DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN,
O o r 1 o gr*
Van let westelijk oorlogsterren
Van hat oostelijk oorlogstarraia.
Van kot zuidelijk oorlogsterreïn.
Noo m.
Honderd en zestiende Jaargang.
191!*
Mi
P^^Pütiprtii w I bmép flJh t pt ft—, ItaMoprife 10 p, npl pöt« letters nair plaiMate, BriPM 1R.1 Beek- en HuMwkMI ik HF* COSTER ér ZOON, fwriii Cl Tttomr» 1
DONDERDAG
Eleetriciteits-Tentoonstolling te
HeiloOo
6 MEI.
JAPAN.
NEDERLAND.
ALKM AAR, 6 Md.
„De tijd zal leeren 't geen nu duister valt om (te)
raemen" schreef Vondel.
Dit woord geldt voor Italië. Nu reeds maanden ach
tereen komen de meest verschillende berichten over de
houding van het rijk van Koning Victor Emanuel in
den wereldstrijd, of het zich alzijdig zal houden dan
wel ingrijpen zal.
Het schijnt, dat de tijd nu weldra het geheim zal
onthullen, dat het dramatisch moment der beslissing
met rassche schreden nadert. Een bange worsteling is
het geweest, een die heel het volk thans beroert,
zooals de enkele mensch soms wordt geprangd, wan
neer de begeerte hem stelt voor de keuze van doen of
niet doen. Italië's houding toch wordt alleen bepaald
door begeerigheid. Vroeger heeft minister von Bülow
eens gezegd, dat zij een levenslustige jonge dame was,
wie men een extra-walsje (met Frankrijk!) gunnen
moet, thans zou men eerder spreken van 'n deerne, die
voor den meest biedende te krijgen is. Wij willen hier
mede geenszins afkeuren, maar enkel constateeren, hoe
waar in dezen tijd een ander woord van Vondel is,
dat aldus luidt: „De krijgh ziet heiligh noch onhei-
ligh aen", een waarheid, die vooral de oorlogvoeren
den zelve zich beijveren te demonstreeren.
De toon der Duitsche bladen is ten aanzien van Ita
lië's houding op het oogenblik in hooge mate pessi
mistisch. Het is haast, alsof men van den aardschok in
de Abruzzen of van den toestand in Tripolis hulp ver
wacht, in de hoop dat deze Italië afleiding mogen be
zorgen en daardoor zijn, gevreesde tusschenkomst
met de wapens zullen verhoeden. Alleen de Vossische
Zeitung betoogt, dat deze oorlog door een ingrijpen
van Italië niet meer tot een beslissing is te brengen
en dat het een geweldige vergissing van de Italiaan-
sche regeering zou zijn, indien zij meende, dat de
krijgsverrichtingen Duitschland en Oostenrijk-Honga-
rije zouden beletten, de noodige voorzorgsmaatregelen
tegen nieuwe vijanden te treffen. De andere bladen
volstaan met den toestand als hoogst ernstig te ken
schetsen.
Inmiddels heeft de Annunzio te Quarto zijn rede
gehouden en daarin betoogd, dat Italië thans over da
tijden en koninkrijken kan heerschen. Het Fransche
blad le Temps drukt de redevoering af. Verder weten
we op 't oogenblik van het verloop van den door ve
len met spanning verwachten dag, dat, gelijk te ver
wachten viel, er wat demonstraties zijn voorgekomen,
dat er te Genua werd gemanifesteerd tegen het Oosten
rijksche consulaatsgebouw en tegen een Duitsche tram
wegmaatschappij, terwijl de burgemeester een mani
fest had uitgevaardigd, waarin werd gezegd, dat de
ziel van het geheele vaderland in Genua tot uiting
kwam.
De uitwerking van de overwinning begint zichtbaar
te worden, zegt het Oostenrijksche legerbericht, het
Russische front in de Beskiden is onhoudbaar gewor
den, daar de Oostenrijkers en Duitschers, die over de
Dunajec kwamen, steeds verder westwaarts trekken,
zijn de Russen genoodzaakt geweest op het westelijk
deel van het Karpathenfront zich terug te trekken, zoo
dat ze uit Hongarije in vollen aftocht zijn. Over een
lengte van 150 K.M. werden de Russen verslagen, zegt
het Duitsche communiqué. Het blijkt, dat de Russen
zich terugtrekken op de rivier de Wisioké, een opna
me-stelling vermoedelijk voordat de San is bereikt.
De stad Gorlioe (tusschen de Duitsche grens en de
bekende vesting Przemyl ha'--weg gelegen) moet door
de Duitsche en Oostenrijkse^ troepen reeds genomen
zijn. Het heeft er allen schijn van, dat een deel van het
Russische Karpathen-front opgerold is en de mogelijk
heid is geenszins buitengesloten, dat andere deelen
eenzelfde lot zullen ondergaan, willen ze niet van hun
verbindingen worden afgesneden. De toestand ziet er
zéér dreigend voor de Russen uit. Zij kunnen zich al
leen redden, wanneer zij heel spoedig tegen den Oos-
tenrijksch-Duitschen golf een sterken dijk weten op te
werpen. In het Russische communiqué wordt gezegd,
dat de Duitschers hier nieuwe strijdkrachten in de ge-
vechtsliuie brachten, die door de zeer talrijke artille
rie krachtig wordt gesteund hetgeen onder de te
genwoordige omstandigheden voor de Russen niet
dan een onheilspellende boodschap is. Gelukkig voor
hen, schijnt het aan den Oostelijken kant rustig te blij
ven, immers kwam daar het gevaar ook opzetten, dan
zou de toestand nog hachelijker worden.
Bij geruchten verluidt, dat de Oostenrijkers en Hon
garen weldra weer op de Serviërs zullen lostrekken
men zou het ongelukkige volk van koning Peter
bijna vergeten I
Voetje voor voetje naderen de Duitschers op het
Westelijk oorlogsterrein Yperen. Zij hebben nu, vol
gens het rapport van veldmaarschalk French voet ge
kregen op den heuvel 60, welke heuvel de Engelschen
half April ten koste van ontzaggelijke verliezen héb
ben veroverd.
Ter zee zijn Zondag 5, Maandag 9 Engelsche traw
lers in den grond geboord, waarvan de bemanningen,
volgens het Duitsche bericht zeer goed werden behan
deld. De commandant van een der onderzeeërs verze
kert dat hij in drie dagen 1.800.000 vernietigd had!
Maar ook is er weer een Zweedsch schip in den
grond geboord, de „Vanades" (900 ton) wijl de schip
per het Duitsche bevel om te stoppen niet wilde opvol
gen.
De geruchten ove? een ultimatum van Japan aan
China nemen een steeds vasteren vorm aan wan
neer er een oorlog tusschen de gele volkeren mocht
uitbreken, wie weet wat daarvan de gevolgen voor
het oude Europa zouden zijn!
DE STRIJD IN BELGIë EN N.-FRANKRIJK.
Het Fransche middagcommuniqué luidde gisteren
Ten noorden van Yperen vielen de Duitschers laat
op dien 4en Mei den linkersector van het Engelsche
front aan, maar zij werden teruggeworpen, na door de
Fransche artillerie in dén flank te zijn beschotenzij
leden ernstige verliezen.
In de Argonnen winnen de Franschen terrein bij Ba
gatelles en vonden de lijken van talrijke Duitschers,
gesneuveld in de gevechten van 1 Mei.
Een nieuwe aanval stelde de Franschen in staat hun
terreinwinst bij Boi3-le-Prêtre uit ie breiden.
De Duitsche staf meldde gisterenOnder zeer zwa
re verliezen wijken de Engelschen verder terug in de
richting van 't vlak ten O. van Yperen gelegen brug-
géhoofd. De hoeve het slotpark van Herenthaghe en
het Pappotje zijn door ons veroverd.
Tusschen Maas en Moezel heerscht weer groote le
vendigheid. In het Prêtrebosch noordwestelijk van
Pont-a- Mousson deden de Franschen met een sterke
strijdmacht krachtige aanvallen. Niettegenstaande een
langdurige artillerievoorbereiding liep de aanval in
ons vuur dood, met zware verliezen voor den vijand.
Daarentegen gingen wij in het Aillybosch en ooste
lijk daarvan over tot den aanval, welke goeden voort-
;ang maakt. Wij maakten tien officieren en 750 man
EEN ULTIMATUM AAN CHINA?
Naar Reuter uit Tokio verneemt, heeft het kabinet,
daar het antwoord van China op de door Japan gestel
de eiscben onbevredigend was, besloten, dat aan China
een ultimatum zal wordén gesteld.
Naar verwacht wordt, zal het keizerlijk besluit te de
zer zake worden uitgevaardigd en zal het schiereiland
Kwantoeng in staat van beleg worden verklaard.
KORTE BERICHTEN.
Zes Engelsche trawlers, n.l. de „Hector",
gress,"
„Pro
ceeds in een deel onzer vorige oplaag vermeld).
De Engelsche Opperbevelhebber, Generaal French,
deelde mede: De toestand is onveranderd.
De gevechten om heuvel 60, waar de Duitschers he
denmorgen door gebruik te maken van verstikkende
gassen, vasten voet hebben gekregen, duren voort.
Een zwakke aanval, door de Duitschers ten Oosten
van Yperen ondernomen, nadat zij weer verstikkende
gassen faaddien verspreid, werd gemakkelijk afgeslagen.
Onze artillerie bracht hun zware verliezen toe.
De Duitschers deden bij Givenehy een mijn springen
en maakten wederom van de bekende gassen gebruik,
waardoor vier manschappen vergiftigd werden.
Overigens mislukten de pogingen van den vijand
volkomen.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
Gisteren werd officieel uit Weenen gemeld: De te
rugslag van de overwinning begint begint merkbaar
te worden. Het Russische Beskidenfront Zboro-Strop-
ko-Loepkof is onhoudbaar geworden. Aangezien de
verbonden troepen onder voortdurend succesvolle ge
vechten van het Westen tegen Jaslo en Zmigrod ver
der opdringen, is de vijand in dén Westelijken sector
van het Karpathenfront sinds hedenmorgen vroeg in
vollen terugtocht uit Hongarije, door de Oostenrijksch-
Hongaarsche en Duitsche troepen vervolgd.
De Russen zijn over een front van ongeveer 150 K.M
verslagen en onder uiterst zware verliezen tot den te
rugtocht gedwongen.
Elders over het algemeen geen verandering.
De Duitsche staf rapporteerde gisteren:
zuidoosten aangezette Russische aanvallen op Rossie-
nec werden afgeslagen. De vijand wordt vervolgd. Bij
Kalwarja zoowel als noordoostelijk van Soewalki en
oostelijk van Augustowo mislukten talrijke Russische
aanvallen. Wij maakten daar in het geheel ongeveer
500 Russen krijgsgevangen.
Op het overige front hadden verschillende infante-
riegevechten plaats, welke allen in ons voordeel aflie
pen.
De aanval van de Duitsche en O. H. troepen ten
noorden van de Woudkarpathen werd gisteren reeds
doorgezet tot voorbij die derde opnamestelling der Rus-
giwo, „Rugby", „Coquet", „Northwardho" en „Bob-
white", zijn door Duitsche onderzeeërs in de Noordzee
in den grond geboord.
In de streek der Abruzzen (Italië), die in Januari
door aardbeving werd geteisterd, is Dindagavond we
der een sterke aardschok gevoeld.
De bemanningen van de Jolanthe, de Hero en de
Nortward-Ho, drie Engelsche trawlers uit Huil, zijn
te Huil aangekomen met het bericht, dat een Duitsche
onderzeeër hun schepen Maandag in de Noordzee in
de lucht heeft laten vliegen.
Voor Sebastopol is het Russische stoomschip
Makkavei op een mijn geloopen en gezonken en het
Russische stoomschip Elpidofor, den 2en April van
Odessa vertrokken, wordt als verloren beschouwd. Het
is, vermoedelijk, door de Turken buit gemaakt of in den
grond geboord.
Toen een Engelsche tweede-luitenant vergezeld
van een sergeant te Port Orange met een monoplane
een tocht ondernam, sloeg het vliegtoestel plotseling
om en stortte het op den grond neer. De machine werd
geheel verbrijzeld, en de sergeant gedood»
DE OUDSTE LICHTING NAAR HUIS.
In verband met loopende geruchten, kunnen wij
meedeelen, schrijft de Haagsche redacteur van de Tele
graaf, dat inderdaad bij onze regeering het denkbeeld
in overweging is, om in den loop dezer maand de
lichting 1907 van de landweer-met verlof naar huis
terug te zenden. Indien het daartoe komt, zal deze
oudste lichting niet (wat eigenlijk reeds 1 Augustus
1914 had moeten geschieden) naar den landstorm
worden overgeschreven, maar eenvoudig met verlof
gaan, om zoodoende, indien noodig, onmiddellijk
weer aanwezig te kunnen zijn. De verlofgangers zul
len het land niet mogen verlaten.
Vermoed wordt dat de Minister van Oorlog deze
week in de Tweede Kamer een nadere mededeeling zal
doen.
HOLLANDSCHE SIGARETTEN VOOR DE
CANTINES.
Negen firma's, sigarettenfabrikanten in Nederland,
hebben zich, meldt de N. Rott. Crt., tot den Minister
van Oorlog en den Opperbevelhebber van Zee- en
Landmacht gewend met een adres, waarin zij in het
belang der nationale nijverheid de aandacht vestigen
op het feit, dat in bijna alle cantines van leger en vloot
uitsluitend of hoofdzakelijk buitenlandsche sigaretten
worden verkocht.
Dit nadeel voor de industrie Wordt niet van tijdelij-
ken aard genoemd, doch het zal zich in de toekomst
blijven doen gevoelen, omdat de reèds ten deele inge
voerde merken meer dan ooit op den achtergrond zul
len geraken en als vanzelfsprekend ook na de mobili
satie niet meer zullen worden gevraagd. Ten gevolge
van dezen toestand is reeds een groote verslapping in
de bedrijven ontstaan, waarom verzocht wordt, die
maatregelen te treffen, waardoor de Hollandsche siga
retten bij voorkeur in de cantines van leger en vloot
zullen worden verkocht.
BINNENLAND.
Gemengd Nieuws.
Uit het Hedenmiddag' te half vier werd in het café „de
hieruit, dat tengevolge
doorbreking
den noordelijken vleugel van hun frontstelling in de
Woudkarpathen zuidwestelijk van Doekla beginnen te
ontruimen.
De snelheid, waarmede ons succes werd bereikt,
maakt het onmogelijk in cijfers een overzicht te geven
van dien oorlogsbuit. Volgens de voorloopig ingekomen
rapporten schijnt het geheel der krijgsgevangenen tot
dusverre ruim 30,000 man te bedragen.
(Reeds in een deel onzer vorige oplaag vermeld).
AAN DE DARDANELLES
Het Turksche legerbericht meldde gisteren: De vij
and beproefde gistermorgen vroeg troepen bij Kaba
Tepe en zuidelijk van Ami Boemoe te landen, maar zij
werden in de sloepen teruggejaagd.
Eergisterennacht vielen onze troepen niettegenstaan
de het kruisvuur van de vijandelijke vloot Sedul Bahr
aan en verdreven den vijand uit zijn verschansingen en
veroverden drie onbeschadigde mitrailleurs.
Gisterenochtend beschoot de Russische vloot zonder
succes het onverdedigde dorp Ighna Adana, waarna
zij zich terugtrok.
Uit Petrograd wordt nog gemeld dat de Russische
vloot in de Zwarte Zee den rechtervleugel van de Tsja-
taldja-stelling en het kustfort Karabomou beschoot.
Onderneming", van den heer Jb. Ruiter, in tegenwoor
digheid van vele genoodigden, de elecuiciteitstentoon-
steiling geopend, welke van heden tot en met Zondag
te fcieiloo wordt gehouden.
De opening geschiedde door den burgemeester, jhr.
N. van Jroreest, die, na de aanwezigen welkom te heb
ben geheeten, er op wees, dat de tijd van voorberei
ding slechts kort is geweest, zoodat men alle krachten
heeft moeten inspannen, om heden met alles gereed te
zijn.
Zonder de gewaardeerde medewerking van de K. E.
M. te Bloemendaal, zoo ging spreker voort, zouden
wij, als leeken, er zeker niet in geslaagd zijn, eene
dergelijke tentoonstelling te organisfceren. Een ge
meenschappelijk belang heeft deze Maatschappij en het
Gemeentelijk Electrisch Bedrijf te Heiloo tot samen
werking doen besluiten. Deze tentoonstelling beoogt
in de eerste plaats propaganda te maken voor het ge
bruik van electriciteit voor kracht en warmte. Van
haar „licht" gevend vermogen zijn wij in deze ge
meente reeds voldotende overtuigd.
Dat er zooveel landbouwwerktuigen zijn, die door
electriciteit gedreven kunnen worden, is misschien
nog niet zoo algemeen bekend en juist in den tegen-
woordigen tijd, waar in den boerenstand vaak niet
over voldoende personeel beschikt kan worden, lijkt 't
ons nuttig, hier eenige machinerieën te demonstreeren.
Gelukkig heeft het aan inzenders niet ontbroken,
die zich voor deze enkele tentoonstellingsdagen de
moeite en de kosten getroost hebben om hier te expo-
seeren, hetgeen door onze Commissie natuurlijk ten
zeerste gewaardeerd wordt.
Een woord van Hank wilde spreker nog richten tot
de vier heeren, die zich dezer dagen zooveel moeite
gegeven hebben. Hun ijver en toewijding voor de goe
de zaak zijn boven allen lof verheven, en spreker ge
looide, dat alle inzenders het met hem ,eens zouden
zijn, indien hij zeide, dat dit resultaat nooit zou zijn
bereikt, zonder de volharding en het initiatief van de
heeren Maas Geesteranus, Memelink, Visser en van 't
Veer.
Met deD wensch, dat zij voor alle belanghebbenden
een succes zal zijn, verklaarde spreker de tentoonstel
ling voor geopend. (Applaus).
Vervolgens werd het woord gevoerd dooi oen neer
F. A. Smit Kleine, directeur der Kexmemer Electrici-
teits-Maatschappij te Bloemendaal, die de beteekenis
der electriciteit in het algemeen en uezer leinoousiei-
ling in het bijzonder uiteen zette.
In het bijzonder stond spreker stil bij de toepassin
gen van de electriciteit op het landbouwbedrijf en
sprak de overtuiging uit, dat deze toepassingen nog
een groote vlucht zullen nemen. Hij hoopte voorts, dat
de tentoonstelling er toe zal bijdragen, de cijfers van
het gemeentelijk electriciteitsbedrijf te Heiloo nog
gunstiger te maken, hoewel het als een paal boven wa
ter vaststaat, dat dit bedrijf na eenige maanden in wer
king te zijn geweest, rendabel is.
Op deze toegejuichte inleiding volgde een bezoek
aan de tentoonstelling, nadat de heer Blokker uit
Alkmaar van de commissie met de genoodigden een
foto had genomen.
De tentoonstelling is zeer juist door den burge
meester gekenschetst als een propaganda-middel. Een
propaganda-middel, gebezigd door een energiek ge
leid particulier bedrijf (dat aan handels- en ondeme
mingsgeest niet moge inboeten, wanneer het gehee
een provinciale instelling gaat worden!) en een ge
meentelijk bedrijf, hetwelk toont, dat het de teekenen
des tijds begrijpt. Hier is de gemeente de koopvrouw,
die, geholpen door haar vrouwelijke leverancier, op
de markt verschijnt en tot de ingezetenen zegt: „Wij
hebben koopwaar, die we zeer graag tegen lagen prijs
willen slijten, ziehier wat ge er mee kunt doen. Wij
zijn in staat u die waar voor een schijntje te leveren,
doet Gij daarmede dan uw voordeel."
Heel groote gemeenten hebben het niet beneden zich
geacht een dergelijk voorbeeld te geven, vele kleinere
trekken er, vergissen we ons niet, den neus voor op,
omdat hun beheerders nog niet ten volle doordrongen
zijn van een gezonden zakengeest, zich nog te veel re-
glementeerders en gezagsmenschen, dus te weinig di
recteuren en commissarissen van de commercieele on
derneming „de Gemeente", gevoelen, en de dorpsge
meenten hadden tot dusverre uiteraard nog weinig ge
legenheid om in dezen op den voorgrond te treden.
Het kleine Heiloo geeft thans een voorbeeld. Een
voorbeeld op heel bescheiden schaal natuurlijk
men moet de poging afmeten naar de beschikbare
krachten en bij de beoordeeling in aanmerking nemen
hoe het bestuur dezer gemeente anders scheppend en
regelend optreedt.
Deze tentoonstelling dus is er een van klein bestek.
Zij biedt geen speciale attracties zij zelve vormt de
eenige aantrekkelijkheid. Zij lokt de bezoekers niet
door kermisvermaak, zoomin ook als zij de inzenders
lokte door den schoonen schijn van (papieren) medail
les. De exposeerende firma's zijn alleen gekomen, om
dat ook zij iets aan te bieden hebben, omdat de pro
paganda voor den gemeentelijken electrischen stroom
tegelijkertijd kan zijn een propaganda voor de midde
len tot toepassing daarvan. En met z'n negenen bie
den zij in beknopten vorm een leerrijk overzicht van
die toepassingen. Men heeft misschien wel eens ge
hoord of gelezen, dat de stroom, waarin men een
huisvriend (het electrisch licht) heeft gevonden, die
bij avond en ontijd altijd maar klaar staat, die uitgaat,
zoodra de bewoner uitgaat, maar bijna gelijktijdig
met hem weer de kamer binnentreedt, ook een voor
treffelijke knecht kan zijn, die elk oogenblik tot werken
gereed is, steeds regelmatig doorwerkt en veel arbeid
op boerderij of in werkplaats letterlijk uit de hand kan
nemen, ja, zelfs als huisknecht uitnemende diensten
kan bewijzen en allerlei huishoudelijke bezigheden in
keuken en kamer kan verrichten en eindelijk nog op tal
van andere wijzen het leven van anderen wil verge
makkelijken en veraangenamen. Welnu dit alles
kan men hier in werking zien.
De Heiloosche firma A. P. de Rooij toont door haar
pomp-installatie, hoe men het water uit den grond kan
opputten, tot ver boven het dak kan opvoeren, en ver
volgens in breeden kring kan uitgieten of in fonteintjes
kan opspuiten en rondsproeien. Deze stand trekt bui
ten reeds de aandacht, terwijl de firma binnen nog al
lerlei huishoudelijke artikelen exposeert.
Het Landbouwhuis te Alkmaar (vert. der firma Lan-
dré Glinderman, Amsterdam), laat een graanmolen,
een lijnkoekbreker, een wortelsnijder, een karn, een
wanmolen, een waschmachine, zelfs een krachtige
centrifugaalpomp voor polderbemaling in werking
zien, die 1680 liter water per minuut oppompt. Voor
landbouwers zal deze leerrijke stand zeker bijzonder
belangwekkend zijn.
De firma C. Harreveld te Heiloo (vert, der firma
van Vrede en Bais te IJmuiden) exposeert naast
een ouderwetsche pomp een moderne perspomp en
een boterkarn, terwijl een snorrende ventilator aan de
mogelijkheid en wenschelijkheid denken doet, dat dit
luchtververschend middel thans ook niet langer onbe
reikbaar is voor dorps-café's. Opgemerkt zal hier ook
worden de 50 N. K. half-Watt-lamp, waarover dezer
dagen in ons blad in verband met haar gering stroom
verbruik is geschreven.
Moest het N.V. Hollandsch IJzermagazijn v.h. M. de
Wild, electro-technisch bureau te Alkmaar, door om
standigheden buiten zijn wil afzien van zijn voome
men om verschillende werktuigen (een snelboormachi
ne, o. a.) in werking te doen aanschouwen, een cirkel-,
een koudijzerzaag en een waschmachine worden door
een electrischen motor gedreven, en het geëxposeerde
doet zien, hoe dat magazijn is ingericht voor klein-
industrie. De mooie stand is rijk voorzien en heel aar
dig is de wijze, waarop hier wordt aangetoond, dat de
oogenschijnlijk teêre draadjes der Philipslampen tegen
een stootje bestand zijn
De Alkmaarsche firma Van der Laan en Stam heeft
een „kwikschakelaar-schelreductor" in werking, welk
toestel eenvoudiger en practischer blijkt dan de naam,
daar het in staat stelt het licht te ontsteken door een
voudig op een knopje te drukken.
De Singer-Maatschappij demonstreert op aardige
wijze, hoe de naaimachines niet meer gedraaid en ge
trapt behoeven te worden, maar keurig en vlug door
een motor in beweging wordt gebracht tegen den prijs
COURANT.
