DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
33 o O o ar 1 o
Van het westelijk oorlogster»
Van het oostelijk oorlogstarrain.
ZATERDAG
19 DECEMBER.
No. 300.
Honderd en zestiende Jaargang.
1914
Abonnementsprijs per 3 maanden f 0.80, fr.p. post f 1.-. Advertentieprijs 10 ct. p. regel, groote letters naar plaatsrnlmte. Brieven Ir. ti. Boek- en Handetsdrnkknrij vl HERffls. GOSTER tf ZOON, Voordam G 9. Telefoonnr. 3.
ZWEDEN.
DUITSCHLAND.
NEDERLAND.
PW Itovfaat wW 2 blsriim
ALKMAAR, 19 December.
Heden zullen verschillende dagbladen van neutrale
landen (Noorwegen, Zweden, Denemarken, Neder
land, Zwitserland, Portugal, Spanje, Italië, Roeme-
rnenië, Bulgarije, Griekenland en de Vereenigde Sta
ten* van Noord-Amerika) een artikel bevatten over
den vrede ol een wapenstilstand. De bedoeling hier
van is „een geheel nieuwe en dus verfnoedelijk in
drukwekkende demonstratie te houden en tegelijk de
mogelijkheid te scheppen, dat discussies over den
vrede geopend worden, dat men zich in neutrale en
uiet-neutrale landen daarover^ uitspreekt."
Waar ook ons blad was uitgenoodigd tot deelne
ming aan deze demonstratie maar wij gemeend heb-
r>en de uimoodiging niet te moeten aannemen, stellet,
wij er prijs op ons standpunt in dezen even uiteen ti
zetten.
In het algemeen kan men deze demonstratie noe
men een poging tot het vormen van een publieke opi
nie. Daargelaten hoe zij is ontstaan en geleid, mag
worden geconstateerd, dat de openbare meening op
het uitbreken van den oorlog invloed heeft uitgeoe
fend. In het Engelsche Witboek (No. 32) lezen we,
dat de Britsche gezant te Weenen ernstig twijfelde, ol
niet de Russische regeering door de openbare mee
ning zou kunnen gedwongen worden tot tusschen-
komst ten behoeve eener verwante nationaliteit (Ser
vië), minister Grey beriep zich (id. No. 24) op de
openbare meening in Engeland, welke een oorlog ter
wille van. Servië niet zou goedkeuren, terwijl het Rus
sische Oranjeboek (No. 45) leert, dat een uitstel der
vijandelijkheden tegen Servië in Oostenrijk afsprong
omdat „de opwinding der openbare meening een
zoodanige hoogte had bereikt, dat de Regeering, al
wilde zij, niet meer in een uitstel zou kunnen toe
stemmen." Hoe die openbare meening zich in de
laatste dagen van Juli heeft geuit, de telegrammen
van Berlijn, Weenen, St. Petersburg, Parijs, de in die
steden genomen foto's gaven daarvan een duidelijk
beeld.
Maar niet alleen op "het ontstaan, doch vooral op
den voortgang van den oorlog oefent de openbare
meening in de oorlogvoerende landen invloed uit,
omdat zij thans tot grondslag heeft hartstochtelijken
haat jegens de vijandelijke naties, als doel de over
winning, als overtuiging de zekerheid van de zege
praal.
Onder zulke omstandigheden lijkt het ons een to
taal nuttelooze moeite van aan-den-wal-staanders om
te trachten den oorlogvoerenden met vredes-voorstel-
len aan boord te komen. Men wordt eenvoudig niet
toegelaten tenzij men iets meebrengt, dat van de
gading der opvarenden is. Want wanneer sommige
bladen er toe mochten overgaan, over de bepalingen
van een door hen gewenscht vredesverdrag te schrij
ven, dan kan men er staat op maken, dat ter kennis
van de oorlogvoerende volkeren alleen die inspiraties
zullen worden gebracht, welke zich aansluiten bij de
heerschende openbare meening zoodat de demon
stratie precies averechts werkt. In elk geval bereikt
men op een zeer enkele uitzondering na misschien,
met de vredes-artikelen der neutrale landen niet de
massa's der oorlogvoerende volkeren en zeker niet de
strijders op de slagvelden. Al lieten alle neutrale
persstemmen over d6 geheele wereld de schoonste
vredeshymnen hooren, dan zou het thans toch nie
mendal baten. Afgezien nog van de vraag of een vre
de onder de tegenwoordige omstandigheden na ge
heel onbeslist gebleven strijd niet in werkelijkheid
zou zijn een wapenstilstand, enkel dienend ter on
middellijke en koortsachtige voorbereiding van een
nog geweldiger Europeeschen oorlog binnen den
kortst mogelijken tijd, gelooven we dus, dat dit
oogenblik allerminst het psychologische moment is,
voor neutralen om vredespogingen aan te wenden.
Men zou evengoed kunnen trachten twee vechtersba
zen, die elkaar in een omheinde ruimte naar de keel
gevlogen zijn en nu op leven en dood worstelen,
door schoone gebaren en vriendelijke woorden tot in
keer te brengen. Mochten ook de mannen, die thans
bezig zijn handteekeningen te verzamelen voor een
adres aan H. M. de Koningin, om Haar bemiddeling
in te roepen, dit toch eens bedenken en leeren inzien
hoe nutteloos en vooral ook hoe weinig op haar
plaats hun beweging is tegenover een Vorstin, wier
regeering (Tweede Kamer-zitting 3 Augustus) onmid
dellijk na het uitbreken van den oorlog te kennen ge
geven heeft, wanneer het oogenblik gekomen is,
niet te zullen aarzelen om alles te doen, wat voor,
het herstel van den vrede wenschelijk zal blijken.
Kan er van het vormen van een openbare meening
in de neutralé landen op dit oogenblik sprake zijn?
Italië staat trillend op sprong, schreef treffend juist
dezer dagen de Haagsche Nieuwe Courant. Het is
dan ook ondenkbaar, dat het aantal der Italiaansche
bladen, die heden mede-demonstreeren, niet uiterst be
perkt en hun invloed niet zeer gering moet zijn.
In Nederland staat het eenigszins anders. Hier heb
ben ook enkele grootere algemeene, provinciale en lo
kale bladen hun medewerking toegezegd. Doch zelfs
al werden daardoor anders-denkenden bekeerd tot de
meening, dat een oogenblikkelijke vrede of wapen
stilstand wenschelijk en bereikbaar is wat heeft
de vredespropaganda daardoor dan gewonnen?
Een demonstratie, zal men zeggen. Goed. In een
tijd van groote woorden, groote vergaderingen,
groote adres-bewegingen, kan men een pers-demon
stratie op den koop toe nemen. Maar niemand zal
met grond kunnen beweren, dat de aantrekkings- en
de stuwkracht van de vredesbeweging door dit pers
gerucht wordt vermeerderd.
Wij doen dus niet mee. Maar vaü harte hopen we.
dat de ingenieuze en energieke* initiatief-nemer, wan
neer de grenzen van de oorlogvoerende naties weer
geopend zullen zijn, wanneer het geestelijk ruilver
keer tusschen- de volkeren weer onbelemmerd zal
kunnen geschieden, wanneer er geen eenzijdige censo
ren en geen overprikkelde nationale hartstochten meei
zijn, met een nieuw plan tot vorming van een pu
blieke opinie zal komen.
Veel zal er'verscheurd blijken, dat weer aange
hecht moet worden, veel zal er kunnen geschieden,
dat tot 2 Augustus helaas ongedaan is gebleven.
Dan zullen er inderdaad indrukwekkende demon
straties kunnen worden gehouden en andere dan
vruchtelooze discussies kunnen worden geopend.
Dan is er kans, dat de stemmen der roependen niet in
de woestijnen verloren gaan. Dhn kan de pers, ook in
vele der neutrale landen, een dankbare taak vinden bij
het herstel van internationale betrekkingen en bij het
nastreven van internationale idealen! Dan lijkt ons
het oogenblik aangebroken, om te pogen de openbare
meening, die van invloed is geweest op den oorlog,
zoodanig te leiden, dat er van haar een drang ten
goede uitgaat 1
Er is merkwaardig weinig nieuws heden. Nog al
tijd blijven de belangrijke berichten uit het Oosten,
die een denkbeeld van den stand van zaken kunnen
geveö, uit. Van Duitsche zijde houdt men vast aan de
methode van de veelzeggende maar niets-stavende for
mules en aan den Russisch en kant begint men nu
schuchter en aarzelend het een en ander toe te geven.
Meldde de Russische communiqué-schrijver gisteren,
dat er in Polen en West-Galicië geen enkel gevecht
van beteekenis was geleverd, vandaag deelt hij mede,
dat langs „bijna" het geheele front een Jiaast" vol
komen stilte heerscht, maar hij voegt er aan toe, da.
met het oog op de beweging der Russische troepen
naar de Bsoera (lees dus met het oog op den ge
dwongen terugtocht) en tengevolge der voortduren
de versterking der Oostenrijksche strijdmacht in de
Karpathen, de dislocatie van sommige der Russische
legers gewijzigd moest worden. Langzamerhand be
gint dit dus te gelijken op een erkenning, dat de strijd
voorloopig is beslist ten gunste der Duitschers en
Oostenrijkers.
Van het Westelijk oorlogstooneel weten de Engel
sche bladen weer allerlei groote voordeelen te be
richten. Roesselaere zou bezet zijn en Middelkerke
(aan de kust tusschen Westende en Oostende) even
eens en wel tengevolge van een schitterend gecombi
neerde actie van Fransche cavalerie en Belgische in
fanterie, maar van dit alles vindt men niets terug in
de officieele mededeelingen. Dixmuiden zou geheel in
handen der bondgenooten zijn. Het laatste Fransche
communiqué zegt echter, dat er „eenig" terrein is ge
wonnen langs de duinen ten noord-oosten van
Nieuwpocrt en dat de Engelsche troepen verder in
het zuiden, in de streek van Armentières, „eenige vor
deringen" hebben gemaakt. Men heeft deze uitdruk
kingen vaak genoeg gelezen om te weten, dat er in
den algemeenen toestand heel weinig verandering is
gekomen. Werd in het gisteren reeds opgenomen
Duitsche communiqué verkondigd, dat de strijd bij
Nieuwpoort gunstig stond, maar nog niet geëindigd
is, het heden ontvangen Fransche verklaart, dat twee
hevige Duitsche tegenaanvallen ten noorden van den
steenweg Yperen—Meenen afgeslagen zijn. Het laat
ste Duitsche communiqué zwijgt over Yperen, maar
vestigt nu meer de aandacht op Lens, Noyon' en Al
bert, waar de Franschen opnieuw aanvallend optre
den.
Voor het overige polemiseeren de Duitsche en de
Engelsche admiraliteiten een beetje over de verliezen,
welke de Engelsche en de Duitsche vloten bij het ge
beurde aan Engeland's Oostkust hebben geleden. De
Duitsche admiraliteit zegt, dat het Engelsche rapport
over de Duitsche verliezen onwaar is en dat men voor
dergelijke opgaven geen de minste gegevens bezit en
de Engelsche admiraliteit beweert, dat er geen enkel
Engelsch oorlogsschip bij dezen aanval verloren is
gegaan en dat alle Duitsche mededeelingen daarom
trent onwaar zijn. Particuliere berichten over de ver
liezen loopen zoozeer uiteen, dat men daar ook niet
veel Wijzer door wordt.
Teekenen wij tenslotte aan, dat Engeland den Khe
dive van Egypte heeft afgezet en een nieuwen heeft
aangesteld, die natuurlijk minder Turksch- en meer
Britsch-gezind is en dat over de belangrijke samen
komst der drie Noordsche Koningen te Malmö nog
geen nadere bijzonderheden bekend geworden zijn.
DE STRIJD IN BELGIë ENNOORD-FRANKRIJK.
Het Fransche communiqué van gistermiddag meldt:
Wij hebben ons gehandhaafd op het gewonnen ter
rein.
In de streek van Atrecht hebben wij ons door
krachtige aanvallen meester gemaakt van verscheiden
oopgraven voor Auctyles, La Bassée, Loos, St. Lau-
rant, Blangy. Op het laatstgenoemde punt hebben wij
over een front van meer dan een K. M. bijna alle
oopgraven in de eerste linie van den vijand geno
men.
In Argoune hebben de Duitschers een onzer loop
graven ten noorden van Four dc Paris laten sprin
gen.
DE STRIJD AAN HET OOSTERFRONT.
Uit Weenen meldt men officieel:
Het verslagen Russische haafdleger wordt op het
geheele meer dan 400 K.M. breede slagfront van
Krosno tot aan de monding van de Bsoero vervolgd.
Gisteren is de vijand ook uit zijn stellingen in het
noordelijke voorste gedeelte der Karpathen tusschen
Krosno en Zahllesyn verdreven.
Aan de Beneden-Dunajec zijn de troepen der bond
genooten in gevecht met de achterhoeden van den
vijand.
In Zuid-Polen geschiedde de opmarsch tot dusver
re zonder groote gevechten.
Petrokof is eergisteren door het infanterie-regiment
„Wilhelm der Erste, Deutscher Kaiser, König van
Preussen" No. 34, Przedborz gisteren door afdeelin-
gen van het Nagyrzebener-infanterie-regiment No. 31
stormenderhand genomen.
De heldhaftige bezetting van Przemysl heeft de ge
vechten op het terrein, voor de vesting met succes
voortgezet.
De toestand in de Karpathen is nog niet merkbaar
gewijzigd.
Zij, die zich mei 1 Januari
op dit blad abonneeren, ont
vangen de tot dien datum verschijnende
nummers franco en gratis.
De Directie.
DE ENGELSCHE VERLIEZEN.
Het Londensche Persbureau deelt mede, dat het
geen beriuit heeft ontvangen, dat twee Engelsche tor
pedo-vernielers gezonken zijn, zooals in de Duitsche
draadlooze telegrammen werd medegedeeld.
DE DRIEKONINGEN-BIJEENKOMST.
Gisteren zijn te Malmö de Koningen van Zweden,
Noorwegen en Denemarken bijeen gekomen om te be
spreken de beperking van de economische moeilijk
heden voor de drie staten uit den oorlog ontstaan.
De Koning van Zweden kwam reeds vroeg te Mal
mö aan en begaf zich om half tien naar de haven,
waai- de Koning van Denemarken weldra aankwam.
Te kwart voor elf kwam de Koning van Noorwe
gen per extra-trein aan.
De menigte ontving de beide vreemde Vorsten met
luid gejuich, waarna de Koning hen naar hun ver
blijf geleidde.
Te half twaalf begon de conferentie, welke tot een
uur duurde, waarna 't tweede ontbijt werd gebruikt.
Daarna werden de besprekingen opnieuw voortgezet.
De studenten hielden des middags een huldigings-
betooging, waaraan ongeveer 500 studenten met 14
vaandels deelnamen. De Koningen, die op het balkon
verschenen, werden met groote geestdrift toegejuicht,
waarna de voorzitter van het studentencorps uit
Lund een toespraak hield, waarin hij er met nadruk
op wees, dat deze driekoningen-bijeenkomst een ge
lukkige, historische gebeurtenis in dezen oorlog was.
Ten slotte trokken de studenten zingend voorbij de
Koningen, die hartelijk groetten.
PLUNDERING DOOR DE RUSSEN.
De officieele Norddeutsche Allgemeine Zeitung
schrijftOver de manier, waarop de Russen op Duitsch
gebied den oorlog hebben gevoerd, hebben de Duit
sche overheden omvangrijke gegevens. Bij Russische
krijgsgevangenen in de gevangenkampen zijn voorwer
pen gevonden, waaronder vele van waarde, die blijk
baar in Duitschland zijn geroofd. Daaruit blijkt hoe
een deel der Russische troepen daar huis hebben ge
houden.
KORTE BERICHTEN.
De gemeenteraad van Domburg heeft met 4 tegen
2 stemmen besloten, den gemeentesecretaris-ontvanger
te ontslaan.
Officieel is te Londen bekend gemaakt, dat de
Britsche regeering, nadat te harer kennis was gebracht
dat de Fransche regeering het Britsch protectoraat
voor Egypte had erkend, harerzijds hare goedkeuring
heeft genecht aan het Fransch-Marokkaansch tractaat
van 30 Maart 1912.
Prins Hussein is door de Engelsche regeering
benoemd tot opvolger van den Khedive van Egijpte en
zal den titel van den Sultan aannemen.
Abbas Hilml pasja, gewezen Khedive van Egyp
te, is gisteren in streng incognito te Weenen aangeko
men.
De „Court Criminal of Appeal" te Londen heeft
het doodvonnis tegen Ahler, den Duitschen consul te
Sunderland, beschuldigd het vertrek van Duitsche
dienstplichtigen uit Engeland naar Duitschland te
hebben bevorderdverworpen.
DE OORLOGSLEENING.
In het afdeelingsverslag der Eerste Kamer over het
ontwerp-oorlogsleening verklaarde men algemeen, de
regeering bij het tot stand komen van deze wet te
willen steunen en zich daarbij van uitvoerige be
schouwingen te onthouden. Slechts enkele leden be
treurden het, dat niet was voorgesteld, de noodige
gelden door een heffing in eens te verkrijgen.
Verschillende opmerkingen kerden gemaakt.
Vele leden betreurden het terugnemen van de 10
opcenten op de invoerrechten.
In de thans ook reeds verschenen memorie van ant
woord op het afdeelingsverslag, zegt de Minister,
dat de regeering hoopt en vertrouwt, dat het oordeel
van de Eerste Kamer en de financieele beschouwin
gen, die er aan werden vastgeknoopt, niet nalaten
zullen indruk in den lande te maken en de kansen van
slagen der leening aanmerkelijk te verhoogen.
Een algemeene opening der'Beurs schijnt den Mi
nister vooralsnog niet geraden. Een beperkte opening
voor zeer enkele, bepaald aan te wijzen fondsen, on
geveer op het tijdstip dat in het Voorloopig Verslag
werd aangegeven, wordt overwogen. Het Beursregle-
ment, dat vooraf moet worden vastgesteld, is in een
vergevorderd stadium van voorbereiding.
De Minister verklaart zich gaarne bereid om over
zijn mededeeling in de Tweede Kamer op 10 Decem
ber 1.1. omtrent zijn belastingplannen, bij een nadere
gelegenheid met de Kamer van gedachten te wisselen.
Het staat vast, dat de leening h pari zal worden
uitgegeven.
BINNENLAND.
Gemengd Nieuws.
TWEEDE KAMER.
Gisteren werd begonnen met algemeene beraadsla
gingen over de begrooting van binnenlandsche zaken,
welke zich, naar de voorzitter meende, zouden moeten
beperken tot de vraag, in hoever het standpunt der re
geering inzake de aangebrachte bezuinigingen juist is.
De heer Ketelaar (V.-D.) betreurde de bezuini
gingen op het onderwijs, speciaal ten aanzien van de
ïoogere burgerscholen en de vakscholen.
De heer De Jong (U.-L., Hoorn) sloot zich hier
bij, aan.
De heer D u y n s t e e (R.-K.) betreurde het, dat de
regeering de voorgenomen overneming van de H. B.
S. te Zaltbommel niet heeft gehandhaafd.
De heer Roodhuyzen (U.-L.,) betreurde de te
rugneming van den post voor de H. B. S. te Brielle.
De heer e r h a r d (S. D. A. P.) drong aan op
spoedig herstel van de subsidieposten. Bij het vakon
derwijs staat zijns inziens stilstand gelijk met achter
uitgang.
De heer P a t ij n (U.-L.) achtte het financieele ar
gument, ontleend aan de tijdsomstandigheden, ter mo
wer-ring van de terugneming van de posten voor op-
ricüting van Rijks hoogere burgerscholen, niet afdoen
de. Juist in crisistijd is verhooging van de productie
ve kracht van ons volk gewenscht.
De heer Eerdmans (U.-L.) meende, dat de mi
nister ten onrechte den post van 5000 voor de be
handeling van kankerpatiënten heeft teruggenomen.
De heer Duymaer van Twist (A.-R.) be
treurde de terugneming van den post voor een rijks-
wandelleeraar voor het visscherij-onderwijs.
De heer Schaper (S.D.A.P.) drong oun. aan op
bezuiniging op de rapporten van regeeringswege ge
publiceerd. Ook hij betreurde de terugneming van
sommige posten.
De heer van Vuuren (R.-K.) vereenigde zich
met het systeem van bezuiniging, de heer Lief
tin c k (U. L.) niet, evenmin de heer Ter Laan (S.
D. A. P.)
De heer Tydeman (V. L.) kwam o. m. op tegen
een mogelijke afwijking van het stelsel van subsidi-
eering van openbare leeszalen.
Minister Cort van der Linden zei in de eer
ste plaats zelf teleurgesteld te zijn door de noodzake
lijkheid van beperking der uitgaven. Het is echter be
slist noodzakelijk. Ieder uitgave moet gedekt kunnen
worden door inkomsten, anders wordt de eerste stap
gezet op den weg naar het staatsbankroet, vooral
daar niemand iets kan voorzeggen omtrent het draag
vermogen van het volk in de toekomst Spreker wees
daarom alle gedane verzoeken af. Er moet onverbid
delijk worden vastgehouden aan het stelsel dat geen
nieuwe subsidies worden toegekend.
De Minister was evenwel voornemens, om zoodra
door het intreden van meer normale omstandigheden
is te voorzien, dat de buitengewone kosten op de
staatuitgaven als gevolg van den oorlogstoestand een
einde zullen nemen, met aanvragen om credieten voor
nieuwe H. B. S. te komen. Het is te voorzien, dat
zulks het geval zal zijn zoodra de vrede is geteekend;
zelfs is het mogelijk dat het vroeger zal zijn.
De heer B r u m m e 1 k a m p (A. R.) vroeg of de
regeering niet het oogenblik gekomen acht om de na
tie uit te noodigen tot het houden van een openbare
bededag.
De heer K1 e e r e k o p e r (S. D. A. P.) vroeg in
verband met het Haagsche tramconflict of de tijd niet
is gekomen voor de regeling, waarbij alle particulie
re locale tramlijnen genaast worden tot gemeentelijke
diensten.
De heer Gerhard (S. D. A. P.) drong aan op
waakzaamheid ten aanzien van het alcoholgevaar, in
verband met den mobilisatie-toestand.
De heer Schaper (S. D. A. P.) vroeg hoe het
staat met het kiesrechtvraagstuk.
De heer Roodhuyzen (U. L.) achtte vervulling
van het verzoek-Brummelkamp strijdig met de Grond
wet.
De heer d e V i s s e r (C. H.) ondersteunde het ver
zoek-Brummelkamp en bestreed de meening van den
heer Roodhuyzen.
De heer Nolens (R. K.) zei dat een eventueel ver
zoek der regeering door de Katholieken gaarne zal
worden ingewilligd.
De heer Tér Laan (S. D. A. P., den Haag),
meende, dat het toezicht op de handhaving van het
vestigingsverdrag is opgedragen aan de burgemees
ters.
De Minister deelde niet het grondwettig be
zwaar van den heer Roodhuyzen tegen de voldoening
aan het verzoek van den heer Brummelkamp. Toch
meende hij, dat zich onthouden van het verzoek hier
beter is. Hij kan aan het verzoek van den heer Brum-
AARSCHE
