DAGBLAD VOOR ALKMaAR EN OMSTREKEN. O o x* I o gr, Van het westelijk oorlogsterrein. Van het oostelijk oorlogster» I No. 267. Honderd en zestiende Jaargang. 1914 Abonnementsprijs per 3 maanden f 0.80, fr.p. post 11—Advertentieprijs 10 ct. p. regei, groote letters naar WOENSDAG i. Brieven fr. N. V. Boek- en Handelsdrnkkorij v.h. HERIBs. COSTER 8 ZOON, Voordam C 9. Telefoonnr. 3. 11 NOVEMBER. DUITSCHLAND. YARIA. NEDERLAND. Alkmaar, 11 November. Het is vandaag met den oorlog in 't honderd ge- loopen. Heden toch is het de honderdste dag van den volkerenkrijg. Wanneer men voor honderd en zooveel dagen zou hebben voorspeld, dat Belgi8 hall Novem ber het land van ellende zou wezen, dat zijn schoone steden deels vernield, zijn dappere soldaten grooten- deels doodgeschoten oi gevangen genomen, zijn nijve re burgers meerendeels naar Nederland gevlucht zou den zijn, dat op Belgischen bodem de Indische inboor lingen met de messen tusschen de tanden, door Euro peanen aangevuurd en bewonderd, op andere Europe anen zouden sluipen om hen verraderlijk te vermoor den dan zou men vermoedelijk uitgelachen zijn. De honderd dagen, gedurende welke krijgsgod Mars zijn scepter zwaait, een ommekeer brengend in denken en handelen van den mensch, en in plaats van het opbouwen het vernielen tot leuze verheffend, heb ben echter niet alleen België geteisterd, maar ook an dere streken van de wereld aan de vernietiging prijs gegeven en ook andere bevolkingen met dood en smart getroffen. Als een besmettelijke ziekte is in die hon derd dagen de oorlogsfurie door de landen en over de zeeën gevaren en wat zal het tweede honderdtal de menschheid brengen! Er zijn er die nog steeds op een spoedigen vrede hopen. Vredesgeruditen blijven aanhouden. Heden heet het, dat eerlang de Paus in een encycliek de bijeenroeping van een vredesconferen tie in overweging zal geven, kort geleden werd ge meld, dat de president van Zwitserland het initiatief zou nemen om tot den vrede te geraken, daarvoor we der, dat Amerika'8 president bemiddeling zou aanbie den. Wanneer werkelijk het oogenbllk is aangebroken, dat van vrede zal kunnen worden gesproken, dan zal stellig ook onze regeering zich niet onbetuigd laten als ons land buiten den oorlog mocht blijven. Was het niet Nederlands regeering, die door onderhandelingen uit te lokken, mede den vrede in Zuid-Afrika tot stand hielp brengen? Nog niet zoo heel lang geleden zeide generaal Piet Viljoen bij de oprichting van het ge- denkteeken voor de gesneuvelde Nederlanders: „Toen „in dagen van druk, Keizers en Koningen land en volk „in den steek lieten, waB het Koningin Wilhelmina, „met hare Regeering, die plannen beraamde, welke „geleid hebben tot den vrede". Men herinnert zich misschien nog, hoe kwalijk het in Nederland zelf genomen werd, dat de Nederland- I de strijd. De „Daily Chronicle" meldt, dat de Duit Het zou interessant zijn, ook eens te weten, hoe een hooggeplaatst Duitsch militair zich het verloop van den strijd voorstelt. Maar één ding is zeker: ook deze zal wel de weinig troostvolle voorspelling doen, dat de oorlog nog lang zal duren. Honderd dagen is de oorlog heden aan den gang en de toestand is thans zoo, dat hij geen ander vooruitzicht teekent dan dat hij nog lang niet afge- loopen isl Het belangrijkste nieuws van heden is, dat de „Em den" den heldendood voor het vaderland gestorven is. Veel honden zijn des hazen dood het was te voor zien, dat de „Emden" in den ongelijken strijd met meer Han vijftig Engelsche, japansche en Fransche oorlogsschepen het onderspit zou moeten delven. In de buurt van Sumatra heeft de zwaardere en beter ge wapende Engelsche „Sidney" van het Australische sta tion den kleinen Duitschen kruiser op de kust ge jaagd, waar hij verbrandde het zou ons niet ver wonderen, wanneer wij uit nadere berichten weldra vernemen, dat commandant Karl v. Müller zelf het schip vernietigd heeft en in elk geval zal hij wel naar de oude zeelieden-traditie gehandeld hebben, dus lie ver den dood hebben gezocht dan zich overgegeven. Overigens is het teekenend, dat de Engelsche bladen waardeerend over hem spreken en zijn durf, koelbloe digheid en karaktervol optreden prijzen, en dat En gelsche assuradeurs hem als een uitmuntend sports man zullen huldigen, wanneer hij gered mocht zijn en naar Londen mocht worden gebracht. Men moet hierbij niet vergeten, dat hij van de Engeischen een waarde van vele millioenen heelt gekaapt, dat hij de zeeën onveilig maakte en door de mede aan hem te wijten hooge assurantie-premies velen in de porte- mounaie getroffen heeft. Nog een kruiser heeft de Duitsche marine verloren, n.l. de „Koningsberg", die opgesloten is in Duitsch- Oost-Afrika, doordat de Engelsche kruiser de „Chat ham" in de rivier een kolenschip tot zinken gebracht heeft De boudgenooten zullen nu natuurlijk hun jacht voortzetten op het Duitsche eskader, oat aan de Chi- leensche kust met zooveel succes heeft geopereerd. Ander nieuws is er niet. Het laatste Fransche com muniqué zegt alleen, dat in België de slag met groote heftigheid wordt voortgezet. Vooral om. Yperen gaat sche regeering bemiddelend optrad, omdat men nog hoop had, omdat men het oogenblik om van vrede te j spreken, nog niet gekomen achtte. Eerst dan kan er werkelijk sprake zijn van vrede, wanneer de eene partij de andere bijna geheel tot machteloosheid gedoemd heeft, of wanneer beide par tijen van uitputting zich haast niet meer siaande kun nen houden, doch alleen van beëindigen van den strijd willen weten, wanneer een derde daarover begint. Dit oogenblik is zeker thans nog niet aangebroken. En het zal naar alle waarschijnlijkheid ook nog niet spoedig komen. We hebben gisteren doen zien hoe de stand op het Oostelijk oorlogsterrein is en de conclusie is niet te gewaagd, dat daar den eersten tijd stilstand in de krij gsverri ch tirfgen zal heerschen en dat daar voors hands geen belangrijke, laat staan beslissende dingen zijn te wachten. Wanneer de Londensche Momingpost er dan ook heden gewag van maakt, dat het succes van Rusland zulk een indruk op Duitschland heeft gemaakt, dat dit land aan Rusland vredesvoorstellen heeft gedaan, welke de Russische regeering heeft afgewezen, dan zal ieder verstandig mensch geen oogenblik geloof hechten aan dit bericht, maar het een plaatsje ge ven in de verzameling van onware mededeelingen, door de Engelsche bladen tegenwoordig in grooten getale gecolporteerd. En in het Westen is de stand der dingen er even min naar, om daar een snelle, afdoende, de tegenpartij vernietigende beslissing te mogen verwachten. Het is mogelijk, dat een overwinning op een deel der lange linie van Belfort tot Nieuwpoort leidt tot een belang rijke wijziging in den oogenblikkelijken toestand, zonder dat dit echter een beslissende beteekenis heeft. Een Engelsch blad heeft het oordeel van een hoog geplaatst Fransch militair weergegeven, die zich den gang van zaken in het Westen aldus voorstelde: De slag om Calais zal niet geëindigd zijn vóór het begin van December. De Duitschers zullen zich terug trekken op de Maas, waar zij eind April of begin Mei 1915 zullen worden verslagen. Zij trekken zich dan terug op den Rijn, waar hun nederlaag Februari 1916 zal worden voltooid. De bondgenooten zullen dan oprukken naar Berlijn en eerst in 1917 zullen zij hun bezettingsleger kunnen terugtrekken. Het oprukken der Russen zal ongeveer even lang duren en alleen de gezamenlijke druk van alle bondgenooten zal, in de veronderstelling, dat de Duitschers gestadig zullen terugwijken en er op geen der fronten een plotselinge inzinking zal plaats hebben, dit resultaat kunnen be reiken. schers de stad in brand geschoten hebben Gisteren deelde het blad mede, dat er nog maar één oude kreu pele vrouw in Yperen toefde, die bezig was, met em mers water den brand te blusschen DE EMDEN VERGAAN. Het Londensche persbureau bericht, dat de Duit sche kruiser Emden bij de Cocoseilanden in den Indischen oceaan is gezonken. De kruiser werd n.l. door een aantal Engelsche, waarondertook een tweetal Australische, gezocht. Fransche, Russische en Japan sche oorlogsbodems. Tenslotte werd het schip opge spoord bij de Cocoseilanden, waar het troepen aan|land had gezet om het draadlooze telegraafstation te ver nielen en den kabel af te kappen. De Australische kruiser „Sidney" ontdekte de Emden en beide sche pen gingen een hevig tweegeveeht aan. De Emden geraakte tenslotte in brand en dreef naar de kust, Daarbij moeten talrijke menschenlevens zijn verloren gegaan. Door de Engeischen werd alle mogelijke hulp verleend aan de overlevenden. De Sidney ver loor in het gevecht 3 dooden en 15 gewonden. De Emden was een kleine kruiser van 3650 ton en gewapend met 12 kanonnen van 10.5 en 4 van 5.2 c.M. Ze liep in 1908 van stapel en bezat een snelheid van 24J/j knoop. De bemanning bestond uit 360 man. De Australische Sidney had een inhoud van 9700 ton en een bewapening van 8 kanonnen van 15 c.M. De bemanning telde ongeveer 400 koppen. DE KöNIGSBERG OPGESLOTEN. De Engelsche admiraliteit meldt dat Engelsche schepen den kleinen Duitschen kruiser Königsberg in den mond van de Rufyi-rivler, in Duitsch Oost- Afrika hebben opgesloten door in de monding eenige kolenschepen te doen zinken, waardoor de uitgang versperd is. De bemanning van de Königsberg had zich aan den rivieroever ingegraven, doch de Engelsche krui ser „Chatham" nam zoowel de Königsberg als de loopgraven onder vuur. De Chatham kon echter wegens haar grooten diepgang de Königsberg niet dicht genoeg naderen, om haar te vernielen. Door het doen zinken van kolenschepen heeft men toen den waterweg afgesneden. De Königsberg is een kruiser van 3400 ton, en heeft een bewapening van 10 kanonnen van 10 c.M. en 8 van 5 c.M. en telt 322 koppen. De Chatham is 5500 ton groot en heeft 8 kanon nen van 15 c.M. en 380 manschappen. DE STRIJD IN BELGIë EN NOORD-FRANKRIJK. Het Fransche communiqué meldt: Het gevecht tus schen de zee en Armentières werd krachtig voortgezet. Aan beide zijden trad men offensief op. De voornaamste resultaten op het einde van den dag waren, dat een krachtige aanval der Duitschers ten zuiden van Yperen was afgeslagen en dat de Fransche troepen flink waren vooruitgekomen tus schen Yperen en Armentières. Uit het Duitsche groote hoofdkwartier wordt ge meld van gistermorgen: Onze aanvallen bij Yperen vorderden ook gisteren langzaam. Meer dan 500 Franschen, kleurlingen en Engeischen werden gevan gen genomen. Vele mitrailleurs werden buitgemaakt. Ook verder zuidelijk gingen onze troepen iets vooruit. Heftige tegenaanvallen der Engeischen werden afge slagen. In het Argonne-woud maakten we goede vorderin gen, vijandelijke aanvallen werden gemakkelijk ge keerd. DE STRIJD IN POLEN EN GALICIë. Uit het Duitsche groote hoofdkwartier werd gister morgen gemeld: In Russisch Polen heeft onze cava lerie bij Konin een Russisch bataljon uiteen geslagen. Vijfhonderd man werden gevangen genomen; acht mi trailleurs werden buitgemaakt. Uit Czemowitz wordt naar Ween en gemeld: Russen gelegerd aan de grens bij Bejboya en Nowo- sielica, schoten met granaten op Czemowitz, maar de vijandelijke batterijen werden spoedig tot zwijgen ge bracht. Het voorpostengevecht bij Czemowitz eindig de met den terugtocht der Russen. Er staan hier meestal Russische soldaten van de laatste lichting van den landstorm. GEEN DUITSCHE WREEDHEDEN. De officieele „Nordd. Allgem. Zeit" schrijft: „Op 16 October bevatte het te Amsterdam verschijnende dagblad „De Tijd" een door ons overgenomen be richt van zijn oorlogscorrespondent te Maastricht, waarin deze beweerde, dat hij op 9 Oct. met een trein, waarmede meer dan 2000 gewonden vervoerd werden, op net station Landen in België tusschen Thienen en Waremme was aangekomen. Hier had de trein 40 mi nuten stilgestaan om den gewonden gelegenheid te 'geven om te eten. Op en neer wandelend op het sta- stion ,had de correspondent gezien, dat voor een der laatste waggons van den trein 2 300 Duitsche solda ten, lichtgewonde manschappen van de bezetting in Landen, op rumoerige wijze drie in den waggon lig genden zwaargewonde Engeischen hadden beschimpt, dat zij aan de hongerige gewonden schalen met dam pende soep uit de verte toonden en hen schandelijk lieten honger lijden. Ook hadden zij hun onder ruw gelach de geweren voorgehouden en naar hen ge spuwd. Dezebeweringen van den berichtgever van „De Tijd" hebben geleid tot een onderzoek door de be voegde autoriteiten. Uit dit onderzoek is het volgende gebleken: Op 9 October is geen trein met 2000 ge wonden te Landen aangekomen, maar alleen kleine transporten, wier aantal kan worden opgemaakt uit de berekening van de verplegingskosten. Samenscholingen van 2 tot 300 soldaten zijn onmo gelijk, omdat de schildwacht opdracht heeft het per ron vrij te houden. Ook is altijd minstens één officier van het stationscommando tegenwoordig bij het ver trek van treinen met gewonden. Het is onmogelijk, dat soldaten hunne geweren op de Engeischen hebben aangelegd, omdat de man schappen, die zich naar de eetzaal begeven, en de be dieningsmanschappen, eveneens, steeds ongewapend zijn en andere soldaten geen toegang hebben. De Engeischen zijn noch geslagen, noch gestooten, noch gespuwd, maar hun is een bord warme soep aangeboden, dat twee hunner echter weigerden. Dit alles is gebleken uit verklaringen van ooggetui gen." DE GESCHIEDENIS VAN DE GRIJZE UNIFORM. De grijze uniform van „feldgrau" spreken de Duitschers en „khaki" zeggen de Engeischen is te genwoordig troef. In heel Europa zijn nog maar vier Staten, bij welker leger de grijze kleur nog niet is in gevoerd: Frankrijk, België, Denemarken en Zwitser land. De meeste legers verkeeren juist als het Neder- landsche in een overgangstoestand. Van uniform, in de beteekenis van één-vorm, kan men nauwelijks spre ken. Het is meer 'n bont allegaartje. De Engeischen waren de eersten, die de strategische nadeelen van het heldere marine-blauw inzagen. Dat was tijdens den Boerenoorlog. Vanaf 1900 hebben zij het khaki ver kozen. De Vereenigde Staten voerden daarop denzelf den maatregel bij hun troepen in, Japan volgde in 1904, Duitschland en Griekenland in 1907, Italië, Oostenrijk-Hongarije en Spanje gingen er in 1908 toe over. Rusland, Bulgarije, Servië en Turkije in 1909, Roemenië in 1911, en pas het daarop volgende jaar werd bij ons de eerste grijze uniform gezien. Binnen kort zal ook Frankrijk wel den rooden broek bij den voddenkoopman brengen. KORTE BERICHTEN. Het Amerikaansche ministerie van marine heeft den bouw van een onderzeeër van een nieuwe type, die grootte alle thans bestaande zal overtreffen, voorbe reid. De boot, die drie millioen gulden zou kosten, zal 300 voet lang zijn, zich kunnen verplaatsen over een afstand van 3500 mijl en een snelheid hebben van 21 knoopen. Drie Turksehe prinsen zijn onder geleide van den Turkschen ambassadeör te Berlijn naar het Duitsche hoofdkwartier van den Keizer vertrokken, zoo meldt een Wolff-bericht Een Duitsch vliegtuig heeft Zondagmiddag oi Duinkerken twee bommen gegooid. Een viel in het en deed geen schade, de andere kwetste twee meisjes. Honderd meter in den omtrek sprongen de ruiten. OORLOGSHEFFING OF LEENING. „Het Volk" trekt tegen dr. Kuijper van leer. Dr. K. heeft erkend, „dat de zeer gefortuneerden er ditmaal „aan zullen moeten". En hij zei er bij„we twijfelen „niet, of ze zullen dit zich gevallen laten." Maar, vervolgt „Het Volk", dezelfde „Standaard" voorspelt verbreking van den godsvrede, en een ou- derwetschen politieken strijd, indien de regeering thans reeds zou willen uitmaken dat de gefortuneer den er aan moeten. Het is bij dr. Kuijper met deze kwestie precies als met den oorlog. Hij scheldt den oorlog uit voor de pestilentie der volkeren, maar als gij hem vraagt: bestrijd dan het militairisme dat noodlottig tot oorlog leidt, dan antwoordt hij: geen Staatsman, Moralist of Volksleider vond nog het middel. De zeer gefortuneerden moeten er aan. Maar „ditmaal" is voor hem na tien, vijftien jaar. Geduren de al dien tijd zou de begrooting worden belast met 4 5 pet. van de J 250 millioen. En dan? Zou de heer Kuyper nog zoo over de gefortuneerden spreken? Tien jaar alle sociale hervormingen stop zetten: wellicht, wat Kuijper natuurlijk niet onwelgevallig zou zijn, een Tariefwet h. la Kolkman invoeren, en dan, ais het gevoel van dankbaarheid bij de Neder- landsche kapitalisten, dat zij den dans zijn ontspron gen, reeds lang zal hebben plaats gemaakt voor een angstigen naijver voor hun dierbare vermogens, dan zouden zij zich een aderlating van 250 millioen laten gevallen? Het plan van „De Standaard" is onuitvoerbaar, is onoprecht, is een echt stukje Kuijjeriaansche politiek. Leent men voor 15 jaar, dan moet in dien tijd de lee ning afgelost zijn ook. Maar dit is, vijftien jaar alle sociale hervorming, ja, ook alle andere hervorming stop zetten. Een verzwaring van de gewone begroo ting met 22, 23 millioen beteekent de regeering van het meest starre conservatisme, en kan niet anders beteeken en dan nog bovendien de tot bloedarmoede uitgeputte arbeidersklasse met nog nieuwe lasten te drukken. Maar als men dat wil, zeggen wij den godsvrede op. Laat de regeering met haar plannen voor den dag komen- NOTA BUITENGEWOON OORLOGSKREDIET. Door de Ministers van Oorlog en van Financiën is aan de Kamers toegezonden een Nota, o. a. strekkende ter verantwoording van de vragen en opmerkingen, voorkomende in het Eindverslag der Commissie van Rapporteurs uit de Eerste Kamer over het ontwerp van wet tot verhoogmg van de Oorlogsbegrooting voor 1914 (buitengewoon krediet). Er wordt op gewezen, dat door de nagenoeg on vermijdelijke decentralisatie bij het doen van ane uit gaven het der regeering ten eenenmale onmogelijk is op een gegeven oogenblik den juisten stand van de reeds gedane en nog minder dien van de nog te doene uitgaven te kennen. De aan de spoorweg:aatschapprjen uit te keerea schadeloosstellingen zullen, als rechtstreeksch gevolg van den mobilisatietoestand, te zijner tijd moeten wor den gekweten uit de gelden, die als buitengewoon cre- diet op de oorlogsbegrooting beschikbaar werden ge steld. De Minister van Oorlog zegt persoonlijk een groot deel der plaatsen te hebben bezocht, waar opruimin gen zijn uitgevoerd, van luchthartigheid heeft hij geen spoor ontdekt. Dat de wijze van inrichting der gevorderde automo bielen voor militair gebruik niet vereenigbaar zou zijn met een zuinig beheer, is wordt in de nota ge zegd niet gebleken. Waar het de militaire autori teit bleek, dat op onoordeelkundige of ongeoorloofde wijze door militairen werd gebruik gemaakt van au tomobielen, heeft zij niet nagelaten, daarin verande ring te brengen. Bij de vaststelling der vergoedingen voor het ge bruik der automobielen wordt er naar gestreefd, ge dragsregelen te volgen, die aan de deskundigen volle bevrediging zullen schenken. Tijdens de buitengewone omstandigheden is het nuttig en uoodig dat de toekenning van vergoedingen aan gezinnen van kostwinners geschiedt door de bur gemeesters. Aan deze regeling kleeft evenwel bezwaar, dat de burgemeesters bij de bepaling van de vergoe dingsbedragen, niet allen denzelfden maatstaf aanleg gen. De bij het departement uitkomende afrekenings- staten, geven echter geenszins den indruk, dat die be dragen over het algemeen te laag zouden zijn. Waar blijkt van schrielheid, wordt niet verzuimd, hierop de aandacht te vestigen. Ten aanzien van de verspreiding van couranten in het algemeen en van het dagblad „Het Vclk", is de Minister van Oorlog niet bereid, een voor het geheele leger geldenden regel vast te stellen of den opperbe velhebber te verzoeken, zulks te doen. Juist daardoor konden de commandanten „Het Volk" toelaten of niet. Een andere vraag is, of met de bezwaren van de laat ste commandanten moet worden ingestemd. Op deze vraag kan zonder volledige kennis der omstandighe den, die de Minister niet bezit, niet worden geant woord. Ook het beperken van de vrijheid om vergaderingen en bepaalde gebouwen te bezoeken, moet aan de be trokken commandanten worden overgelaten. Van een uitzetting van ds. De Jong uit het gebied, waar deze zijn standplaats heeft, is geen sprake ge weest. Hem is alleen de toegang ontzegd tot het ge bied, waar de troepen van ae lilde divisie gelegerd waren. De bewuste rede van dezen predikant is bij de stukken gevoegd. Van de Remonstrantsche, Hersteld Luthersche en eenige kleinere kerkgenootschappen werden, met hef oog op het gering aantal leden, geen veldpredikers benoemd. Ook aan De Dageraad is gedacht, doch het aantal personen, met de leiding der gemeentelijke ver zorging belast, zou dan een te groote uitbreiding heb ben gekregen, omdat tal van andere vereenigingen een gelijk recht zouden opeischen. Zooveel mogelijk wordt gestreefd naar een gelijk matige toekenning der verloven. Te groote vrijgevig heid kan niet worden erkend. De compagnies-com mandant moet het recht hebben, gunsten, als het ver lof, te verleen en. Meer verloven van korten tijd zijn meer gewenscht dan enkele lange. De regeering acht het oogenblik om aan de Kamer inlichtingen te verschaffen nopens den staatkundigen toestand, waarin ons land ten aanzien van het buiten land verkeert, nog niet aangebroken. i uur. ALKMAARSGHE COURANT. i.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Alkmaarsche Courant | 1914 | | pagina 1