DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
13e Oosrlo®
Van tint westelijk ooriogsterrein.
Van 1st zuidelijk oorlogstoond.
No. sm
fii k\ tttóijl MMEStim
Hoitei en zoTentiende
1915
ItaüÉpi st I MPMim 11—, k m 121, AMitMi II si; üfi posts letton «asr
M A A N D A Q
k BERMs. COSTER im Wis CI Wtom I
G SEPTEMBER
i. Brimm \l 11
DUITSCHLAND»
FRANKRIJK.
RUSLAND.
TURKIJE.
DENEMARKEN.
mtsmtrngs
ALKMAAR, September.
De Duitschers zijn er bij Friedrichstadt in geslaagd
het bruggehoofd stormenderhand te nemen, de Dwina-
overgang is geforceerd en het zal wel niet lang meer
duren, of de geheele Dwina-linie is in Duitsdie han
den. Hef gevaar voor Duaabrug, Riga en Wilna is nu
weer acimt geworden, de Russen hebben het door hun
offensief aan de Swenta (ten noordwesten van Wilna)
wel even kunnen afwenden, maar niet voorgoed kun
nen keeren.
In het laatste Russische communiqué wordt gezegd,
dat de Russen bij Friedrichstadt over de rivier terug
moesten gaan tengevolge van het in, brand vliegen vaa
de bruggen door hei Duitsche artillerie-vuur en dat de
Russische troepen, die bij Linden over den linkeroever
tier Dana waren gegaan, tengevolge van de ongelijk
heid in krachten weer op den rechteroever terug moes
ten gaan. Maar ook in Wolhynië hebben de Duitschers,
volgens het Russische legerbericht, versterkingen ge
kregen en zij zetten hun offensief voort op de wegen
naar de vestingen Doebno en Rowno gelijk men
weet. is het andere hoekpunt van den Wolhynisehen
vestingdndjoek, de vesting Loetsk, reeds ia Duitsche
handen.
Waaneer men de krijgsverrichtingen geregeld op de
kaart volgt, dan kan men moeielijk een anderen indruk
hebben, dan dat de Duitschers vorderingen blijven
maken.
'1c St. Petersburg ziet men dit echter niet in, cf
waarschijnlijk wil men het niet inzien.
In een officieuze Russische beschouwing wordt ver
zekerd, dat er in Duitschland ongerustheid heerscht
over den uitslag van de krijgsbedrijven aan het Ooste
lijk front. Deze bewering wordt te niet gedaan dooi
de volgende samenvatting, waarmede majoor Atoraht
ia het Tageblalt zijn beschouwing over den krijgskun
digen toestand in het Oosten eindigt: „Voor niemand,
die wil zien, kan de buitengewoon gunstige positie
der legers van Duitschland en Oostenrijk-Hongarije
verborgen blijven fn het noorden van ons lang front
ligt het loon der zegerijke slagen bijna voor het grij
pen. In het centrum heeft de vijand slechts nog te kie
zen tusschen een beslissenden sla^ of algeheele vernie
tiging zijner legers in hun terugtocht. In het zuiden
ziet hij met zijn geschokte legers ook zijn politieken
invloed ineenstorten."
Daargelaten, dat deze samenvatting al te optimis
tisch is, is er te St. Petersburg werkelijk geen reden,
otn te vertellen, dat in Duitschland de zaken slecht
worden ingezien tenzij die reden moet worden ge
zocht bij het Russische volle. En dit laatste schijnt
inderdaad het geval Er worden zooveel verklaringen
uitgegeven,beschouwingen c-n redevoeringen gehou
den, dat het is alsof men van uit de regeeringskringen
de bevolking moed en vertrouwen wil inboezemen
Men doet dat echter op eenigszins vreemde wijze. Men
stelt het rapport van den plaatselijken commandant
van de gevallen vesting Ossowietz alszeer opbeu
rend voor. Men betoogt, dat het vraagstuk van de
voorziening van den troep rnet levensmiddelen voor
de Duitschers nu reeds in de Oostzee-provincies bij
zonder moeielijk valt, doch dat dit nog veel erger zal
worden, wanneer zij hier tot het defensie! overgaan
om een deei van hun troepen naar hd Westelijk front
te zenden, zonder dat men aantoont, waarom 't eigen
lijk moeidijker valt minder troepen van het noodige
te voorzien dan meer. En men verzekert verder in al
len ernst, dat, de Duitschers op dit oogenblik de over
hand hebben, omdat ze een technische overmacht be
zitten en.. 'omdat hun leger de artillerie volgt, terwijl
omgekeerd de Russische artillerie hei. leger volgt!'
1 iet zou komisch zij», als het niet zoo droevig ware.
Natuurlijk is men van oordeel, dat wanneer men
maar munitie heeft, de Russische opmarsch en de Duit
sche terugtocht beginnen zal. Het Engelsche week
blad The Nation is zoo onvriendelijk te verklaren, dat
Doema en volk begrijpen dat de tegenslagen in Galiciê
en Polen niet te wijten zijn aan fouten van het leger,
nog minder aan een tekort in aantal, doch alleen aan
de gewone tekortkomingen van het bureaucratische be
stuur, doch de Tsaar wil daarvan met weien. „Laat
heeft hij bij de opening der conferentie voor voedsel
voorziening en aanmaak van munitie gezegd, „laat alle
zaken een svijle rusten. Niets mag onze gedachte aflei
den van het eenige doel, dat wij thans beoogen: den
vijand van ons erf te jagen."
Hei is mogelijk, hoewel niet waarschijnlijk, dat de
Russen met een dergelijke verklaring vree nemen. Er
schijnt dit is de indruk, dien men uit dit alles
krijgt in het Russische volk onder den in
vloed van de tegenslagen iets te gisten en door
schoone redeneeringen over en aanlokkelijke voorstel
lingen van den stand van zaken tracht men de open
bare mecning te sussen. De geschiedenis leert echter,
dat een dergelijke handelwijze zich zelve wreekt.
De bemanning van een Engelschen onderzeeër heeft
een kranig stukje uitgehaald. Een deel van haar is in
de golf van Isirtid (in de zee van Marmora, aan de
Klein-Azialische kust) aan land gegaan en heeft er ge
poogd een spoorwegbrug op te blazen. Het plan t3 niet
gelukt, van militair belang is deze kleine actie niet ge
weest, doch zij heeft getoond, dat de Duitsche onder
zeeërs niet alleen en uitsluitend iets pre&teeren. en dat
de Engelsche ook ver van hun bases durven en kunnen
optreden, wanneer de gelegenheid zich daartoe maar
voordoet.
De Russen maken we! wat veel ophef van een klein
succes in de Oostzee, waar eenige Russische torpedo
booten den Turkschei kruiser „Hamidieh" en twee
Turksdie torpedobooieii, die een kolentransport be
schermden, hebben beschoten en een paar kolenirans-
portschepen m den grond geboord werden.
Een Duitsch onderzeeër heeft volgens Engelsche be
richten bij de zuid-west-punt van Ierland de „Hespe
rian, een dubbelschroefstoomschip (9600 ton) van de
Allan-lijn getorpilleerd. Het mailschip zonk niet, doch
kon naar Queenstown gesleept worden. Waar een der
berichten zegt, dat hei donker was en dat men geen
onderzeeër kon zien, is mede in verband met de voor
afgaande omstandigheid de waarschijnlijkheid groot,
dat de „Hesperian" op een mijn gesrtooten is. Immers
er waren 600 a 700 passagiers aan boord, gelukkig
is niemand omgekomen, doch wanneer dit wel ge
schied ware m onder de slachtoffers warm Amerika
nen geweest, dan ware de tóe re stemming in de Ver
een igde Staten, door Duitschland met moeite verkre
gen, natuurlijk weer verdwenen. En zij zou niet maar
zoo met een verontschuldiging te herwinnen zijn!
Vandaar, dat het weinig aannemelijk klinkt, dat de
„Hesperian" getorpilleerd is en dat bevestiging van
de eerste berichten afgewacht dient te worden.
Wij leven in een zonderlinge wereld tegenwoordig.
Eenige dagen achtereen is er geschreven over hetgeen
kardinaal Gibbons zou hebben verklaard over de aan
bieding van een vredes-boodschap van den Paus aan
president Wilson. Gemeld werd, dat de kardinaal zijn
onderhoud met Amerika's president „htgly satisfacto
ry" noemde. De inhoud van de pauselijke vrcdes-bood-
schap was nog niet bekend, maar de zending van een
dergelijke boodschap scheen toch wel vas! te staan. Zij
werd teuerzijds aangemerkt ais een reden tot groote
verheuging, andererzijds echter beschouwd ais ten ge
mis aan kennis van den waren toestand.
En nu wordt ineens verklaard in het katholieke
Itaiiaansche blad „Corriere d'Italia", dat de Paus geen
enkel eigenhandig schrijven en geen vredes-boouscnap
aan president Wnson heeft gezonden en dat de Paus
zelfs niet ia de gelegenheid was een schrijven aan pre
sident Wnson te zenden, na het sduijvcn, waarin hij
dezen zijn troonsbestijging mededeelde. Deze iaatsic
clausule is voor meer dan éeu uitleg vatbaar, we ztn-
lcn ons echter maar niet met de tekstverklaring bezig-
uuuuen, doch nattere berichten afwachten. Ais zoo be-
uouwoaai-lijaeucie niedcueelingeu, door nadere bij-
zonuerucciui sciujiioaar gestaald, ten stoite uit Ameii-
tcaausche journaiisttn-dunnui alkomstig oiij*ea, dan...
ja, dan nouüt aue commentaar op!
DE Si RIJD AAN HEl OUSTtLijiC FRONT.
Dtv Kusoiscne itgcioeiicht me.düe
in oe suecu van wga geen tóangrijke wijzigingen,
bij net dorp uncim oerucmen uüze troeptu, ua ui
den naait van 3 Sepsemoer net piaatsje ierctsj te zijn
aoorgetrokmi, een stertc opdringen van üe DCutsciiers.
Dij ouatno wad op 3 bepieiuoer net nevig gevecm
hei vat. uaze troepen drongen de stad btmicu, namen
acut tmtraiueurs, maakten ióü Dunscutrs krijgsgevan
gen ui steuren aoor dit succes onze uaounge noepen,
ure zien ut een te ver vooruitgeschoven posuie bevon
den ten aanzien van onze algemeene irontltjn, in staat
zien terug te trekken.
Up net treat van ürodno, meer naar liet Zuiden toe,
tot aan üe mou van de rivier jasctda, bestreden onze
acineriioeden ailetu op 2 en 3 september oen vijana.
Aan uen linkeroever van de Dwina weraen de unit
schets teruggedrongen van de rivier, waarop een he
vig gevecht voigde.
Dij i rieürichstadt trokken onze troepen onder den
din* van den vijand, die versterkingen had gekregen,
en onder liet vuur van zijn artillerie terug tiaar uen
recuteroever. De vijand tracht eveneens vooruit, te trek
ken meer ten zuidoosten van Friednchstadt in de
lichting van Jacobstadt.
T ussciten de Sweuta en de Wiiija en Njemcn blijft
de toestand onveranderd.
Aan den rechteroever van den Styr, aan het front
Derajno-Olyk, Miynof, gingen onze troepen op 3 Sep
tember met succes over tot het tegenoffensief
In de streek van Radziwilof sloegen wij den vijand
terug, die in den ochtend van den Jen September ge
tracht had tot den aanval over te gaan.
In Gaiicië, aan het front van de Sereth-rivier, slechts
gevechten van minder belang. Wij namen in den loop
van den 2en en 3en September op liet front bij Derajno
tot aan den Dnjester in het geheel meer dan 60 officie
ren en 3500 soldaten gevangen en maakten eenige mi
trailleuses buit.
Aan den Dnjester, in de streek van Zaleszyki, deed
de vijand op 2 en 3 September eveneens een reeks aan
vallen De gevechten duren voort.
Uit de ontvangen rapporten blijkt, dat wij ons suc
ces in de gevechten van 30 Aug. aan de Strypa in de
streek van den spoorweg Kozof-Tarnopol aan onze ge
blindeerde automobielen, voorzien van mitrailleuses
te danken hadden. De manschappen veroorzaakten
door hunne zelfopofferende aclie groote wanorde cm
der de Duitsche troepen en brachten hun ernstige ver
hezen toe.
Het Dustsehe hoofdkwartier rapporteerde gisteren:
Legergroep van generaal-veldmaarschalk v. Hinden
burg: Bij Friedrichstadt en Merecz is de toestand on
veranderd.
Ten oosten van Grodno is de vijand tot achter den
Kotra-sector teruggetrokken.
Het aantal der in de gevechten om Grodno krijgs
gevangen gemaakte Russen is geklommen tot meer dan
3600 man
Bij en ten zuiden van Mstibow is de vijand opnieuw
teruggeworpen door de troepen van het leger van ge
neraal von Gallwitz. Er werden 520 man krijgsgevan
gen gemaakt.
Legergroep van generaal-veldmaarschalk prins Leo
pold van Beieren. De uitgang uit de moeras-engte bij
en ten zuiden van Nowy Dwor ten noorden van Proes-
jany is geforceerd. Ook zijn vorderingen gemaakt in
meer noordelijke richting. Er werden meer dan 400
man gevangen genomen en drie machine-geweren buit
gemaakt.
Legergroep van generaal-veldmaarschalk von Mac-
kensen: Het bruggenhoofd van Bereza is door den
vijand onder den druk van onzen aanyal ontruimd.
In de streek van Drohiszyn er. ten zuiden daarvan
bood de vijand gisteren nogmaals tegenstand; de aan
val duurt voort.
Zuid-oosteüjk oorlogstooneêl. Het leger van gene
raal graaf Bothmer heeft een aantal vijandelijke voor-
geschoven stellingen aan den westelijken oever van de
Sereth bestormd.
Het Oostenrijksche legerbericht meldde gisteren:
De Russen bieden ons bij ons voortdringen in Oost-
Galicië eii Wolhynië ltevigen tegenstand.
Een aanval der Russen aan de Bessarabische grens
kwam tot staan voor onze versperringen. Daarbij wer
den een groot aantal vijandelijke bataillons uiteenge
slagen.
Ten oosten van de Sereth drong de vijand met zijn
gewone verkwisting van menschenrnateriaal een onzer
loopgraven binnen. In een gevecht van man tegen man
werd hij teruggeslagen, waarbij hij een groot aantal
dooden en gevangenen in onze handen moest achterla
ten.
Ten westen van Tarncpol namen de Oostenrijksch-
Hongaarsche en Duitsche troepen uitgestrekte vijande
lijke verschansingen. Bij Zalocz veroverden wij een
Russisch steunpunt Ten oosten van Brody en in Wol
hynië vordert onze aanval langzamerhand.
De in den vestingdriehoek strijdende Oostenrijksch-
Hongaarsclie troepen hebben in de laatste dagen on
geveer 30 Russische officieren en meer dan 3000 man
schappen gevangen genomen.
Boven het klooster Budzanow, dat midden in het
Russische front aan den Beneden-Sereth ligt, wappert
sedert eenige dagen de vlag met het kruis van Genève.
Ofschoon bezwaarlijk valt aan te nemen, dat een veld
hospitaal midden in de gevechtsstelling zou zijn opge
richt is in dit geval bovendien nog geconstateerd, dat
de Russen 'iet klooster tot een sterk steunpunt hebben
gemaakt Niemand behoeft zich dus te verwonderen,
wanneer Russische berichten binnenkort mededeelen
dat wij het genoemde klooster niettegenstaande de
vlag van het Roede Kruis onder vuur hebben geno
men De vijand maakt zich hier schuldig aan een
misbruik van bepalingen van het volkenrecht waar
door wij onze oorlogvoering niet behoeven te later,
verhinderen.
Het Fransche communiqué van gisterochtend meld
de: Kanonvuur ten zuiden van Atrecht en in de
buurt van Vailly, zeer hevig mijnengevecht aan de
oevers van de Sotnme in de omstreken van Frise.
Beschieting van beide zijden met kanonnen en loop
graafmortieren in den sector QuennevièresVic et
Nouvron. De Fransche batterijen brachten op ver
schillende punten die van den vijand tot zwijgen.
Een vrij hevig bombardement in Champagne ten
noorden van het kamp van Chalons.
Door het optreden der Fransche artillerie werd het
hevig geweervuur der Duitschers voor d stellingen aan
de l.inge in de Vogezen gestuit.
AAN HET ITALIAANSCH-OOSIENR1JKSCHE
FRONT.
Het Oostenrijksche legerbericht meldde gisteren:
Gisteren omwikkelden de Italianen op ae hoog
vlakte van Doberao ten verhoogde, maar totaal vrucn-
tetouze oedrijviguetd. Nadat eiuue punten uoor tiuruk
aru,ït-rte nevig waren beschoten, deden zij reeds des
voormiddags verscüiiienae aanvallen aan den weg tm
"westen van San ióariino. Deze werden temer a.ie al
geslagen. Onze artillerie richtte groote verwoestingen
aan oneier den terugtrekkenden vijand.
iegui den avond nam het gescnutvuur toe; daarop
volgden weder enkele aanvallen tLor tie infanterie,
die alle met groote verliezen aan de zijde der Italianen
afgeslagen werden.
In Zuiü-Tuol werden twee vijandelijke compagnieën,
die onze posten te Marca aanvielen, oj) de viucui ge-
dreven.
DE ACTIE AAN DE DARDANELLEN.
Het Turksche hoofdkwartier meldde gisteren: Aan
de Dardanellen in het front bij Anaforta vernielde on
ze artillerie ten zuiden van Azainkdere een vijandelij
ken mitrailleur.
Onze vcrkenningscolonnes overvielen bij verrassing
op verschillende plaatsen de vijandelijke loopgraven
en maakten een groeten voorraad oorlogsmateriaal en
telefoonmateriaal buit
Bij Sedd-ul-Bahr beschoot de vijand den 2den Sep
tember te land en ter zee twee uren lang, zonder resul
taat Altchitepe en omstreken. Op den linkervleugel
veroorzaakte ons vuur een ontploffing in de vijande
lijke stelling, waarbij een mijn, die wij deden ontplof
fen, de ijzerdraadversperring van den vijand vernielde
die ter bescherming tegen onze bommen was aange
legd.
DE ONTHULLING VAN DEN IJZEREN
HINDENBURG.
Zaterdagmorgen werd bij zeer fraai weder de „IJze
ren Hindenburg'' te Berlijn ingewijd, in bijzijn van
vertegenwoordigingen van de Keizerin en van Prinses
August Wilhelm.
De Rijkskanselier hield een feestelijke toespraak,
waarin liij o. m. zei:
Voor ons oude overwinningsgedenkteeken hebben
wij het beeld opgericht, dat bestemd is de dankbaar
heid des volks tot werkdadige liefde te vereenigen.
Terwille van huis en haard vertoeven onze krijgers te
velde. Weest zeker, dat ook aan den haard, waar de
vader niet terugkeert, de nood zal worden buitenge-
houden.
Dit werk der hulpverleening plaatsen wij onder het
teeken van Hindenburg's hoede. Hij, wien de liefde
der soldaten toebehoort, staat vastgebeiteld in het hart
van het gansclte volk. Wat wij hem verschuldigd zijn,
heeft de Keizer in heerlijke woorden uitgesproken. De
nooit ophoudende dank en genade van Zijne Majesteit
heeft ons vergund, ons hulpwerk te plaatsen op liet
plein, waarop Bismarck's oog rust.
Na een hoera op den keizer aanvaardde opperburge
meester Wermuth het beeldwerk in de bescherming
der stad Berlijn.
Na de onthulling zou de Keizerin den eersten, een
gouden, spijker in het beeld slaan, daarna de prinses
sen en de Rijkskanselier, verneemt de N. Ct.
EEN PROTEST TEGEN DUITSCHLAND.
Volgens een Havas-bericht uit Madrid heeft Frank
rijk door bemiddeling van de Spaansche regeering tot
de Duitsche regeering een ernstig protest gericht we
gens het ontbreken van hygiënische maatregelen om
de verspreiding van typhus in de Duitsche kampen
voor Fransche krijgsgevangenen tegen te gaan. In den
winter en het voorjaar heeft in die kamj>en de typhus
veel slachtoffers gemaakt. De Fransche regeering had,
kort nadat de ziekte uitbrak, de Duitsche regeering
gewezen op den onvoldoenden gezondheidstoestand
der kampen, doch niettemin heeft de besmetting zich-
snel verspreid wegens de ophooping van de gevange
nen in te kleine ruimte, en de onvoldoende bestrij
dingsmiddelen die ter beschikking van de geneeshee-
ren waren gesteld. Alleen in het kamp van Nieder-
zwehren zijn 10000 gevallen van typhus voorgeko
men. waarvan 2000 met doodelijken afloop.
De Duitsche autoriteiten hebben door hun onver
geeflijke achteloosheid een groote verantwoordelijk
heid op zich geladen, waartegen men niet te luide kan
protesteeren.
MAATREGELEN VOOR DE
LANDSVERDEDIGING.
Donderdagochtend om 11 uur zijn in tegenwoordig
heid van den tsaar bizondere conferenties ingewijd, ten
doel hebbende de bespreking en vaststelling van maat
regelen voor de landsverdediging.
De tsaar zei hierbij o m De zaak, die aan de con
ferentie is toevertrouwd, behoort tot de ernstigste en
gewichtigste van het oogenblik. Zij betreft een hetere
vooiziening van onze legers met munitie, het eenige
waarop onze dappere troepen wachten om den inval
tot staan te brengen en der zege aan onze wapenen
te hergeven. De wetgevende lichamen, die ik in de hui
dige zitting heb bijeengeroepen, hebben mij zonder aar
zeling het eenige antwoord gegeven, dat Rusland waar
dig isden oorlog voortzetten tot de volkomen overwin
ning. Ik twijfel er niet aan, dat dit de stem is van het
heele land. lntusschen eisdit dit groote besluit een nog
grootere inspanning. Nu de gedachte eenmaal gemeen
goed is geworden, dient ze ock ten spoedigste te wor
den uitgevoerd, en hiervoor is nu deze conferentie bij
eengekomen. Wij hebben een groote taak voor ons. I.aat
ons er al onze kracht aan wijden. Laat alle andere za
ken een wijle rusten. Niets mag onze gedachte afleiden
van het eenig doel, dat wij thans beoogenden vijand
van ons erf te jagen. Daartoe is noodig een volledige
uitrusting van ons actieve leger en van de troepen die
onder de wapenen zijn geroepen. Déze taak, mijne hee-
ren, is voortaan aan u toevertrouwd. Ik weet dat gij
er uwe kracht en al uw vaderlandsliefde aan zult ge
ven. Aan het werk met Godes hulp!
EEN TELEGRAM VAN DEN DUITSCHEN
KROONPRINS.
De Duitsche kroorlpnns heeft aan Enver pasja een
ie.egrarn gezenden, waarin hij hern geiukweiischt met
de jongste schitterende successen der Turksche troe
pen en aan zijn trcis op de Turksche krijgsmakkers en
zijn vertrouwen in de eindelijke overwinning uiting
geeft, meid: Woliff uit Kcnstantinopel.
De minister vaa oorlog betuigde zijn dank voor
het telegram en sprak zijn bewondering uit voor de
successen der Duitschers in het oosten, die leiden zul
len tot vernietiging van den verreweg talrijker vijand
en die slechts behaald konden worden dank zij de
dapperheid van de Duitsche troepen in het westen, die
als oen vaste muur den veel talrijker vijand tegenhou
den.
De minister zeide verder, dat de Turken er trotsch
op zijn door hunnen tegenstand aan de Dardanellen
te kunnen bijdragen tot het succes en dat zij hopen de
Engelschen en Franschen weldra de zee te kunnen in
jagen.
EEN CONFERENTIE DER DRIE NOORDSCHE
- LANDEN.
Zaterdag vergaderde te Kopenhagen de zevende in
terparlementaire conferentie, ter beraadslaging over
scheepvaart aangelegenheden in verband met den oor
log. Men heeft met algemeene stemmen een motie
aangenomen voorgesteld door den Zweedschen afge
vaardigde Adelsvaerd, waarin gezegd wordt: De
Skandiriavische interparlementaire unie spreekt blijd-
schao uit over de neutraliteitspolitiek, die tot dusver
tot welzijn der drie Noordsche rijken is gevoerd De
