m, m
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
3Z> e O o r* 1 o
Van bat westelijk oorlogsterren.
Van hat oostelijk oorlogsterrein.
Van het zuidelijk oorlogsterrein.
Honderd en zestiende Jaargang*
1914
Jbonnemcntspiiis per 3 maanden 10.80, fr. p. post f 1.-. Adtertootieprils 10 cl p. regel, groote letter* naar plaatsrnlmte. Briefen tr.Boek- en Handelstfrokkarfi ».b. HERIK*. COSIER 4 ZOOII. Vaordam C 9. Telefoons», 3.
WOENSDAG 25 NOVEMBER.
PORTUGAL
ZWITSERLAND.
DUITSCHLAHD.
Dit summer bestaat tiSS 2 bladen.
ALKMAAR, 25 November.
Hebbea wij gisteren over de kleeding en de loop
graven gesproken in verband met de beschutting der
te velde staande soldaten tegen de invloeden van weer
en wind, thans willen we het een en ander mededeelen
over tenten.
In een winterveldtocht zijn tenten onontbeerlijk. De
veldtocht van 1812 van Napoleon naar Rusland is het
klassieke voorbeeld van de geweldige verliezen, welke
de troepen lijden, wanneer er tegen den winter niet
voldoende voor hun verpleging is gezorgd, met name,
wanneer de koude nachten op den blooten grond,
zonder tent of afdak, moeten worden doorgebracht.
Bij honderden stierven Napoleon's soldaten en elk bi
vak, dat verlaten werd, leek op een slagveld. Hadden
de legers van de achttiende eeuw altijd tenten naar het
oorlogsterrein meegenomen, het Fransche revolutie-
leger kon deze niet betalen en Napoleon had er niets
voor gevoeld tot weder-invoering van dezen maatre
gel over te gaan. Merkwaardigerwijs volgden alle le
gers het voorbeeld van den soldaten-keizer en schaf
ten de tenten af. Maar in den oorlog van '70 kwamen
de Franschen weer met tenten voor den dag en sinds
dien werden ze in verschillende legers weer inge
voerd! Werden de tenten echter vroeger in wagens
vervoerd, tegenwoordig, nu de tros van een leger toch
al zoo groot is (een divisie, 23.000 man, in marsch-
orde 18 K.M. beslaande, wordt gevolgd door 8 K.M.
voertuigen!) moeten de manschappen ze zelf dragen.
De stof kan bij regenweer ook omgeslagen worden,
terwijl voor het maken van tenten de verschillende ba
nen aan elkaar bevestigd worden en de paaltjes ge-
driedeeld kunnen worden, zoodat hun lengte den sol
daten niet veel last veroorzaakt. Toch moet men niet
vergeten, dat de uitrusting van een soldaat ongeveer
20 k 25 K.G. weegt en dat de bepakking natuurlijk
liefst zoo licht mogelijk moet zijn. Een Nederlandscb
soldaat heeft een uitrusting van 22 K.O., n.l. geweer,
bajonet, 120 patronen, schoenen, schoenzakjes, hand
schoenen, verbandpakje, geweervet, eetketel, veld-
flesch, lepel, noodrationsvleesch, cake, koffie, suiker,
handdoek, muts, naaizakje, sokken, hemd, onderbroek,
ransel, overjas, schop of ander veldgereedschap, de
Engelsche soldaat heeft 60 Engelsche ponden te dra
gen, waarvan het geweer er 9 en 4 ons weegt. Men
begrijpt, dat men gaarne elke verzwaring vermijdt,
maar het zelf dragen der tenten schijnt zeer gewenscht
In den Japaosch-Russischen oorlog bleken de ten-
ten nog niet voldoende beschutting op de velden van
Mantsjoerije aan te bieden. De buitengewone koude
eischte buitengewone maatregelen en daar de legers
gedurende de wintermaanden niet in actie waren, wer
den er verblijven voor 30 a 50 man in den grond ge
graven. In de kleine had men één kachel, in de groote
twee. Het was er zoo warm als in een badkamer en
dank zij de oefening en de ervaring, maakte men lang
zamerhand onderaardsche kazernes met vensters en
iuchtververschingstoestellen boven den grond I De of-
ficiersverblijven waren bijzonder verzorgd: door een
dubbele deur kwam men in een vertrek, waarin matten
op den vloer lagen, een kachel een behaaglijke warm
te verspreidde, terwijl een tafel, stoelen en een bed
niet ontbraken. Alleen de ratten maakten het den be
woners lastig. En bovendien kon men moeielijk aan
brandhout komen. Daar er in Mantsjoerije weinig
bosschen zijn en de weinige boomen der begraafplaat
sen reeds vroeger voor versterkingsdoeleinden waren
gebruikt, moest het groote Russische leger wel.de
huisjes verbranden. Het begon met deuren en vensters,
vervolgens kwamen meubels en houten gereedschappen
en eindelijk de huizen aan de beurt. Zoo verdwenen
langzamerhand geheele Chineesche dorpen! Ook
stookte men voederkoeken welke bestemd waren voor de
paarden en goede brandstof opleverden.
De Japanners, gewend aan een zachter klimaat,
hadden, om den strengen winter door te komen, mate
riaal uit het vaderland laten overbrengen en bouwden
kleine houten huisjes met dubbele wanden, waarvan
de tusschenruimte met asch was opgevuld. Aan de
merkwaardigheid, dat de veldtocht zich voornamelijk
langs spoorlijnen ontwikkelde, was het te danken dat
vele Russische bevelhebbers een specialen trein tot hun
beschikking konden hebben, samengesteld uit salon-
woon- slaap- en eetwagens met verschillende waggons
voor den staf I
In Galicië moeten de Oostenrijkers, in Polen de
Russen reeds in vredestijd maatregelen hebben geno
men, om de troepen een zoo goed mogelijk onderdak
te geven in geval van oorlog verleden jaar lazen we
reeds, dat daar het noodige materiaal hiervoor ten al
len tijde in gereedheid lagl
Zoo zijn we al weer aangeland op het gebied van
veel strijd, op het Oostelijk oorlogsterrein, waarvan
we de krijgsverrichtingen gisteren slechts vluchtig
konden aanstippen, zoodat we er heden nader op zou
den terugkomen. De operatieve krijg in het Oosten is
trouwens veel interessanter dan de positie- oorlog in
het Westen. In Frankrijk en België liggen de partij
en in hun veldstellingen bijna vastgeketend, komen ze
slechts stapje voor stapje vooruit, terwijl de troepen in
OOST"
PRUISEN
Weichsel
n o Stallupöhnen
o
o
Thorn-Q
H
Sa|
Soldau®?
o Q Mlawa
o
Q- Wloclawetsj
.QPlock
•O Warschau
O Koetno
fe
S
O
EU
Warta
oOKalisch
o LodsQ
o
o
o
o
ogCzenstochow
o
o Sandomir O
o
o o o°
■D Iwangorod
Weichsel
Krakau
.San
©.Przemysl
G A E I C I
ook geen zevenmijlslaarzen, de loopschoenen hebben ze
wel aan! Men weet dat het Russische Polen tus
schen het Duitsche Oost-Pruisen en het Oostenrijksche
Galicië als een wig geklemd zit en dat de strijd tus-
sci'.en de Russen eener- en de Duitschers en Oostenrij
kera anderzijds om en in deze streken met wisselend
succes wordt gevoerd Vooral in Polen zijn de wisse
lingen van belang, mede omdat zij voor Duitschland
de ergste bedreiging vormen en omdat het voor de
Russen, En in het algemeen voor de verbondenen, heel
veel waard zou zijn, indien de Duitschers van den
Russisch en bodem konden worden verdreven en op
Duitsch grondgebied konden worden gevolgd. In het
noorden is het den Russen gelukt de Duitschers van
hun gebied te verdrijven en door te dringen tot Oost-
Pruisen al zijn de vorderingen, die zij daar maken
nog niet heel groot, in het Zuiden, in Galicië dus, ruk
ken zij sneller op en bedreigen daar Krakau uit het
noorden en wellicht ook reeds uit het Zuid-Oosten. Tot
goed begrip van den stand der krijgsverrichtingen in
Polen is het noodig, dat wij nog even in herinnering
brengen dat half October de Duitschers en Oostenrij
kers stonden aan Weichsel en. San van Warschau tot
Przemysl, dat de Russen toen van Warschau uit een
aanzienlijke troepenmacht in Westelijke richting zon
den, waarvoor de Duitschers en Oostenrijkers terug
trokken, alle verbindingsmiddelen vernield achterla
tend en met een zwenking eerst in de lijn Kalisch-
Czenstochow- Krakau tot stilstand komend. Terwijl
de Russische hoofdmacht in de richting van Thom op
trekt brengen de Duitschers met behulp van hun spoor
wegen een sterke legermacht van die stad uit in actie,
welke langs den Weichsel oprukt, een deel van het
Russische leger ten noorden der rivier terugslaat op
Plock en een ander deel op Koetno. Deze operatie
was een zeer beslist succes voor v. Hindenburg, maar
er zou heel wat meer moeten gebeuren, zou hij van de
ze overwinning groote vruchten kunnen plukken. In
den slag tusschen Warthe en Weichsel zou veel groo-
ter zegepraal kunnen worden behaald, mits zij spoedig
werd verworven. Immers terwijl de Duitschers uit het
Noorden oprukken in de richting van Lodz, rukten
Duitsche-Oostenrijksche troepen uit de lijn Czensto-
chow- Krakau op, aldus de Russen tot een slag dwin
gend in een voor hen minder gunstige positie en ho
pend ze van hun verbindingslijnen af te dwingen.
Lukte de zet geheel dan zou het Russische offensief
voorloopig gebroken zijn en konden de Duitschers
weer troepen uit het Oosten naar het Westen over
brengen. Lukte hij ten deele, dan zou in elk geval het
Russisch offensief ten deele verlamd zijn. De strijd
werd aan weerszijden met groote verbittering gevoerd
en hoewel de Russen sterker zijn geworden door nieu
we strijdkrachten uit Warschau lijkt het ons nog niet
zeker, dat zij de overwinning zullen behalen. Wij
hebben gisteren geschreven „dat in Polen tusschen
Weichsel en Warthe de kansen der Duitschers nog
steeds gunstig staan, ondanks Petrograder geruchten,
volgens welke het Duitsche Thom-leger, dat de Russen
op Koetno en verder nog terugwierp, thans zelf zou
wijken." Hoewel het best mogelijk is, dat deze mee
ning te pessimistisch voor de Russen was, stellen wij
het Oosten veel bewegelijker zijn en al dragen ze dan 8 er toch prijs op, waar wij gisteren slechts vluchtig
konden aanstippen haar thans wat uitvoeriger toe te
lichten.
De Russische groote generale staf, welks berichten
betrouwbaar zijn, verklaarde: men meldt een achter-
waartsche beweging van de Duitschers. De staf deel
de dit belangrijke feit niet mede onder eigen verant
woordelijkheid, doch stelde „men" ervoor aansprake
lijk. Hij wilde er zelf de zegsman niet van zijn. Van
daar dat wij schreven over „Petrograder geruchten."
Uit de mededeeling van den staf zelf, bleek dat de
Duitschers veel dichter bij Lodz stonden, dan te voren
bekend was, en dus de belangrijke spoorlijn Warschau-
Kalisch gedeeltelijk reeds bezetten. Bovendien sprak
het communiqué van nieuwe D^ische strijdkrachten
in de buurt van Wieloen (tusschen de scherpe bocht
der Warthe en de grens van Silezië) en deze kunnen
immers een omtrekkende beweging maken. Stond zoo
de zaak gisteren, nadien zijn er nadere berichten ge
komen. Het pas ontvangen Russische communiqué
luidt gunstig voor de Russen. Wel is de slag bij Lodz
nog niet beslist, maar melding wordt gemaakt van
achteruittrekkende Duitsche infanterie, aan welke door
chargeerende Russische cavalerie zware verliezen wer
den toegebracht. En terwijl de Duitschers zeggen, dat
de strijd in de buurt van Czenstochow tot staan is ge
komen, verzekert de Russische staf, dat het gevech
hier voor de Russische wapens een gunstig verloop
heeft, terwijl den 22sten meer dan 6000 gevangenen
werden gemaakt, hetgeen er ook op wijst, dat Ruslanc
in het voordeel is. In het stadium, waarin de strijc
thans verkeert, mag met spanning de beslissing wor
den afgewacht, daar het van den nog altijd onzekeren
uitslag afhangt, of het Russische offensief tot staan is
gekomen en de midden Duitsche Oostgrens voor
loopig onbedreigd blijft, dan wel of de Russen nu ook
in Silezië en Posen Duitsch grondgebied kunnen be
treden, aldus het Russische rijk van vijanden zuive
rend.
Uit het Westen weinig nieuws. Over het bombarde
ment van Zeebrugge door de Engelschen nog geen
nadere bijzonderheden. In een uitvoerig officieel
Fransch communiqué wordt gezegd, dat de troepen
der bondgenooten numeriek minder sterk zijn dan die
der Duitschers, dat de samenwerking der Franschen
en Engelschen een der mooiste pagina's uit de militai
re geschiedenis vormt, dat er hier vijftig Duitsche le
gerkorpsen vochten en er vijftien met de Oostenrijkers
in Rusland stonden.
De Nordd. Allg. Ztg. geeft weer documenten om
aan te toonen, dat Engeland Belgie's neutraliteit ge
schonden zou hebben en dat België van te voren be
sloten was met Duitschlands vijanden gemeene zaak
te maken. Zooals wij reeds vroeger hebben gezegd
hiermee wordt Duitschlands schending der neutrali
teit niet gerechtvaardigd. Maar men is in Brussel
blijkbaar wel heel onvoorzichtig met gewichtige do
cumenten omgesprongen!
Portugal is thans klaar om Engeland's zijde te kie
zen. De regeering zal dat doen „zooals en wanneer zij
goed oordeelt."
DE STRIJD IN BELGIë EN N.-FRANKRIJK.
Het Fransche communiqué van gistermiddag meldt:
In het algemeen heeft de toestand op den 23sten dezer
geen wijziging ondergaan. Op het grootste gedeelte
van het front schiet de artillerie van den vijand van
tijd tot tijd, echter minder hevig dan den vorigen dag.
Hier en daar heeft ook de infanterie aanvallen ge
daan, zij werd echter overal teruggeslagen. Vooral
in Argonne waren die aanvallen zeer heftig. Wij heb
ben daar terrein gewonnen in de buurt van Tour-de-
Paris.
Het Duitsche groote hoofdkwartier meldde van gis
terochtend: Engelsche schepen verschenen ook giste
ren aan de kust van Vlaanderen en beschoten Lom-
bardtzijde en Zeebrugge. Onze troepen ondervonden
liervan echter weinig schade. Een aantal Belgische
inwoners echter werden gedood en gewond.
In het westen zijn geen belangrijke wijzigingen voor
gekomen.
IN OOST-PRUISEN, POLEN EN GALICIë.
Uit het Duitsche groote hoofdkwartier werd gister
ochtend gemeld: Op het oostelijk oorlogstooneel is de
toestand nog niet verduidelijkt.
In Oost-Pruisen handhaven onze troepen hun stel
lingen aan en noordoostelijk van het merenplateau.
In Noordelijk Polen is in de daar plaats hebbende
hevige gevechten nog glen beslissing gevallen.
In Zuidelijk Polen staat de strijd in de streek van
Tsjenstochof; op den zuidelijken vleugel noordelijk
van Krakau maakt de aanval vorderingen.
De officieele Russische mededeeling dat de generaals
von Liebert en von Pannewitz in Oost-Pruisen zijn
gevangen genomen, is verzonnen. De eerste bevindt
zich te Berlijn, de tweede aan het hoofd van zijn troep.
Beiden zijn sedert langen tijd niet in Oost-Pruisen ge
weest.
EEN BOM IN WARSCHAU.
Volgens een telegram, ontvangen loor het ministerie
van buitenlandsche zaken te Washington, is een bom,
geworpen uit een Duitsch luchtschip, neergekomen
voor het Amerikaansch consulaat te Warschau. Er
werden eenige ruiten verbrijzeld, maar niemand kreeg
eenig letsel.
EEN KRIJGSLIST.
Russische gewonden, te Odessa aangekomen, vertel
len, dat toen de Oostenrijkers onlangs een paar bui
tenforten om Przemysl ontruimden, de Russen een
krijgslist vermoedden. Zij dreven daarom een kudde
vee naar de forten, die werd vernietigd. De heele
omtrek was n.l. bestrooid met kleine bommetjes, be
kend als noten.
AAN DE EGYPTISCHE GRENS.
Een afdeeling van een Engelsch corps kameelruiters
raakte Vrijdag bij een verkenningstocht slaags met een
overmachtige Turksche strijdkracht. De kameelruiters
konden op hun basis terugtrekken en verloren 14 doo-
den en 3 gewonden, meldt Reuter uit Cairo.
Een afdeeling van de kustwacht, die omstreeks den-
zelfden tijd een verkenning deed, wordt vermist.
IN KLEIN AZIë.
De Engelsche troepen hebben te Bassorah (Klein
Azië) in tegenwoordigheid van de plaatselijke notabe
len de Engelsche vlag geheschen. Daarop werd een
proclamatie voorgelezen, die door de inwoners met ge
juich werd begroet.
YPERE NIN BRAND.
Van Duitsche zijde wordt gemeld, dat te Yperen
alle pogingen gestaakt werden om den brand, ont
staan door de voortzetting van de Duitsche beschie
ting, te blusschen.
Door de instorting van den toren van de kathe
draal verloor de bezetting het belangrijkste observa
tiepunt
EEN DUITSCHE TORPEDOBOOT
AANGEVAREN.
De Deensché stoomboot „Anglo-Dane" kwam ter
hoogte van Falsterbo (Zweden) in aanvaring met een
Duitsche torpedoboot, die zwaar werd beschadigd, zoo
meldt men uit Kopenhagen. Twee zwaargewonde ma
trozen van de torpedoboot werden aan boord van de
stoomboot gebracht. Een van hen stierf tijdens de
reis naar Kopenhagen, de andere stierf kort na aan
komst aldaar.
EEN ENGELSCHE SUPERDREADNOUGHT
GEZONKEN?
Naar de Berlijnsche Lokal-Anzeiger uit Kopenhagen
verneemt, heeft een, kortelings uit Amerika naar Stock
holm terugkeerende, Zweed verteld, dat het stoom
schip „Olympic" den 25sten October op de Iersche
kust een groot oorlogsschip had aangetroffen, dat,
naar het scheen, zware averij had gekregen. De
„Olympic" nam 250 man van de bemanning
boord; de overige 550 man werden op te hulp snel
lende Engelsche oorlogsschepen overgebracht. Aan
bemanning en reizigers van de „Olympic" werd ver
boden bij de landing in Engeland over de zaafr te
spreken. Het verhaal betreft in elk geval de Engelsche
dreadnought „Audaciuos", die eenige dagen later is
gezonken. De bemanning schijnt gered.
Het Berlijnsche Wolff-bureau zegt niet-officieel, dat
de Engelsche super-dreadnought „Audacious" op 28
of 29 October aan de noordkust van Ierland op een
mijn geloopen en gezonken is.
De Britsche admiraliteit zou het gebeurde streng
geheim houden o mopgewondenheid in den lande te
voorkomen.
De „Audacious" is een slagschip van 27.000 ton,
met een vermogen van 28.000 P.K. en een snelheid
van 22 knoopen. Het schip, dat een bemanning van
ongeveer 900 koppen heeft, is bewapend met tien 34
c M. en zestien 10 c.M. kanonnen.
DE GERAMDE DUITSCHE ONDERZEEëR.
Officieel meldt men uit Berlijn: Volgens officieele
mededeeling der Engelsche Admiraliteit van 23 Nov.
is de Duitsche duikboot „U. 18" door een Engelsch
patrouillevaartuig op de Noordkust van Schotland tot
zinken gebracht.
Volgens mededeeling van Reuter zijn door de En
gelsche torpedojager „Garry" 3 officieren en 23 man
der bemanning gered. Een man verdronk.
PORTUGAL KLAAR.
Na een rede, die de eerste minister hield voor de
afgevaardigden en senatoren, nam het Congres met al-
algemeene stemmen een wetsontwerp aan, waarbij de
regeering wordt gemachtigd in het huidige conflict
tusschenbeide te treden, op tijd en wijze, die haar ge
schikt voorkomt, in overeenstemming met het verdrag
met Engeland en in verband daarmede de noodige
maatregelen te nemen meldt Reuter uit Londen.
Volgens het blad „Capital" zal het besluit waarbij
de gedeeltelijke mobilisatie wordt gelast heden of Don
derdag verschijnen. Het zal vergezeld gaan van een
proclamatie van den minister van oorlog.
SCHENDING DER ZW1TSERSCHE
NEUTRALITEIT.
De Bondsraad heeft, volgens een bericht in de Ber-
ner bladen, wegens het vliegen van Engelsche. wel
licht ook Fransche vliegmachines, die uit Frankrijk
op weg naar de Zeppelinwerf, te Friedrichshafen wa
ren, over Zwitsersch grondgebied, aan de Zwitsersche
gezanten te Londen en Bordeaux opgedragen, dien
aangaande een krachtig protest bij de Engelsche en de
Fransche regeering in te dienen en voor de schending
der Zwitsersche neutraliteit voldoening te eischen.
EEN NIEUW OORLOOSKREDIET.
Bij het bij den Rijksdag ingekomen wetsontwerp
betreffende een tweede suppletoire bergooting voor
iet dienstjaar 1914, wordt de Rijkskanselier gemach
tigd tot bestrijding van de buitengewone uitgaven
voor éénmaal nogmaals een som van 3 milliard gul
den op te nemen. Verder wordt de Rijkskanselier ge-
AARSGHB COURANT.
O
O
O
O
O
O
O
O
O
O
99
o
a o
N
O O O
Q-
O O
O O
O O
O O O O O
i
