DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
ïan hut westGliik oorlogster»
ïan liet oosteli oorlogster»
orlo
No. 68
Honderd en zeventiende jaargang.
1915
Abonnementsprijs per 3 maanden f 0.80, fr. p. post tl.—. Advertentieprijs 10 et. p. regel, groote letters naar plaatsrnimte. Brieven fr. N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v.h. HERIRs. COSTER5ZOOS, Toordam CO. Telefoneer. 3.
DIISDAG 23 MAART
*37or zoo.
ENGELAND.
NEDERLAND.
(jTauroggen
OOST-
PRUISEN
oDSoewalkl
o Augustowo
Lyck o D
□o □Grodno
•Weichsel e °OGrajewo
NeidenburgO 0 nOssowetz
o Kolno
Soldau 0 QMlawa
ORadzanow
Thonvn0
Lipno
Dobrzynop
Warta
-a WARSCHAU
BLowitz
fe
H
o
uB o oLODSD
P
H
N
opCzenstochow
o
o
Iwangorod
BPetrokow
Welcksel
Jabloenka-
U pas
D Krakau
Gorlice
n.Przemysl
Dnjestr
Resklden lï li ff
Doekla- Loepkow- 0eszok- R JLZ
Das oas neskia
pas
pas pas
HONGARIJE
pas
ALKMAAR, 23 Maart.
Toen wij gisteren schreven, dat de Russen „ietwat
merkwaardig" verklaarden, dat ze besloten waren geen
groote verliezen bij de verovering der vesting Przemysl
te riskeeren en dat ze na den val van de stad gelijktij-
tig zouden oprukken naar Krakau en Hongarije, wis
ten we nog niet, dat de lang bedreigde vesting den be
legeraars reeds zoo spoedig als een rijpe vrucht in den
schoot zou vallen. Waar de stad reeds meer dan vier
maanden was belegerd, waar er tot dusverre geen en
kele stellige aanwijzing was, dat haar weerstand voor
goed gebroken was, daar leek het ons inderdaad „iet
wat merkwaardig", dat de Russen met zoo'n groote ze
kerheid zeiden, dat ze niet veel offers zouden brengen
en de bestemming der vrijkomende troepen reeds zoo
ver tevoren aangaven.
Intusschen gisteravond is van Russische zijde het
bericht der overgave gekomen, dat heden door Oosten
rijk wordt bevestigd.
Het is te begrijpen, dat in Petrograd men heeft
er aanmerking op gemaakt, dat wij deze schrijfwijze
gebruikten en niet St. Petersburg, maar de Russen stel
len er prijs op en waarom zouden we hun dit genoe
gen niet gunnen? vreugde heerscht, dat in tegen
woordigheid van den Tsaar in het hoofdkwartier een
Te Deum is aangeheven en dat er hooge onderschei
dingen aan den opperbevelhebber, grootvorst Nico-
laas, en anderen zijn verleend.
Van Oostenrijksche zijde wordt medegedeeld, dat de
stad zich heeft moeten overgeven tengevolge van de
uitputting van al haar krachten met de uiterste zui
nigheid in de verplegingsrantsoenen zou men het nog
slechts drie dagen kunnen volhouden, en daarom heeft
men, na den mislukten uitval van het garnizoen op 19
Maart, zich maar gewonnen gegeven. Het zou ons niet
verwonderen, wanneer nader mocht blijken, dat de
komst van zeer zwaar Russisch belegeringsgeschut, de
vorige week gemeld, mede van invloed is geweest op
het besluit tot capitulatie, waarvan de voorwaarden
overigens nog niet bekend zijn. De vasthoudende bele
gering eener- en de taaie verdediging anderzijds wijzen
op zich zelf reeds op het groote gewicht, dat beide
oorlogvoerende partijen aan het bezit van Przemysl
hebben gehecht. Wij komen daarop aanstonds nader
terug, maar willen eerst nog even in groote trekken de
rol nagaan, welke vesting in den oorlog heeft vervuld
en daartoe is te meer reden, omdat velen, denkend
aan Luik, Namen, Maubeuge, Antwerpen, licht geneigd
zijn tot de algeheele waardeloosheid van vestingen te
besluiten. Tweemaal is Przemysl belegerd. In het be
gin van den oorlog, toen de Russen met een krachtig
offensief Galicië binnenvielen, Lemberg bezetten (3
September), slaagden ze er na enkele weken ook in
Przemysl in te sluiten (28 September). Een maand lang
hield de vesting de Russen echter tegen en ongeschokt
bleef ze staan. Toen kwam Duitschland Oostenrijk te
hulp, hetgeen leidde tot den terugtocht der Russen uit
Galicië den 11 den October kon de belegerde ves
ting door de Oostenrijksche troepen ontzet worden en
wel waagden de Russen den dag daarna nog een laat-
sten aanval, maar zij werden teruggeslagen. Steunende
op Przemysl begonnen de Oostenrijkers omstreeks half
October een operatie, welke ten doel had den Russi-
schen linkervleugel te omsingelen. Aanvankelijk had
deze operatie succes, de vleugel werd teruggedrongen,
maar de Russen kregen aanzienlijke versterkingen,
konden tot een flink offensief optreden overgaan en
sloegen den 11 den November opnieuw het beleg voor
de vesting. Thans ging het niet zoo gemakkelijk de
stad uit den ijzeren greep der Russen te bevrijden. Uit
vallen aan alle kanten leverden geen voordeel op' en
pogingen van de Duitsch-Oostenrijksche troepen om
door offensieve stooten aan de benarde vesting hulp te
bieden, slaagden evenmin. Zooals dit in den regel
gaat liepen de berichten over den toestand in de ves
ting zeer uiteen. Aan den eenen kant verluidde, dat zij
geen nood had, maar de Russen verzekerden, dat haar
weerstandsvermogen begon te tanen. De laatste uitval
werd den 19den in oostelijke richting gedaan, omdat
de Russische linie daar het zwakst was. Volgens Russi
sche berichten namen er 20.000 man aan deel, voorzien
van beschuiten voor 5 dagen en nieuwe schoenen, doch
hoe goed ook uitgerust, verscheiden troepen weiger
den. Verzekerde het Oostenrijksche communiqué Za
terdag, dat het garnizoen moest terugkeeren wegens de
overmacht der Russen, in het Russische communiqué
wordt verklaard, dat het bezettingsleger nooit groot is
geweest en dat de uitval voornamelijk werd afgeslagen
door landweertroepen en eenige reserve-bataljons.
Deze laatste opmerking brengt ons van zelf tot de
gevolgen van de overgave. Een van de voordeelen der
capitulatie voor de Russen toch is, dat er troepen vrij
komen, die elders kunnen worden gebruikt en nu zij
er nogmaals aan herinnerd, dat de Russen deze troepen
willen aanwenden tegen Krakau en in de Karpathen,
waar zich een reusachtige slag schijnt te ontwikelen.
Het ligt voor de hand, dat men van Oostenrijksche zij
de verzekert, dat de val der vesting geen invloed zal
uitoefenen op den slag aan het Karpathenfront, maar
wanneer het Russische belegeringsleger inderdaad zoo
zwak is geweest als het Russische hoofdkwartier thans
voorgeeft, dan is er toch wel reden deze factor niet al
te hoog aan te slaan. Na de langdurige belegering en
nadat de belegerden volop gelegenheid hebben gehad
alle wapens, munitie, bruggen en verdedigingswerken
te vernietigen het verschil in dit opzicht met Ant
werpen springt in het oog is het niet te verwachten,
dat de Russen een grooten buit hebben gemaakt, behal
ve dan misschien veel krijgsgevangenen. Wat de Kar
pathen betreft komt het ons nog altijd onwaarschijn
lijk voor, dat de Russen er in zullen slagen, deze over
te trekken en zoo binnen Hongarije te vallen wel is
het mogelijk, dat er voorloopers komen, maar het is
haast niet aan te nemen, dat een groot leger met zijn
grooten trein er in slagen zal het gebergte over te trek
ken. Eerder is te verwachten, dat de Russen andermaal
naar Krakau optrekken. Van nog meer gewicht dan
Przemysl is als vesting de oude Poolsche kroningsstad,
welke mag worden beschouwd als de poort van Oos
tenrijk en Silezië (dus Duitschland). De Russen hebben
reeds eerder getracht deze vesting te nemen, maar hun
poging faalde en uit den Russischen aanval op Krakau
is door maarschalk v. Hindenburg's initiatief ten slotte
ontstaan een Duitsche aanval op Warschau, welke nu
overigens al maandenlang wordt voorgezet, zonder
dat het doel wordt bereikt of zelfs maar aanzienlijk
wordt genaderd.
In hoeverre de val der vesting op het moreel der
Russische troepen een gunstigen en op die der Oosten
rijksche een slechten invloed zal hebben, moet nog na
der blijken. En niet slechts op de Oostenrijksche troe
pen kan de overgave van beteekenis zijn op een
oogenblik, waarop Oostenrijk aan Italië Trentino moet
afstaan, moet het verlies der vesting wel bijzonder tref
fen als een opoffering te meer, welke Oostenrijk zich
heeft te getroosten, in tegenstelling met den bondge
noot Duitschland, die in veel minder benarde positie
verkeert. En eindelijk kan de val der vesting tot poli
tieke gevolgen leiden in de tot dusverre neutraal ge
bleven landen. Maar uitdrukkelijk zij aangeteekend, dat
wij ons hier bevinden op dat der mogelijkheden en
geenszins op dat der waarschijnlijkheden.
Voor het overige moeten we heden, waar het hoofd
punt zoozeer de aandacht trok, kort zijn. Zeppelins
hebben Parijs en Compiègne voor den tweeden keer
bezocht, maar over het resultaat van den luchtaanval
verluidt niets. Daarentegen hebben Fransche vliegers
den eersten Zeppelin-raid beantwoord met op zestien
(thans Duitsche) spoorwegstations in België, Elzas en
Freiburg bommen te gooien in vliegkampen, kazernes,
kampen en munitiebergplaatsen, doch ook hiervan ver
neemt men niet of dit succes heeft opgeleverd. Bij Frei
burg werd een vlieger neergeschoten en bij Verdun
ook. Volgens het Duitsche communiqué werden er
door het werpen van bommen uit een vliegtuig in Os-
tende verscheiden Belgen gedood.
Een Duitsche vliegmachine heeft het Engelsche
stoomschip „Elfland", dat een lading voor de Belgium
Relief Commission aan boord had, met bommen ge
worpen, zonder schade aan te richten, een Duitsche on
derzeeër heeft de Engelsche stoomboot „Concord"
(2861 ton) getorpilleerd. Frankrijk moet hebben aan
geboden de lading der bekende „Dacia" aan te koo-
pen, indien vast staat, dat deze aan een Amerikaansch
burger behoort. Amerika ontwerpt een nota tot Groot-
Brittanje.
Een andere boot der Batavier-lijn (RotterdamTil
buryLonden) zal vannacht vertrekken, op aanraden
der regeering, zonder levensmiddelen.
Over de vaart in de Noordzee en het Kanaal heeft
onze Minister van Buitenlandsche Zaken aan de Twee
de Kamer een mededeeling doen toekomen, welke zich
aansluit bij de verzameling diplomatieke bescheiden
betreffende de vaart in de Noordzee en het Kanaal in
verband met den oorlogstoestand, den 18en Februari
door den Minister overgelegd, doch geen nieuwe ge
zichtspunten bevat, evenwel den eerbied voor de wijze,
waarop onze regeering haar moeilijke taak opvat, ver
sterkt.
DE STRIJD IN BELGIë EN NOORD-FRANKRIJK.
Het Fransche middag-communiqué meldde gisteren:
In Argonne hebben wij den vijand twee ernstige sla
gen toegebracht. Bij Bagatelle lieten wij drie mijnen
in de lucht vliegen, namen daarop stormenderhand een
Duitsche loopgraaf en behielden die ondanks een hevi-
gen tegenaanval.
Vijfhonderd yards verder ging de vijand, terwijl hij
onze loopgraven bombardeerde, tot een aanval over op
een front van 250 M.
Na een zeer hevig gevecht van man tegen man werd
hij teruggeslagen, geraakte daarbij, onder het vuur van
onze artillerie en leed zeer zware verliezen.
Zooals we gisteren reeds in een deel der éditie me
dedeelden, werd door het Duitsche grootehoofdkwar
tier gemeld
De nachtelijke poging der FrFanschen, om zich in
het bezit te stellen van onze positie aan de zuidelijke
stelling der Lorette-hoogte,-bij Atrecht, mislukte.
Ook in ChCampagne, ten noorden van Le Mesnil,
mislukten de Fransche nachtaanvallen.
Alle pogingen der Franschen om de positie van den
Reichsackerkopf te herwinnen, bleven zonder succes.
WEDER ZEPPELINS BOVEN PARIJS.
Een Havas-bericht uit Parijs meldt, dat gisteravond
te 9 uur te Parijs weder gewaarschuwd werd, dat er
Zeppelins gezien waren. Er werden voorzorgsmaatre
gelen genomen en de lichten werden gedoofd.
PRZEMYSL GEVALLEN.
Een communiqué van den Russischen generalen staf
meldt: De vesting Przemysl heeft zich aan onze troe
pen overgegeven.
In het Groote Hoofdkwartier van den* opperbevel
hebber werd in tegenwoordigheid! van den Tsaar, den
grootvorst-opperbevelhebber en den geheelen staf een
Te Deum gecelebreerd.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
Officieel werd, gelijk we gisteren reeds in een deel
der éditie konden opnemen, uit het Duitsche Groote
Hoofdkwartier gemeld:
Na een kort gevecht ten zuiden der stad en een hard
nekkig straatgevecht zijn de Russen gisteren weder uit
Memel verdreven.
Onder bescherming der Russische troepen vergreep
zich Russisch gepeupel aan have en goed van inwo
ners; particulier eigendom werd op wagens geladen en
over de grenzen gebracht. Mededeelingen over deze
gebeurtenissen zullen worden gepubliceerd.
Ten noorden van Mariampol leden de Russen, bij de
afgeslagen aanvallen, zware verliezen.
Ten westen van Orsietsj, bij Jednorozek, ten noord
oosten van Prasnytz, en ten noord-westen van CiCega-
nof werden Russische dag-aanvallen onder ons vuur
tot staan gebracht; 420 gevangenen vielen in onze
handen.
De Russische groote generale staf deelde gisteren
mede:
Van de Njemen tot de Weichsel en op den linkeroe
ver van deze rivier is de toestand vrijwel onveranderd.
Onze troepen, die uit Tauroggen oprukten, namen na
een gevecht Laugzargen, waar zij gevangenen maakten.
Zij veroverden een munitie-dépót en genie-materieel.
In de Karpathen worden hardnekkige gevechten gele
verd op de wegen naar Bartfeld, in de dalen van de
Ondava en Laborcz, bij den Loepkow-pas en op den
linkeroever van de boven-San. Onze troepen gaan met
succes verder en verschaffen zich met geweervuur en
met de bajonet een doortocht. In den loop van den dag
maakten wij 2500 gevangenen, onder wie 50 officieren,
en veroverden wij vier mitrailleuses.
In de richting van Moenkacz vielen de Duitschers in
gesloten colonnes onze stellingen bij Rossokhatsch,
Oravtschik en Kozioewka aan, maar werden overal
met zware verliezen tengevolge van ons vuur en door
onze tegenaanvallen teruggeslagen.
In Oost-Galicië heerscht een sneeuwstorm.
DE BESCHIETING DER DARDANELLEN.
Naar het Turksche groote hoofdkwartier mededeelt,
is het ook gisteren in de Dardanellen rustig gebleven.
Behalve de „Henri Quatre" is volgens een bericht
uit Parijs ook de „Jaure Guibbery" bestemd om aan de
krijgsverrichtingen aan de Dardanellen deel te nemen.
Laatstgenoemd schip vervangt de„Gaulois", die tijde
lijk aan den strijd onttrokken is.
Volgens een Reuter-telegram uit Athene is ook
het Fransche slagschip „Gaulois,, jn de Dardanellen
op een mijn geloopen. De schade, aan de boeg, is ech
ter slechts gering; het herstel zal in een paar dagen
kunnen geschieden.
iV Zij, die ziclt met I April op dit blad
abonueeren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nummers franco en gratis.
DE DIRECTIE.
De „Inflexible" is door een zware granaat aan de
boeg getroffen en tijdelijk buiten gevecht gesteld. Een
andere granaat is op het dek ontploft, heeft 47 opva
renden gedood en vele anderen gewond.
EEN REDEVOERING VAN MINISTER GREY.
Gisteren heeft minister Grey te Londen een redevoe
ring gehouden, waarin hij o. m. zei, dat Duitschland
het geschil tusschen Oostenrijk en Servië, dat gemak
kelijk door een conferentie was op te lossen, te baat
had genomen om een oorlog te beginnen.
Duitschland had zich voorbereid op een oorlog,
zooals slechts een volk, dat plan had op een oorlog,
zich kan voorbereiden. Pruisen had reeds viermaal
een oorlog in Europa veroorzaakt, doch Engeland was
vastbesloten, dat het thans de laatste keer zou zijn,
verklaarde ae minister.
„Lang vóór den oorlog was aan België beloofd, dat
wij de neutraliteit van het land niet zouden schenden,
zoolang deze door anderen geëerbiedigd werd, en wij
waren, toen Duitschland een inval deed in België, ver
plicht, met alle kracht tegen Duitschland op te komen.
Een der hoofdvoorwaarden van den vrede moet zijn,
dat aan België zijn onafhankelijkheid en zijn nationaal
leven worden teruggegeven.
Na den oorlog moeten wij en andere staten van Eu
ropa vrij zijn te leven zonder voortdurend gevaar te
loopen voor een grooten oorlog, zonder te hooren
blinkende wapenrustingen en het gerinkel van zwaard
en schild en het voortdurende aanroepen van den He
mel als medewerker van Duitschland, maar veilig met
het recht van onafhankelijke souvereiniteit en algemee-
ne vrijheid", zoo eindigde de minister.
DE „ZEVENBERGEN".
Het Handelsblad schrijft:
Thans is door een Duitsche vliegmachine een aanval
gedaan zonder onderzoek op een Nederland-
schen handelsstoomer, de „Zevenbergen".
De aanslag is mislukt, doch wij meenen, dat reeds
de poging een ergerlijke schending van het volken
recht is. Meer nog; een onmenschelijke handeling. De
strijd, dien Duitschland tegen Engeland voert, is geen
verontschuldiging voor het blindelings aanvallen van
vreemde handelsschepen.
De Duitsche vlieger heeft een poging tot vernieti
ging van een Nederlandsch schip gedaan, waarbij het
leven van Nederlandsche zeelieden het grootste gevaar
liep. Wij meenen dat onze regeering daartegen niet
krachtig genoeg protesteeren kan.
DE BATAVÏERLIJN.
De N. Rott. Crt. meldt, dat de stoomschepen van de
Batavierlijn voorloopig niet varen.
Wanneer de Batavierlijn den dienst op Londen zal
hervatten, hangt af van de terugkomst van de „Bata
vier V".
NEDERLANDSCHE OVERZEE-TRUST.
Naar de heer C. J. H. van Aalst, voorzitter van de
Nederlandsche Overzee-Trust, heeft medegedeeld, kan
zij wederom een paar successen boeken. In de eerste
piaats heeft zij van de Engelsche regeering gedaan we
ten te krijgen, dat de vóór 15 Maart 1.1. in Nederland-
Indië verscheepte coprah niet zal vallen onder het be
grip definitieve contrabande.
En in de tweede plaats hebben de Engelsche en
Fransche regeeringen thans, dank zij haren bemoei
ingen, erkend, dat het grondgebied van Nederland in
Europa en in de koloniën één geheel vormen. Er zal
in verband hiermede een commissie worden benoemd
ter beoordeeling van de vraag welke goederen uitdruk
kelijk voor het economisch leven in Nederlandsch-
Indië noodig zijn. Door bijzondere regeeringsbesluiten
in Engeland en Frankrijk zal de vrijheid worden open
gelaten om in dergelijke gevallen voor Nederland en
Nederlandsch-Indië faciliteiten bij het vervoer toe te
staan.
De „Tel." verneemt uit Parijs, dat de uitzonderings
bepalingen ten gunste van Nederland betreffende den
uitvoer van uit Duitschland afkomstige goederen naar
Nederlandsch-Indië, definitief zijn toegestaan. Het ar
tikel in het Fransche decreet, dat hierop betrekking
heeft, is in een algemeenen vorm opgesteld, maar zal
uitsluitend voor Nederland van toepassing zijn. Het
luidt ongeveer als volgt: Bij uitzondering op voorstel
van den minister van buitenlandsche zaken en in over
leg met den minister van oorlog, zal de' minister van
marine kunnen toestaan, dat een bepaalde lading of
zekere soort van handelswaren (oorspronkelijk uit
Duitschland afkomstig) komende van en gaande naar
een neutraal land, wordt doorgelaten.
De Engelsche regeering gaat met dezen maatregel
accoord. Naar men den correspondent op de Quai
d'Orsay mededeelde, zou zij geen bepaald decreet hier
omtrent uitvaardigen, maar zich onmiddellijk met de
Overzee Trust-Maatschappij verstaan.
VOOR CURASAO.
H. M. de Koningin en Prins Hendrik hebben het lief
dadigheidsconcert, gisteravond in den Haag in het Ge
bouw voor Kunsten en Wetenschappen gegeven, ten
bate van de noodlijdenden op Curasao met welwillen
de medewerking van Tilly Koenen, Jac. van Kempen
en Karei Textor, georganiseerd door de afdeeling Den
Haag van Oost en West, van het begin tot de pauze
bijgewoond.
In de pauze werd mevrouw Nyenhuis-van Beusekom,
bestuurslid van Oost en West, aan de Koningin voor
gesteld De thee werd aangeboden door freule de Sa-
vomin Lohman en mej. J. Stuten.
De Curagaosche bruidstaart werd aan H. M. aange
boden door twee Javaansche meisjes.
H. M. de Koningin dankte den voorzitter van Oost
en West voor het genomen initiatief en gaf haar groote
voldoening te kennen over het succes van den avond.
Onder de aanwezigen was o. m. de minister van ko
loniën, mr. Pleyte.
o
O
O
o
o
o
0 oC
O
O
ai 'o
O
O
O
Bh
O O
M O O
o o
°o
O O
O O
O O
O O
Karpathen
