DAGBLAD VOOR ALKM/iAR EN OMSTREKEN.
Na. 804.
Honderd en zestiende Jaargang.
1914
DONDERDAG
24 DECEMBER.
AbonnemBntspriis per 3jüiaanden f 0.80, fr.p. post f 1-, Advertentieprijs 10 ct. p. regel, groote letters naar plaatsrnimte. Brieyen fr. N. V. Boek- en Handelsdrnkkorij v.h. HERlfls. COSTER ZOON, Voordam C 9. Telefoonnr. 3.
f(MSr» Wegens het Kerstfeest zal de Courant
VRUDAG en ZATERDAG niet verschijnen.
wfó mnniTOWsc feladesw
ALKMAAR, 24 December.
Zoo sta dau heden aan den vooravond van Kerstmis
op deze plaats, waar nu sinds vier maanden bijna uit
sluitend het nieuws van allen dag, dat is van den oor
log, wordt besproken, een beschouwing over het
nieuws van den dag van morgen, dus over den Vrede.
Wanneer er thans „over Vrede op aarde, in de men
schen een welbehagen" wordt geschreven of gespro
ken, dan zullen die woorden bij menigeen een spotten-
den trek of zelfs een minachtenden grimlach te voor
schijn roepen. Wie sarcastisch of cynisch van aard is
zal zoo zeer door de ontzettende tegenstelling tus-
schen deze verheven gedachte en de vreeselijke werke
lijkheid worden beheerscht, dat hij van vredes-gedach-
ien niet wil hooren nóch lezen. Doch wij mogen aan
nemen, dat de meerderheid onzer lezers, hoe zeer die
tegenstelling ook hen heeft aangegrepen, er anders
over denken en zich niet bevredigd gevoelen, wanneer
zij het diepe verschil tusschen den toestand, zooals zij
dien gaarne zouden zien en zooals hij thans is, maar
hebben vastgesteld. Van den emstigen mensch mag
méér worden verwacht, vooral op een dag als die van
morgen, waarop de werkelijkheid nog onbarmhartiger
dan anders den spot schijnt te drijven met onze wen-
schen en idealen.
Dezer dagen gaf het Engelsche tijdschrift „Punch"
een teekening van een ventje, dat zijn avond-gebedje
opzegt en aldus besluit: „Onze Lieve Heertje, maak
dat zusje altijd braaf mag blijven", doch er in één
adem op volgen laat: „Mama, zouden wij den Duit-
schers geen sigaretten met kruit kunnen zenden?"
De stemming van dat eene kindje geeft de stemming
van een groot deel der menschheid weer. Een goed
oorlogsbericht zou voor millioenen thans de schoonste
vredesboodschap zijn.
Het kost inderdaad moeite bij dit alles zijn geloof
aan de menschheid en aan haar toekomst te bewaren.
En toch
Wanneer men zijn gedachten over dezen Kerstmis
en den geweldigen volkeren-krijg laat gaan, dan zal
men spoedig tot' het inzicht moeten komen, dat nooit
zoo diep de beteekenis van het „Vrede op aarde" is
gevoeld als thans, nu de oorlog in vier der vijf wereld-
deelen woedt.
Tot dusverre werd het wezen van den oorlog slechts
gekend uit de boeken, of wel hij had zich op zoo groo-
ten afstand leeren kennen, tiat zijn waren aard onzien-
baar bleef. Maar thans hebben wij niet alleen het oor
logsgevaar heel dicht voor oogen, doch bovendien ook
het oorlogswee en de oorlogssmart van zoo nabij be
schouwd, dat we eerst nu tot het volle besef zijn geko
men van zijn verschrikkingen. Zooals eerst in tijden
van ernstige ziekte een goede gezondheid geheel kan
worden gewaardeerd, zoo worden ook thans in dezen
oorlogstijd de zegeningen van den vrede in vollen
omvang begrepen.
Wèt vrede op aarde beteekent heeft de oorlog ons
geleerd. Wij hebben over den vrede gesproken en ge-
geschreven, wij hebben heel veel aan den vrede „ge
daan", maar den vrede ervaren hebben wij eerst in
de afgeloopen maanden, omdat wij den oorlog erva
ren hebben.
Het is waar, er is nog vrede in Nederland, dat als
een kleine oase ligt te midden van de oorlogswoeste
nij. Maar ook hier hebben wij den oorlog toch nog
wel andere dan uit de ontwrichting van economische
verhoudingen, uit de lasten der mobilisatie, uit de ver
liezen van handel en nijverheid, uit de ontberingen
van arbeiders en kleine middenstanders, leeren ken
nen. Vlak over onze welbewaakte grens hebben we ge
zien, hoe een volk, dat, als wij, in vrede wenschte te
leven, vertrapt en uit elkaar geslagen is. Alom
hebben wij kunnen waarnemen, dat alle belangen,
zoowel die van het individu als die van een volk, wor
den ondergeschikt gemaakt aan de onbegrensde heer
schappij van de macht. Maar niet alleen in ons, doch
ook in hen, die dezen dwang van meer nabij aan
schouwen, die hem ondergaan, die hem uitoefenen
zelfs, ontwaakt steeds meer bewust den drang naar
vrede. Gelijk in de thans schijnbaar doode boomen het
levensbeginsel zich ontwikkelt, zoo is ook in de geteis
terde menschheid het vredesbeginsel bezig te groeien.
Wanneer men de millioenen op de slagvelden zou kun
nen vragen, waarom ze vechten, dan zouden weinigen
ten antwoord geven óm te vechten, om de heerlijkheid
van den oorlog. Er wordt gevochten om den vrede,
omdat men hoopt dat deze oorlog zoodanig zal afloo-
pen, dat een vreedzaam leven voor langen tijd verze
kerd is. Let men eens op de uitlatingen van gekwets
ten, die teruggekeerd zijn, in het begin van den oorlog
en in deze dagen, dan merkt men een ommekeer. De
bravour-stemming van den strijdlustigen krijgsman is
verdwenen wanneer men van zoo nabij den gruwe-
lijken oorlog meegemaakt heeft, is het net, alsof er iets
in zijn leven gescheurd is, lazen we vanmorgen. En
wanneer in de oorlogvoerende landen het huiselijk;
Kerstfeest wordt gevierd, zal het leed van den oorlog
niet van den Kerstboom gebannen kunnen worden, en
de Kerstliederen zullen tranen doen opwellen, omdat
zij de gedachten voeren naar de vaders, broeders,
zoons, echtgenooten, verloofden, die ver weg het leven
wagen of reeds lieten
Daar is inderdaad nog nooit een Kerstfeest geweest,
waarop zoo diep als in 1914 de harten der menschen
van afschuw hebben getrild voor den oorlog, waarin
ook de geest van den Vredesvorst zoo vaardig over de
menschheid is geworden. Al de smart, die gevoeld, al
de rouw, die geleden wordt, zij vergrooten den afkeer
tegen den oorlog, zij versterken den drang naar den
vrede.
Wie zich niet blind staart op dezen oorlog, maar
achter en voor zich kijkt, ziet in dien drang een licht
punt in de duisternis.
Wanneer wij de historie raadplegen, dan ontwaren
we, dat de kringen, waarbinnen een oorlog onmoge
lijk of zoo goed als onmogelijk is geworden, zich
steeds hebben verruimd. Er zijn verleden jaar is dit
in het Kerst-artikel van dit blad uitvoerig aangetoond
tijden geweest, waarin geschillen tusschen indivi-
duën, tusschen families, tusschen steden of kleine land
schappen, tusschen provincies, altijd met de wapenen
werden beslecht. Voor de macht is echter het recht ge
komen, de geschillen zijn zeldzamer geworden en wor
den op onbloedige wijze bijgelegd. Waarom zou deze
beweging thans reeds haar eindpunt hebben bereikt,
waarom zou zij plotseling worden afgebroken?
Zij gaat uiterst langzaam, deze vredesbeweging, zij
werkt als een natuurkracht. Maar evenals de natuur
eeuwen heeft noodig gehad om diamant tot stapd te
brengen, en de wetenschap er in geslaagd is kunst
matig het wordingsproces van dit edelgesteente te ver
haasten, kan ook de mensch bewust zoeken naar mid
delen om den vrede „te maken". Naar vele richtingen
zal moeten worden gezocht, tallooze pogingen zullen
tevergeefs worden gedaan. Als naar Tipperary is het
naar den Vrede een lange, lange weg. Een weg, die
gebaand moet worden.
Velerlei zijn de invloeden, die zich daarbij kunnen
laten gelden. Maar wie recht, rechtvaardigheid en ver
draagzaamheid tusschen de individuën zoowel als tus
schen de volkeren onderling bevordert, oefent een ze
keren invloed uit die groot kan zijn cf klein, doch in
elk geval in de goede richting werkt.
Nog altijd geldt het oude woord, dat de vrede alleen
toekent aan menschen van goeden wille.
Waren alle menschen go?d en wijs, er zou geen
oorlog meer zijn, niet in het groot en niet in het klein,
politie en justitie zouden evenzeer overbodig zijn als
de landsverdediging. Zoolang echter de politie onont
beerlijk is, zoolang kan ook de landsverdediging niet
worden afgeschaft. Doch wij bouwen tuchtscholen en
opvoedingsgestichten, nemen sociale en paedagogische
maatregelen, om de politie zooveel mogelijk overbodig
te maken en den vrede in het binnenland uit te breiden.
Staken wij dit werk, omdat er nog altijd moorden en
diefstallen worden gepleegd, omdat dus het recht
wordt geschonden, de rechtvaardigheid niet wordt be
tracht, de verdraagzaamheid soms wordt ter zijde ge
steld? Maar neen immers 1
Daarom ook het streven naar internationalen vrede
moedig voortgezet 1
Kerstmis 1914 vindt de menschheid meer dan ooit
ontvankelijk voor de vredesbeginselen.
De Kerstnacht spreekt tot ons van een ster, welke
de wijzen, die niet meer zochten naar macht en rijk
dom, bracht tot Christus. Zij konden die ster niet be
reiken, maar ze konden haar volgen. Zij hadden haar
niet in de hand, maar in het oog.
En zoo is het ook met het „Vrede op aarde, in de
menschen een welbehagen" gesteld.
Men kan dit ideaal niet benaderen, doch men kan er
zich naar richten en wanneer de mensch dat doet,
dan zal hij niet slechts den wereldvrede dienen, maa
ook den innerlijken vrede in zich zeiven bevorderen.
De motie werd na een vrij scherp debat aangenomen
met 46 tegen 14 stemmen.
De marine-begrootmg werd aangenomen, de sociaal
democraten wenschten beschouwd te worden, tegen de
begrooiing te hebben gestemd.
De Waterstaats-begrooting, alsmede de posterij en-
begrooting werden aangenomen, daarna het wetsont
werp om, voorloopig voor een maand langer, de mili
tie en landweer in dienst te houden.
In de avondvergadering werd de oorlogs-begrooting
aangenomen zonder stemming. De sociaal-democraten
wiiden geacht worden te hebben tegengestemd.
VAKSCHOOL VOOR KAASMAKERS TE HOORN.
Woensdag 16 December had in tegenwoordigheid
van den Inspecteur van het Landbouwonderwijs, Dr.
van der Zaude, en afgevaardigd*"' van verschillende
vereenigingen op landbouwgebied, het eind-examen
van den cursus 1913/1914 aan de te Hoorn gevestigde
Vakschool voor Kaasmakers plaats.
Eén leerling werd afgewezen. Het diploma van
kaasmaker verwierven: G. Bakker te Zuiderwoude,
hl. Homan te Schagerwaard, H. Hooijberg te Venhui
zen, P. Kloek te Keinsmerbrug, C. van der Klooster te
Baarsdorpermeer, D. Kramer te St. Maartensbrug, P.
Krijgsman te Oudorp, S. Krijgsman te Egmondermcer,
C. Lodder te Heerhugowaard, J. van der Oord te
Groot-Schermer, J. P. F. de Vries te St. Maarten.
Belangstellenden in de zuivelbereiding, die niet van
beroep kaasmaker zijn, kunnen den theoretischen cur
sus volgen en bij voldoende verworven kennis een ge
tuigschrift verwerven. Dit werd aan alle 7 leerlingen
uitgereikt, n.l. aan: G. Buren te Oudorp, A. Conijn Cz.
te Weere, gem. Hoogwoud, J. Dekker Jbz. te Weere,
gem. Hoogwoud, J. Kieftenburg te Hauwert, Joh.
Ruijter te Ooster-Blokker, DL Schoenmaker te Nibbix-
woud, J. Vos te Hoorn.
UIT HOORN.
De Kamer van Koophandel besloot zich aan te slui
ten bij den Anti-Oorlogsraad en zich per adres te wen
den tot den Minister van Financiën, om het kantoor
van den Rijksbetaalmeester niet naar ded Helder te ver
plaatsen.
UIT WINKEL.
Benoemd tot molenmeester van den Nederlandspol
der de heer G. Vis.
UIT WIERINGERWAARD.
Ten bate van het Koninklijk Nationaal Steuncomité
heeft de Propagandaclub alhier twee uitvoeringen ge
geven, waarvan de netto-opbrengst bedroeg 118,70.
UIT EGMOND AAN DENHOEF.
De dienst op den Eersten Kerstdag in de Ned. Her-
*m ie Gemeente alhier zal cm hnlftweeuur be
ginnen en worden waargenomen door Ds. Verwaal,
van Alkmaar.
UIT OTERLEEK.
Gisteravond heeft de Nutsvereeniging „Leerzaam
Vermaak" ten tweeden male eene vergadering belegd,
om nieuwe leden te werven, wat met succes is be
kroond, zoodat door de 13 leden werd besloten zes
maal in elk winterseizoen te vergaderen. De contribu
tie werd vastgesteld Het reglement der vereeniging,
die opgericht is 14 December 1865, werd herzien en
gewijzigd. De volgende vergadering werU vastgesteld
op 27 Januari 1915.
UIT SCHOORL.
De gister gehouden raadsvergadering werd niet
bijgewoond door de heeren Couwenhoven en Bas.
Ingekomen was de mededeeling van mr. dr. W. F.
van Leeuwen, dat hij benoemd was tot vice-president
van den Raad van State. Dank werd gebracht voor de
hem in de betrekking van Commissaris der Koningin
verleende hulp.
De Voorzitter veronderstelde uit aller naam te spre
ken wanneer hij den wensch uitte dat mr. van Leeu
wen nog vele jaren in
mocht zijn.
DE DIRECTIE.
's lands belang werkzaam
BINNENLAND.
Gemengd Nieuws.
TWEEDE KAMER.
Gisteren werd de marine-begrooting behandeld.
De heer Bichon van IJsselmonde (C. H.),
drong aan op den bouw van onderzeebooten, de heer
v. d. V o o r t v a n Z ij p (A. R.) was ook voor den
aanbouw van nieuw materiaal en bepleitte de instel
ling van een vlootcommissie.
Den heer H u g e n h o 11 z (S. D. A. P.) speet het,
dat de Minister niet zijn uitzonderingsmaatregelen te
gen de propaganda van den Bond van minder marine-
persoseel wil opheffen, terwijl de Bond zijn critiek
staakt. Dat kan de Bond zijns inziens niet doen. Ook
deze spreker beval de instelling van een vlootcommis
sie aan.
De Minister van Marine meende, dat er op
dit oogenblik van een vaststaand plan van aanbouw
geen sprake kan zijn, en dat ook het op stapel zetten
van onderzeebooten op dit oogenblik niet van wijs
beleid zou getuigen.
Bij de verdere behandeling der begrooting werd
door den heer d e V i s s e r (C. H.) namens 9 andere
leden een motie ingediend, om door hooger subsidie
aan het kerkbestuur der Ned. Herv. Gemeente te Den
Helder te geven, mogelijk te maken dat er twee predi
kanten, waarvan een van orthodoxe richting, zullen
zijn voor de behartiging der geestelijke belangen van
de schepelingen.
Inzake hét bekende adres van Gezinsverpleging deel
de de voorzitter mede, dat B. en W. van oordeel wa
ren, dat de gemeentekas niet toeliet een grooter subsi
die te geven; aangezien B. en W. echter doordrongen
zijn van het zeer nuttige werk der vereeniging, stellen
zij voor een jaarlijksche subsidie te geven van 10 en
er bij andere corporaties die er voor in aanmerking
komen op aan te dringen, ook subsidie te geven. B. en
W. hebben hierbij in hoodzaak de vereeniging „Hulp
in Nood" op het oog.
Met algemeene stemmen werd overeenkomstig het
voorstel van B. en W. besloten.
Tot Armvoogd werd met algemeene stemmen her
benoemd de heer P. Stoop.
Tot hooisteker werd in de plaats van den heer van
Lienen, die de functie niet langer wilde waarnemen,
met algemeene stemmen de heer J. de Graaf gekozen.
Aan B. en W. werd machtiging verleend om voor
den dienst 1915 van een particulier, die daarvoor geld
had aangeboden, een kasgeldleening aan te gaan van
ten hoogste 2000.
Besloten werd, aangezien Ged. Staten de begrooting
anders geredigeerd wenschten, om een nieuwe begroo
ting vast te stellen op een bedrag van 28328,905 en
de oude in te trekkem
De heer Dapper wees bij de rondvraag op den slech
ten toestand van den weg in de Kom en in de buurt
van de oude woning van spr.
De voorzitter zegde toe zoo mogelijk te verbeteren,
doch wees er op, dat deze zaken bij het polderbestuur
thuis behooren. Wel betaalt de gemeente de helft van
het onderhoud, doch de regeling gerust bij den polder.
In comité werden reclames H. O. behandeld.
UIT HENSBROEK.
De collecte ten bate van een Kersigave voor onze
militaire kust- en grensbewakers heeft hier 116,35
opgebracht.
UIT AKERSLOOT.
Tot leden van het kiescollege van de Ned. Herv.
Kerk alhier zijn gekozen de aftredende heeren Jn.
Blokker Nz., K. Vermeulen en J. Mitentuis, terwijl in-
plaats van den heer J. v. t. Hof is benoemd G. Rijm-
berg.
1 Januari 1915 herdenkt Mej. M. Timme de
Ruijter de dag waarop zij voor 25 jaar geleden be
noemd werd tot onderwijzeres in de nuttige handwer
ken.
UIT HEERHUGOWAARD.
Gistermiddag vergaderde de Raad.
Na eenige besprekingen werd besloten om overeen
komstig het verzoek van het R. K. schoolbestuur, voor
het beioonen van het getrouw schoolbezoek voor de
kinderen van de R. K. school een subsidie te geven
overeenkomstig het aan de commissie voor getrouw
schoolbezoek aan de openbare school toegekende be
drag, waardoor dit bedrag ongeveer 45 zal worden.
Na uitvoerige besprekingen werd besloten een ver
ordening op het gewicht en gehalte van het brood,
luxe-brood uitgezonderd, in het leven te roepen.
De heeren Appel, v. d. Oord en de voorzitter waren
tegen een dergelijke verordening.
Met algemeene stemmen werd de heer C. Kroon Nz.
als armvoogd herkozen. In de vacature van wijlen den
heer A. Steur werd met 10 stemmen de heer P. Conijn
Cz. gekozen.
De voorzitter sprak ter nagedachtenis van den heer
Steur een woord van hulde, en uitte den wensch, dat
diens opvolger zijn taak met evenveel toewijding zal
vervullen als zijn voorganger.
Hierna kwam het aanbod inzake de overname van de
Broekerbrug en weg door Heerhugowaard, Broek op
Langefldijk en den Polder Heerhugowaard, van den
heer v. d. Molen, en wel voor 14000, in behandeling.
De heer Met deelde als oudste lid van de destijds be;
noemde commissie (het adres is van 13 Juni), mede^
dat de besprekingen met de commissieleden uit de an
dere corporatiën hadden geleid tot de meening, dat
de door den heer v. d. Molen gestelde afzonderlijke
voorwaarden niet aanvaard moesten worden. Over de
som en de betaling was men het echter niet geheel
eens. De meerderheid was voor een ponds-ponds-ge-
wijze betaling, een minderheid meende dat de polder
en Heerhugowaard 40 pet. en Broek op Langendijk
60 pet. moest betalen. Ongeveer anderhalf uur werd
over deze kwestie gediscussieerd.
De heer Schilder wees er op, dat de polder zich be
reid had verklaard 20 pet. te betalen en drong er op
aan, dat de gemeente eenzelfde besluit nam, z. I. was
het belang voor Broek op Langendijk grooter.
De heer Pool bestreed deze meening, spreker was
overtuigd, dat Broek op Langendijk niet verder zou
gaan dan 50 pet., aangezien de burgemeester aldaar te
kennen had gegeven alsdan zijn beste krachten te zul
len aanwenden, doch voor hooger geen stap te willen
doen, Spr. veronderstelde niet, dat die burgemeester
een „scharrelaar" was, daar stond hij hem te hoog
voor.
De heer de Boer wilde de zaak niet om een klein
geschil laten afspringen en stelde voor, dat de gemeen
te 30 pet. in de kosten betaalde.
De heer Met wees op de belangen voor Rijk en Pro
vincie en hield zich overtuigd, dat ook deze genegen
waren bij te dragen. Spr. stelde voor 25 pet. te beta
len mits ook Rijk en Provincie een bijdrage verleenden.
De som van aankoop wilde spr. aan de commissie
overlaten.
Het voorstel van den heer dé Boer verwierf slechts
de stemmen van de heeren de Boer, Met en v. d. Oord.
Het voorstel van den heer Met werd hierna met 6
tegen 5 stemmen aangenomen. Vóór stemden de hee
ren de Boer, Met, Pool, Blom, V. d. Oord en Appel.
Hierna ontstond geschil of de door den heer Met
gestelde voorwaarde ten opzichte van het Rijk en de
Provinfcie waren begrepen. Besloten werd zonder
voorwaarden 25 pet. te betalen.
Ten opzichtevan het aankoopsbedrag werd de com
missie vrij mandaat verleend. Wel werd bepaald, dat
het van den weg die bij Broek op Langendijk in eigen
dom zal komen, het onderhoud aan deze gemeente zal
komen. Het onderhoud van de brug zal gezamenlijk
geschieden.
De voorzitter deelde hierop mede, dat reeds 210
aansluitingen bij het electrisch bedrijf waren verkre
gen. Besloten werd te bepalen, dat zij, die alsnog op
kosten van de gemeente aansluiting wenschen, dit
vóór 1 Januari kenbaar moeten maken. Hierna sloot
de voorzitter de vergadering.
AVOND VOOR DE MILITAIREN.
Op initiatief van jonkvr. H. van Foreest, te Heilo,
was gisteravond geheel belangloos een avondje geor
ganiseerd voor de militairen hier ter stede in verband
met het a.s. Kerstfeest. De belangstelling was dan
ook zeer groot, de gezellig met groene slingers, hulst
en planten versierde Harmoniezaal de heeren N.
Masée en M. I. Lewijt hadden kosteloos voor het aan
brengen van de versieringen, de heer J. W. Teerink
voor de planten gezorgd was geheel gevuld met mi
litairen en niet-militairen, waarvan dg eersten wel het
allergrootste deel uitmaakten.
Het programma, dat met veel zorg samengesteld
was, telde een aantal zangnummers, n.l. Kerstliedje en
Bouw op God mijn ziele, door een dameskoor onder
leiding van mej. J. Boelmans ter Spill en een drietal
liedjes van Catharina van Rennes, gezongen door de
dames E. en A. Veenenbos.
Groot succes oogstten ook de andere muzieknum
mers, een duo voor viool en piano, door jonkvr E. van
Foreest, mej. K. Blom en mej. Oort, Rondo uit Quartet
van Beethoven, waarbij mej. Gouwe de le viool, mej.
K. Blom de alt, dr. Maschhaupt de violoncel en mej.
Oort de pianopartij vervulden.
Buitengewoon veel bijval vonden ook de nummers
van den heer Niel Vogel, die zijn vreemd instrument
met bewonderenswaardige vaardigheid bespeelde.
Deze „Viola d' Amore" is n.l. in 1735 door Joannes
Udalricus Eberle te Praag gebouwd en is bespannen
met 14 snaren.
Alle nummers werden op de piano begeleid door
mej. Oort.
Het glanspunt van den avond was wel het tableau,
voorstellende de herders, Jezus vindende in de kribbe.
De proloog, de Rey der Edelingen uit Vondel's
Gijsbrecht van Aemstel, werd gezegd door jonkvr. H.
van Foreest.
Tusschen de verschillende nummers bracht de mili
taire muziekkapel wat vroolijke marechen ter gehoore,
hetgeen weliswaar eenigszins afbreuk deed aan de
3AARSCHE COURANT
i y-ffiiinfri
