ï«o. m
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
o ar 1 o
Vi het zuidelijk oorlogsterrein.
rreiD.
O
Honderd en zestiende Jaargang.
1914
10.80, Ir.p. post f 1.-. Starten tlepiiis10 et. p. regel, groots letters soar plaatsruimte, fineren fr. N. V. Boek- en RanPelsiliokkarij r.h. HEBBIs. GOSTEB 4 ZOON, Voordem E 9. Telefoon*. 3.
ZATERDAG 12 DECEMBER.
Ter zee.
In do
BELGJLE.
VARIA.
Qlfl [ü*j33SF tgaSaat? laW 2 blad®n.
ALKMAAR, 12 December.
Strategie ia eens omschreven ala de kunst, om een
deel van den vijand met een groote overmacht te
overvallen. Het is duidelijk, dat de Engelschen in het
zeegevecht bij de Falkland-eilanden deze strategie
hebben toegepast. Uit nadere berichten is gebleken,
dat de overmacht van het Britsche eskader zeer groot
is geweest en zelfs is gemeld, dat bij dit eskader twee
dreadnoughts waren, die eerst vier weken geleden
Southampton verlaten hadden. Uit Londen meldt
Reuter officieel, dat de Engelschen 7 dooden en 4 ge
wonden hadden, en dat er geen enkel officier werd
gedood of gewond over averij wordt niet gespro
ken. De bijzonderheden over deze merkwaardige ont
moeting, waarbij de aanvallende partij zulke buiten
gewone voordeden heeft behaald zonder zelf noe
menswaardige verliezen te lijden, zullen zeker zeer
interessant zijn. Jammer genoeg bleven ze tot dusver
re uit. Natuurlijk laten de Duitsche bladen vooral uit
komen, dat het succes der Engelschen te danken is
geweest aan de overmacht, ontstaan door betere,
snellere schepen en zwaardere, verder schietende ka
nonnen. Men wijst er op, dat de strijd bij voorbaat
hopeloos was, men zegt, dat men dezen afloop van
de moedige schepen op den grooten Oceaan heeft
voorzien en men verklaart, dat 't verlies van de sche
pen even weinig invloed op den loop van den oorlog
zal hebben als hun succes 't zou hebben gehad. Zijn
de eerste opmerkingen niet onjuist, de laatste, die af
komstig is van de Deutsche Tageszeitung, lijkt ons
minder nauwkeurig. Welke invloed een gevecht, in
vergelijking bij de groote zeeslagen, die de beslis
sing van den strijd ter zee moeten brengen, op den
gang van zaken zal hebben, is natuurlijk te voren
niet te zeggen. Maar ten onrechte, dunkt ons, meet
de Tageszeitung het resultaat van het gevecht bij de
Falkland-eilanden alleen af naar de tevoren reeds^als
verloren beschouwde en thans inderdaad verloren ge-
gane Duitsche schepen. De Britsche overwinning
heeft nog een anderen, veel belangrijker kant. Immfers
wanneer het een groote overmacht van sterke, snelle
schepen is, die de Duitsche schepen in den grond ge
boord heeft, dan wil dat ook zeggen, dat die talrijke,
zeer bruikbare Engelsche schepen vrij komen, en el
ders voor andere doeleinden kunnen worden aange
wend. Tot dusverre werd een belangrijk deel der
vloten van de verbonden mogendheden gebezigd
voor de jacht op de Duitsche schepen, doch dit deel
kan thans vrij wat verzwakt worden en overigens
dienst doen in andere, belangrijker ontmoetingen. En
deze laatste omstandigheid is vooral niet van minder
belang, dan het reeds behaalde succes.
Over het gebeurde te Dover blijven de bijzonder
heden ook al uit. Zooals men weet is deze stad een
belangrijke oorlogshaven en het zou heel begrijpe
lijk zijn, wanneer Duitsche onderzeeërs eens poog
den, ue wachtschepen te verschalken, een kijkje te ne
men in de haven, om te zien wat er ligt (deden En
gelsche onderzeeërs zulks niet vlak na het uitbreken
van den oorlog bij Helgoland en in het gunstigste
geval een kansje te wagen, dus eens een proefje te
nemen, of de zorgvuldig bewaarde, dure, nieuwe
oorlogsschepen wei bestand zijn tegen de torpedo's.
Maar of ex werkelijk zulk een poging is gedaan,
nog lang niet zeker. De berichten blijven zeer vaag
De eene z^man heeft belletjes uit het water zien op
stijgen en kleine hoeveelheden olie op dezelfde plaats
waargenomen, de ander heeft niet minder duideiijk
een periscoop waargenomen, een derde heeft vier on
derzeeërs ontwaard en hij verklaart, dat er een van
gezonken is, een vierde zag er ook vier, maar is stel
lig overtuigd, dat er twee van zonken
Uit dit alles kan men het best opmaken, dat er een
zenuwachtige stemming in Dover heeft geheerscht.
En het ligt voor de hand, dat zenuwachtigheid in
oorlogstijd een leelijk ding is. Wij hebben vroeger al
eens medegedeeld, dat in vredestijd bij oefeningen
door den uitkijk herhaaldelijk een stuk hout, een drij
vende flesch of een groenteflesch werden gerappor
teerd als een periscoop. Het is dan ook geenszins on
mogelijk, dat men te Dover een drijvend voorwerp
voor het dunne buisje van een onderzeeër heeft ge
houden. In elk geval hebben de marine-autoriteiten
zich niet onbetuigd gelaten en zij hebben blijkbaar
liever een paar schoten te veel dan te weinig gelost
in het geheel n.l. honderd!
Doch niet alleen in Dover heeft men Duitsche on
derzeeërs ontdekt. Thans meldt de Daily Mail, dat
er twee Woensdagochtend in den Firth of Forth, dat
is dus bij de marine-basis Rosyth tegenover Edin
burgh, een aanval hebben beproefd, doch vernietigd
werden. Men zal goed doen ook van dit bericht maar
bevestiging af te wachten.
Over den zeeslag bij de Falkland-eilanden komen
er heden nog eenige details via Amerika. De Duitsche
truisers zouden zijn vastgeloopen tusschen Engel
sche en Japausche eskaders minister Churchill
heeft zijn Japanschen collega hartelijk bedankt vooi
den genoten steun en de Schamhorst
liebben gevuurd, totdat de golven over de kanonnen
aioegen. Een geduchte jacht werd er gemaakt op de
Neurenberg, die werd gesommeerd om zich over te
geven, maar eveneens heeft gestreden, totdat zij zonk.
Van het Engelsche eskader worden een paar schepen
genoemd, kruisers, iets grooter en iets moderner* dan
de Schamhorst.
Aan de Chileensche kust moet de Duitsche hulp
kruiser „Eitel Friedrich" met een Engelsch oorlogs
schip in gevecht geweest zijn. De Karlsruhe en de
Kronprinz Wilhelm moeten voor de Engelsche vloot
gevlucht zijn, die hen van hun kolen- en voorraad
schepen beroofden.
De officieele communiqué's brengen van het Wes
telijk oorlogsterrein geen nieuws. De Franschen ma
ken melding van een zeer krachtigen Duitschen aan
val in de streek van Yperen, die werd afgeslagen.
Het vroege communiqué vertelt, dat de Duitschers bij
een van de loopgraven kwamen, het latere, dat deze
loopgraaf werd veroverd, doch daarna door de Fran
schen weer heroverd werd.
Uit Boulogne wordt door Reuter gemeld, dat de
inneming van Vermelles door de Franschen als een
feit „van buitengewoon belang" moet worden be
schouwd, daar het kan leiden tot in het bezit krijgen
van den hoofdweg Lens-La Bassée. De verbondenen,
zegt dit bericht, zullen niets onbeproefd laten om
La Bassée te nemen. Engelsche bladen melden, dat
de Duitschers hier al wijken en de Dally Mail gaat
nog een stapje verder en verklaart, dat de Franschen
La Bassée hebben genomen na een krachtigen infan-
terie-aanval. Zooals wij reeds dikwijls gezegd heb
ben: wanneer er inderdaad een dergelijk belangrijk
succes was behaald, dan zou de schrijver van de re-
geeringsmededeelingen niet nalaten, dit het allereerst
te melden.
Het begint er op het Oostelijk oorlogsterrein naar
uit te zien, dat nu weer de Russen zich hersteld heb'
ben. In het noorden van Polen, in de richting van
Mlava, dat zal dus zijn op de lijn Warschau-Soldau,
zijn ze tot het offensief overgegaan en zij vervolgen,
naar het laatste communiqué zegt, de Duitsche co
lonnes, die op sommige plaatsen in wanorde terag-
trekken. In de streek benoorden Lowitz zijn echter de
Duitschers nog het sterkst, want daar treden zij
krachtig aanvallend op de Russische troepen zou
den zeven aanvallen hebben afgeslagen.
Ten Zuiden van Krakau houden de Russen hun
offensief vol en maken daar stukken geschut buit en
manschappen gevangen.
Op grond van bovenstaande communiqué zouden
we zeggen, dat de Times den stand van zaken juist
weergeeft, waar het Engelsche blad zegt, dat de
Duitschers, ondanks al hun inspanning, niet in staat
zijn tot een verder oprukken naar Warschau en
Krakau.
Tenslotte zij melding gemaakt van een echt Arne-
nkaansch voorstel. Senatoren van alle partijen te
Washington moeten een motie hebben ingediend,
waarin wordt aangedrongen op een wapenstilstand
tijdens het Kerstfeest, die..... twintig dagen zou du
ren. Zij hopen, dat de staking der vijandelijkheden
een aansporing zou zijn voor de natiën om de be
doeling en den geest van het Kerstfeest nog eens te
overwegen. Deze heer en schijnen de Russen al heele-
maal te vergeten 1
Het Hongaarsche blad „Az Est" deelt mede, dat
het komitaat Saros geheel en al door de Russen ont
ruimd is. Zij verlieten het gebied van het komitaat
over de Doekla-pas. Bartefeld is weder in Oosten-
rijksch-Hongaarsche handen.
DE STRIJD IN SERVIë.
Officieel werd gisteren uit Weenen bericht: Op het
zuidelijk oorlogstooneel hebben geen belangrijke ge
beurtenissen plaats gehad.
Det voorgenomen troepenverschuivingen verloopen
over het algemeen zonder groote gevechten met den
vijand.
DE SLAO BIJ DE FALKLAND-EILANDEN.
De Duitsche admiraliteit maakt oificieel bekend:
Volgens officieele berichten uit Londen, is het den
Engelschen kruisers gelukt, ook den kruiser „Nüm-
berg" tot zinken te brengen.
Reuter meldt nog uit LondenIn den zeeslag bij de
Falkland-eilanden werden aan Engelsche zijde zeven
manschappen gedood en vier gewond. Qeen enkel
officier sneuvelde of werd gewond.
DE STRIJD IN BELOIë EN NOORD-FRANKRIJK.
Het Fransche communiqué van gisteravond meldt:
De vijand trad gisteren weder actief op in de buurt
van Yperen. Hij deed verschillende aanvallen op on
ze linies en bereikte een onzer loopgraven. Wij zijn
echter vorderingen blijven maken in de richting van
de vijandelijke linies.
In Argonne hebben wij onze loopgraven vooruit
geschoven en twee aanvallen der Duitschers afgesla
gen.
Wij hebben het station Aspach ten zuiden van
Thann genomen.
Op andere plaatsen hadden artillerie-duels plaats.
BOMMEN IN HAZEBROECK.
Op het marktplein te Hazebroeck, waar gisteren
door Duitschers bommen werden geworpen, waren
juist even tevoren president Poincaré en generaal
Joffre geweest, meldt men uit Berlijn.
Negen Engelsche soldaten werden door de bom
men gedood en vijftien gewond.
GENERAAL BEIJERS' DOOD.
Reuter meldt uit Pretoria, dat de lijkschouwing
heeft uitgewezen, dat de opstandelingen-generaal
Beijers niet gewond is geweest, doch verdronken.
Het officieele rapport meldt, dat generaal Beijers
te paard de Vaal was ingesprongen, doch van zijn
paard gescheiden werd. Hij trachtte nog den oever te
bereiken, doch op 300 yard gekomen riep hij„Kan
nie meer". Weldra verdween hij onder water.
DE TOESTAND IN LEUVEN.
De heer M. Rutgers schrijft in de N. Rott. Crt over
den toestand in Leuven o. m. het volgende:
„Van de 8920 woningen te Leuven zijn er 1033
(heiaas de beste) een prooi der vlammen geworden.
Nadat de bevolking op bevel der Duitschers de stad
had verlaten, keerde er spoedig een gedeelte terug en
toen ik 8 September eveneens terugkwam, trof ik er
niet meer dan 5000 inwoners van ue 43,000. Dat cij
fer bedraagt nu 39,000, doch hieronder zijn begre
pen vele uitgewekenen van het platteland, naar hier
gevlucht tijdens de gevechten.
„I .'atuurlijk zijn Vele artikelen niet of voor enkelen
te krijgen, maar waar het in deze tijden hoofdzakelijk
gaat om de volksvoeding, dienen wij eerst deze za
ken eens goed onder de oogen te zien. Reeds spoedig
werd een speciaal bureau belast met de regeling van
diverse aangelegenheden en aan haar initiatief dan'
ken wij een fabricage in eigen beheer voor pl. m.
500 K.G. zout daags. De verschillende bakkers staan
onder haar toezicht en bereiden iederen dag 300 gr.
brood per hoofd der bevolking, hetgeen wordt ver
kocht voor 20 ct. per K.G. Een vernuftig bon- en
kaartensysteem regelt de distributie.
„Driemaal per week wordt markt gehouden en de
aanvoer laat niet te wenschen over. Ook hier bepaalt
de overheid de prijzen en waren deze op 27 Novem
ber als volgt aangeplakt:
„Boter Fr. 3.10 per K.G. Eieren Fr. 4.Ó8 per 26
stuks. Aardappelen Fr. 8 per 100 K.G. Vleesch
kalfs Fr. 2.20 per K.G.; varkens Fr. 2 per K.G.; rund
Fr. 2.20 per K.G.
„In de slagerswinkels, welke ook aan deze prijzen
zijn onderworpen, ziet men nog steeds overvloedigen
voorraad.
„Steenkolen worden geregeld aangevoerd, wel zijn
ze in prijs gestegen wegens verhoogde transportkos
ten. Industrie-kolen: Fr. 30 per tonj Detail-verkoop
Fr. 34 per ton.
„Van gasontploffingen is hier niets bekend. De gas
fabriek werkt regelmatig, is natuurlijk karig met
openbare verlichting, maar hieraan is geen behoefte,
immers na 8 uur Belgischen tijd mag de bevolking
niet meer op straat. Bij volslagen gebrek aan petro
leum zijn de aanvragen voor gasaansluitingen tal
rijk; echter ontbreekt het dikwijls aan benoodigde
materialen.
„De waterleiding functioneert als gewoonlijk. On
bewoonde huizen zijn als voorzorgsmaatregel afge
sloten en de bewoners van niet aangesloten percee-
len vinden aan de 43 stadspompen als gewoonlijk
volop water. Voor de hygiëne bestaat dan ook niet
het minste gevaar.
„De electrische centrale levert als voorheen.
„Van een verhoogd ziekte- en sterftecijfer kan dan
ook niet worden gesproken en zulks werd ter bevoeg
de plaatse pertinent weersproken.
„In een zoo goed geordende plaats van samenle
ving zai ik dan maar het zwijgen toedoen wat betreft
de volgende aangeroerde punten: gebrek aan ar
beidskrachten zie werkverschaffing, uitgestorven
stad, 39,000 zielen op vroeger 43,000, talrijke solda
ten, ten hoogste 1800 man, requisitie chef tram-
diens^?? uitgemergelde, verwaarloosde honden en
katten! Brr.
„Er wordt onderwijs gegeven in het Atheneum, 2
openbare- en 2 bijzonder middelbare scholen, 7 open
bare- en 6 bijzondere lagere scholen! Zoodat iedere
onderwijzer, die niet op zijn post is zich moeilijk te
verantwoorden zal hebben.
„Tusschen de puinhoopen in Leuven kan men hou
ten keeten vinden. Gelukkig tracht hierin de winkel
stand wederom zijn gestoord bedrijf te grondvesten;
de menschen toeven hier echter slechts overdag, be
woond worden deze keeten niet en dit behoeft ook
niet, daar velen elders een onderkomen hebben ge
vonden en bovendien de kloosters op ruime schaal
een onbekrompen gastvrijheid verleenen aan hen die
van have en goed zijn beroofd.
„Ziehier, geachte redactie, dood nuchter geschetst
den waren toestand in Leuven. Denk nu niet dat on-
DE STRIJD AAN HET OOSTERFRONT.
Officieel werd gisteren te Weenen bekend gemaakt t
Onze operaties in de Karpathen verloopen geheel
en al volgens het opgemaakte plan.
De vijand bood gisteren meestal slechts tegenstand
met zijn achterhoeden. Deze werden teruggeslagen.
In Galicië is de beslissing nog niet gevallen. Waar
de Russen aanvallen deden, werden zij met zware
verliezen afgeslagen.
Ook gisteren duurde de kalmte aan het front in
Polen voort. Przmysl is slechts ingesloten door den
vijand, een aanval op de stad heeft hij nog niet ge
daan. De wakkere bezetting verontrust de, op res-
pectabelen afstand van den vestinggordel gelegerde, dergeteekende ongevoelig i9 voor de vele nooden der
iusluitingstroepen bijna dagelijks door grootere en zoo zwaar beproefde bevolking. Immers zeer velen,
kleinere uitvallen. I en hieronder vooral de gegoede burgerij, hebben de
stad verlaten, gedeeltelijk moeten verlaten; de koop
mansstand is zwaar getroffen en vele menschen, die
gewend waren aan een flink bestaan, moeten ntt ploe
teren om rond te komen. Het grootste gedeelte der
arbeidersklasse is zonder werk; de gemeente^heeft
eenigen tijd honderden werklieden werk vertêfeaft,
en nog zijn er 1800 losse arbeiders in gemeente^
dienst; het is dus begrijpelijk, dat op uitgebreide
schaal in dezen noodtoestand wördt ingegrepen.
„Het bureau voor de volksvoeding laat dagi
voor 3600 huisgezinnen porties soep en brood
strekken, terwijl op de lagere volksscholen de
ren worden gevoed." fi
DE TOESTAND IN ANDERE STEDEN
Een der berichtgevers van het Handelsblad seint
uit Sluis omtrent den toestand in België: J
Te Ostende is de toestand verschrikkelijk, er wordt'
de bitterste armoede geleden. Bloem is in geheel de
stad niet meer te krijgen; petroleum is niet aanwezig. U
Kaas kost 2, koffie 2.25 ped kilo. De gasfabriek,/,
werkt niet meer omdat er in de stad geen steenkolen
meer zijn.
De Duitsche soldaten leven er onder de du
teklemming van de ellende der stad en de m<
heid ieder oogenblik naar het front te worden gezon
den en velen verdrinken hun leed.
Ook te Brugge is de toestand zeer gedrukt. Groot
gebrek heerscht daar vooral aan kolen.
Te Eecloo moeten bevolking en soldaten om 7 uur
a avonds binnen zijn. De bevolking wordt er hèr-
taaldelijk geplaagd door opvorderingen, doch dit
geschiedt het meest in Gent. Daar werd op één dag
bij een ijzerhandelaar voor niet minder dan 10.000
aan waarde weggehaald. Verder neemt men fruit,
koffie, thee, kaas, hemden, borstrokken enz. mea
Het gemeentebestuur laat zooveel mogelijk werk
uitvoeren, doch het is lang niet voldoende om in dan
nood te voorzien en duizenden verdringen zich dage
lijks bij de brood- en soep-uitdeelingen.
In het Ysergebied is bijna alles verwoest.
In Lootenhulle waren door de Duitschers paarden
gerequireerdze eischten echter ook de tuigen en in
een van de café's kwam het daarover tot een hevig
twistgesprek tusschen de Duitsche soldaten en den
zoon van den herbergier, die, naar de Duitschers be
weerden, de tuigen zou hebben verstopt. De twist
liep zoo hoog, dit de Duitschers hun geweren namen
en den herbergierszoon doodschoten. Een bakker,
die zich in den twist mengde, werd ook overhoop
geschoten. Op het schieten kwam de 54-jarige ge
meente-secretaris toegeloopen en hem trof hetzelfde
lot. Twee sergeants trachtten de dronken soldaten tot
rede te bregen, hetgeen een algemecne schietpartij van
de Duitschers onderling ten gevolge had, met het ge
volg, dat de twee soldteen eveneens doodgeschoten
werden. Eindelijk werd op de komst van eenige of
ficieren met vuren gestaakt. Zeven slachtoffers waren
er gevallen.
De militaire overheid stelde een onderzoek in,
maar van het resultaat hoorde de angstige bevolking
niets. Het eenige wat men er nog van bemerkte was
een kerkdienst voor de zielerust voor de gevallen
Duitschers.
KONING ALBERT GEDECOREERD.
De Belgische oorlogcorrespondent van de Tijd deelt
de volgende bijzonderheden mede over de plechtigheid
van de uitreiking van de Kouseband-orde aan koning
Albert. De plechtigheid was vol eenvoud. Het was
half een in den middag van 4 December. Kortbij kon
men het vijandelijk vuur beluisteren. Koning George
van Engeland was aangekomen in gezelschap van den
Prins van Wales. Het 3e Belgische regiment was in
het vierkant op het oude marktplein voor het stadhuis
opgesteld.
Koning Albert, in eenvoudige generaalsuniform, was
zijn hoogen gast tegemoet gereden en had hem aan de
grens begroet. Van daar waren de beide vorsten per
auto naar Veume gereden, waar zij werden opgewacht
door den Belgischen minister van oorlog de Broquevil-
le, die anders in Duinkerken toeft, maar nu overgeko
men was.
Het publiek juichte, de muziek speelde het Engel
sche volkslied, de Braban^onne volgde. Dan had
door koning Albert de voorstelling van den minister
van oorlog de Broqueville en van den Belgischen staf
aan koning George plaats, waarna de troepen in
oogenschouw werden genomen. Trompetten schalden,
trommen roffelden, voort marcheerden de manschap
pen met hun wapperende vaan langs de beide koning
en. Zulke troepen moeten overwinnen, sprak Enge-
land's koning tot den koning van België. Deze glim
lachte. Ja, hij was fier op zijn mannen.
Daarna had de plechtige uitreiking van het oor^e-
lint van den Kousenband door koning George plaats
AVIATISCHE COP IE.
In dezen oorlog is het nog nieuwe feit gebeurd, dal
per vliegtoestel een krantenopstel werd overgebracht.
Het artikel was afkomstig van zekeren dr. Jager, die
verbonden is aan een klimiek in de bekend geworden
stad Przemysl. Daar de verbindingen met de buiten
wereld vrijwel afgesloten zijn, gaf hij zijn copie mee
aan een vlieger, die zijn weg wilde zoeken over de
hoofden van den belegerenden vijand heen. De vlucht
gelukte. En zoo kon de redactie van het „Berl. Klini
sche Wochenschrift" het om zijn wijze van expeditie
zoo merkwaardige opstel van haar Przemysl'schen me
dewerker, in weerwil van 't beleg van die stad, op tijd
opnemen. In een onderschrift deelt de redactie mede,
dat zij, door gebrek aan een eigen vliegtoestel, niet in
staat was, de drukproeven aan dezen medewerker ter
correctie toe te zenden.
DE GEVANGENEN IN SING-SING.
In Sing-Sing, de groote en beruchte strafgevange
nis van den staat Nieuw-York, wordt het een gezel
lige boel. De dieven en moordenaars die er gevangen
zitten, hebben er thans hun.... vakvereeniging, die
met de gevangenis-autoriteiten onderhandelt over de
belangen der gedetineerden. Een van de grootste
concessies, door de vakvereeniging, die zich „the gol
den rule brotherhood" noemt, verkregen, is, dat
kleine vergrijpen tegen de gevangenisreglementen en
de tucht voortaan zullen worden bericht en gestraft
ARSCHE CODRA
