DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN
Yan het oostelijk oorlogsterretn.
Yan liet westelijk ooriogstefrein.
iNo. 211
llondord en zèveuMdude jaargang.
1915
llMMMbpfe n I awta tl—I mt ItS. UnMefAi IS d p. tegel grao» Mtm iw flNMfe Brtetw ft. I. V. hé- taMMtat U-Sffifc. OSn!lMR,M*Ct MAmr.1
DONDERDAG 9 SEPTEMBER
ENGELAND.
NEDERLAND.
ALKMAAR, 9 September.
Tsaar Ni co laas heeft tot grootvorst-opperbevelheb
ber Nicoiaas een schrijven gericht, waarin hij ver
klaart, dat hij, nu de tegenstander verder het rijk bin
nentrekt, het opperbevel over de actieve troepen wil
aanvaarden, teneinde met het leger de vermoeienissen
van den oorlog te deelen en den Russischen grond te
gen de vijandelijke aanvallen te beschermen, en dat hij
voorts den grootvorst heeft benoemd tot onderkoning
van den Kaukasus en tot bevelhebber van het Kauka-
sische leger.
In een legerorder heeft de Tsaar gezegd, dat men,
mei het onwankelbare geloof in de eindoverwinning,
den heiligen plicht tot verdediging van het vaderland
tot het uiterste vervullen en geen schande over Rusland
brengen zal.
Ea in een legerorder vats dm grootvorst-opperbe
velhebber wordt het geloof verkondigd, dat de leiding
van den Tsaar nieuwe, nooit aanschouwde wapenfei
ten tengevolge zal hebben en tot de overwinning voe
ren zal.
Nuchter gezegd komta deze sdioone proclamaties
hierop «eer, dat de grootvorst-opperbevelhebber naar
des Kaukasus wordt gezonden om daar tegen de Tur
ken te vechten en dat de leiding der operaties tegea de
Duitschers en Oostenrijkers en Hongaren aan een an
der wordt opgedragen. Dat die ander de Tsaar zou
zijn, klinkt wel een beetje vreemd. Een opperbevelheb
ber toch moet, afgezien van zijn groote kennis, een
man van staal en bloed zijn, streng en hardvochtig op
zijn tijd, vastberaden en doortastend steeds, allemaal
eigenschappen die men nu niet precies in den Tsaar
heeft kunnen waarnemen men herinnert zich mis
schien nog de teekening van de Tsaritza, die den
Tsaar schetste als zuigeling in een kinderwagen, door
graai Witte geschoven, om van andere spotprentjes
maar te zwijgen. Het is mogelijk, dat de daad van
den Tsaar, het zich stellen aan het hoofd der troepen,
een suggereerenden invloed heeft, maar van een per
soonlijk ingrijpen in de operaties zal wel geen sprake
zijn Twee gedachten dringen zich bii ons op. Ia de
eerste plaats, dat de Tsaar een schoon gebaar heeft
verricht om de bevolking en het leger moed in te boe
zemen, misschien op een oogenblik, waarop een be
slissing kan vallen doordat, de lang ontweken slag
eindelijk wordt aanvaard en dus de „strategische te
rugtocht" wordt beëindigd met onzekere kans. Nu kan
men zeggen, dat de Tsaar niet blootgesteld zou wor
den aan een nederlaag en dat de Russische regeering
vrij zeker van haar zaak is, doch men vergete niet, dat
Rusland ook een land is van dc onbegrensde mogelijk
heden ea dat St. Petersburg de stad der politieke intri
ges mag worden genoemd.
In de tweede maat niet in de laatste plaats
zouden we echter uit de bewoordingen van den Tsaar
willen afleiden, dat de opperbevelhebber moet vertrek
ken, omdat het Russische leger den kreeftengang is
moeten gaan, waaruit allerlei gevaren kunnen voort
vloeien, M. a. w. dat grootvorst Nicoiaas moet boeten
voor den ongewenschten gang van zaken en dat een
andere grootvorst of misschien wel de nieuwe minis
ter van oorlog Pawliwanof zal moeten beproeven
liet beter te doen. Gelijk in Duitschland de opperde
velhebber von Moltke werd vervangen door den minis
ter van oorlog von Falücenhayn. En gelijk waarschijn
lijk in Frankrijk eerlang opperbevelhebber joffre zijn
functie aan een ander zal moeten afstaan, ondanks zijn
gewichtige Marne-overwiuniag van verleden jaar en
zijn groote populariteit, omdat nteuwe lauweren zijn
uitgebleven en het zoo vurig gehoopte offensief op
zich heeft laten wachten. Is deze lezing juist, dan zal,
terwijl grootvorst Nicoiaas het, naar onlangs werd
gemeld, wankelend Kaukasusfront zal moeten opknap
pen, een ander opperbevelhebber moeten trachten zijn
slag te slaan in het Westen van Rusland, dat wij ge
wend zijn aan te duiden als het Oostelijk oorlogstco-
neel.
Teneinde eenig denkbeeld te geven van de op het
Oostelijk terrein vechtende legers, hebben wij de vol
gende schematische voorstelling ontworpen:
I j» Dunaburg
Wilna
Orany
I Kovel
BJ Loetsk
-* Si Rowno
Brody
Tarnapol
3is het leger van generaal von Below, 2 de legers
van generaal von Eichhom en generaal von Gallwitz;
deze legers vormen te zamen de groep-von Hinden
burg. Tegenover deze 3 legers staat aan Russische
zijde de legergroep van generaal Roessky, tot voor kort
uit 2 iegf'S bestaande, maar thaus ook m 3 legers ver
deeld. 3. is de legergroep van prins Leopold van Beie
ren, die tegenover zich de Russische generaal Ewerth
heeft; 4 de legergroep van generaal-veldmaarschalk
von Mackensen, tegenover wien de Russische strijd
krachten onder generaal Iwanoff staan.
Komt het tot een grooten slag, dan zal die vermoede
lijk wel wordt n geleverd in de streek, die loopt ten
westen van Wilna, ten oosten van Grodno, tot Wolko-
wysk en ten zuiden daarvan, waar Sfonim ligt. Hier
raoet het Russische hoofdleger zich bevinden en hier
staan de drie aaneensluitende Duitsdie en Oostenrijk-
sclte groote legergroepen. Op dit gebied vestigen de
communique's bijzonder de aandacht, zonder echter
belangrijke wijzigingen mede te deelen.
In Gaiicië beweren de Russen een groot succes te
hebben behaald, hetwelk echter en dit is in elk ge
val teekenend -— niet verder kort worden voortgezet,
omdat de Russen het buitengewoon hevig artillerie
vuur niet op gelijke wijze konden beantwoorden. De
Duitschers zouden ruim 200 officieren en 80430 solda
ten aan krijgsgevangenen en 30 kanonnen hebben ver
loren en de Isaar zou zeer verheugd geweest zijn. In
net Duitsche communiqué wordt deze Russische over
winning echter botweg een verzinsel genoemd en ver
klaard, dat er geen enkele Duitsche soldaat ook maar
een stap geweken, geen kanon of machinegeweer in
handen van den tegenstander gevallen is. Voorzichtig
heid is, leert de ervaring, als het tegenslagen betreft,
ten opzichte van den Duitschen communiqué-schrijver
alleszins geboden. Aan den anderen kant echter blijkt,
dat wanneer de Russsen een overwinning hebben be
haald, deze slechts een plaatselijke is, gelijk zij reeds
meerdere verwierven, zonder dat dit den loop der din
gen ernstig heeft kunnen siqjen.
In het Westen schijnt het mooie herfstweer beide te
genstanders tot lucht-acties te verlokken. Zoowel van
Fransdien als van Duitschen kant maakt men melding
van het werpen van bommen van vliegmachines uit.
Bovendien hebben Duitsche luchtschepen tot tweemaal
toe (gister en hedennacht) boven Londen gevaren; er
werden bommen geworpen, die enkele persoonlijke
ongelukken en spoedig geblusehte branden veroor
zaakten. Een Londensche mededceling meldt, dat den
eersten nacht vliegtuigen opstegen, die evenwel niet
in staat waren, de luchtschepen te vinden.
Ter zee werden getorpilleerd het Engelsche stoonr
schip „Douro" (2500 ton), de Fransche paketboot
„Guatamala" (6000 ton) en iiet Russische stoomschip
„Rhea" (1100 ton). Alle bemanningen werden gered.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
Het Duitsche hoofdkwartier meldde gisteren:
Legergroep-von Hindenburg: In de omstreken van
Daudsewas zijn onze afdedingen vooruitgaand. De
troepen van generaal von Eiehhom zijn na een ge
vecht in het bezit gdkooien van eenige. overgangen tus-
schen de meren van Now-Yroki, ten Z.W. van Wilna.
Tusschen jeziory en Walkowysk gaat de aanval voor
uit. Walkowijsk zelf, ea de hoogten ten O. en ten
N.O. van die plaats, zijn genomen2800 man werden
gevangen genomen, 4 mitrailleurs buit gemaakt.
Legergroep-Leopold van Beieren: In de streek van
isabelin, ten Z O. van Walkowysk werd de vijand te
ruggeslagen. Meer naar het zuiden gaat deze leger
groep vooruit. Aan de Zelwianka en de Rozanka, ten
N.O. van Proesjany, drongen de Oostenrijksch-Hon-
gaarsche troepen door het moerasgebied. Er werden on
geveer 1000 gevangenen gemaakt.
Legergroep-v. MackensenDe gevechten aan de Ja-
sioida en ten O. van Drogitsjin duren voort. Op liet
Z. O. oorlogstooneel werd een Russische aanval bij
Tamopol afgeslagen. Meer naar hot Z. O. in de om
streken van östrow, is een vijandelijk offensief door
een tegenaanval der Duitsche troepen tot staan ge
bracht.
De Russische berichten over een nederlaag van twee
Duitsche divisies, waarbij 150 soldaten gevangen ge
nomen, en 30 Duitsche kanonnen, benevens veie mi
trailleurs buit gemaakt werden, zijn een verzinsel. Geen
Duitsche soldaat is een stap teruggegaan, geen kanon
of mitrailleur in Russische handen gevallen. Integen
deel de Duitsche regimenten wierpen in een tegen
aanval den opdringenden vijand ver terug. Een regi
ment maakte 250 Russen gevangen.
Het Oostenrijksdie legerbericht meldde gisteren:
in het Wolhynische vestinggebied bleef gisteren de
toestand onveranderd. Eenige aanvallen der Russen
liepen dood in ons vuur. Meer naar het zuiden nood
zaakte onze overwinning bij Podkamien en Radziwilof
den vijand om over een front van 90 K.M. terug te
trekken achter de Ikwa. Onze troepen vervolgden hem.
Aan de Seretb kwam het tot verbitterde gevechten.
De vijand deed een uitval uit de bij Tamopol en Stru-
sof op de wijze van bruggehoofden aangelegde ver
schansingen. De bij Tamopol voorwaarts dringende
Russen werden door een tegenaanval van Dui.sche
troepen teruggeslagen.
Ten westen en ten zuidwesten van Trembowla duurt
het gevecht nog voort. Dicht bij de monding van de
Sereih namen de troepen onder bevel van de generaals
Benigni en prins Schönberg staande Oosten rij ksch-
1 longaarsche troepen een stelling ten noordwesten van
Szuparka, waarbij 20 Russische officieren- en 4400
manschappen gevangen, werdien genomen en zeven ma
chine-geweren buitgemaakt.
Bij de 'Dostenrijksch-Hoogaarsdie troepen aan de
Jasïolda gebeurde niets nieuws.
DE STRIJD IN BELGIë EN NOORD-FRANKRIJK.
Het Fransche communiqué meldde gistermiddag:
De nacht werd gekenmerkt door eenige artillerie-
actie in België, ten noorden van Yperen, in Artois, bij
Atrecht, in den omtrek van Roye, en op het plateau tus
schen Oise en Aisne Op verschillende punten aan hel
front in Champagne, tussclien Reims eh de Argonnen,
bomrnen-werpen en geweervuur, met tussciienpoozen
artillerievuur, zonder inïanteriegevecnten. In de Ar-
gonne hevige beschieting in den cestor-fiarazée. Een
vrij levendige beschieting bad plaats in Noord-Woc-
vre.
Vijf Duitsche vliegtuigen wierpen in den morgen
bommen op hët plateau van Malzeville, zonder schade
te veroorzaken, en in Nancy, waar eenige slachtoffers
vielen In samenwerking met Engelsche watervliegtui
gen wierpen Fransche vliegers bommen op de vlieger-
loodsen van Oatende. Een Fransch eskader wierp 60
bommen op de vliegvelden te St. Medard en het'station
van Dieuze.
Het Duitsche legerbericht meldde gisteren:
Een aantal vijandelijke schepen verscheen gistermor
gen voor Middelkerke en beschoten in den voormiddag
Westende, in den namiddag Oostende. Voor het vuur
onzer kuslbatterijen werden de schepen teruggetrok
ken. Militaire schade werd niet aangericht. In Ost
ende werden- twee Belgische bewoners gedood, een ge
wond.
Aan het front ging de dag zonder belangrijke ge
beurtenissen voorbij.
Een gewapend Fransch vliegtuig werd ten noorden
van Le Mesiiil door een Duitschen vlieger getroffen;
het vliegtuig vloog in brand en vielde inzittenden
waren dood. Een vijandelijke vliegeraanval op Frei
burg in Breisgau had geen resultaat.
DE LUCHTAANVAL OP DE OOSTKUST.
Bij den aanval van Duitsche luchtschepen op
de oostkust werden twee mannen, drie vrouwen
en vijf kinderen gedood. 13 Mannen, 36 vrouwen,
14 kinderen werden gewond. Vermist worden één
man en twee vrouwen. Vermoedelijk liggen zij be
dolven onder het puin Allen waren burgers met één
enkele uitzonderingeen soldaat werd n 1. gewond.
KORTE BERICHTEN.
Op enkele meters van de Nederlandsche grens
in de Duitsche buurtschap Bardel bij Losser is een
ontvlucht krijgsgevangen Franschman.
na een worsteling, neergeschoten dooreen
Duitschen grenswacht.
Maandagochtend stortte bij Cappel (Lotharin
gen) een Fransch oorlogsvliegtuig naar
beneden dat geheel en al door kogels doorboord
was. De inzittenden waren dood. Een platte grond
van Saarbrücken werd op hen bevonden.
- Het Engelsche stoomschip „Douro"
is gisteren gezonken; de bemanning werd gered.
Het Engelsche stoomschip „Guate
mala" is gisteren getorpilleerd. De bemanning
werd gered.
Een Lloyd's bericht meldde gisteren dat het
Russische stoomschip „Rliea" ge t or pi 11 e e rd
was. De bemanning is aan land gebracht.
Naar het „Berliner Tageblatt" verneemt, heeft
de Keizer den Duitschen generaals von Scholtz.von
Falkenhausen. *on Fabeck, Gaede en Hofmann de
orde Pour le mérite en von Mackensen de
orde van den Zwarten Adelaar verleend,
Voor den omgekomen commandant van de
Duitsche onderzeeër U 9, von Weddigen, zal
op 22 dezer te Kiel een groot monument worden
onthuld. Het is een groot houten model van de
U 9, waarin het publiek gouden en zilveren spijkers
kan slaan.
Het Engelsche stoomschip Dictator is gisteren
in den grond geboord. Alle opvarenden, 42
in getal, zijn gered.
De Hoilandsche stoomtrawler Verano heeft te
Ijmuiden aangebracht 18 Engelsche visscherslieden,
de opvarenden van 4 Engelsche visschers-
vaartuigen, genaamd Emmanuel, Emblem, Vic
torious en Constance, welke vaartuigen Maandagna
middag half vier ten OZ.O. van Lowestoft door
twee Duitsche onderzeeën door bommen tot zin
ken zijn gebracht.
Maandagavond, meldt Reuter heeft een D u i t s c h
vliegtuig boven Chavanne sur l'ttang, een ge
meente in den Elzas, aan de vroegere grens, een
krlhns naar beneden geworpen met het opschrift:
,Aan Xégoud, als held gesneuveld. Zijn tegenstan
der"
Koning Albert van België heeft een besluit ge-
teekend, waarbij de gemeenteraad s-verkie
zingen worden uitgesteld.
Het congres der Engelsche vakvereenigingen
te Bristol nam gisteren met 600 tegen 7 stemmen
een besluit aan, waarbij het congres zich bereid
verklaart, de rege ering zooveel mogelijk t e
steunen ten behoeve van een succesvolle voort
zetting van den oorlog.
Het Engelsche ministerie van Munitie deelde
gisteren mede, dat de regeering nog 180 fabrieken
overgenomen heeft voor de aanmaak va n m u-
n i t i e. Het totaal der fabrieken, die thans onder
controle der regeering werken, bedraagt 715.
De Daily Tel maakt melding van een aan het
Westelijk front blindgeworden soldaatdie zich
aan boord van de Hesperian bevond. In het water ge
vallen, kreeg hij door den schrik plotseling zijn ge
zicht terug en zwom 500 meter ver; toen werd hij door
een boot opgepikt en gered.
DE ARBEIDERS EN DE HUIDIGE TOESTAND.
Op de eerstvolgende vergadering van het bestuur
van het Nederl. Verbond vari Vakvereenigingen zal het
dagelijksch bestuur voorstellen, in October een buiten
gewoon. congres te houden ter bespreking van dtn eco-
nomischen roestand van de arbeidersklasse en de verde
re houding en actie van het Verbond tegenover de ver
schillende maatregelen van rijk en gemeenten en de uit-
keeriügen der Steuncomités.
LOONACTIE IN VERBAND MET
HET MIJNENGEVAAR,
Men meldt aan de Tel. uit Ijmuiden:
ln antwoord op het verzoek van de aid. Ijmuiden
van den Alg. Ned. Zeemansbond en van de afd. Machi
nisten van dien bond, om in verband met het mijnen
gevaar en de toename der werkzaamheden aan boord
van de stoomvisscherijschepen, wegens de buitenge
wone vangsten, waaratee de groote besommingen
gepaai d 'gaan, een loonsverhooging te mogen ontvan
gen in den vorm van een verhooging der procenten
van de besommingen, hebben de reeders twee voorstel
len aan de zeelieden gedaan
A. de gevraagde procentenverhooging te geven, doch
met vervalling in dat geval van de tegemoetkoming in
de voeding a 5 per maand en de oorlogspremie a
5 per maand B. indien de zeelieden genoegen nemen
met de helft der gevraagde procentverhooging, dan
zullen de genoemde vergoedingen bovendien uitbetaald
blijven worden.
Over deze voorstellen werd Dinsdag door de zeelie
den vergaderd.
Besloten werd, behoudens een kleine gevraagde wij
ziging. het voorstel A. der reeders te accepteeren,
waarmede deze actie tot een voor beide partijen bevre
digende oplossing is gekomen.
BINNENLAND.
Gemengd Nieuws.
EEN NIET DOOR DEN RAAD GOEDGEKEUR
DE UITGAAF.
Bij de behandeling van den uitgaafpost „Onvoor
zien", dienst 1915 deed zich in de Dinsdag gehouden
Raadszitting van Punnêrend een incident voor.
De heer De Goede kwam in krasse bewoordingen op
voor het feit, dat B, en W. herhaaldelijk gelden uit
geven voor zaken, welke niet vóóraf door den Raad zijn
goedgekeurd, welke gelden dan geplaatst worden op
den post „Onvoorzien". De heer De Goede wensciite de
zen post een uitgaaf van 20 voor kosten van visch-
verkoop niet goed te keuren, doch te laten betalen
door den Burgemeester of door B. en W., die hiertoe
last hebben gegeven. Artikel 44 der gemeentewet zegt
uitdrukkelijk, dat alle financiën door den Raad moeten
worden toegestaan. :t Gaat niet aan, dat R. en W. eerst
de uitgaven doen en dan den Raad voor een fait ac
compli stellen.
Ook de heeren Middel'hoff en J. de Vries waren dit
eens met den spreker.
De post werd' daarna goedgekeurd, doch aan B. en
W. verzocht, die handelwijze voortaan te laten varen.
DE MALVERSATIëN TE MAASTRICHT.
Voor het gerechtshof te 's-Hertogenbosch is gisteren
behandeld de zaak tegen P. N„ 28 jaar, gewezen amb
tenaar bij de gemeentewerken te Maastricht en thans
gedetineerd, in hooger beroep van een vonnis der recht
bank te Maastricht, waarbij hij wegens valschheid in
geschriften driemaal gepleegd en oplichting viermaal
gepleegd, is veroordeeld tot acht maanden gevangenis
straf, met aftrek van de voorloopige hechtenis.
Het O. M. heeft in beide zaken bevestiging van het
vonnis der rechtbank gevraagd.
EEN DORSTSTILLEND MIDDEL
Als een beproefd middel tegen dorst wordt de kal
moeswortel aanbevolen. Het is een waterplant, die in
slooter., vijvers en aan de oevets van beekjes veel ge
vonden wordt. De wortels, in de zon gedroogd, zijn
jarenlang te gebruiken, en een stukje ervan in den
mond genomen, verdrijft onmiddellijk den dorst.
UIT GRAFT.
Raadsvergadering op Dinsdag 7 Sepf, 's namiddags
1 uur.
Voorzitter de loco burgemeester de heer W. Koppen.
Aanwezig alle leden.
De herkozen nemen na het afleggen der vereischte
eeden, zitting.
De notulen der vorige vergadering worden gelezen
en goedgekeurd.
Aan de vergadering wordt medegedeeld dat is in:
gekomen een schrijven van den heer D. Vorst, hou
dende bericht, dat de benoeming tot lid van het bur
gerlijk armbestuur door hem wordt aangenomen, idem
van oen heer J. de Wit, wegens zijne benoeming tct
lid der commissie tot wering van scnooiverzuim, idem
van den heer j. Blaauw Az., wegens zijne benoeming
tot lid der schattingscommissie bedoeld bij artikel 57
der wet op de Inkomsten belasting van 1914.
Voorloopige vaststelling gemeente-rekening wat tot
eind-resultaat bracht: inkomsten 16263,47'Auit
gaven 16430,29 K> aldus sluitende met een nadeeiig
saldo van 166,82.
Vaststelling van de rekening der burgerlijke armbe
sturen, respectievelijk te Graft, West Graftdijk en Oosi-
Grafiuijk. sluitende' niet de navolgende batige saldi
143,54, 25,98 en 173,08.
Aan de erde komt een missive van Gedeputeerde
Staten, betreffende ce verhooging der jaarwedde van
het hoofd der school ie West-Graftdijk, waaromtrent
door den Raad nadere inlichtingen zuilen worden ver
strekt.
Indiening gemeente-begrooting dienst 1916; wordt
tot de volgende vergadering ter inzage gelegd.
Indi ning begrootuig burgerlijke armbesturen dienst
1916; wordt ter inzage van de leden gelegd.
De heer Schuurman stelt voor de collecten voor het
armbestuur in Graft niet meer te doen plaats hebben
hiertegen komt de heer Bruin op, daar t -toch niet ze
ker is, dat de toestand van het armbestuur te Graft-al-
tijd even rooskleurig zou blijven. De heer Schuur
man trc-kt hierop zijn voorstel weer in. Naar aanleiding
van dit voorstel trok liet toen de aandacht, dat sinds
1911 in Oost-Graftdijk door het armbestuur aldaar
geen collecten meer waren gehouden. Besloten werd
hiernaar te inforrneeren en mede te deelen dat de Raad
het wenscheiijk vind ze opnieuw in te voeren.
ALRMAARSCH
Riga»
Grodno 1
r Wolkowysk
B Pinsk
