DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Van bat zuilijk oorlogsterrein,
13 Oorlog1,
No. 285.
Honderd en zestiende Jaargang.
1914
WOENSDAG
2 DECEMBER.
DUITSCHLAND.
FRANKRIJK.
NEDERLAND.
Dit nammsr bestaat uit 2 bladen.
)eze Courant wordt eiken avond, behalve op Zon
"""""istdagen uitgegeven. Abonnementsprijs per 3 maanden
v^or Alkmaar f0.80; franco door het geheele Rijk fL—
Afzondei lijke nummers 3 Cents
Telefoonnummer 3.
Prijs der gewone advertentiën
Per regel ?0,10 Bij groote contracten rabat. Oroote
letters naar plaatsruimte.
Brieven franco aan de N. V. Boek- en Handelsdrukkerij
v/ho HERMs. COSTER ZOON, Voordam C 9.
ALKMAAR, 2 December.
De Duitsche generale staf heeft nu ook Iets merk
waardigs uitgehaald. Hij heeft zijn communiqué doen
aansluiten bijhet Russisch legerbericht en daarop
een vervolg gegeven. Schooner bewijs voor de be
trouwbaarheid van de sobere Russische legerberichten
kon moeilijk worden geleverd. Maar bovendien heeft
de Duitsche generale staf er aldus toe meegewerkt om
veel van de verwarring, welke er tot dusverre tusschen
Weichsel en Wartha heerschte weg te nemen. Wij
rneenen tenminste thans eenige voorstelling te hebben
van de gebeurtenissen In de buurt van Lodz. In de
week van 15 tot 22 November hebben de Dultsch-Oos-
tenrijksche troepen getracht het op de Duitsche gren
zen aanrukkend Russische leger te vernietigen en het
voornaamste deel dezer poging geschiedde van Thora
uit. Voor de Russische troepen heeft er ernstig ge
vaar gedreigd, maar dank zij tijdig uit Warschau aan
gekomen versterkingen werd dit afgewend. Nu wer
den echter weldra de bordjes verhangen. De Duit-
schers liepen hard kans even beslissend te worden ge
slagen als zij de Russen hadden willen doen. Zij wa
ren ver in de minderheid gekomen en bovendien staan
de beste actieve korpsen op het Westelijk oorlogstoo-
neel, zoodat men hier hoofdzakelijk landweer en land
storm had. Het Russische blad de Rjetsj becijferde
dezer dagen, dat er tusschen de beide rivieren niet
meer dan 12 Duitsche legerkorpsen zouden staan, dus
ongeveer een half millioen. Daarvan had het voor
naamste deel zich veel te ver gewaagd ten Oosten van
Lodz, want terwijl het daar vocht tegen de Russen,
werd het uit het Oosten en uit het Zuiden zoo geducht
door de Russen bestookt, dat het in een benarde posi
tie geraakte. Haast was deze Duitsche macht omsin
geld, zoodat 't klassieke woord „wie tracht om te trek
ken, wordt zelf omgetrokken", de militaire uitdrukking
voor het „wie een kuil graaft voor 'n ander valt er zelf
in", bijna bewaarheid was. Maar 't Russische commu-
uiqué van 29 Oct. zeide, dat om den terugtocht der
Duitschers geheel af te snijden er nog 6 of 7 versche
legerkorpsen noodig zouden zijn. En die hadden de
Russen niet beschikbaar. Twee Duitsche legerkorpsen
waren reeds bijna afgesloten, ze stonden in een ring
van Russische troepen, welke alleen nog maar in het
noorden een opening had. Het even genoemde Rus
sische blad vertelt, dat de Duitschers er in slaagden,
loor die opening nog twee legerkorpsen te zenden,
zoodat er vfer binnen den ring stonden, die sterk ge
noeg waren om hem te verbreken. Zoo ging ook het
voordeel der Russen verloren.
Beide partijen hebben reden tot juichen zij wis
ten zich beiden uit een hachelijke positie te redden.
Maar ook hebben ze beide reden tot teleurstelling, om
dat beider hoofddoel is mislukt.
Hoofddoel toch is de vernietiging van de vijande
lijke legermacht. Doch er is ook nog een nevendoel:
de Russen moeten naar de Duitsche grens oprukken,
de Duitschers moeten dat beletten. Uit nadere berich
ten zal de strategische toestand nader moeten blijken
en eerst dan zal kunnen worden nagegaan of de ope
raties in dit opzicht zijn uitgevallen ten voordeele der
Russen of der Duitschers. Men moet ook niet vergeten
dat de operaties nog niet afgeloopen zijn, doch nog
voortgezet worden. Het laatste Russische legerbericht
zegt, dat het meer en meer blijkt, dat de strijd Noord-
Oostelijk en Zuid-Oostelijk van Lodz de hevigste is,
welke tot dusver werd geleverd. Het Russische leger
twijfelt niet aan het resultaat, maar de Duitschers,
zegt het bericht, betwisten eiken voet grond, zoodat de
verliezen aanzienlijk zijn. Uit een ander Russisch le
gerbericht blijkt, dat de Duitschers ten Noorden van
Lodz (Bieliava—Soboto, in het centrum) aanvallend
optreden, dat verder Oostelijk (ten Noorden van Lo-
wicz) het Russische offensief aan den rechtervleugel
succes had, dat tegenover den Russischen linkervleu
gel (in het Westen, ten Zuiden van Kalisch) de
Duitschers zeer aanzienlijke strijdkrachten hebben ge
concentreerd, waarschijnlijk per trein van het Weste
lijk oorlogstooneel aangevoerd, dat de Duitschers daar
offensief zijn opgetreden en er verwoed gevochten is,
dat de Russen maatregelen hebben genomen in over
eenstemming met den nieuwen toestand en dat zij zich
in Zuid-Polen meester maakten van Stjertsof, ten
zuiden van Kielce gelegen. Uit dit alles volgt, dat er
nog hard om de eindbeslissing wordt gestreden en dat
men nog geduld moet oefenen, voordat men de eindre-
kening opmaakt. Maar één post kan alvast worden
ingevuld: de successen, welke de Russen op de Oosten
rijkers hebben behaald en welke in de positie van Kra
kau het best tot uiting komen
Voor een deel worden de Oostenrijkers thans scha
deloos gesteld door den gunstigen stand van zaken
in Servië, waarover de Times-man te Petrograd een
noodkreet aanheft.
Er is verder weinig belangrijks. Het raadsel van het
Engelsche slagschip de „Audacious" is nog steeds
niet opgelost. In een Duitsch blad vonden we een
frappant verhaal van een ooggetuige over den onder
gang van het schip, welk verhaal was ontleend aan
het „New Yorker Morgen Jouraal". Volgens dit ver
haal zou de „Audacious", toen hij 27 October 's mor
gens 8 uur op een mijn liep, deel uitgemaakt hebben
van een eskader van zeven schepen. De White-star-
liner „Olympia" borg om één uur een deel der be
manning van het schip, welks achterdek door de gol
ven overstroomd werd. Om zes uur werd geseind „wij
zijn verloren, er valt verder niets te doen". Torpedo
jagers redden toen de rest der bemanning. De zegs
man, een musicus van de „Olympia", die nog tal van
bijzonderheden gaf, verzekerde, dat de Britsche admi
raliteit het geheim der catastrophe in de zee heeft wil
len begraven. Hij en een collega verklaren verder, dat
een der opvarenden van de „Audacious" hun een om
standig verhaal van de ramp heeft gegeven. De passa
giers en de leden der bemanning der „Olympia"
werden te Liverpool een week om zoo te zeggen in
arrest gehouden, de matrozen en de officieren moes
ten afzonderlijk de admiraliteit onder eerewoord belo
ven, dat zij niets over de ramp zouden zeggen, voor
dat de regeering haar zelf wereldkundig gemaakt had.
Ook uit een bericht aan een Nederlandsch blad zou
men afleiden, dat het Engelsche schip inderdaad ver
loren gegaan is. Het is een gek geval. Moeielijk valt
aan te nemen, dat dit alles maar verzinsel is. Maar
niet minder moeielijk valt het, te verklaren, waarom de
Britsche admiraliteit zoolang het verlies geheim zou
willen houden, en het allermoeielijkst schijnt het ons
te gelooven, dat een dergelijke ramp zoo lang geheim
zou kunnen blijven. De eenige, die licht zou kunnen
geven in deze duisternis is de Britsche admiraliteit. Zij
heeft gezwegen, zij zwijgt zal zij blijven zwijgen
Ook spreekt de Britsche overheid den laatsten tijd
niet veel over den Zuid-Afrikaanschen opstand. Mag
uit het vertrekken van Botha naar het front in Duitsch-
Zuid-West Afrika worden afgeleid, dat de opstande
lingen op z'n Airikaansch „klaar", dw.z. geheel ver
slagen zijn?
r
De vorige week hebben wij getracht een denkbeeld
te geven van de loopgraven en daarbij schetsmatig
den platten grond van een compagnies-loopgraaf ge-
teekend. Men herinnert zich vermoedelijk nog wel, dat
de gedeelten in de voorste linie open zijn en dat in den
regel de troepen beginnen met een loopgraaf voor
knielende schutters aan te leggen, dat, zoodra er meer
tijd is, het gat dieper en breeder wordt gemaakt en de
wal hooger.
Ter aanvulling en verduidelijking van wat we toen
schreven, laten we hier nog eens een doorsnede van
een open loopgraaf, een z.g.n. tranchée renforcée, vol
gen:
I
De begane grond wordt voorgesteld door de lijnen
A-a en h-B. De z.g.n. droge gracht, welke gegraven
is, door de lijnen a-b, b-c, c-d, d-e, e-f, f-g, en g-h, de
opgeworpen wal door de lijnen h-i, i-k, k-B. De afme
tingen zijn aldus, dat de afstand a-h (de bovenbreed
te van de gracht) bedraagt 2,10 meter en i-k (de bo
venbreedte van de wal) 2 meter. De hoogte van den
wal bedraagt 60 cM., de diepte van de gracht 1,20
M., de breedte beneden (d-e) 80 C.M., de zitbank b-c
40 cM. en die, welke is aangegeven door f-g 80 cM.
In deze loopgraaf kunnen dus twee rijen soldaten
plaats nemen. Wanneer de gravende soldaten op twee
pas afstand van elkaar staan, kan een dergelijke loop
graaf in ongeveer 3 uur worden aangelegd. Voor een
loopgraaf, welke staande schutters voldoende dekt,
wordt, bij een pas afstand van de gravers, 35 minu
ten gerekend, voor een, bestemd voor knielende schut
ters, 20 minuten.
DE STRIJD IN BELGIë EN NOORD-FRANKRIJK
Het Fransche communiqué zegt:
In België hebben vrij hevige kanonnades plaats. Op
den 30sten November heeft de Duitsche infanterie geen
aanval meer gedaan.
De vijand blijft vrij groote activiteit betoonen ten
noorden van Atrecht.
In de Aisne-streek trad de artillerie bij tusschenpoo-
zen over het geheele front in actie.
In Argonne duren de gevechten voort, zonder dat
de toestand zich wijzigt.
Van Woëvre en de Vogezen valt niets te vermelden.
DESTRIJD AAN HET OOSTERFRONT.
Een officieele mededeeling van het Duitsche groote
hoofdkwartier zegt:
In verband met het bericht van 29 November van
den Russischen generalen staf wordt over een reeds
enkele dagen geleden gebeurde episode in de voor de
Duitsche wapenen met zooveel succes geleverde ge
vechten by Lodz gemeld: De Ehiitsche troepen, die in
de streek ten oosten van Lodz op den rechterflank en
in den rug der Russen streden, werden op hun beurt
weer door sterke van het oosten en zuiden opereeren-
de Russische strijdkrachten emsti gin den rug be
dreigd. De Duitschers voerdne in het gezicht van den
voor hun front staanden vijand een zwenking uit en
sloegen zich in een verbitterden driedaagschen strijd
door den reeds gesloten ring van vijanden heen. Daar
bij namen ze nog 12,000 Russen gevangen en vermees
terden 25 stukken geschut, zonder zelf één kanon te
verliezen. Bijna al hun eigen gewonden hebben zij
bovendien kunnen meevoeren. Hun verliezen waren,
in overeenstemming met den toestand waarin zij zich
bevonden, natuurlijk niet gering, maar toch volstrekt
niet reusachtig.
Dit is voorzeker een der schoonste krijgsverrichtin
gen van den geheelen veldtocht
Voorts meldt het groote hoofdkwartier:
Z. M. de Keizer heeft gisteren bij Gumbinnen en
Darkehmen onze troepen in Oost-Pruisen en him stel
lingen bezocht.
Officieel wordt uit Weenen bericht: Aan ons front
in West-Galicië en Russisch-Polen was het over het
algemeen ook gisteren rustig. Voor Przemysl werd
de vijand bij een poging om de noordelijke voorge-
schoven posities van de vesting te naderen in een te
genaanval van de bezetting teruggeslagen.
De gevechten in de Karpathen duren voort.
DE DUITSCHE KEIZER AAN HET FRONT.
Een officieel bericht uit Berlijn meldt: De Keizer
bezocht gisteren bij Gumbinnen en Darkehmen onze
troepen en hunne stellingen.
DE TSAAR NAAR HET FRONT.
De Tsaar is gisterochtend te 10 uur vertrokken naar
het oorlogstooneel, meldt men uit Petrograd.
Gisteren werd te Weenen medegedeeld:
Wederom is een periode in de operaties op het zui
delijk oorlogstooneel met een overwinning geëindigd.
De vijand, die op het laatst met zijn geheele strijd
macht ten oosten van de Kalebara en de Ljig dagen
lang hardnekkigen tegenstand bood, deed toen een
poging om zelf tot het offensief over te gaan. Over de
geheele linie werd h echter verslagen en op den te
rugtocht leed hij wederom zware verliezen. Op het
slagveld van Konatice alleen vonden onze troepen 800
onbegraven lijken.
Ook is het Servische leger, doordat zoovelen in
krijgsgevangenschap geraakten, belangrijk verzwakt;
sedert het begin van het laatste offensief zijn meer dan
19000 man gevangen genomen en 47 machinegeweren,
46 kanonnen en een groote hoeveelheid ander materi
aal buitgemaakt.
IN ARMENIë.
Het hoofdkwartier van het Russische leger in den
Kaukasus deelt mede:
Den 27sten November ging een Russische kolonne
tot het offensief over in de vallei van den Euphraat,
verdreef de Turken uit hunne positie, joeg ze op de
vlucht en nam twee kanonnen en een aantal krijgsge
vangenen.
DE AUDACIOUS.
Een marconi-telegrafist der Holland—Amerika-lijn
seint aan de Stichtsche Ct., dat hij op de boot, waar
hij dient, den 2den November 1.1. een draadloos tele
gram heeft opgenomen, waarin werd gemeld, dat de
geredden van de „Audacious" te Nieuw-York waren
aangekomen. Dit bericht Verd ook opgenomen in de
dagelijks aan boord verschijnende Marconi-Courant.
BELOIë'S NEUTRALITEIT.
De officieele Nordd. Allg. Ztng. geeft weer bewij
zen, dat België zich reeds in vredestijd in overleg met
Engeland tot den oorlog voorbereidde.
De Duitsche troepen hebben n.l. geheime militaire
handtfoeken, door den Engelschen generalen staf uit
gegeven, in België buitgemaakt. Daarin worden tal
van bizonderheden gemeld aangaande terrein, militai
re operatieposten, een beschrijving van de Schelde,
enz.
Het geheel is, zoo zegt de Nordd. Allg. Ztng., niet
anders dan,een geheim dienstvoorschrift voor in Bel
gië strijdende Engelsche troepen, zoodat men kan
zien, dat Engeland en België samen reeds lang een
veldtochtsplan hadden opgemaakt.
De lijsten van de transportmiddelen, waarin over
België wordt beschikt, alsof men in zijn eigen land
was, kunnen sléchts door de Belgische regeering zijn
opgemaakt. Zoo grondig hadden Engeland en België
reeds in tijd van vrede hun afspraken gemaakt over
een militaire samenwerking.
Verder zegt het blad nog:
Toen de Engelsche en Fransche pers, naar aanlei
ding van onze operaties aan de kust, spottend de mee
ning uitsprak, dat wij van de gevaren van het inunda-
tiegebied in het zoogenaamde polderland niet op de
hoogte waren, had zij in zooverre gelijk, dat wij bij
het begin van den oorlog van het terrein in België
slechts zooveel wisten als te halen wat uit bronnen,
die de boekhandel in omloop brengt
Maar juist daarom waren de Engelsche inlichtingen
en de uitstekende kaarten voo rons van te meer waar
de. Wij konden dit buitengewone materiaal direct ge
bruiken voor onze eigen doeleinden en Engeland be
strijden met zijn eigen wapens. Dat karakteriseert het
best den zorgvuldigen arbeid van onze tegenstanders.
DE OPENINO VAN DEN RIJKSDAG.
Voor den aanvang van de beraadslagingen van de
vrije commissie uit den Rijksdag, gaf re Rijkskanselier
in een korte toespraak uiting aan zijn vreugde dat hij
met de vertegenwoordigers van het volk weer in per
soonlijke aanraking kon komen. In geestdriftige woor
den prees de Rijkskanselier den goeden geest van leger
en vloot en de eensgezindheid van het volk. Beschou
wingen over den politieken toestand wenschte de
Rijkskanselier te bewaren voor de morgen te houden
volledige zitting van den Rijksdag. De voorzitter van
den Rijksdag bracht den kanselier dank en verzekerde
hem van de vastbesloten eensgezindheid van het volk.
GENERAAL JOFFRE.
De Parijschc dagbladen en nieuwsagentschappen
hebben gewag gemaakt van een verklaring van gene
raal Joffre aan de Parijsche pers, die hem had geluk
gewenscht met de toekenning van de militaire medail
le, verneemt de N. Rott. Crt. Joffre heeft gezegd, dat
de medaille niets te beteekenen heeft en dat het alleen
op den einduitslag aankomt. Het „Bulletin des ar-
mées" van heden deelt nu mede, welken einduitslag
Jofire voorziet. Onlangs heeft Joffre een inspectie ge
houden in het door de Franschen bezette deel van den
Elzas. Te Thann ontving hij ten huize van den burge
meester de industrieelen en kooplieden die in Thann
waren gebleven en die uit hun eigen zak gezorgd had
den voor uitdeel ing van voedsel en het gaande hou
den van de openbare diensten. Na hen bedankt te heb
ben zeide Joffre: „Onze terugkeer is voor goed. Gij
zijt voor altijd Franschen. Frankrijk brengt u uwe ei
gen overleveringen, uw eigen overtuigingen, uw eigen
zeden. Ik ben Frankrijk, gij zijt de Elzas. Ik breng u
den groet van Frankrijk."
Een der Elzassers antwoordde: „Gij hebt voor ons
steëds de vrijheid vertegenwoordigd. Wij zijn gedu
rende bijna vijftig jaar geknakt, gewond en gemarteld
in naam van een zoogenaamde beschaving die boven
onze eigen beschaving heet te staan. Gij kunt volko
men op ons rekenen."
Toen Joffre de burgemeesterswoning verliet, riepen
de toegestroomde vrouwen en kinderen: Leve Frank
rijk 1 Leve de Elzas!
KORTE BERICHTEN.
De New-York Herald verneem! uit betrouwbare
bron, dat de Ooeben in den Bostporus tegenover The-
rafia ligt. De machines van dezen kruiser moeten
zwaar zijn beschadigd door de Russische granaten.
Honderden werklieden zijn reeds dagenlang met het
herstellingswerk bezig.
De chef van den Duitschen grooten generalen
staf vort Moltke, is weder hersteld en keert naar het
front terug, verneemt de Tel.
Prins Joachim van Pruisen, die, van zijn wond
genezen, weder naar het oorlogsterrein wa3 terugge
keerd, heeft thans het ijzeren kruis eerste klasse gekre
gen. Hij bevindt zich als ritmeester en ordonnans-of
ficier bij den staf van den opperbevelhebber van het
leger in het Oosten.
De Pruisische staat betaalt dagelijks ongeveer
90.000 tot leniging van den nood der vluchtelingen
uit Oost-Pruisen, die in de andere provincies van
Pruisen vertoeven.
Twee Duitsche militaire vliegers, komende van
het eiland Brunsbuttel, zijn gisteren bij Fanö in zee
gevallenj door Deensche zeelui gered en door de Deen-
sche militaire overheid geïnterneerd.
DE OORLOGSLEENINQ.
Naar verluidt, zal als resultaat van het overleg, het
welk gisteren gepleegd is tusschen de commissie van
rapporteurs uit de Tweede Kamer over het leenings-
ontwerp en den Minister van Financiën, waarschijn
lijk overeenstemming worden verkregen tusschen Ka
mer en regeering in dien geest, dat een voorstel tot
definitieve regeling der dekking zal worden gedaan
vóór 1 Januari 1917. Inmiddels zouden de opcenten
op het geslacht, op de invoerrechten en op het recht
van successie vervallen en daartegen over het aantal
opcenten op de bedrijfs- en de vermogensbelasting
resp. op de inkomstenbelasting worden verhoogd
van 20 tot ongeveer 35.
De bedoeling zou daarbij zijn, dat de opcentenhel-
fing, gelijk deze bij aanneming van deze voorstellen
ALKMAA
COURANT.
