J|
DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
o o o x* i o gr-
l
Van let westfii oorlogsterrein.
Van tiet oost® oortogsterrein.
Luxe Automobielen
Adres JAC. met, Alkmaar.
No. 66
Honderd en zeventiende jaargang.
1915
Abonnementsprijs per 3 maanden 11.30, fr. p. pest II.—. Adsertentieprijs 10 et p. regel, groote letters naar plaatsruimte. Brieren Ir. N. I. Boek- en Bandelsdmkkeril r.k. HERIOs. COSTERiZOON, ïoordam CO. Teleloonnr, 3.
ZATERDAG 20 MAART
In do lioloniën.
Ter zee.
DUITSCHLAm
YARIA.
NEDERLAND.
Zee t.
Marmora
4t ft. Medidieh
ft. Tschanak AZIË
NamazieA
ft, Hamidieh
Dardanus
Orkanieh
lm,
Sed-el-Bahr
Q m Kum Kalessi
ALKMAAR, 20 Maart.
Het doorzetten van de actie aan de Dardanellen,
welke Donderdagmorgen opnieuw begonnen is, heeft
den Engelschen het verlies van twee en den Franschen
dat van één schip gekost. Al loopen de voorstellingen
van het gebeurde in de officieele Britsche en Turksche
berichten uiteen waarover zoo aanstonds meer
in het resultaat komen ze overeen.
Het Fransche slagschip „Bouvet" is nabij den in
gang der Dardanellen tijdens den terugtocht 's mid
dags om half drie op een mijn gestooten en binnen
drie minuten gezonken. Tengevolge van een ontplof
fing aan boord kwam bijna de geheele bemanning om
het leven. De „Bouvet" was een oud slagschip, dat 19
jaar geleden (April 1896) voltooid werd en
14.400.000 heeft gekost. De bemanning telde 633
koppen.
Van de beide Engelsche schepen werden bijna alle
mannen gered. De verloren gegane „Irresistible" was
een nog iets grooter slagschip (het mat 15.000 ton te
gen het Fransche 12.205 ton), het was ook nieuwer en
duurder, immers het liep in 1902 van stapel en kostte
J 12.000.000, en het was van hetzelfde type als de
„Formidable", welke 1 Januari door een Duitschen on
derzeeër bij Plymouth werd getorpilleerd. De „Ocean'
was eveneens een slagschip, maar van ouderen datum,
het werd in 1898 voltooid, mat 12950 ton en had
10.800.000 gekost. De bemanningen van elk der bei
de schepen bestond uit 750 koppen. Het verlies aan ar-
tilleristische kracht bedraagt voor alle drie schepen sa
men 10 kanonnen van 30 C.M., 2 kanonnen van 27,5,
24 van 15 c.M., 8 van 14 c.M. wij volstaan enkel
met het zware en middelbare geschut, waaruit blijkt,
dat het offensief vermogen van de vloot door het ge
beurde nog al verminderd is.
Volgens de Engelsche lezing zijn alle drie schepen
op drijvende mijnen geloopen, volgens de Turksche
voorstelling evenwel -geldt dit wel voor den Fransch-
man, maar niet voor de beide Engelschen, die, na
eerst flink bescnadigd te zijn geworden, door de Turk
sche kanonnen in den grond geboord zouden zijn. Het
verschil, dat men wellicht op het eerste gezicht van
geen beteekenis zal achten, is van zooveel gewicht, dat
met belangstelling nadere bijzonderheden mogen wor
den afgewacht.
De Engelsche voorstelling past n.l. geheel in het ka
der der berichten over de gemaakte vorderingen, over
het tot zwijgen brengen der forten, over het vernieti
gen der kanonnen. Volgens die voorstelling kan een
oorlogsschip aan den ingang der zeestraat nu ja op
een drijvende mijn loopen, doch voor het getroffen
worden door daar opgestelde Turksche kanonnen is in
die voorstelling geen plaats.
De Turken evenwel hebben die voorstelling steeds
betwist en gezegd, „wacht maar, onze kanonnen, die
ge stuk waant, verkeeren in voortreffelijken staat." Van
Haar dat het voor de Turken veel schooner succes zou
zijn, wanneer aan den ingang der Dardanellen de
Turksche kanonnen de schepen in den grond hadden
kunnen boren.
Na hetgeen wij er de laatste dagen over hebben ge
lezen, komt het ons waarschijnlijk voor, dat de Tur
ken hun moderne kanonnen niet hadden opgesteld in
de stukgeschoten forten, maar zooals ook ten on
zent in de Amsterdamsche stelling geschiedt in het
terrein daartusschen en daarachter, zoodat de plaat
sing aan de bombardeerende vloot niet bekend is en
de aangevallenen bovendien telkens tot een andere op
stelling kan overgaan en het geschut aldus voortdu
rend kan onttrekken aan het vijandelijk vuur. Wij heb
ben n.l. gelezen van rails, welke de Turken naar de
Dardanellen hadden gelegd, langs welke de zware
houwitsers naar elk bedreigd punt kunnen worden ge
bracht en dus ook van een uiterst gevaarlijke plek kun
nen worden weggenomen, ook van groote auto's, door
middel waarvan de stukken verplaatst worden en dit
alles wijst er wel op, dat zelfs aan den ingang de ar-
tilleristische kracht der verdediging nog lang niet ge
broken is.
Nader blijkt uit een Fransch bericht, dat ook nog
een ander Fransch slagschip, de „Gaulois", zoozeer
beschadigd is, dat het, voorloopig althans, niet meer
aan de beschieting kan deelnemen. Vermoedelijk is de
Gaulois" het schip geweest, dat volgens een Turksch
bericht in beschadigden toestand naar de bases-Tene-
dos werd gesleept met ondergedoken voorschip. Ter
vervanging van de „Bouvet" is nu de „Henri IV" aan
gewezen, ook al een oudje, n.l. van 1899.
Een belangrijke bijkomstige omstandigheid van het
verloren gaan der oorlogsschepen is, dat men zich
vermoedelijk nog wel eens zal bedenken, voordat men
de nieuwere schepen, zooals bijv. de Engelsche „Queen
Elisabeth", aan de groote gevaren blootstelt, welke zij
hier thans nog kunnen loopen.
Marine-officieren, op Malta aangekomen, hebben
verklaard, dat de verbondenen den Gouden Hoorn bin
nen zes weken züllen bereiken. Onmogelijk is dit niet,
hoogstonwaarschijnlijk echter wel. En wanneer de ver
bondenen dit kranige werk verrichten, dan zullen zij
het ontzettend duur moeten betalen. Nog altijd lijkt het
ons twijfelachtig of het forceeren der Dardanellen
hoezeer Rusland, dat volgens de laatste berichten met
een eigen eskader in den Noordelijken Bosporus ope
reert, hiernaar snakt den bondgenooten zulke zware
offers waard zal zijn, mf het beoogde politieke succes
niet werd behaald.
Van de andere operaties valt niet veel te zeggen. De
communiqué's, voor zoover ontvangen, brengen geen
nieuws uit het Westen. In het Oosten zijn de Russen
in het noorden van Oost-Pruisen binnengevallen, ter
wijl ze de Duitschers aan de zuidgrens van die provin
cie opjagen, maar de bijzonderheden, welke dezen
piotseiingen ommekeer kunnen verklaren, ontbreken
tot dusverre. Uit St. Petersburg wordt aan de „Daily
Telegraph" geseind, dat op dit oorlogstooneel de win
ter zijn laatste troeven uitspeelt en dat de dooi ingrij
pende verandering in den veldtocht zal brengen. In
verscheidene streken, waar nu hardnekkig gevochten
wordt, zullen dan alle krijgsverrichdngen onmogelijk
zijn en andere, die niet onder water komen te staan
door het overstroomen van de rivieren, zullen onge
schild worden voor het vervoer van zware lasten.
Een der onvermijdelijke gevolgen van het intreden
der lente zal zijn, dat de Bobr- en Narew-linie hun
grootste belang inboeten. De oevers van deze rivieren
zijn in het voorjaar zoo drassig, dat van bewegingen
van groote strijdkrachten daar geen sprake kan zijn. De
zuidgrens van Oost-Pruisen zal dan op zijn hoogst
een oorlogsterrein van ondergeschikt belang worden.
Voorloopig blijft deze streek nog het tooneel van
hevige botsingen tusschen groote legers. Op 't oogen-
blik is de strijd het heetst op een front van ongeveer
20 mijl breedte even ten zuiden van de lijn Chorze—
Kolno. Daar wordt dag en nacht met de grootste ver
bittering gevochten. In de straten van de dorpen,
waarvan sommige op één dag acht maal worden ge
nomen en hernomen, is men voortdurend handgemeen;
aanval en tegen-aanval volgen elkaar onmiddellijk op.
Machine-geweren worden in de huisjes gesleept, veld
kanonnen acuter haasug opgeworpen dekking opge
steld. De nacht brengt geen verademing, want zelfs in
het duister worden de hevigste bajonet-gevechten uit
gevoerd.
Het eigenaardige is dus, dat terwijl thans in het
Westen een opvlamming van den strijd wordt ver
wacht, in het Oosten een pauze weldra moet intreden.
De Duitsche overheid zegt nog, dat de Duitsche ver
liezen bij Neuve Chapelle geen 18.000 man, maar daar
van nog niet het derde gedeelte hebben bedragen, en
dat het in de Champagne den Franschen wel degelijk
te doen is geweest om een doorbraak, welke mislukte.
Overigens wordt toegestaan, dat de Duitsche pers nu
voortaan ook de communiqué's van de tegenpartij op
neemt iets dat tot dusverre enkel geschiedde, wan
neer ze gunstig voor de Duitschers luidden
Ten aanzien van den handelsoorlog zij medegedeeld,
dat de Nederlandsche regeering die ook in dezen
zelfstandig is opgetreden en niet te zamen met de Ame-
rikaansche regeering, gelijk foutief verluidde aan
de regeeringen van Groot-Brittanje en Frankrijk, onder
dagteekening van 18 dezer, hare bezwaren kenbaar ge
maakt heeft tegen de maatregelen, aangekondigd bij de
verklaring van 1 Maart 1915 en belichaamd in de
thans uitgevaardigde decreten dier regeeringen.
De Engelschen hebben, naar uit Washington wordt
gemeld, beslag gelegd op het Amerikaansche stoom
schip „Maracas", op reis naar Kopenhagen, geladen
met geconserveerd vleesch. Men verwacht, dat een
formeel protest te Londen zal worden ingediend tegen
deze inbeslagneming.
Aan de zuidkust van Engeland zijn de Engelsche
stoomschepen „Blue Jacket" (3515 ton) en „Hynd-
ford" (4286 ton) getorpilleerd, de laatste kwam licht-
beschadigd binnen, de eerste dreef bij het afzenden van
het bericht nog.
Ten aanzien van den modernen kleinen bescherm
den Duitschen kruiser „Karlsruhe" (1913 van sta
pel geloopen, metend 4900 ton en een bemanning
tellend van 370 koppen) waarover al allerlei geruch
ten gingen, bestaat volgens dé Britsche admiraliteit
reden om te gelooven, dat deze begin November in
West-Indië gezonken is.
DE STRIJD IN BELGIë EN N.-FRANKRIJK.
De Engelsche maarschalk French meldt, dat de al-
gemeene toestand ongewijzigd is. De loopgraven be
zuiden St. Eloy, die slechts gedeeltelijk hemomfen zijn,
zijn of onbezet öf door ons bezet, meldt de veldmaar
schalk.
In de streek van Neuve Chapelle verbruikten de
Duitschers een groote hoeveelheid munitie met onbe-
teekenend resultaat.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
Het Oostensijksche legerbericht meldde gisterenIn
de Karpathen had in de streek van Lorpkof en Smol-
nik een hevig artilleriegevecht plaats. De door de
Russen tegen de hoogten ten zuidwesten van Baligrqd
ondernomen nachtelijke aanval werd na een kort vuur
gevecht afgeslagen. Sterkere vijandelijke strijdkrach
ten vielen des voormiddags deze stellingen ten noor
den van dén Oeszok-pas aan; evenals op 14 dezer
werden ze ook gisteren onder zware verliezen terugge
slagen.
Aan het slagfront in zuidoost-Galicië werd 's mor
gens verbitterd gestreden. Talrijke aanvallen, die de
vijand ditmaal tegen het centrum en den linkervleugel
der stelling richtte, mislukten volkomen tengevolge van
de standvastige houding van onze dappere troepen.
De vijand leed groote verliezen. Het terrein van den
aanVal is bedekt met lijken. Vijf officieren, vijfhonderd
man van den vijand werden ontwapend en gevangen
genomen.
Aan de fronten in West-Galidë en Polen 'geen ver
andering.
ZUID-AFRIKA.
Generaal Smuts, de minister van financiën, verklaar
de bij de indiening van de begrooting bij het parlement
dat de oorlogsuitgaven voor het begrootingsjaar 1914-
1915 10.500.000 bedroegen en dat die voor 1915-1916
op 8.700.000 werden geschat.
De minister van spoorwegen verklaarde, dat, dank
zij de bescherming van de vloot, het spoorwegverkeer
verbeterde.
De minister deelde verder mede, dat van het spoor
wegpersoneel van 31.000 man er 3922 aan het front
waren. In het bijzonder maakte de minister melding
van het technische corps, dat onlangs over tien mijlen
Duitsche spoorwegen herstelde die op negenhonderd
plaatsen beschadigd waren.
GETORPILLEERDE SCHEPEN.
De Engelsche stoombooten Blue Jacket en Hynd-
ford zijn bij Beachy Head getorpilleerd, meldt Reuter
uit Londen. De Hyndford werd licht beschadigd en
bereikte Gravesend. De Blue Jacket drijft nog. De be
manningen zijn gered, behalve een man van de Hynd
ford, die gedood werd.
DE BESCHIETING DER DARDANELLEN.
De Engelsche admiraliteit deelt mede, dat de En
gelsche slagschepen Irresistible en Ocean en het Fran
sche slagschip Bouvet in de Dardanellen op mijnen
zijn geloopen. De Engelsche verliezen zijn niet zwaar,
VERMISTE SCHEPEN.
Lloyds maakt bekend dat de volgende Engelsche
schepen als vermist te beschouwen zijnde Oriole, die
vermoedelijk in het begin van de vorige maand in het
Kanaal getorpedeerd is, de Borrowdale die 21 Januari
van Cardiff naar Granville vertrok, de Engelhom, een
stalen bark die 26 Augustus uit Valparaiso naar Fal
mouth met een lading gerst in zee is gegaan, de Mem-
bland die op 15 Februari uit Huil naar de Tyne ver
trok, en de sleepboot Diplomat, die sedert 15 Februari
verdwenen is.
DE ECONOMISCHE TOESTAND.
Naar de onder-staatssecretaris Michaelis van het
Pruisische ministerie van financiën aan de vertegen
woordigers der pers mededeelde, kan de regeering, nu
de opneming der voorraden van 1 Februari bekend is,
de verzorging en de consumptie nauwkeurig geregeld
zijn, en de overtuiging van de noodzakelijkheid om de
behoeften te beperken ook in de verste kringen des
volks is doorgedrongen, beslist verzekeren, dat
Duitschland met de voorraden tot den nieuwen oogst,
ja tot in Augustus, kan komen. Men had zelfs nog
een reserve van 20 pet. berekend.
De onder-staatssecretaris verklaarde verder nog, dat
op 1 April 1915 de mogelijkheid van eigen economi
sche verzorging der gemeenten, op grond van prara-
graaf 26 van het Bondsraadbesluit in werking zal tre
den en dat ook van dit tijdstip af de prijsregeling zal
worden ingevoerd, die zoowel met de gerechtvaardig
de eischen der producenten als met de belangen van
de consumenten rekening zal houden.
DE VOEDSELVOORZIENING IN
OOST-PRUISEN.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat de tijdens den winter-
veldtocht in den kreits Oletzko (Oost-Pruisen) achter
gebleven landbouwende bevolking, ongeveer 4000
personen, zich, voordat de overheid levensmiddelen
kon aanvoeren, gevoed heeft met ongezouten aardap
pelen en broodgraan, dat in handmolens gemalen
werd In plaats van zout werd dikwijls kunstmest ge
bruikt.
Behalve in de grensdistricten, zijn de voorraden
broodgraan en aardappelen bijna geheel behouden ge-
TE HUUR,
tegen zeer billijk tarief.
Telefoon 572.
bleven. De landbouwmachines waren door de Russen
overal vernield of gestolen, doch men vond te Philip-
powo ongeveer 800 stuks machines, die door de Rus
sen daarheen waren weggevoerd.
FIET WAS MISGERADEN.
De Parijsche correspondent van de N. Crt. vertelt:
„Gewond rijn is niet alles zei een herstellende
tot me. Maar al die verpleegjuffers om je heen, die je
maar niet met rust kunnen laten van wege de hulp
vaardigheid, dat is nog veel erger.
Aan die woorden dacht ik onwillekeurig toen het
volgende me onder de oogen kwam. In een thans tot
ïospitaaltje ingericht coquet appartement dribbelden
een aantal lieftallige, tot verpleegsters getransformer-
de jonge meisjes rond dicht bij het bed van een gewon
de, die al eenigen tijd benauwde gezichten trok.
Dat laatste viel de meisjes op. En ieder harer poog
de rijn blijkbaar stil gedragen lijden te verzachten.
Waarom zoo treurig, vroeg de een. Ge denkt zeker
aan uw dorpje? Men heeft ons gezegd dat het door
Duitschers bezet is. Helaas, ik beklaag u.
De zieke bromde wat in rijn baard.
Misschien denkt ge aan uw vrouw ginds, informeer
de een ander meisje. Ge rijt toch getrouwd, niet?
Zoo ging het voort, terwijl de soldaat maar eens
bromde en knorde nu en dan.
Toen de dame die de ambulance bestierde langs het
bed kwam, sprak ook zij den zieke aan. Ge denkt ze
ker aan uw huisje. O, ge zult het zeker terugvinden.
Ik zie het in gedachte, uw woninkje: 'n geestig dak
met klimop begroeid, groene blinden, een goed ver
zorgd moestuintje, 'nO, ge zult het ongetwijfeld
wederzien. Maar waarom rijt ge zoo somber. Zeg het
mij toch.
Ach mevrouw, zuchtte de gewonde eensklaps. Ik
moet het wel zeggen. Ik.ik moet mijn bed even
uit. Maar dat is toch onmogelijk, zoolang al die jonge-
juffers om mij heen draaien."
KORTE BERICHTEN.
De Britsche Vereeniging te Tokio heeft 6000
doen toekomen aan het Fonds van den Prins van
Wales. Dit bedrag is bijna geheel afkomstig van rijke
Japanners.
Uit Kiel wordt gemeld dat er sedert eergisteren
avond1 een zware sneeuwstorm, woedt. Eenige vis-
schersschepen worden vermist.
Te Berlijn is gisteren zooveel sneeuw gevallen,
dat het verkeer op verschillende plaatsen gestremd is.
Tal van ongevallen met voertuigen en voetgangers zijn
voorgekomen. Eenige omnibusiijnen hebben het bedrijf
gestaakt, met name naar de voorsteden.
Een Duitsche vlieger heeft elf bommen geworpen
op Poperinghe en daardoor acht menschen gedood,
twintig gewond.
Volgens het „Berl. Tagebl." besloot de Duitsche
sociaal-democratische Rijksdagfractie voor de begroo
ting te stemmen.
Door Engeland, Duitschland en Oostenrijk is
overeengekomen om aan de vertegenwoordigers van
de Vereenigde Staten te vergunnen de vreemdelingen
en gevangenkampen te inspecteeren en aan de ge
vangenen levensmiddelen te verdeden meldt Reuter.
Het Berlijnsche gemeentebestuur besloot het be
drag, ingeschreven op de tweede Duitsche oorlogs-
leening tot 24 millioen te verhoogen.
Een lezer zond aan het Hbld. het nieuwste Duit
sche behangselpapier: op een licht fron-d verticale
zwart-wit-roode strepen en daarop gezaaid groote ge
le keizerskronen met kransen van eikenloof er omheen,
en kleine ijzeren kruisen, ook met wat eikenblaadjes.
Patriottisch is het, maar mooi is anders, zegt het blad.
De Duitsche „Vorwarts" zegt dat de bekende
Russische schrijver Maxim Oorki noch als vrijwilliger,
noch als ziekenverpleger in den oorlog is. Hij leeft op
het oogenblik geheel teruggetrokken in Finland en
gaat te zeer gebukt onder de gebeurtenissen om te kun
nen schrijven.
In de haven van Londen staken 1500 bootwer
kers. Ze hadden onlangs met de stuwadoors een over
eenkomst gesloten, waarbij hun een toeslag was toege
zegd. Te elfder ure weigerden enkele stuwadoors.
De mijnwerkersbond van Groot-Britannië heeft
besloten een onmiddelijke loonsverhooging te verlangen
van 20 proc.
In de Parijsche „Temps" wordt in een hoofdarti
kel dé wenschelijkheid uitgesproken van de uitbreiding
van de blokkade der geallieerden over Oostenrijk-Hon-
garije en Turkije.
EEN NOTA DER NEDERLANDSCHE
REGEERING.
Naar het Handelsblad verneemt, heeft de Nederland
sche Regeering aan de Regeeringen van Groot-Brittan-
nië en Frankrijk onder dagteekening van 18 dezer hare
bezwaren kenbaar gemaakt tegen de maatregelen aan
gekondigd bij de verklaring van 1 Maart 1915 en be
lichaamd in de thans uitgevaardigde decreten dier Re
geeringen.
De berichten in de dagbladen nopens het aanwenden
van pogingen om met de Regeering der Vereenigde
Staten van Amerika gezamenlijk tegen die maatregelen
te protesteeren zijn, naar het blad met zekerheid weet,
uit de lucht gegrepen
DE DUITSCHE GEZANT BIJ ONS HOF.
De Duitsche keizer verleende aan den nieuw benoem
den gezantschapsraad bij ons hof, dr. von Kühlmann,
die tot nu toe te Konstantinopel werkzaam was, den
titel van buitengewoon gezant en gevolmachtigd mi
nister, meldt dé „Berl. Lokal. Anz."
VERGOEDING WEGENS KOSTWINNERSCHAP.
Gelijk bekend is, kan aan ieder militair der land-
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.