DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Van iiet oostelijk oorlogsterreln.
Van tiet zuidelijk oorlogsterreln.
Van liet westelijk oorlogsterrein.
No. 21
Hoii'lcrd en zeventiende jaargang.
1915
SbonnewtsprilJ pet 3 maandun11.fr. p. post 1U5. MwtaitlBpriis ID ct. p. tsje!. poote letten naar plaatsmiBte. Brlette ft. II. Beeh- ea Bewtetatnrtw! HBBBs. C0STEB4100N, IwtDw CS. Mefwwt, l
DOMIËKIIAU 16 SEPTEMBER
ENGELAND.
NEDERLAND.
ALKMAAR, 16 September.
De St. Petersburger correspondent van de „Daily
Chronicle" maakt de opmerking, dat onlangs de roem
van von Mackensen de faam van von Hindenburg
scheen te overschaduwen, maar thans is von Hinden-
burg's ster weer aan het rijzen en die van von Macken
sen weer aan het verbleeken. Inderdaad heeft de leger-
groep-von Mackensen tegenwoordig weinig gelegen
heid om van zich te doen spreken en komt de leger-
groep-von Hindenburg in de eerste plaats en niet
enkel in de Duitsche legerberichten. De verschillende
beoordeelaars zijn liet hierover eens, dat, zóoals de mi
litaire medewerker der „Times" in een uitvoerige be
schouwing verklaart, het noordelijke front de meeste
aandacht verdient. Wij moeten aannemen aldus deze
deskundige dat de nieuwe opmarsch der Duitschers
met sierke troepen, welke op 12 September tegen de li
nie Wilna-Dunaburg begon, een bepaalde uitdaging is
aan de Russen, om een beslissenden slag, cm het bezit
van beide genoemde plaatsen en om de beheersching
van den spoorweg Wilna-St. Petersburg en van de
Dwina-lioie.
Er zijn menschen, zoo gaat hij voort, die meenen,
dat dit misschien de groote eindslag van den veldtocht
van 1015 in het Oosten zal zijn en dat, behalen de
Duitschers de overwinning, de operaties dan daar ge
ëindigd zullen zijn. Het slechte weer en de ingevallen
koude geven, naar de schrijver meent, steun aan deze
veronderstelling, doch hij wijst er uitdrukkelijk op, dat
zij maar een gissing is. Hij vermoedt, dat de aanval
der Duitschers in de richting van Wilna zal plaats
hebben en de Russen mogelijk zal dwingen zich naar
het Oosten terug te trekken, maar hij voegt er aan toe.
dat de aanval te laat komt om groote strategische ge
volgen te .kunnen hebben.
Zooals men weet is generaal Roeski opperbevelheb
ber van het Russische noordfront en commandeert hij
de Russische legers tusschcn Riga en Grodno. Maar
tegenwoordig doet de Russische generaal IwanoW aan
het zuid-west-front meer van zich spreken, omdat hij
er in geslaagd is den Duitsch-Oostenrijkschen troepen
in Galicië en in Wolhynië ernstige tegenslagen toe te
brengen.
Van Duitsch-Oostenrijksche zijde vernemen wij heel
weinig nieuws omtrent den stand van zaken op het
Oostelijk oorlogstooneel.
Von 1 Endenburg vecht nog steeds aan het bruggen
hoofd ten westen van Dunaburg, in de buurt van Wil
na heeft hij voortdurend nieuwe Russische tegenaan
vallen af te slaan, prins, Leopold van Beieren en von
Mackensen achtervolgen en op het front in Galicië en
Wolhynië worden zware gevechten geleverd, waarvan
het Oosten rij ksche legerbericht alleen meldt, dat zij
zonder succes bleven voor de Russen, een negatieve
verklaring, welke in den regel voor de eigen troepen
weinig goeds aankondigt.
Het Russische communiqué leert, dat verscheiden
Duitsche aanvallen in het noorden werden afgeslagen
en dat de Oostenrijkers aan de Strypa ten zuid-westen
van Tarnopol werden teruggeslagen, zoodat ze zelfs
naar de overzijde der rivier terugtrokken.
Men geeft te St. Petersburg voorts deze samenvat
ting, dat de pogingen der Duitschers, om Dunaburg
en Wilna te naderen, vruchteloos blijven en dat op het
zuid-westelijk front de Russen het offensief voortzet
ten en de verliezen der tegenstanders zoo snel toene
men, dat zij dreigen te leiden tot een nederlaag van
hun hoofdmacht, zoodat, te oordeelen naar de gevech
ten en de verschijnselen, het kritieke oogenblik hoe
langer hoe nader komt. Wij gelooven, dat dit laatste
volkomen juist is en dat er belangrijke gebeurtenissen
van vèr-strekkende beteekenis in het Oosten op til zijn,
omtrent welker afloop thans echter met zekerheid wei
nig te zeggen is. Want evenzeer als de opleving der
Russische strijdmacht van blijvenden aard kan zijn,
evenzeer is het mogelijk, dat zij slechts de laatste op
flikkering blijkt te wezen. De crisis kan voor Rusland
ten goede afloopen, maar zij kan evenzeer met den on
dergang eindigen En daarom moet men de gebeurte
nissen op het Oostelijk oorlogstooneel, al leiden zij de
laatste dagen niet tot groote veranderingen,, met aan
dacht blijven volgen.
In dit verband herinneren we nog eens aan de hier
boven aangehaalde veronderstelling, waarvan de Ti
mes-deskundige gewaagt.
Van Russische zijde wordt thans bekend gemaakt
wat reeds weken geleden in de bladen der verbondenen
werd geschreven dat de grootste zet der Duitschers
in dezen oorlog is geweest de ontploffing van de Och-
ta-muniiiefabriek bij St. Petersburg, welke door Ouit-
sche agenten was veroorzaakt. De fabriek werd geheel
verwoest en duizenden arbeiders kwamen er bij om
Deze slag trof het land op een uiterst kritiek oogen
blik, de helft van de munitie-levering voor het Russi
sche leger hield op, Engeland en Frankrijk zagen zich
gedwongen hun groot offensief te staken, ten einde
Rusland alle munitie te leveren, welke zij konden mis
sen.
Het verhaal blijft ook in de Russische lezing zonder
ling klinken. In Rusland hebben dergelijke ongeluk
ken vaker plaats zonder toedoen van Duitsche agenten.
Bekend is de zegswijze, dat wanneer Rusland mobili
seert, er ook wat in de lucht vliegt. Bovendien ziet de
voorstelling er niet erg geloofwaardig uit, dat Enge
land en Frankrijk hun eigen „groot offensief" zouden
staken, c-m Rusland in staat te stellen zich op de been
te houden. Afgezien nog van het feit, dat een uiteraard
beperkte munitie-toevoer het groote Rusland toch wei
nig zou baten.
In liet Eugeische Lagerhuis heeft de minister-presi
dent toegelicht een crediet-aanvrage van 3.000 000 gul
den, waardoor de toegestane credieten werden ge
bracht op 15.144.000.000 gulden.
Volgens de Daily Telegraph was 5 Augustus 1914
toegestaan: 1.21)0.000.000 gld.
16 Nov 1914 2700.000.00u gld
1 Maart 1915: 444.000.000 gld.
1 Maart 1915 3.000.000.000 gld.
15 juni 1915 3 000.000,000 gld.
28 Juli 1915: 1,800.000,000 gld.
De minister-president deelde mede, dat den llden
dezer buitengewoon hooge uitgaven zijn gedaan,
waaromtrent in het algemeen belang geen bijzonderhe
den konden werden medegedeeld, doch die hebben ge
strekt om zekere noodzakelijke operaties te financee
ren, een deel van het bedrag zal binnen weinige maan
den worden terugbetaald, de rest is verleend als voor
schotten op toekomstige uitgaven. Onwillekeurig den
ken we aan de Dardanellen-actie, waar haast bij is
Zou Italië geidelijken steun hebben gekregen of zou
een der Balkan-staten zich met gouden koorden aan de
entente-mogendheden hebben gebonden?
De dagelij ksche oorlogskosten bedroegen thans van
Engeland 42.000.000 gulden. Het nieuwe crediet zal
voldoende zijn tot de derde week van November. Mi
nister Asquith betoogde,, dat sedert het begin van den
oorlog ongeveer 3 millioen man in leger en vloot
dienst genomen hebben, dat deze oorlog er een is van
techniek, organisatie en volharding en dat hij gewon
nen zal worden door wie zich het best wapent en het
't langst kan volhouden en hij voegde er aan toe, dat
Engeland van plan is dit te zijn. Ook deelde hij nog
mede, dat de verleende of beloofde voorschotten aan
andere landen 3000.000.000 bedragen.
Men kan denken over de wijze van oorlogvoeren van
Engeland zooals men wil, maar niemand kan ontken
nen, dat het als financieel helper zich zware offers ge
troost en zijn bondgenooten groote diensten bewijst.
In het Hoogerhuis heeft lord Kitchener een over
zicht gegeven van den oorlogstoestand, waarbij hij
verklaarde, dat de overwinningen, welke de Duitschers
in het Oosten beweerden te hebben behaald, weieens
vermomde nederlagen kunnen blijken, daar het Russi
sche leger als strijdmacht onaangetast blijft en de Duit
schers iiun kruit bijna verschoten hebben.
Ook op de andere oorlogstooneelen zag de minister
den toestand voor de bondgenooten helder in en hij
twijfelde er geen oogenblik aan, of het Engelsche volk
zou zich alle opofferingen, die noodig mogen blijken
om den reusachtigen strijd tot een goed einde te bren
gen, blijmoedig getroosten. Of die offers met of zon
der algcmeenen dienstplicht zullen moeten worden
volbracht, zeide hij echter niet.
Wel leidt een deel der Lpndensche pers uit de rede
voeringen af, dat de dienstplicht nadert, maar het
„Daily News" is van oordeel, dat lord Kitciiener nog
blanco tegenover den algcmeenen dienstplicht staat.
Het heet, dat verschillende ministers een algemcene
verkiezing ter beslissing in dezen of wel een speciaal
referendum noodig achten.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
De Duitsche staf berichtte gisteren
Legergroep-von HindenburgOm het bruggehoefd.
ten wt-aiui van Dunaburg, wordt gestreaen. Bij So.o
ki, ten zuidwesten van Dunaburg, rs de vijandelijke
cavalerie teruggeslagen. Aan de Wilja, ten noord
oosten en ten noord-westen van Wilna, werden vijan
delijke tegenaanvallen afgeslagen Ten oosten van Oil
la en Grodno ging onze aanval voort. Ten zuiden van
den Njcmen werd de Szczara op enkele plaatsen be
reikt Ér werden ongeveer 900 gevangenen gemaakt.
Legtrgroep-Leopoid van Beieren: De Russen werden
over de Szczara teruggeslagen.
Legcgroep-von Mackensen: De vervolging in de
lichting van Pinsk wordt voortgezet. Het aantal ge
vangenen bereikte meer dan 700. Op het zuid-oostelijk
oorlogstooneel sloegen de Duitsche troepen vijandelij
ke aanvallen bloedig af.
Het Oosten rij ksche legerbericht meldde gisteren:
Aan de Bessarabische grens sloegen onze troepen
een aanval der Russen af aan den Dnjester. Voor onze
stellingen ten oosten van Buczocz was het rustig. Op
alle andere gedeelten van ons front in Galicië en Wol
hynië zijn wederom hevige gevechten geleverd zcndei
succes voor den vijand.
Ten noord-oosten van Dubno verloor de vijand een
groot aantal manschappen aan dooden en zes officie
ren en 800 man aan gevangenen, terwijl wij bovendien
drie machine-geweren buitmaakten.
In het woud- en moerasgebied van de Styr en de
Pripet sloeg onze cavalerie in de laatste dagen een
aantal vijandelijke ruiterij-afdeelingen terug.
De in Litthauen strijdende Oosten rij ksch-Hongaar-
sche troepen bereikten in vereeniging met de troepen
van onzen bondgenoode Szczara. -
DE STRIJD IN BELGIë en NOORD-FRANKRIJK.
Het Fransche middagcommuniqué van gisteren luid
de:
In Artois, in de sectoren Neuville en Bretancourt ge
vechten met handgranaten, benevens eenige artillerie
actie. Bommengevechten bij Lihous ten westen van
Chaulnes in het bosch van St. Marc ten oosten van
Tracy-le-Val. Ten noorden van het kamp van Chalons
vrij hevige artilleriebeschieting. In het westelijk deei
der Argonnen mijngevechten.
Het Duitsche hoofdkwartier meldde gisteren: Een
Fransche aanvalspoging op den Hartsmannsweilerkopf
is door ons vuur belet.
Een bij Réchesy, in de nabijheid van de Fransch-
Zwitsersche grens, waargenomen ballon captif werd
omlaag geschoten. De ballon kantelde toen hij viel
(Reeds in een deel onzer vorige oplaag vermeld.)
AAN HET ITALIAANSCH-OOSTENRIJKSCHE
FRONT.
Het Italiaansche legerbericht meldde gisteren
De vijand, dezer dagen belangrijke versterkingen
heeft verkregen, heeft getracht door infanterie-aanval-
len en hevige artillerie-aanvallen krachtigen druk uit
te oefenen op verschillende punten aan ons front. Zijn
pogingen zijn echter mislukt.
Het Oostenrijksche legerbericht luidde gisterenln
het Tiroolsche grensgebied duurden de gewone artil
leriegevechten voort. Ten oosten van den Ludinut-pas
gingen onze troepen tot den aanval over en veroverden
zij vijandelijke stellingen op den Findenigkofel en op
den kam ten zuidoosten van den Grensberg.
Aan het kustfront beschoten de Italianen onze stel
lingen van Javorcek tot het bruggenhoofd van Tohnein
met grooter hevigheid.
Vandelijke aanvallen op Javorcek in het Ursecge-
bied mislukten. Ook werden de pogingen van den vij
and om in den Doberdo-sector nader bij ons te komen
verijdeld.
DE CREDIET-AANVRAGE IN HET LAGERHUIS.
terste minister Asquith verklaarde gisteren bij de
indiening van de aanvraag van een krediet ten bedrage
van J 3.000 000 000 in het Lagernuis, dat daarmede
itet geheele toegestane bedrag tot 15.144 000.000 zal
zijn gestegen.
In den tijd, die verioopen is sedert de laatste krediet
aanvraag is toegestaan tot 11 September, zijn er ab
normale uitgaven gedaan.
De dagelijksche oorlogsuitgaven hebben thans een
bedrag van 42 000.000 bereikt.
Minister Asquith verklaarde van meening te zijn,
dat de algemeene wekelijksche uitgaven in haar geheel
niet meer dan 420 000 000 zouden bedragen en dat
het nieuwe krediet toereikend zou zijn tot de derde
week in November.
Nadat de minister een overzicht had gegeven van
den militairen toestand, zei hij: De huidige oorlog is
een oorlog van techniek, organisatie en volharding.
Naar het schijnt zal de overwinning zijn aan dengene
die zich liet best wapent cn 't het langst kan volhou
den En dat zijn wij van plan te doen." (Toejuichin
gen).
De heer Asquith deelde ten slotte nog mede, dat de
voorschotten, die Engeland aan andere landen reeds
had gedaan of beloofd, 3.000.000.000 bedroegen.
KORTE BERICHTEN.
Het koperen dak der Evangelisch-Luthersche kerk
der Russische oorlogshaven Riga, dat van 1633 da
teert en een waarde van 100.000 gld. heeft, is ver
wijderd.
'Het aantal bladen en tijdschriften, dat sedert het
uitbreken van den oorlog in Duitschland opgehouden
heeft Ie verschijnen, is tot meer dan 2000 gestegen.
Naar het Nieuws van den Dag v. N.-I. meldt, zal
het wrak van den Duitschen kruiser Emden nabij de
Kokos-eilanden door de Sydney in den grond geboord,
worden gelicht. Het zal naar Seydney worden over
gebracht en daar bij wijze van momument worden op
gesteld.
De gouverneur-generaal van Brussel heeft bevo
len, dat, hij, die boycot-lijsten aanlegt van hen, die den
Duitschers vriendelijk gezind zijn, en dezen daardooi
in hun beroep benadeelt of hen mishandelt of belcedigt
wegens hun pro-Duitsche gevoelens, veroordeeld zal
worden tot een gevangenisstraf van twee jaaf of
6000 boete.
De nalatenschap van Alfred van der. Bilt die bij
de Lusitania-ramp is omgekomen, bedraagt
26.400 000.
Het Fransche ministerie vgn Marine meldde gis
teren, dat Duitsche onderzeeërs zijn verschenen aan de
mondingen van Loire en Gironde. Alle noodige voor
zorgen zijn genomen.
De burgemeester van Kleef heeft bekend ge
maakt dat de stedelijke spaarbank voortaan bij de in
levering van goudgeld gratis een spaarbankboekje zal
verstrekken, vermeldende 1 van het ingeleverde be
drag aan goud, of bij reeds bestaande boekjes de in
geleverde som met 1 zal verhoogen.
Naar uit Parijs gemeld wordt zullen voor den
gesneuvelde Franschen vlieger Pêgoud 4 monumenten
geplaatst worden in den Elzas, waar Pégoud het le
ven liet. Verder zal een monument opgericht worden
te Montfcrra, Pégoud's geboorteplaats en twee monu
menten worden geplaatst te Parijs.
GEEN FRANSCH LUCHTSCHIP.
Havas meldt uit Parijs: Naar aanleiding van de
vlucht, voor eenige dagen, van bestuurbare luchtsche
pen over Nederlandsch grondgebied, werden in enkele
Nederlandscne bladen berienten opgenomen, waaruit
zou zijn al te leiden, dat éen dier luchtschepen een
fransen was, van het Zodiac-type.
Een onderzoek hiernaar cioor de bevoegde autoritei
ten heeft bewezen, dat dit bericht onjuist was, en dat
geen luchtschip van het Zodiac-type, of een ander
rransch luchtvaartuig over Nederlandsch gebied ge
vlogen heeft.
De openbare meening in Frankrijk beschouwt inte
gendeel het vliegen van luchtschepen of vliegtuigen
over onzijdig gebied als een bijzonder ernstig feit.
SPIONNAGE
Men meldt uit Gorinchem aan liet 1 tandelsblad
Omtrent de vermoedelijke spionnage op de rivier de
Meiwcde is door de recherche en rijkspolitie een on
derzoek bij het havenpersoneel van het Merwedeka-
naal ingesteld, betreffende het motorjacht „Cupido",
dat in de haven te Gorinchem gezien zou zijn. Aan de
sluiskantoren te Gorinchem, Arkei en Vianen is echter
geen vaartuig onder den naam van „Cupido" in de re
gisters als geschut geboekt. Op denzelfden datum
nat mgn dit jacht zou gezien hebben, is wel een motor
jacht onder den naam „Biancha" in het sluisregister te
Gorinchem als geschut geboekt. Dit jacht voerde een
Wag, waarin een gekroonde W., welke vlag tot de Ko
ninklijke Roeivereeniging behoort. De schepen, die
deze vlag voeren, hebben het recht het eerst geschut te
worden. Op de lijst der Koninklijke Roeivereeniging
komt de „Biancha" echter niet voor als behoorende tot
die vereeniging.
HET DRAMA VAN DE „NOORDZEE."
Een nader bijz. Reuter-bericht uit Londen meldt; De
Nederlandsche vice-consul te Grimsby deelt mede, dat
maatregelen zijn getroffen om de krankzinnige beman
ning van den logger naar Nederland terug te zenden
met het eerste van Grimsby uitgaande stoomschip. Men
is van oordeel, dat de quaestie moet behandeld worden
door de Nederlandsche autoriteiten. De zeelui zullen
derhalve van het Noorsche stoomschip worden ge
haald, zoodat dit de reis kan vérvolgen.
BINNENLAND.
VES'I INGBEGROOT1NG.
Ingediend is het wetsontwerp tot vaststelling van de
begrooting van uitgaven, ten behoeve van de voltooi
ing van het vcstingstelsel, dienst 1916.
Deze begrooting is opgemaakt tot een bedrag dat
van vorige vestingbegrooiingen beschikbaar is geble
ven.
Het ligt in de bedoeling, dat bedrag te besteden aan
verbeteringen en aanschaffingen, welke in eik geval
worden noodig geacht en zich wat de verbeteringen
betreft aansluiten aan hetgeen bij het in staat van
verdediging brengen bereids is en nog zal worden ver
richt.
De Minister van Oorlog behoudt zich voorts de
vrijheid voor om. zoodra de omstandigheden zulks
zullen toelaten, bij suppletoire begrooting de noodige
gelden aan te vragen voor voorsteilen van meer ingrij
penden aard betreffende de verschillende liniën en stel
lingen
1 Iet aangevraagde bedrag van 46 000 voor verbete
ring van inundatiewerken moet strekken om ir. onder
de huidige omstandigheden aan den dag gekomen
leemten te voorzien.
Aangezien voorts gebleken is, dat de maskeering
van meerdere verdedigingswerken door middel van
voorgelegen beplantingen nog te wenschen overlaat,
zal het bedrag van 38 600 voor verbeteringen van
ondergeschikt belang uitgetrokken, besteed worden
om hierin verbetering aan te brengen. Het ligt in de
-bedoeling in volgende jaren met deze verbetering-
voort te gaan waarvoor totaal een bedrag van ruim
f 80 000 wordt noodig geacht.
Een bedrag van 100 000 is bestemd voor verbef e
ringen van ondergeschikt belang aan verschillend'
werken, waarvan de noodzakelijkheid in de afgelooper
maanden is gebleken en die onder de huidige omstan
digheden niet of niet volledig kunnen worden tot stand
gebracht
Het ligt in de bedoeling het voor levering van genie-
materieel uitgetrokken bedrag van f 260 000 te beste
den voor het aanschaffen tot een bedrag van f 200 000
van nikkelstalen infanterieschilden en tot een bedrag
van f 60 000 voor verplaatsbare electrische verlich
tingstoestellen.
VOORSTEL TOT FUSIE
Naar ,.de Tel." verneemt, heeft de heer D Hans bij
het bestuur der nieuwp Vrijzinnige kiesverecniging
,,'s-Gravenliage" het volgende voorstel ingediend, ter
behandeling op een ledenvergadering:
De nieuwe Vrijzinnige kiesvereeniging ,,'s Graven-
hagebesluit, zich te wenden tot het hoofdbestuur der
Liberale Unie, met het verzoek, zoo spoedig mogelijk
aan de orde te stellen de vraag of. en zoo ja, op wel
ken grondslag fusje tusschcn de Liberale Unie en den
Vrijzinnig Democratischen Bond gewcnscht is."
In zijn toelichting wijst de voorstelLer er op, dat hij
niets anders bedoelt, dan het vraagstuk der fusie thans
officieel in de Unie aan de orde te stellen. Het is dus
geen uitspraak voor of tegen de fusie, maar een poging
om de zaak binnenkort te behandelen.
Gemengd Nieuws
GEEN LEVERING AAN DE GEMEENTE.
Maakten wij voor eenigen tijd er melding van, dat de
schorsing van een der raaclsieden van Purmerend we
gens icvering aan het Gast- en Proveniershuis door
Ged Staten niet werd goedgekeurd, thans kan het
Handeisblad dienaangaande het volgende mededeelen:
Wat de beantwoording der vraag betreft, cf levering
aan genoemde inrichting is te beschouwen als „leve
ring ten behoeve der Gemeente", zijn Ged. Staten van
oordeel, dat deze vraag ontkennend moet worden be
antwoord. We! is naar hun inzien het Gast- en Prove
niershuis een Gemeente-instelling, naar de onderschei
ding van art. 2 der Armenwet, door de burgerlijke
overheid i:i een laatstelijk op 27 Mei 1914 vastgesteld
reglement geregeld en van harentwege door regenten
en regentessen bestuurd en bovendien door haar finan
cieel gesteund, doch een en ander neemt niet weg, dat
aan deze instelling, zoowel op grond van hare geschie
denis, als van haren uitgebreiden werkkring, die ook
t
ALKMAARSGHE COURANT.
