan zouden de Duitsche legerautoriteiten er
niet tegen opzien, in de onmiddellijke nabijheid der
oude, nieuwe loopgraven aan te brengen.
BOEKAANKONDIGING.
CRISIS-BROCHURES.
Van de boek-, kunst- en handelsdrukkerij vh. Ge
broeders Binger te Amsterdam ontvingen we een drie
tal „C r i s i s - b r o c h u r e s". Zeer mooi uitgevoer
de boekjes van de hand van bekende schrijvers, de
heeren Jan Feith, M. J. Brusse en L. Simons, resp. ge
titeld: Onze Zuinigheids-Manie, Geen Benepenheid
en „Bezonnen" Bezuinigen. Het zijn prettig-vlot ge
schreven werkjes, waarin getracht wordt het publiek
de overtuiging bij te brengen, dat het geen zin heeft
op alles te bezuinigen, wanneer men niet daartoe ge
dwongen wordt door vermindering van inkomsten tot
ver beneden het peil, waarop men gewoon was te le
ven. Tegen zeer matigen prijs stelt bovengenoemde
firma de brochures ter beschikking van den winkelier,
die ze onder zijn gegoede clientèle gratis dient te ver
spreiden. Zooals gezegd de boekjes doen het oog
aangenaam aan. Wie ze krijgt, leest ze ook en de in-
gig
