DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
do o o x-i o er-
Van lel westeliiR oorloisM.
Van iet oostelijk oorlogsterrein.
Van tiet zuidelijk oorlogsterrein.
No. 57
Honderd en zeventiende jaargang.
1915
per 3 maanden f 0.80, fr. p. pst fl—
WOENSDAG
ijs 10 et. p. regel, groote letters naar plaatsruimte. Brieven fr. N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v.h. HERIHs. COSTER 5 ZOON, Mam C9. Telefoonnr. 3.
10 MAART
Ter
DUITSCHLAND.
ENGELAND.
BELG IE.
YARIA.
NEDERLAND.
ALKMAAR, 10 Maart.
Aangenomen dat de beslissing van hetgeen aan de
Dardanellen geschiedt, in hoofdzaak afhangt van de
ammunitie, is er alle reden om over de projectielen
van het scheepsgeschut het een en ander mede te dee-
len, ook al hebben wij dit onlangs al eens meer be
knopt gedaan.
Vroeger, toen de hulpmiddelen nog zeer gering wa
ren en het schieten zeer gebrekkig ging, had men op de
schepen veel kanonnen op alle nekken, die massieve
ijzeren kogels wegwierpen.
In de „Arithmetische en Geometrische Practijk der
Bosschieterije,- waar in geteert en aangewesen wordt
alle hetgene dat een constapel, zoo te water ais te lan
de, sonderlinge van noode is te weten", door Wniern
Claesz. van Utrecht geschreven en in 1675 verschenen,
wordt o. m. volgens de Cadetten-Almanak van 1880
gezegd:
„Hoe veel kruyt dat er mede wel is verschoten in ül
Vloot van den Heer Admiraal Tromp, nu in de metste
see-slagh tegen de Spaensche Vloot dat ware schier on-
ghelooflyck, altijdt dit isser van dat bij-aldien elck
schip met noch een duysent pont ofte twee hadde ver-
sien geweest, daer en ware bij alle oogemerek niet een
van de Spaense Vlote te recht gekomen."
Tegenwoordig schiet men niet met massieve ijzeren
kogels, maar met zware granaten waarover straks
meer en uit weinige, doch goed geschermd opge
stelde kanonnen. Het 28 c.M. kanon van onze marine
(Onze Vloot April 1910) schiet projectielen af van
270 K.G.
Uit lijkt wat/ doch de gegevens omtrent andere
marine-mogendheden leeren nog heel iets anders.
De Engelsche vloot beschikt over het zwaarste ge
schut. De „Queen Elisabeth", een der allernieuwste
slagschepen men noemt ze super-dreadnoughts
die ook aan de actie in tie DardaneUen deelneemt, is
uitgerust met 38,1 c.M. kanonnen. De loop van een
dergelijk kanon heeft een lengte vantwintig meter
men vergelijke dit eens even met de lengte van zijn
kamer! Het gewicht van den loop wordt in den „Flot-
icnkaiender 19i5 -t r^nu 1800 centenaars opgegeven.
De lengte van het projectiel is 1,5 meter, het gewicht
1000 K.G., terwijl het over een afstand van 30 kilome
ter kan worden gescnoten. De kosten van zulk een
projectiel weten we met, wel echter die van een gra
naat, welke uit een 2ö c.M. kanon wordt geschoten en
welke 6000 gulden kost, ongerekend de aischrijvingS
Kosten van het kanon, me voor elk schot gerusi op 600
gulden mogen women uitgetrokken, immers zou n ka
non kost ongeveer 138.000 gulden en wanneer er 200
schoten uit gelost zijn. is het kanon waardeloos, daar
de kembuis zoo zeer uitslijt, dat de trefkans heel ge
ring wordt. Volgens de „Proceedings of the Unnea
States Naval institute" van*i9i2 Bedraagt de levens
duur van de kanonnen der „Neptune" en der „Lion"
zelfs niet meer dan 60 schoten. De munitie-voorraad
w ordt dan ook op niet meer dan ongeveer 100 schoten
per kanon berekend.
Duizenden kanonschoten zijn reeds in de Dardartel-
len gelost men kiijgt dus eenig denkbeeld van de
schatten, welke niermede gemoeid zijn. Doch wat be-
teekenen deze sommen in een oorlog, die, naar de heer
Asquith onlangs in het Lagerhuis verzekerde, aan En
geland alleen per dag 24.000.000 gulden kost?
Wat de projectielen kunnen uitrichten, hangt be
halve van andere omstandigheden, zooals den trefhoek,
de trefsnelheid e. d af van hun vorm en samenstelling.
Hoe langer het projectiel of hoe grooter de lading, des
te heviger de uitwerking zal zijn het behoeft wel
geen uitdrukkelijke vermelding, dat men hierbij aan
zekere grenzen is gebonden en dat men (om een pas
sende beeldspraak te gebruiken) zijn doel zou voorbij
schieten, indien men die grenzen ging overschrijden.
De voornaamste soorten projectielen zijn de gra
naat-kartetsen, ue painser-granaten en de orisant-grana-
ten.
Een granaat-kartets is een sterke metalen bus, gevuld
met kogels, welke in zijn geheel wordt weggeschoten.
Op een tevoren berekend oogenblik Springt de bus uit
een en de kogels verspreiden zich met groote snelheid.
Brisant-granaten bestaan uit een metalen omhulsel,
gevuld met een sterk-werkende springstof. Zij sprin
gen, wanneer zij een voorwerp raken, dat weerstand
biedt. Bij het springen ontstaan een groot aantal klei
ne scherven, welke met groote kracht naar allerlei rich
tingen vliegen en aldus verwoesting kunnen aanrich
ten, terwijl bijkomende werkingen nog zijn het veroor-
zake van brand, het ontwikkelen van vergiftige gassen
e. d. Treffend wordt de uitwerking beschreven in Se-
menoff's „de slag bij Tsoesjima", waarin o. a. deze
passage voorkomt„Het was alsof er geen granaten
maar heele mijnen tegen de scheepswanden en op de
dekken werden geslingerd. Een stang van een leuning,
een stang van een schoorsteen of een der davits was
voldoende, om een alles vernietigende ontploffing te
weeg te brengen. De stalen platen van de scheepswand,
gedeelten van den bovenbouw werden aan flarden ge
scheurd en de scherven sloegen de menschen dood,
ijzeren ladders werden tot ringen saamgetrokken, de
kanonnen werden van de affuiten getild. Maar niet al
leen de kracht, ook de buitengewone temperatuur der
ontploffing deed zich gelden en vlammen laaiden op
en verspreidden zich snel."
Pantsergranaten doorboren eerst en springen daar
na De oorspronkelijke granaten waren gegoten ijze
ren holle cylinders met een puntig toeloopenden kop,
uie (door spiraalvormige groeven in het kanon cn uit
steeksels van het projectiel) als een tol draaiende, wer
den weggeschoten. Weldra had echter een gewoon ge
goten ijzeren projectiel tegen cfe zwaarder geworden
^antserpiaten geen effect meer, men ging projectielen
manen van staal, daarna van chroom-nikkelstaai. Wa
ren ae oudere pantserprojectielen geheel massief, de te
genwoordige zijn ook voorzien van brisant springmid
del. Zij worden natuurlijk vooral gebezigd in den zee
slag cn hun doel is dus niet slechts 'n vijandelijk schip
uitwendig te beschadigen, maar ook binnen in den
scheepsromp verwoesting aan te richten. Omdat met
oe grootte, met het kaliber van het projectiel ook het
dooi boringsvermogen en de ontploffingskracht konden'
toenemen, werd de omvang van het projectiel steeds
uitgebreid. De Times meldde dezer dagen, dat het ge
wicht aan metaal van een volle laag der zware kanon
nen van de „Queen Elizabeth" (1914), ruim twee keer
zoo zwaar is als die van den slagkruiser „Inflexible"
(1908) en meer dan vier keer zoo zwaar als die van de
„Cojmwallis (1902). Maar grootere projectielen eischen
natuurlijk grootere vuurmonden en grootere kanon-
,imi op nun beurt weer grootere schepen, vandaar de
enorme stijging van den tonneninhoud der oorlogsbo-
uciris, weike hieruit blijkt, dat de „Queen Elizabeth'
/■.dOU, ue „Inflexible" 17.2o0 en ae „Cornwailis'
io.ÜUU ion meet, waarbij echter in aanmerking dient te
vvoiden genomen, dat het eerste schip acht 38 c.M. ka-
li Dl Ail c_c i, liet tweede acht 30 c.M. en het derde s.eclus
vier 30 c.M. kanonnen aan boord heeft.
Dat het richten van de scheepsartillerie groote moei-
ïijKucaen opnvert, iaat zich bij het voortdurend in be-
vveguig zijn oer kanonnen, denken. Schiet het schip on-
uer net varen, zegt een medewerker van oe „Promo-
theus in ae matste aflevering, dan vliegt het projectiel
mei recutita, maar voigt het eenigszins den gang van
net scinp en komt het op een punt terecht, dat iets ver
der afwijkt m de richting, waar het schip in vaart,
naarmau net projectiel langer onderweg ten de snel-
ueid van liet vurende schip grooter is. Ook het slinge
ren cn net stampen van het scnip doen nun tnvioed
gem a Het is duidelijk, dat er buitengewone oefe-
,un,, vasiueradenheid en wat geluk noodig is om een
«j, ,e lichen. Vooral, wanneer men eigenlijk nici
eens weet, waarop men schieten moet eu slecins kan
aigaan op gegevens, weike door middel der viiegma-
cinnc worden verkregen. Waarbij nog komt, dat de
sCiiqjcn m ongunstige positie zijn vergeieken bij ue
uauenjen, die op den wal een vast ondersteuningsvlak
oeznien en die bovendien telkens geheel anders kun:
nen worden opgesteld - dit moet men in verband met
uc poging tot forceering der Dardauehen niet verge-
mii Een ander belangrijk onderwerp, aat bij deze po
ging ter sprake kan worden gebrkent is de landing,
waarover ook nog heel wat te zeggen valt maar
dan een volgenden keer.
Na deze kleine algemeene beschouwing ovcigaande
tot den toestand op het oogenblik, moeten we aner-
eerst vermelden, dat de Engelsche censuur alle Engel
sche daöbladen, Voor ons land bestemd, heeft aange-
nuuden. Wat dat beteekent is niet recht duidelijk, tiet
is niet aan te nemen, dat deze maatregel in verband
odiat met net in den grond booren van drie Engelsche
muoiiioooten door onderzeeërs, immers de admirali-
mii nettt uit zelf reeds gemeld een stoomschip, de
„iangistan werd bij Scaroorough (noordoost-kust)
6eiuipureeru, een ander, de „Biackwoodbij Hastings
^utu-Kusifde derde, „Princess Victoria', bij Liver-
(westkusi); van de bemanning der eerste boot
c.u s.eema een der"38 mannen gered, terwijl de ove-
iigé equipages anen oehouden ui even.
De „i'nncess Victoria" werd 's morgens om half
iien bij helder weer, ondanks den scherpen uitkijk, ge-
torpiiieerd en zonk binnen een kwartier, de „Black-
woud" s ochtends om zes uur bij slecht weer, de
i angistan" 's nachts half een.
Een andere Engelsche stoomer werd ter hoogte van
de Mersey (dus bij Liverpool) vijf en twintig minuten
üoor een onderzeeër achtervolgd, maar wist door met
volle vaart in zigzaglinie te stoomen, te ontkomen.
De U-booten zijn er dus nog wel, al lieten ze de
matste dagen niets van zich hooren.
in een uitvoerige beschouwing van Otto van Gott-
berg in de Lok Anz. wordt melding gemaakt van de
U 16, aan welke de „Laertes" wist te ontsnappen, doch
welke in 13 dagen vijf stoomschepen in den grond ge
boord heeft, waaronder de „Dinorah", die kanonnen
en paaraen aan boord had zou dit misschien aan-
leiuiug nebben gegeven tot het gerucnt over het ver
nietigen van een transportschip?
In Griekenland is de heer Goemaris er in geslaagd
een kabinet samen te stellen uit mannen, wier namen
wij den lezer sparen. De Koning keurde het nieuwe
ministerie goed, dat heden zou worden beëedigd.
Naar verluidt zal de Kamer ontbonden worden, ten
einde nieuwe verkiezingen te doen houden, welke dan
zullen kunnen plaats hebben onder de leuze: „voor of
tegen onmiddellijke deelneming aan den oorlog".
Volgens een Duitsch bericht is de stemming te
Athene zeer rustig,
In het Westen alles bij het oude, in het Oosten vol
gens het Russische communiqué hernieuwd Duitsch en
Oostenrijksch offensief.
^Terwijl veldmaarschalk French geen nieuws weet te
meiden en zegt dat de toestand aan het Engelsche
front onveranderd is, geeft de correspondent in het
algemeene hoofdkwartier der Britsche troepen in
Frankrijk eenige aardige bijzonderheden. Zoo, dat er
één loopgraaf bestaat, welke zich als een rivier kron
kelt van Belfort 'tot de Belgische kust en tal van merk
waardige plekjes bezit. Zij loopt o. a. door het Ploeg-
steert Bosch, dat ongeveer 1.5 K.M. lang en 800 M
breed is en dat door de Duitschers met zulke sterke
prikkeldraadversperringen was beschermd, dat de En-
gelschen het „de vogelkooi" noemden. De Duitschers
daaruit te verjagen, was een lang, moeielijk en duur
werk, de strijd- werd bij den aanvang van den winter
begonnen maar op het eind werden de Duitschers ver
dreven. Het bosch is één modderpoel, overal liggen
pmnken en wanneer de troepen daar buiten stappen,
zakKen ze tot hun middel weg. Bovendien is het
ousch ais doorweven met een netwerk van prikkel
draad. Onzichtbare scherpschutters wisselen voortdu
rend schoten het bosch springt vrij diep in de Duit-
sche linie.
ueze k.eine beschrijving geeft eenig denkbeeld van
net karakter van den strijd. Wie sprak daar van ten
„frisscnen, vroolijken oorlog"?
DE STRIJD IN BELGIë EN NOORD-FRANKRIJK.
Fret hransche communique van gistermiddag rneiade:
De eenige feiten, die sedert het laatste communique
te vermelden zijn, zijn dat de vijand gisteren de streek
ten oosten van Steenstraete en ten zuiden van Dixmui-
dva lievig beschoot, waarna hij overging tot een aan-
vai, die eenter werd afgeslagen en dat verschillende
vijandelijke aanvallen op den Reichsackerkopf zonder
...ci niuene werden afgeslagen.
In het rapport van den Engelschen veldmaarschalk
rtiicii Weid gisteren medegedeeld: De toestand aan
ms bunt is onveranderd gebleven. Onze infanterie
mijn bij La Bassée de overnand behouden op die van
nen vijauu en oit is eveneens net géval op andere pun
ten van ons treat, speciaal bij Yperen. Dat vindt zijn
oorzaui. hoofdzakelijk in het persoonlijk initiatief, dat
gesteund wcrdi door welgeslaagde mijn-operaties.
In den nacht van 5 op 6 Maart werd een mijn tot
mtpiuitiiig gebracht onder een Duitsche loopgraaf,
waarbij verscheiden Duitschers gedood werden. De
krater van de mijn werd tijdelijk door ons-bezet en de
ïöopgraaf van den vijand aan beide zijden onbruikbaar
gemaakt.
In verschillende sectoren van ons front treedt de ar
tillerie van den vijand actiever op dan gewoonlijk,
echter zonder veel succes.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
Uit Weenerr werd gisteren officieel gemeld:
Aan het front ten noorden van den Weichsel duurde
ook gisteren het levendige artillerie-gevecht nog voort.
i en zuiden van Lopoesjno (Russisch-Poien ten wes
ten van Kierne) werden aanvallen der Russen zonder
veel moeite afgeslagen.
Bij een aanval in de buurt van Gorlitz maakten wij
opnieuw krijgsgevangenen. Wij handhaafden ons in
ae veroverde stellingen, ondanks de herhaalde pogin
gen van den vijand om ze te herwinnen.
Onafgebroken herhalen zich aan het Karpathenfront
vijanueujke aanvallen, die al naar omstandigheden ge
daan worden door een meer of minder talrijke troe
penmacht Zoo werden gisteren weder op verschillen
de piaatsen hevige aanvallen der Russen, die tot aan
,.£.e verhakkingen genaderd waren, met zware verlie
pen aan de zijae van den vijand afgeslagen. Zeshonderd
krijgsgevangenen vielen daarbij in onze handen.
Het ongunstige weder, dat in de laatste dagen weder
in de Karpathen heerscht, eischt van de aan dit ge
vechtsfront ageerende troepen buitengewone inspan
ning. Zij zijn in voortdurend contact met den vijand,
vechten dikwijls dag en nacht en zijn vaak genood
zaakt, ook bij strenge koude en hooge sneeuw, aanval
len te doen of aanvallen van den meestal veel sterkeren
vijand af te slaan. Zoowel aan de dappere troepen in
het algemeen als aan ieder afzonderlijk, die aan deze
gevechten deelneemt, komt dan ook onvoorwaardelijke
lof toe.
IN DF.N KAUKASUS.
De generale staf van het Russische Kaukasische leger
meldde: Op 7 Maart bezetten onze troepen een belang
rijke stelling in het gebied aan de overzijde van de
Tsjorok De Turken werden met groote verliezen in
zuid westelijke richting teruggedreven. Op andere
plaatsen hadden geen gevechten plaats.
DE BESCHIETING DER TURKSCHE
ZWARTE ZEE-HAVENS.
Uit Konstantinopel wordt nog gemeld:
Een Russische vloot, bestaande uit vijf linieschepen,
drie kruisers, tien torpedobooten en een groot aantal
stoomschepen kwam Zondagvoormiddag voor de ko-
lenhavens van het Eregli-gebied aan de zuidkust van
de Zwarte Zee en beschoot de havens Zoengoeldak,
Kosloe, Eregli en Alabli. Op Zoengoeldak werden
meer dan 1000 schoten gelost. Een stoomschip werd
in den grond geboord. Te Kosloe geraakten eenige
huizen in brand, te Eregli, op welke plaats 500 scho
ten werden gelost, werden vier stoomschepen (waaron
der een Italiaansch en een Perzisch) en een zeilschip in
den grond geboord en werden bovendien nog twee
stoomschepen beschadigd.
SCHEPEN GETORPEDEERD.
De Engelsche admiraliteit berichtte, dat gisteroch
tend het Engelsche stoomschip „Tangistan" getorpe
deerd is bij Scarborough. Van de bemanning van 38
kappen is slechts één man gered. De „Blockwood"
werd getorpedeerd bij Hastings, de équipage, 17 man,
werd gered; de „Princess Victoria" bij Liverpool, alle
34 opvarenden zijn gered.
DE PRUISISCHE BEGROOTING.
In het Pruisische Huis van Afgevaardigden is giste
ren de begrooting in derde lezing aangenomen. Tegen
stemden de sociaal-democraten, terwijl de Polen .en
Denen zich van stemming onthielden.
Aan het slot der zitting verklaarde de president on
der algemeene bijval
„Ik hoop, als het Huis na Pinksteren weder bijeen
komt, dat de geweldige nederlaag onzer vijanden in
West, Noord en Oost, onder de krachtige slagen van
onze troepen te land, te water en in de lucht, zal zijn
voortgegaan, als tot dusver, en dat het zekere vertrou
wen op de eindelijke overwinning, waarmede wij he
den uiteen gaan, dan de vervulling meer nabij zal zijn
gekomen."
DE RIJKSDAG.
De zitting van den Duitschen Rijksdag zou heden
worden geopend. Ten gevolge van de gehouden be
sprekingen met den Rijkskanselier werden slechts kor-
e debatten verwacht. Alle partijen besloten om eens
gezind de regeering te steunen en zijn bereid om elk
ffer te brengen voor de voortzetting van den oorlog
en alle voorstellen en maatregelen der regeering goed
te keuren.
IN HET LAGERHUIS.
In het Lagerhuis is gisteren een wetsontwerp inge
diend tot uitbreiding van de bevoegdheid der regee
ring om toezient uit te oefenen op alle fabrieken van
oorlogsmateriaal en op fabrieken die'oorlogsmateriaal
kunnen produceeren. Deze fabrieken kunnen dan wor
den gebruikt voor vermeerdering der productie van
oorlogsmunitie. Hierdoor worden de fabrikanten in
staat gesteld te ontkomen aan sommige wettelijke
moeilijkheden, die het gevolg zijn van eens gesloten
contracten.
EEN TOESPRAAK VAN KONINK ALBERT.
De oorlogscorrespondent van „De Tijd" meldt de
begroeting van de jonge recruten van het 6e en 26e re-
girnent door den koning. De Vorst zei o m.
„Oudere soldaten van het 6e en 26e linie-regiment,
ik beveel u aan, de nieuwe recruten, die uwe strijd
makkers zullen zijn, met welwillendheid in uw gele
deren op te nemenweest voor hen welwillende raad-
evers te midden der gevaren van den oorlog; weest
/aarlijk wapenbroeders, ten einde een onoverko
melijke hindernis te kurmen opwerpen aan de indrin
gers, want wij moeten met behulp der bondgenooten,
ze'fs ten koste van het leven, strijden totdat onze ge
westen zijn bevrijd."
De koning sprak daarna nog op meer intieme wijze
met de officieren, en zeide het grootste vertrouwen in
hen te stellen. Er heerschte bijzondere geestdrift on
der de soldaten, toen de Koning langs de gelederen
schreed.
MERKWAARDIGGENEZING.
Een Engelsch soldaat die ten gevolge van het sprin
gen van een granaat in de gevechten bij Bergen op 25
Augustus, was hij gewond en sedert volslagen doof
en stom geworden, heeft bij de pijnlijke aanraking met
een heet-waterbuis in het hospitaal Milbank (Eng.)
plotseling zijn spraak terugkregen. Gedurende ver
scheidene maanden werd hij als krijgsgevangene in
Duitschland' gehouden, maar de vorige maand was hij
uitgewisseld tegen andere soldaten, die niet meer ge
schikt waren om militairen dienst te doen. Hij ver
baasde iedereen in het hospitaal en zichzelf het meest,
toen de pijnlijke aanraking van zijn handen met de
heetwater buizsn hem de spraak weer teruggaf.
Te voren was zijn doofheid al gaandeweg gedeelte
lijk genezen.
Een andter merkwaardig herstel in dat hospitaal
was dat van een gewonde, die blijkbaar geheel ver
lamd was en die zich opeens weer flink op de been bij
den directeur van het hospitaal kwam aanmelden.
KORTE BERICHTEN.
Men meldt uit NieuwArleans dat de door den
Mexicaanschen Generaal Carranza aangestelde auto
riteiten te Campeche op het Britsche stoomschip „Hy-
visbrook" beslag legden en den kapitein gevangen
namen.
Uit Kaapstad wordt officieel gemeld, dat de En
gelschen een Duitsch kamp ten noorden van Ukamas
genomen hebben en daarbij een menigte tenten, provi
and enz. buitgemaakt. De Engelsch leden geen ver
liezen, de Duitschers lieten één gewonde achter.
NEDERLANDSCHE ANTI-OORLOGSRAAD.
Het bestuur van den Nederlandschen Anti-Oorlogs-
"aa-i heeft een groot aantal personen bereid gevonden,
verschillende punten, welke verband houden met het
programma van den raad, te onderzoeken, om te bevor
deren, dat de beginselen van den raad nader zullen
V
