DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Van bat westelijk eofloisterreie,
Van liet nesteiijK eoriogsterrein.
Van hat zuidelijk oorlogsterrein,
Nöo 101.
Honderd en zeventiende Jaargang.
1015
ZATERDAG
1 MEI
Stedelijk Museum.
S'si«s(sèpijj !#J8,3f. i. pt It—. 1! Ami «aft '«itss m jWsÉM. Wfla ft. CI. Wt- «i todeft<i#W| U. HERIK €BSm<SI80N. twin ft Tètaü. 1
€3 d3 Hü® 3. CZ3
ENGELAND.
NEDERLAND.
Dl! mwsOTror bestest sbW 3 bladen.
mm fip
SgRMaaBi^«5iM»aaBK«g«;
ALKMAAR, 1 Mei.
Twee verrassingen vallen er heden te bespreken.
In de eerste plaats dat Duinkerken door zware
Duitsche kanonnen beschoten, is. Op welke wijze is
op het oogenblik, waarop wij dit schrijven, nog niet
opgelost. Het Duitsche communiqué van gisteren
zegt enkel:
„De vesting Duinkerken is gisteren door ons onder
artillerie-vuur genomen".
Het vroege Fransche communiqué van gisteren
deelde hieromtrent mede:
„Duitsche oórlogsschepen zijn in zee aan de Belgi
sche kust gesignaleerd.
In Duinkerken zijn 19 projectielen van zwaar kali
ber gevallen. 20 Menschen zijn gedood, 45 gewond,
eenige huizen zijn vernield."
Een Reuter-telegram van gisteren luidde aldus:
„Twee Taubes zijn hedennacht over de stad gevlo
gen
Een later Reuter-telegram uit Duinkerken meldt:
„De vijand vuurde 38 cM. projectielen op de stad af
De vliegers slaagden bij een Verkenning er niet in hel
vijandelijk oorlogsschip te ontdekken."
En een heden ontvangen Vaz Dias-telegram uit
Londen heeft den volgenden inhoud:
„De Engelsche admiraliteit bericht omtrent de voor
ons raadselachtige beschieting van Duinkerken, welks
aard niet nader aangegeven wordt, dat Engelsche vlie
gers de stellingen der Duitsche kanonnen, welke Duin
kerken beschieten, vaststelden, en gisteravond 12 klei
ne en twee groote bommen naar de kanonnen wierpen.
Tevens deelt de admiraliteit mede, dat de vrachtvaart
tusschen Engeland en Nederland hervat kan worden.
Het reizigersverkeer is echter nog niet toegestaan."
Men heeft nu verschillende mededeelingen, maar
tot klaarheid brengen deze het raadselachtige geval
niet
Twee mogelijkheden doen zich voor.
Uit het vroege Fransche communiqué het latere
zwijgt over dit feit merkwaardigerwijs geheel en
uit het Reuter-telegram uit Duinkerken zou men aflei
den, dat het scheepsgeschut de Fransche stelling heeft
bestookt. Uitgaande van deze mogelijkheid, doen zich
de vragen voor of er één schip (telegram uit Duinker
ken) dan wel méér schepen (Fransch communiqué)
waren, welk soort oorlogsschip het hier betreft en
hoe het schip of de schepen op deze plaats kon(den)
komen. Wij moeten het antwoord schuldig blijven.
Heeft de Duitsche marine een bravoure stuk, een ui
terst stoutmoedigen raid willen ondernemen, en daar
om, langs het hol van den Britschen leeuw gaande,
schepen over de Noordzee naar het Kanaal gezonden,
om aldus den spot te kunnen drijven over de Britsche
heerschappij ter zee? Is de Britsche marine toevallig
werkeloos gebleven, of moet men denken aan een ma-
ritiemen krijgslist, welke Duitschland schade opleve
ren kan? Of is het grootscheepsch type onderzeeër
werkelijkheid geworden, dat in staat is het zwaarste
geschut aan boord te hebben? Heeft Engeland mis
schien geweten, dat er ter zee een verrassing op komst
was en daarom hef verkeer tusschen Engeland en Ne
derland stop gezet en moet het in verband hiermede
worden verklaard, dat thans de vrachtvaart heropend
is en het passagiersvervoer waarschijnlijk Maandag
zal worden hervat?
AI deze vragen zouden ten volle recht van bestaan
hebben, wanneer het Vaz Dias telegram uit Londen
er maar niet was, waardeot .ie gegrondheid van de
vraag in twijfel kan worden getrokken. Immers dat te
legram gewaagt van het vaststellen der „stellingen
der Duitsche kanonnen." Nu is het mogelijk dat men
te Londen angstig is om met de waarheid voor den
dag te komen en dus voorloopig het publiek met een
kluitje in het riet stuurt, want het is geen regel, om
van schepen als van „stellingen" te spreken. Is dit
evenwel niet. het geval, dan blijft er niets anders over
dan aan te nemen, dat de kanonnen te land opgesteld
zijn, maar is dit juist, dan ligt hierin tevens opgeslo
ten een. nieuwe Duitsche verrassing op artilleristisch
gebied. Dixmuiden toch is van de in Duitsche handen
zijnde plaatsen het dichtst bij Duinkerken gelegen De
draagkracht van het 38 c.M. veldkanon kennen we
niet, wel weten we, dat de Duitsche mortieren van 28
c.M. een schootsverheid van 10 tot 16,5 K.M. hebben,
zoodat nieuwere mortieren dan toch het voorafgaande
verre zouden moeten overtreffen, tweemaal zoo ver
moeten dragen, want de afstand DixmuidenDuin
kerken bedraagt ongeveer 30 K.M.
De laatste mogelijkheid lijkt ons de minst waar
schijnlijke.
Maar wat er geschied is, is nog geheel in geheim
zinnigheid gehuld.
Misschien is de sluier opgeheven, wanneer de lezer
dit onder de oogen krijgt en daarmede tegelijkertijd
het Duitsche communiqué, dat thans nog niet ontvan
gen is.
De tweede verrassing komt van het Oostelijk oor
logsterrein. Zij is niet zoo spannend en boezemt ons
ook minder belang in. Het Duitsche noorderleger
rukt n.l. zoo noordelijk in Rusland op, als tot dusverre
nog niet is voorgekomen. De lijn LibauDünaburg,
door de Duitsche strijdmacht in breed front bereikt,
ligt ver buiten het operatie-tooneel.
Aan de Oost-Pruisische grens heeft geruimen tijd
rust geheerscht, maar thans zijn de Duitsche troepen
op den noordelijken vleugel aan het marcheeren ge
gaan. Dat zij zoo ver hebben kunnen oprukken, pleit
vermoedelijk niet voor den Russischen verkennings-
dienst. Of het de bedoeling is den Russischen vleugel
om te trekken, de communicatie-lijnen (er loopen
spoorwegen van Petrograd naar Warschau via Düna
burg, en via Polozk), dan wel of deze operatie dient
om Russische troepen van elders te trekken, ten einde
een poging om in het verzwakte punt door te breken
mogelijk te maken, zal later moeten blijken.
DE STRIJD IN BELOIë EN NOORD-FRANKRIJK.
Het Fransche middag-communiqué meldde gisteren:
Duitsche oorlogsschepen zijn verschenen voor de
Belgische kust.
Op Duinkerken werden 19 granaten van zwaar kali
ber afgeschoten. Twintig personen werden gedood, 45
gewend; eenige huizen zijn vernield.
De Fransche troepen maakten vorderingen in de
buurt van Steenstraete.
Reims werd met 500 bommen beworpen, waarvan
vele brandbommen waren. Daardoor ontstonden op
verschillende plaatsen branden, die echter konden
worden beperkt en snel gebluscht.
In Champagne hebben de Duitschers een Fransche
ambulance beschoten en een geneesheer gewond.
Het Duitsche legerbericht reeds in een deel onzer
vorige oplaag vermeld luidde gisteren
Aan de kust heerscht levendige werkzaamheid der
vliegers. Hunne bommen hebben te Ostende slechts be
langrijke schade aan huizen aangericht.
De vesting Duinkerken hebben wij gisteren onder ar
tillerievuur genomen.
In Vlaanderen verliep de dag zonder bijzondere voor
vallen. In den afgelooepn nacht deed den vijand een
aanval tusschen Steenstraete en Het Sas; het gevecht
duurt nog voort. Het bruggehoofd op den westelijken
oever van het kanaal bij Steenstraete, Het Sas, is door
ons verstrekt en is vast in onze handen.
Ten Oosten van het kanaal en ten Noordén van Ype-
ren beproefden Zouaven en Turcos onzen rechtervleu
gel aan te vallen, doch hun poging werd in ons vuur
vernietigd.
In Champagne, benoorden Le Mesnil, konden de
Franschen niet de hun eergisteren ontnomen stellingen
herwinnen.
Een 1000 M. breede en 300 M. diepe groep verster
kingen werd geheel door gewijzigd voor het gebruik on
zer troepen en wordt thans door ons bezet.
In de Argonnen bestormden onze troepen ten N. van
Four-de-Paris de vijandelijke loopgraven. Een officier
en 30 man werden gevangen genomen. De veroverde
stelling werd tegen herhaalde vijandelijke aanvallen
verdedigd en behouden.
Bij Cemay, aan den oostelijken rand der Argonnen,
viel een vijandelijk vliegtuigde vliegers waren dood.
Tusschen Maas en Moezel deden de Franschen gis
teren een vergeefsche aanval op een door ons veroverde
positie op de Maashoogten.
Ook ten N. van Flirey mislukte een vijandelijke aan
val met zware verliezen.
Bij die gevechten orn den Maashoogten van 24 tot 28
April verloren de Franschen, aan gevangenen alleen,
43 officieren, onder wie drie rigimentscommandanten,
en 4000 man.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
De Duitsche generale staf meldde gisteren: De voor
troep eener in N. W. Rusland opereerende strijdmacht
bereikte gisteren in een breed front de spoorweglinie
DoenaburgLibau. Een ernstige tegenstand boden de
in dit gebied opereerende Russische troepen, waaronder
zich ook de rest van de troepen tegen Memel deelna
men, tot dusver nergens.
'Thans zijn gevechten begonnen bij Szwawli.
Een gropte Russische aanval bij Kalwarja mislukte
met sterke verliezen voor den vijand; 5 officieren en
500 man vielen ongewend in onze handen.
Ook meer zuidelijk zijn Russische aanvallen tusschen
Kalwarja en Augustowo mislukt.
(Reeds in een deel onzer vorige oplaag vermeld).
Het Oostenrijksche legerbericht meldde gisterenIn
den algemeene toestand kwa mgeen wijziging. Over
dag was de artillerie in actie en werden schermutselin
gen geleverd tusschen de voorposten.
Een heftige nachtelijke aanval der Russen in het
Orawa- en Opordal werd ook thans weer onder zware
verliezen door den vijand afgeslagen.
AAN DE DARDANELLEN.
Uit een officieele Engelsche mededeeling over den
voortgang van den aanval op de Dardanellen blijkt,
dat de Britsch-Fransche landingstroepen talrijke Turk-
sche tegenaanvallen hebben afgeslagen, welke geleide
lijk zwakker werden.
De verliezen van het landingsleger zijn uit den aard
der zaak zwaar.
IN DEN KAUKASUS.
De staf van het Russische leger in den Kaukasus
meld: Den 28en duurde het vuurgevecht in het Tsjo-
rokgebied voort. In de richting van Olty wordt ons
offensief met succes voortgezet. Elders geen verande
ring in den toestand.
HARWICH GEBOMBARDEERD.
Officieel wordt door den Duitschen generalen etaf
gemeld, dat de kustvesfing Harwich gisternacht met
bommen beworpen is.
De Engelsche Admiraliteit meldt, dat het Duit
sche s. s. „Macedonia", dat enkele weken geleden van
Las Paltnas ontsnapte, door een Britschen kruiser is
buit gemaakt.
Het Engelsche kolenschip „Nobile" is bij de He-
briden door een Duitschen onderzeeër getorpilleerd.
De bemanning is gered en te Stomoway aan land ge
bracht.
De Engelsche trawler „Lilydale" is aan den mond
van dé Tyne door een Duitsdien onderzeeër getorpil
leerd.
leerd. De bemanning werd gered.
Te Parijs is een Iersche deputatie aangekomen,
met het voornaamste doel het Fransche volk de verze
kering te geven van de hartelijke sympathie der Ieren.
Te Petrograd heeft Dondedrag een ontploffing
plaats gehad in een fabriek van explosiestoffen. Het
aantal slachtoffers is nog niet bekend. Er is nogal
schade aangericht.
KORTE BERICHTEN.
Het dorp Breguzzo in Zuid-Tirol is door brand
geheel in de asch gelegd. 120 Gezinnen zijn dakloos.
De schade wordt op 360.000 gesdiat.
Een Duitsche vlieger vloog, volgens een Fransch
bericht, over Compiègne. Hij wierp enkele bommen op
de telegraaflijnen en op de spoorwegsignalen. De aan
gerichte schade is onbeteekemend. De spoorwegdienst
werd niet onderbroken.
Een Duiitsch vliegtuig is, naar aan de Temps
wordt gemeld, over het centrum van Nancy gevlogen.
Heb heeft drie bommen geworpen, die in de nabijheid
van het paleis van justitie neerkwamen. Drie men
schen zijn gedood, zes zwaar gewond en een nog onbe
kend aantal licht gewond. Het Duitsche vliegtuig, dat
zeer hoog vloog, is zwaar beschoten, doch kon ontko
men.
Volgens een Fransch bericht kruisten twee Duit
sche vliegers gisternacht boven Duinkerken.
Naar de Times verneemt is bij het laatste bombar
dement door de Duitschers geheel verwoest. De ver
maarde lakenhal is verdwenen, er staat nauwelijks nog
een huis overeind.
Het gemeentebestuur van Schöneberg (Duitschl.)
heeft besloten, ten einde de in die stad wonende kunste
naars te steunen, een groot aantal boeken aan te koo-
pen. Daar echter eenige schilders door den aard van
hun werk niet in staat zouden zijn, doeken tegen gerin
gen prijis aan te bieaen, heeft het gemeentebestuur den
maximumprijs voor schilderijen op 300 vastgesteld.
De prins van Wales is Woensdag uit Engeland
vertrokken, om zijn taak bij het Engelsche expeditiele-
ger te hervatten.
KAAS.
In een Donderdag te Gouda gehouden, druk bezoch
te vergadering van de Ned. Vereeniging van Kaashan
delaren is de laatste circulaire van den Minister van
Landbouw aan critiek onderworpen. Verschillende le
den hebben een scherp afkeurend oordeel uitgespro
ken èn over de nieuwe bepalingen van den Minister èn
over de houding van het Centraal Bureau voor den
Kaashandel. t
Na veel en soms scherpe discussie werd, naar de N.
Rott. Crt. meldt, een voorstel aangenomen van den
heer Heijl (firma L. W. Heijl en Zonen, Haarlem-Gou-
da), dat bij den Minister gisteren of heden pogingen
zouden worden aangewend om uitstel van de circulai
re van 22 April te verkrijgen tot 14 of 15 Mei en in
dien tijd pogingen aan te wenden om de voorwaarden
zoodanig te wijzigen, dat de boeren verplicht worden
20 pet. voor Zuid-Holland en 10 pet. voor Noord-
Holland af te staan voor het binneniandsch verbruik.
DE TWEEDE CIRCULAIRE VAN MINISTER
POSTHUMA.
De Rotterdamsche BaMcerspatroonsvereeniging heeft
de twee circulaire van den minister van landbouw be
handeld.
Algemeen was men van oordeel, zoo meldt de N.
R. Crt. dat tegen den prijs van 12 cent, waarvoor
bruinbrood beschikbaar zal worden gesteld., dit weinig
óf geen aftrek zal vinden'.
Men verwacht de eerste weken daarvan eenig de
biet, doch de ervaring heeft geleerd, dat de laatste
maanden het gebruik van het z.g. oorlogsbrood, dat
met 25 pet. is vermengd, langzamerhand minder is
geworden.
Voorts was men van meening, dat de controle een
moeilijk vraagstuk zou blijven en velerlei bezwaren
zou opleveren voor het publiek en den broodleveran
cier beiden.
Die bezwaren vinden voor het meerendeel him oor
zaak in het ingewikkeld kaartensysteem, hetwelk de
minister zich voorstelt in te voeren. Dit kaartensys
teem, waarvoor de broodleverancier verantwoordelijk
wordt gesteld, maakt velerlei misbruik mogelijk.
De vergadering sprak den wensch uit, dat de mi
nister dit ingewikkeld kaartensysteem zou vervangen
door een meer eenvoudig bonstelsel.
De prijs van gebuild tarwemeel voor de bakkers zou
gesteld moeten worden op 9 per 100 k.g. vrij aan
huis bezorgd.
De afdeel ing Amsterdam van de Nederlandsche
Vereeniging van Werkgevers in het Bakkersbedrijf, wel
ke de circulaire in zake de verstrekking van goedkoop
ongébuild tarwebrood besprak, was eenstemmig van
oordeel, dat de plannen van den minister zeer wel uit
voerbaar waren en de meest loyale medewerking bij de
uitvoering werd toegezegd.
Men was echter van oordeel, dat het plan van wet
houder Wibaut, om den verkoop van andere soorten
bruinbrood te verbieden, ten zeerste bestreden moest
worden. De controle, gelijk die in de regeling was
neergelegd, waakte voldoende er tegen, dat goedkoop
gekocht ongébuild tarwemeel voor andere doeleinden
zou worden gebezigd dan voor het bakken van goed
koop ongébuild tarwebrood.
Om te toornen, dat de bakkers hun medewerking tot
een algemeene verspreiding van dit goedkoope brood
Kostelooze bezichtiging van het Stedelijk
Museum op Zondag 2 Mei e.k,„ de? namid
dags van 1—3 uur.
Ingang Breedstraat.
Kinderen beneden 12 jaar worden niet toegelaten,
van 1216 jaar slechts onder geleide.
Het rooken in de lokalen is verboden.
wilden verleenen, verklaren zij zich bereid om de aan
vragen ter verkrijging van de eerste broodkaart aan
hun cliëntele uit te reiken en na invulling bij den bur
gemeester in te dienen. Op het opnemen eener derge
lijke bepaling in de verordening zal bij B. en W. wor
den aangedrongen.
De afdeeling 's-Gravenhage van de Nederlandsche
Vereeniging van Werkgevers in het Bakkersbedrijf
heeft de circulaire besproken.
De verschillende controlemaatregelen werden nage
gaan en men kwam tot de slotsom, dat zij noodzakelijk
waren en dat het vrijwel onmogelijk zou blijken een
ander systeem in te voeren, waarbij een doeltreffende
controle gewaarborgd werd. Hoewel inziende, dat de
controle ook voor de bakkerij vele werkzaamheden zou
meebrengen, wilde men deze volgaarne op zich nemen,
teneinde de verstrekking van een goedkoop en uitne
mend voedsel .zooveel mogelijk te bevorderen.
BINNENLAND.
Gemengd Nieuws.
TWEEDE KAMER.
In de gisteren gehouden zitting werd de behandeling
van de interpellatie 'van den heer Albarda over land-
bouwverloven voor gemobiliseerde arbeiders van indus
trie en landbouw voortgezet.
Nadat verschillende leden het woord hadden ge
voerd, stelde de heer Albarda een motie voor, waarin
de Kamer den wensch uitspreekt, dat de minister aan
leiding moge vinden zijn standpunt nader te overwegen
in deze kwestie.
De minister zei den indruk mee te nemen, dat er aan
de regeling der verloven nog iets hapert, doch ook .dat
men den militairen toestand van ons land niet vol
doende begrijpt. Bij de motie, zooals die thans is inge
diend, zou spr. zich kunnen neerleggen, zonder echter
nog een enkele toezegging te kunnen doen.
De heer Albarda (S.-D.) verheugde zich in het be
sluit van den Minister, hoopte dat het te plegen over
leg resultaat zal opleveren en trok zijn motie in.
INTERNATIONAAL CONGRES VAN VROUWEN.
In de ochtendzitting van gisteren werd op speciaal
verzoek door de presidente toegelaten, dat mej. Helene
Ankersmit, secretaresse van het Soc.-Dem. Vrouwencon
gres een verklaring aflegde waarom de soc.-dem. vrou
wen, die te Bern vergaderden, niet konden deelnemen
aan dit congres, omdat haar beginsel dit verhindert.
De soc.-dem. vrouwen immers gelooven niet, dat iets
anders den vrede vrede kan brengen dan een beroep
op de menigte in haar geheel, om zich als proletariërs
te verzetten tegen het kapitalisme.
Evenwel brengen de soc.-dem vrouwen van Neder
land haar hartelijken groet van sympathie aan dit con
gres.
Aangenomen werd een resolutie, waarin het congres
uitspreekt, dat het in de uitschakeling van persoonlijke
belangen bij de fabrikatie van wapenen een krachtig
middel ter voorkoming of ter beperking van den oorlog
vindt. Het dringt dientengevolge aan op Staatsexploi
tatie van wapenfabrieken en op' een Staatsmonopolie
voor den wapenhandel, in afwachting van de eindelijke,
geheele afschaffing van bewapeningen.
Aangenomen werd een resolutie, waarin het congres
er in het belang der beschaving op aandrong, dat in de
conferentie der mogenheden, die het vredesverdrag zal
opmaken, een verklaring zal worden afgelegd, waarin
<de noodzakelijkheid van de invoering van vrouwenkies
recht in alle landen wordt uitgesproken.
Verschillende dames voerden gisteravond het woord
op de derde openbare vergadering. Zoovelen hadden
iets te zeggen, dat ieder maar drie minuten kon krijgen.
Ex- waren weer veie sympathiebetuigingen ingekomen.
ARBITRAGEVERDRAG MET CHINA.
Reuter seint uit Washington, dat de Nederlandsche
gezant van Rappard aan minister Bryan mededeelde,
dat Nederland en China onderhandelen over een arbi
trage-verdrag en den president der Vereenigde Staten
tot scheidsrechter zouden willen benoemen.
De minister beloofde zich te vergewissen of de pre
sident de benoeming eventueel zou willen aanvaarden.
ONDERWIJS AAN GEMOBILISEERDEN
Toen bleek dat verschillende leerlingen van de ge
meentelijke visscherijschool te IJmuiden, die onder de
wapenen stonden, in het Pantserfort aldaar geplaatst
waren, vatte het sclioojbestuur het plan op, in het fort
zelf de lessen voort te zetten, waarbij de commandant
alle mogelijke medewei king verleende.
Twee leeraren hebben sindsdien met veel succes den
cursus voor schipper en stuurman of voor machinist,
in een voor leerlokaal ingericht vertrek in het fort, ge
geven.
EEN VOORDEELTJE.
Een groothandelaar in maaimachines in Friesland
heeft reeds zijn geheelen voorraad van 1915 verkocht
en in Amerika opnieuw besteld. Nu de Friesche boer
door de. mobilisatie niet genoeg maaierskan krijgen,
koopt hij een machine, waarom de aftrek daardoor ver
bazend groot is.
UIT HEILOO.
Gisternamiddag werd er brand ontdekt in het
bosch van „Nijenburg" en wel tusschen het rondeau en
de spoorlijn. Doordat spoedig blusschers aanwezig
waren, was men het vuur spoedig meester, zoodat de
schade tot een perceel laag hout beperkt bied
Hoewel de oorzaak onbekend is, kan deze brand een
waarschuwing voor rookende wandelaars zijn, om in
dezen drogen tijd in bosch, hei en duin de uiterste
voorzichtigheid in acht te nemen!
Donderdagavond gaf de gemengde zangvereeni-
ging „Harmonie" (directeur de heer P. Ooijkaas) een
openbare uitvoering in het lokaal van den heer Jb.
Ruiter. Hoewel ook deze vereeniging den nadeeligen
invloed van de mobilisatie heeft ondergaan, hetgeen
COURANT.
