DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Van het oostelijk oorlogsterretn.
No. 21#
limited en zeventiende Ja^pisg.
WOENSDAG 8 SEPTEMBER
1916
it ImsknMs piiMNilt—.fcuptlUI MwNI Hi -4 Jt »|A iwts Mtent iw tfuhnMe. Mri k. 1,1, M- MtMMI lAMWb. OSIER (M, Mm 11 Mm I
NEDERLAND.
DM nuss®»? b®8s@»t utt 2 Mn»
ALKMAAR, 8 September.
De Tsaar heeft zich aan het hoofd zijner legers ge
plaatst en president Poincaré, wien hij van dit feit in
kennis gesteld had, antwoordde, dat dit het l>ewijs is,
dat Rusland voornemens is den oorlog voort te zetten
tot ten slotte de overwinning zal zijn behaald
En de president der Russische volksvertegenwoordi
ging. de heer Rcxizianko, heeft verzekerd, dat de Rus-
bui den strijd zoo noodig 5. 30, 15 jaar zullen voort
zetten ons hun doei te bereiken, dat St. Petersburg en
Moskou eventueel zullen worden opgegeven en dat de
Russen zich als het moet achter den Oeral zullen te
rugtrekken, maar dat de oorlog net zoo lang za! duren
tot Rusland overwint, want het heeft nog 12 millioen
soldaten en die zullen vechten, zoolang er nog één
Duïtsch soldaat op Russisch gsondgebied staat. Geen
handbreed Russischen grond zal men afstaan en Kon-
staminope! wil men hebben.
I>ze faal van des Donna-voorzitter klinkt wel
eenigszirss anders dan bijv, die van het Engeisc.be blad
„New Stafeaa*a"> hetwelk dezer dagen Rusland voor
gestagen mktaard*, maar er ook onmiddellijk aan
toevoegde, stat het ontssogelfjk is Rusland te veroveren
en emdsgds met te verkoodigea, dat bij een afzonder-
lijken vrede tussdiec Duitschland en Rusland en
Frankrijk, Engeland door zal vechten en, wat er ook
moge gebeuren onoverwinnelijk zal blijven. „Voor
zoover Engeland betreft, zal de vrede alleen worden
gesloten onder voorwaarden, die wij dicteerm".
De „Daily Chronicle", een ander Engeisch blad,
vindt in het bezoek van Fransche en Amerikaansche
journalisten, die de Britsche vloot hebben aanschouwd
en geprezen, nog eens aanleiding om de groote dien
sten, welke de Britsche marine de zaak dei' verbonden
mogendheden heeft bewezen, uit een te zetten. „Er zijn
teleurstellingen en verrassingen geweest in dezen oor
log, maar de Britsche vloot heeft alles wat van haar
ooit venvacht mocht worden, gedaan, en rneer dan dal.
Zonder haar hulp zouden de tweehngazaken, mensche
lijke vrijheid en nationaal recht, thans in gevaarlijken
toestand verkeer'en." En voorts betoogt het blad, dat
de Britsche vloot voortdurend Duitsche successen te
land neutraliseert en de hondgemcoten in staat steil
zich klaar te maken voor de eindeiijke afrekening
Met Franscbe blad „ie Temps" heeft met wantrou
wen m ongenoegen kennis genomen van „verdachte
pogingen", waaronder het verstaat vredespogingen
van neutralen, mei name de motie van den Nederland
se inn anti-oorlogsraad nopens een initiatief van de
Nederlanrlsche regeermg tot hei bijeen roepen van een
conferentie, waai aan de bijzondere vertegenwoordigers
iter neutrale mogendheden zouden deelnemen, ten ein
de een bemiddeling tusschen de oorlogvoerenden voor
te bereiden en ter gelegener tijd in ie leiden. De
/Temps" hekeit op scnerpen toon de mannen, die hei
zeer uaiuurlijk scliijuen te vinden, dat de vrede wordt
voorgeschreven door hen die niet strijden, die in de
zen oorlog mess gewaagd hebben, die niets ten offer
hebben gebracht aan de zaak v$n recht en vrijheid.
Terwijl de dapperheid der verbonden legers de zege
praal zou verzekerd hebben aan Engeland, Rusland,
Frankrijk, Italië, België ea Servië, zouden het de neu
tralen zijn, die van de worsteling slechts de finaaeieele
en indusirieele voordeden gekend hebben, voortsprui
tende uit den handel os contrabande, ten gunste onzer
vijanden, die beslissen zouden, onder welke voorwaar
den deze zoo duur verworven overwinning den vrede
zo» moéten verzekeren.
Over liet in verdenking brengen van de eerlijkheid
der bedoelingen van de mannen In Nederland, die het
tot stand komen van den vrede witten bevorderen, zou
evengoed een hartig woordje gezegd kunnen worden
als over de „voordeelea", die de Temps" meent, dat
de aemralen uit den oorlog trekken. Maat daarom is
het ons heden niet te doen. Wij willen dog een ander
Fransch pers-oordeel aanhalen.
De Matin" schrijft over de overwinning aan de
Maine, welke thans, na een jaar, in Frankrijk wordt
herdacht, liet blad zegt, dat de overwinning werd be
haald op een slagveld, waarop 10 Austerlitze» en 20
Waterloo's zouden kunnen worden geleverd. Wel heeft
die overwinning den weg naar de vijandelijke hoofd
stad nog Riet geopend, maar zij heeft voor den ge-
duchisfcn tegenstander den weg naar Parijs afgesloten.
En voorgoed, want de Duitschers behoeven niet fe den
ken, dat ze er ooit zullen komen. Hun verliezen zijn
viermaal zoo groot als de Fransche en al heeft Frank
rijk vele vestingen niet meer, 'f heeft loopgravenin de
piaais van de onbeweeglijke versterkingen van Vauban
zijn de wallen gekomen, die met het leger mee niarchec
ren. 'Frankrijk is gereed en sterker dan ooit. Het ver
trouwen in den boezem, het geweer in de vuist en een
glimlach op de lippen, daagt het den vijand andermaal
tot den aanval uit. En weldra za! het zelf aanvallen en
hem tot diep in zijn hol terugdrijven. In de oogen van
onze kleinkinderen, zoo besluit de „Matin", die van
verre, eerst ontzet, iater met geestdrift de gebeurtenis
sen zullen aanschouwen, welke wij sinds dertien maan
den beleven, zullen de maand September 1914 en de
groote slag, die de eerste dagen daarvan met bloed
overstelpen deed, slechts de schitterende dageraad zijn
van een lichtende toekomst.
Ziehier enkele stemmingen uit de verbonden rijken.
Toevallig bevat het laatste nummer van het „Tage-
blatt' een artikel, dat het Duitsche. standpunt weer
geeft. De schrijver, majoor Moraht, wijst er op, dat de
Duitschers den slag aan de Maine verloren hebben,
omdat de Russische druk op het zwak bezette Oost
front hei overbrengen van troepen noodzakelijk «naak
te, fu dien tijd, zegt hij, bestond nog de praetische sa
menhang tusschen de gescheiden legergroepen van
onze tegenstander» in bei Oosten ea in het Westen.
Th&ns bestaat die samenhang niet meer, want beloften
tot wederzijdeche hulp worden niet meer gedaan, men
eisdit ze niet en men geeft ze niet. Sauve qui peut!
De schrijver' zegt verder, dat hij de Engetschm en
Franse hen voor even vaderlandslievend houdt als de
Duitschers ea Frankrijk voor minstens even opoffe
ringsgezind sis Duitser.laad. En dan betoogt hij, dat
de chef van den Duitschea gesteraten staf de Russische
legers niet tot Wladiwostock zal voortzetten, dat 't doel
vati den oorlog niet is vijandelijke steden en provinciën
te bezetten, maar de vijandelijke strijdmacht te vernie
tigen. liet doel ia da Russische stoomwals, die
Duitschland verpletteren wilde, te demoutceren en bij
het oud-roest te werpen. Dat Rusland's groote rijk
menschen en materiaal genoeg bezit, zegt. hij, om eens
een nieuwe wals van beter model te maken, daaraan
twijfelen wij in het geheel niet, maar de stoomwals
model 1914/15 gaat hortend en stootend naar het
Oosten en wanneer ze niet door gebrek aan brandstof
(munitie ea wapens) staan blijft om ons in handen te
vallen, dan zal zij op den weg naar het Oosten, aange
geven door vergane lijken van yluchtelmgen, tengevol
ge van de innerlijke voosheid van het staatswezen tot
staan komen. Dan zullen we Rusland veroveren, door
dat wij zijn legers, zoowel in het Noorden als in het
Zuiden, vernietigen.
Ea wat zal ons beletten verder in Frankrijk door te
dringen? Was het Russische front aan de Duns jee, dat
met alle middelen en met zeldzame kunstvaardigheid
in vele linies achter elkaar samengesteld was en door
ons verpletterd werd, misschien minder sterk, dan het
slechts 50 K.M. lange F.ng-elsche front? Denkt men
wel aan de verkorting van ons front in het Oosten?
Sinds het begin van den oorlog is Duitschland in
de oogen van zijn vijanden „op het hoogtepunt van
zijn kracht" gekomen. Zoo heete het in September '14,
zoo leest men ook thans. Wanneer het buitenland
steeds weder onze aanpassingskunst prijst en ter na
volging aanbeveelt, dan moest het ons ook zooveel or-
gamsaüe-to lent toevertrouwen, dat wij tegen de hoo-
gere doeleinden opgewassen zijn, zoowel wat prestatie
ais organisatie betreft. Er is geen grootere dwaling,
dan met beuekkmg tot Duitschland te spreken van
„degeneratie" en van de toenemende ongeschiktheid
voor den krijgsdienst. Daarentegen is het van belang
de i ntuache militaire kracht nu en in afzienbaren tiju
eens na te. gaan en te letten op de moeielijkheden van
de Russische organisatie eu ook van ue Bmsciie weer
macht
Wij Duitschers, zoo eindigt majoor Moraht, wij ver
langen niet naar een langen duur van den oorlog,
maar wij zulten dezen verdragen, wanneer het moer
en ons er bij aanpassen De eerste bedreiging met den
veie jaren durenden oorlog kwam uit Engeland en
thans hooien wij haar weer, Zij steunt op Engeland's
onaantastbaarheid. Hoe staat het daarmee? Engeland
heelt op de slagvelden van Frankrijk, België en Tur
kije, J >800 officieren eu 308.01)0 man zonder eenig re
sultaat geotterd. Frankrijk en Rusland klagen over hei
in den steek laten in den nood, door hun vrienden.
Napoleon Bonaparte had zijn leger bij Boulogne
verzameld. Daar riep hij wei hartstochtelijk, maar ais
een scherp tekenaar: „Als wij nu maar gedurende zes
uren het Kanaal, beheersditen. dan zouden wtj de be
heerschers der wereld zijn. En graaf Sch Heffen, in
wiens geest onze Duitsche generale staf werkt, betoog
de, dat Engeland te overwinnen was door een bondge
nootschap met Turkije en door de verovering van
Egypte. Deze herinneringen moeien den New States
man gelegenheid tot nadenken geven.. Misschien erkent
hij de dwaasheid van het zinnetje over het diciecren
van vredesvoorwaarden, die Engeland stelt.
Wanneer men deze verschillende uitlatingen leest,
dan krijgt men niet den indruk, dat de vrede spoedig
tot stand zal komen. Eigenaardig is het ook, dat vre-
desgeruchten, die de vorige w eek de ronde dedeiï
titans plotseling verstomd zijn. IntusSchen is hiermede
nog geenszins gezegd, dat de oorlog neg langen tijd
zal duren. Tenslotte beslissen de regeeringen, die over
factoren beschikken, welke verborgen blijven voor de
genen die geen bewindsmannen zijn en welke cp een
gegeven oogenblik van beslissende beteekenis zijn
Hoe vaak kwam het voor, dat de commandant ecner
belegerde vesting verklaarde, dat de stad zich nooit
over zou geven en dat de overgave een, twee dagen la
ter volgde? En hoe snel volgde op het stoute woord,
dat Frankrijk geen steen van een vesting en geen voet
grond zou afstaan, in 1871 de vrede, waai bij Eixas-
Lotharingen verloren ging?
De militaire toestand van het oogenblik kan thans
in een paar woorden worden aangegeven De Duit
schers blijven de Russen volgen, snaar de laatsteu we
len hen ook nu weer op de beslissende plaatsen op te
houden, zoodat de Russische terugtocht zonder groote
ongelukken plaats heeft en het Duitsche succes nog
steeds uitblijft. Onfortuinlijker zijn evenwel de Russen
in Galicië, Hun legerberichi zegt, dat hun troepen
daar onder den druk van overmachtige vijandelijke
strijdkrachten en na verbitterde gevechten, order heb
ben gekregen sterker stellingen in te nemen. Het Ocs-
tenrijksche icgerbericht deelt hieromtrent nadere bij
zonderheden mede, zegt dat de Russen, aangevallen
over een verschanst front van veertig kilometer, ver
slagen zijn en hun stellingen ontruimden op een wijze,
die hier en daar op een vlucht geleek. Opvallend is
het, terwijl er gevochten wordt over een front van
40 K M, er melding gemaakt wordt van de verovering
van.een kasteel. Voorts heeft volgens dit iegerbe-
richt Roemenië de risico zijner noodlottige aardrijks
kundige ligging ondervonden doordat de Russen een
boerenhoeve op Roemeensch grondgebied hebben be
schoten.
Wij ondergingen in minder erge mate een zelfde ri
sico opnieuw: eea luchtschip, volgens sommigen een
Duitsche Zeppelin, volgens anderen een Fransche Zo
diac,. is over ons land gegaan, zonder gelukkig schade
aan te richten.
Engelsche bladen stellen thans vast, dat er een Ame
rikaan bij de ramp van de „Hesperian" is omgekomen.
Ook melden zij, dat een op het Westelijk oorlogstoo-
necl blind geworden Canadees, die bij het inschepen
zeide: „nu wilde ik wel, dat de Duitschers het schip
torpilleerden, dan kreeg ik misschien het gezicht te
rug", door de ontploffing en door een val uit de red
dingsboot weer ziende is geworden. En tenslotte
verzekeren zij, dat de „Hesperian" ongewapend was
het iieet n I. van andere zijde, dat er op den steven van
deze mailboot een kanon was geplaatst.
Getorpilleerd werden de Noorsche bark „Shore-
sand" en het Fransche stoomschip „Bordeaux" (4500
ton). De bemanningen van beide schepen werden ge
red.
Ook het militair gezag (Amersfoort is in staat van
beleg) pakt flink aan, vooral waar het geldt ie straf
fen het leveren van sterken drank aan geïnterneerden
beneden den rang van officier. Zoo'n geverbaliseerde
herbergier ziet zijn zaak voor een maand gesloten, al
dus de Tel. Een schildwacht is voor het etablissement
op post. De verleiding is zeker groot, want deze zwa
re straf is reeds acht of negen maal toegepast moeten
worden.
GEVAARLIJKE PREDIKATIES?
Naar aanleiding eener redevoering door ds. Van
Wijk in Barchon te Winterswijk gehouden, waarbij hij
onderstreept heeft de woorden van ds. De Ligt, heeft
de burgemeester dier gemeente aan den territiorialen
commandant voor de provincies Overijsel en Gelder-
landt voorgesteld, ds. Van W. het recht te ontzeggen,
zich te bevinden in de in staat van beleg zijnde gedeel
ten dier provincies.
BINNENLAND.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
Het Duitsche hoofdkwartier meldde gisteren
Legergi oep-von Hindenburg De gisteren op
Daudsewas, tea Z.O. van Friedrichstadt oprukkende
cavalerie maakte 790 Russen gevangen en 5 mitrail
leurs buit. Ten O. en ZO. van Grodno hield de
vijand stand, van een punt ten oosien van bkidel,
tot Wolkowysk. Onze troepen dringen voort over
de Pyra en de Kotra Tusschen den Njemen en
Wolkowysk veroverde het leger van v. üallwitz en
kele plaatsen, door nachtelijke overvalling op den
oostelijken oever van de Rus. Meer dan 1000 kussen
werden gevangen genomen.
Legergroep prins Leopold van Beieren. Ten Z.O.
van Wolkowysk tot aan het boschgebied ten Z. van
Roshany, 40 K M ten zuidwesten van Slomim, her
vatte de vijand den strijd. De legergroep gaat aan
vallend vooruit,
Legergroep-von Mackensen, De Russen werden
uit hunne stellingen bij Chomsk en Drogitsjin ge
worpen, Van het Z.O. oorlogstoonec! wordt ge
meld, dat de strijd aan den Sereth voortduurt.
Het Oostenrijksche legerbericht meldde gisteren
Het leger van generaal Von Böhm Ermoli ver
sloeg den vijand gisteren bij Podkamien en Radzi-
wilow. Hij viel hem aan op het geheele 40 K.M.
lange, sterk versclunschte front, ontrukte hem in
hevige gevechten, die vaak in een handgemeen over
gingen, het slot Podkamien, de versterkte hoogte
Makoetza ten zuidwesten van Brody. de stellingen
bij Radzswilof en een groot aantal andere hardnek
kig verdedigde steunpunten. De slag duurde op
enkele punten tot hedenochtend. De vijand, die
overal teruggeslagen werd, ontruimde, hier en daar
vluchtend, het slagveld. Het aantal tot gisteravond
gevangen genomen Russen bedroeg meer dan 3000.
Het leger van generaal Bothmcr had in Oost-Ga-
licië hevige aanvallen der Russen te doorstaan. Daar
entegen 'verminderden de aanvallen der Russen op
het front van generaal Pflanzer-Baliin.
Aan de Bes.-arabische grens trok de vijand terug
naar zijn tamelijk ver afgelegen stellingen.
Bij Nososielica beschoot een Russische batterij
een op Roemeensch grondgebied staande boeren
hoeve.
In Wolhynie verliep de dag betrekkelijk rustig.
Aan de Jasiolda behaalden onze troepen wederom
plaatselijke successen.
KRASSE MAATREGELEN.
Vorige week is opgenomen een bericht over het ont
houden van regeermgsmeel aan bakkers te Delft, wel
ke de betrekken verordening hadden overtreden.
Ook te Amersfoort wordt krachtig gehandhaafd de
naleving der crisis-bepalingen. Een- tweetal bakkers
zijn gestraft met inhouding van, regeeringsmcel voor
den tijd van vier weken. Bij een winkelier is alle voor
handen beter in beslag genomen en verkocht aan den
meestbiedende
Een kaashandelaar zag ditzelfde doen met zijn voor
raad van ruim 1100 K.G. Hij had Meikaas 1915 ver
kocht boven maximum-prijs.
DE MIDDENSTANDSBOND.
(Vervolg.)
Door den heer Trybets (Alkmaar) werd bij de rond
vraag ter sprake gebracht de verlovenkwestie voor ge
mobiliseerde middenstanders. Hij wenschte dat het
hoofdbestuur onder den aandacht van het legerbestuur
zou brengen dat in December tal van middenstanders
verlof noodig hebben voor hét maken van een inventa
ris. Ook wilde hij dat het H. B. er op aandrong dat
aan gemobiliseerde middenstanders, die dicht bij hun
woonplaatsen liggen, vrij van het middagappèl zou
worden gegeven indien ze dit voor hun zaken noodig
hebben, evenals op het doen afschaffen van sommige
onnoodige avondappèls.
De voorzitter antwoordde, dat het H. B. geen au
diëntie bij den minister of opperbevelhebber heeft we
ten te verkrijgen, dat in Augustus een adres is verzon
den en dat een bespreking heeft plaats gehad met den
chef van de afdceling verloven. Toezegging is ge
daan dat. meer verloven zullen worden gegeven.
Aan de orde was vervolgens het punt: vaststelling
van prijzen door de regeering, waardoor de neering-
doenden middenstand bedreigd wordt.
Van den Nederlandschen Kruideniers Bond was er
een voorstel ingediend stre kende, dat de Ned. Bond
van Vereeniging van den 1 landeldrijvenden en ln-
dustrieelen Middenstand zich uitspreke over het vast
leggen van prijzen, die het bestaan der neringdoende
middenstanuers bedreigen, meer bedoeld in de laatste
door den Minister van Landbouw-, Handel- en Nijver
heid genoemde prijs in een schrijven van 10 Juli j 1.
aan de Commissie van Advies inzake de suiker, naar
de Minister zegt, dat de verkoopprijs moet gehand
haafd op 55.per 100 K G. en de maximum koop
prijs op 52.— per 100 K.G. netto met 1 Y pet. voor
contant
dat door de Regeering, hoe goed bedoeld, geen abnor
male toestand behoort te worden geschapen, zoodat de
eene branche wordt achtergezet door het verleenen van
voordeden boven andere. Dat zooveel mogelijk gelijke
rechten worden gewaarborgd. De minister verstrekt den
slagers spek voor 80 cent per Kilo, zoodat. deze voor
0.52 en 0 50 per Kilo kunnen verkoooen, ter
wijl dit nu de inkoopprijs is voor de winkeliers, die
niet worden geholpen door de Regeering.
Door de Vereeniging Handel en Nijverheid te Amers
foort werd een voorstel ingediend tot oprichting van
een Vereeniging in den Middenstandsbond tot bijeen
brengen van kapitaal, ter verbetering van een goed-
koopere Middenstand Crediet- en Hypotheekbank. In
de toelichting tot dit voorstel- wordt er op gewezen, dat
de middenstander, en in het bijzonder de kleine, voort
durend behoefte heeft aan een goed en geregeld cre-
dietwezen, voortspruitend uit een onderlinge Crediet-
en Hypotheekbank voor den geheelen Middenstand,
waardoor men na verloop van slechts eenige jaren cie-
diet zou bekomen, niet tegen 6 of 7%, maar tegen 3'A
a 4% wat zeer gemakkelijk tol stand kan worden ge
bracht. Door slechts 3H cent per dag of 25 cent per
week te storten zou het bedrag reeds per 1000 leden
13 000 en mei 10.000 leden 130 000 per jaar be
dragen, hetgeen bij aigemeene instemming en deelne
ming van alle middenstanders ia 5 jaren een kapitaal
zou bedragen van 3 tot 6 millioen naar gelang van
toetreding.
In de inleiding van de vereeniging „Handel en Nij
verheid te Amersfoort in verband hiermede gegeven
wordt om gezegd: Wij moeten een coöperatieve orga
nisatie stichten in onzen Middenstandsbond. Bij aige
meene deelneming van den geheelen georganiseerden
handeldrijvenden en industrieélen Middenstand kan
die organisatie reeds binnen 5 jaar zijn tot stand ge
bracht.
Om tot zulk een reusachtige organisatie te komen,
moeten wij in 't klein beginnen en kunnen wij een voor
beeld nemen juist aan de Vereenigig in welke velen
onzer te Amersfoort en in nog 15 andere Gemeenten
zulk een geduchte mededingster hebben, n.l. de ondcr-
officiers-vereeniging „Ons Belang" die het groote ka
pitaal, waarover zij thans beschikt, heeft verkregen
doordien ieder lid twee cent per dag stortte in de aige
meene kas. De vereeniging, die feitelijk het kapitaal bij
eenbracht, was de militairen weduwen- en weezenmaai-
schappij „Onderlinge Voorzorg", die na verloop van
slechts een luttel aantal jaren reeds 155.000 had ge
plaatst bij de Nederlandsdie Bank en bovendien aan
een groot aantal weduwen een bedrag van 200. --
heeft kunnen uitkeeren.
Zoo moeten wij ook doen Mijnheer de Voorzitter. Wij
moeten allen, zonder onderscheid 3 Yi cent per dag ot
25 cent per week storten, dan is het bed re g per 1000
leden reeds 13 000 per jaar, hetgeen, bij aigemeene
instemming van alle middenstanders, in 5 jaren reeds
een kapitaal van 3 tot miiiioen zou worden, tierekend
naar 3 lA prcceni.
De voorzitter zeide, zeer de goede bedoelingen, wel
ke aan dit voorstel ten gronde liggen, te waardeeren,
doch meende, dat niet dadelijk over deze zaak besiist
kan worden. Hij stelde daarom voor, dat dit punt door
een commissie in nader onderzoek zal worden geno
men. Mr. Everwijn, vertegenwoordiger van den mi
nister van Landbouw, Nijverheid én Handel merkte
op dat de burgemeesters te zorgen hebben voor die
maximumprijzen. De minister heeft voor die prij
zen een leiddraad vastgesteld de burgemeesters kun
nen daarin, in overleg met de regcering, wijzigingen
inbrengen.
ALRMAARSCHE COURANT.
