ff
lx
DéOBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Van het westelijk oorlogsterreln.
Van liet oostelijk oorlogsterreln.
Van liet zuidelijk oorlogsterrein.
No. 25?
Honderd en zeventiende jaargang.
1915
ijï m
Monnemefltspnjs p$ 3 mmnfen f L fc ps$ f 1.25. Advertentiepriis ID ct. p. regel groote letters naar plaatsruimte. Brieven (r. N. V. Boek- en Handelsdrukkerij y.h. HERlWs. COSTER ZOON, Voordam C9. ïelefoonnr. 3,
DINSDAG
2 N O V E M B E R.
NEDERLAND.
ALKMAAR, 2 November.
Een correspondent van de Köln. Ztg., die ook het
totstandkomen dei" Donau-verbinding eenige dagen
te voren meldde, bericht thans dat de ijzeren ring in
Servië zoo vast is gesloten, dat de beslissing op han
den is.
Inderdaad maken de invallende Bulgaarsche, Duit-
sche en Oostenrijksch-Hongaarsche legers snelle vor
deringen zij hebben sedert 9 October (de inneming-
van Belgrado) van de 68.800 K.M2. Servisch grondge
bied bezet 29.200 K. M2., d. i. bijna een gebied zoo
groot als België.
Schreven we gisteren, dat Kragoejewats, deze Ser
vische burcht, van twee kanten werd bedreigd, heden
reeds is de val dezer belangrijke stelling, waar zich
een groot arsenaal bevindt, officieel bekend gemaakt.
Kragoejewats is bekend uit de Decembermaand
van het vorige jaar, toen het offensief der Oostenrij
kers bij deze wapenplaats werd gebroken en de Ser
viërs van verdedigers aanvallers werden. De Serviërs
hebben duns deze stelling moeten ontruimen,
daar zij, wanneer zij er standgehouden hadden, aan
een omsingeling niet waren ontkomen. In de tele
grammen wordt dan ook slechts gewaagd van achter-
hoede-gevechten, hetgeen er wel op wijst, dat de
hoofdmacht tijdig het veld heeft geruimd. En weer
valt uit de Oostenrijksche opgave van de krijgsgevan
genen (20 officieren en 6600 man) op te maken, dat
de Serviërs zich zoo sterk mogelijk houden voor de
eindafrekening, die wel niet lang zal uitblijven. Het
schijnt dat de Serviërs te weinig oorlogsmateriaal
bezitten en te zeer op zich zelf zijn aangewezen om
hun tegenstanders tot een positie-oorlog te kunnen
dwingen. Zij kunnen blijkbaar nergens tot staan ko
men en geen dam opwerpen tegen den vloed, die van
alle kanten tegen Nisj opkomt de Bulgaren staan
nog maar 30 K.M. ten oosten van de Servische hoofd
stad.
Zooals de zaken thans staan, krijgt men den in
druk, dat over het lot van Servië niet meer zal wor
den beslist op Servisch grondgebied, doch op een
ander oorlogsterrein of wel in een diplomaten-zaal.
Een Fransch communiqué weet ons uit Nieuw-
Servië slechts uiterst geringe feiten te melden. Toch
zullen daar aan de Servisch-Bulgaarsche grens in de
komende dagen waarschijnlijk belangrijke krijgsver
richtingen plaats vinden. Op last der Engelsche re
geering zijn thans de Engelsche troepen van Saloniki
vertrokken naar het Servische front, waar zij nu sa
menwerken met de Servische troepen, zegt een Havas-
bericht. Nu is samenwerking op dit oogenblik wel
niet anders mogelijk dan in het even genoemde ge
bied. En al heeft het den schijn gehad, dat elk der
groote mogendheden op eigen houtje zou opereeren
het kan thans haast niet anders, of de Engelsche en
Fransche troepen zullen gezamenlijk optreden niet
in Servië, maar in Bulgarije. Voor deze veronderstel
ling geven de omstandigheden den meesten grond.
Van geen der oorlogstooneelen valt verder iets bij
zonders te vermelden.
De geruchten van den vrede blijven aanhouden. Zij
geven verschillenden vorm aan de pogingen, welke
er gedaan heeten te worden om aan den oorlog een
einde te maken. Voor een groot deel zijn zij van Duit-
schen oorsprong. Een Duitschgezind blad te Bern
schrijft als haar indruk neer, dat men bij de entente er
kent, dat men niet tot een beslissing kan komen en dat
iederen dag, dien de oorlog voortduurt, het aantal
dooden en nuttelooze verliezen toeneemt. Een
Duitsch blad gewaagt van een verklaring van den
Roemeenschen president, dat de oorlog ten einde
schijnt te loopen. De Duitsch-Amerikaansche journa
list von Wiegand zegt te Weenen en te Boedapest te
hebben vernomen, dat Servië zoekt vrede te sluiten en
dat Italië reeds herhaaldelijk op niet-officieele wijze
heeft gepolst over de mogelijkheid om tot vrede te ge
raken. Servië zou gevraagd hebben of het er zonder
gebiedsafstand af zou kunnen komen, waarop het
antwoord ontkennend zou hebben geluid, daar de
overeenkomsten met Bulgarije dit onmogelijk maken
en Italië zou van Oostenrijk hebben vernomen dat
het vrede kan. krijgen, wanneer het zoo is uitgeput,
dat het als tegenstander niets meer beteekent en als
bondgenoot geen waarde meer heeft, dat het van zijn
hoofdgebied niets behoeft te verliezen, doch dat het
öf zijn koloniën in Afrika of een eiland in de Middel-
landsche Zee voor een vlootbasis kwijt raken zal. Dan
is er in Amerik een groote vredesbetooging op touw
gezet Een telegram in dit nummer gewaagt naar
Amerikaanschen trant van 1000 vergaderingen, welke
op één dag zullen worden gehouden, om presi
dent Wilson te stuwen naar samenwerking met Euro-
peesche neutrale landen, ten einde een comité te ver
krijgen, dat vredesvoorwaarden ontwerpt en bij de
oorlogvoerenden indient. Ook deze beweging is ze
ker van Duitschen oorsprong er wonen vele
Duitschers in de Vereenigde Staten 1 Onwillekeurig
brengt men de vredesgeruchten, die uit Amerika geka-
beïd orden, in verband met het stellig opmerkelijke
feit, dal het gisteren door ons gemelde Hesperian-inci
dent te Washington en te Berlijn zoo kalmpjes wordt
opgevat en ook met 't bericht, dat de Duitsche gezant
heden een bezoek brengt aan den Amerikaanschen mi
nister van buitenlandsche zaken, naar het heet om de
onderhandelingen betreffende de Lusitania-kwestie te
hervatten.
Maar ook uit Engelsche bron wordt melding ge
maakt van vredesonderhandelingen. De correspondent
te Madrid van de Daily Telegraph seint, dat volgens
een nieuws-agentschap een der oorlogvoerende par
tijen een poging had gedaan om tot vredes-onderhan-
delingen te komen. In verband hiermede zou de mi
nister-president Dato naar Sint Sebastiaan zijn ge
reisd en spoedig opnieuw daarheen vertrekken. Het
heet zelfs, dat de onderhandelingen reeds begonnen
zijn, dat de besprekingen voortgang hebben en dat
prins von Bülow waarschijnlijk binnenkort te Ma
drid zal komen.
En eigenaardig is het, dat een ander Engelsch
blad, de Daily News uit Washington verneemt, dat
men daar in officieele kringen gelooft aan een door
Duitsdiland op touwgezette beweging om den oorlog
te staken, dat er aanwijzingen zijn, dat het vechten in
Europa al bijna gedaan is, dat de strijd nu zal be
ginnen tusschen de diplomaten in de groote hoofd
steden, inplaaits van tusschen de soldaten te velde, en
dat niet Amerika als bemiddelaar zal optreden, wijl
dit met Duitschland en Engeland verschillende kwes
ties heeft, maar Spanje.
Aldus luiden de verschillende berichten. En hoe
staat het met de feiten? „Bijna" is een rekbaar begrip,
maar dat het in Europa bijna met het vechten gedaan
is, daar lijkt het op het oogenblik waarlijk niet veel
op. Frankrijk heeft pas bij monde van zijn minister
president laten weten, dat het alleen den vrede door
de overwinning (la paix par la victoire) wil. De reis
van generaal Joffre, de hervorming van den Britschen
generalen staf, zij getuigen van een poging, om den
oorlog krachtiger dan voorheen te voeren en op dien
toon is de geheele Engelsche pers gestemd. De verkla
ring van den Engelschen minister-president in het La
gerhuis zal ongetwijfeld ook bemoedigend en aanmoe
digend luiden. De werving voor het leger heeft in
Engeland de laatste dagen prachtige resultaten opge
leverd. Rusland heeft zich geheel hersteld en van
Russische vredesneigingen bijv. is thans geen sprake
meer.
Teekenen van een verslapping der militaire actie
zijn niet waar te nemen. Wel teekenen, dat het uitput
tend karakter van den oorlog toeneemt, dat er geen
beslissende overwinning valt te verwachten, geen be
langrijke wijziging in den stand van zaken meer waar
schijnlijk is.
Zijn deze teekenen niet bedriegelijk en worden zij
ook door de bewindslieden in de oorlogvoerende par
tijen verstaan, dan, ja dan zou een spoedig einde van
den oorlog mogelijk kunnen zijn.
„Eens, zoo besluit de heer Wolff een artikel in het
Tageblatt van heden, eens moet toch de wijsheid te-
rugkeeren in deze wereld, waaruit zij is weggevlucht.
De onomkoopbare, door de eischen der oorlogswel
lustelingen en der oorlogsbaten-makers met rust gela
ten wijsheid zal, in den nieuwen areapagus van kabi-
netswijzen (bedoeld is: de Fransche ministerraad)
noodig zijn en men kan hier aan toevoegen: overal."
DE STRIJD IN BELGIë EN NOORD-FRANKRIJK,
Veldmaarschalk French seinde gisteren:
Op den avond van 29 Oct. werd de streek ten oos
ten van Yperen hevig beschoten. Overigens trad de
artillerie van beide partijen, ten gevolge van het natte
en mistige weder, in de laatste dagen minder in actie.
Het werken met mijnen wordt echter aan beide zij
den voortgezet.
Uit de lijsten van verliezen van zes Duitsche batal
jons, die deel hebben genomen aan de gevechten bij
Loos, blijkt dat hunne verliezen ongeveer 80 pCt. van
hunne sterkte bedroegen.
De Duitsche staf meldde gisteren:
In Champagne gingen de Franschen bij Tahure in
den namiddag weder tot den aanval over, die echter
werd afgeslagen. De Butte de Tahure is in onze han
den gebleven. Het aantal gevangenen, in de laatste
dagen gemaakt, is gestegen tot 31 officieren en 1277
man.
Bij Combes ontstonden levendige gevechten, man
tegen man.
Luitenant Bölcke bracht 30 October ten Z. van Ta
hure een Franschen tweedekker ten val, waardoor het
zesde vijandelijke vliegtuig door hem buiten gevecht
werd gesteld.
Bij Belfort hadden verschillende luchtgevechten
plaats, voor de Duitschers met succes.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
Het Duitsche hoofdkwartier meldde gistreen:
Legergroep-HindenburgAan beide zijden van den
rrweg Toekoem— Riga bereikten onze troepen in
aanval de linie RaggasemKemtnem. De vij
andelijke tegenaanvallen werden afgeslagen. Ten
westen en zuidwesten van Dunaburg werdén sterke
Russische aanvallen afgeslagen. Tusschen de Swen-
ter- en Ilsen-meren was dfe strijd bijzonder heftig en
duurt op enkele plaatsen nog voort. Enkele vijande
lijke aanvallen ten noorden van het Driswiaty-meer
mislukten voor de Russen met groote verliezen. Een
Russisch vliegtuig werd neergeschoten de vlieger en
de waarnemer werden gévangen genomen.
Legergroep-Leopold van Beieren. Ten oosten van
Baranowitsjy werd' een Russische nachtaanval in een
handgemeen afgeslagen.
Legergroep-v. Linsingen: De toestand is onveran
derd. Een vijandelijke aanval ten noorden van Ko-
marof mislukte. De Duitsche troepen van het leger
von Bothmer werden bij Siemikowtsje aangevallen, en
zijn nog in gevecht.
Het aantal der -door de Duitsche troepen! in het oos
ten gemaakte gevangenen en behaalden bedraagt in
October: Legergroep-Hindenburg. 98 officieren,
14,482 man, 40 machinegeweren. Legergroep-prins
Leopold van Beieren: 32 officieren, 4134 man, 2 ma
chinegeweren.
Legergroep-v. Linsingen: 56 officieren, 8871 man,
21 machinegeweren. Legergroep-von Bothmer: 3 of
ficieren, 1525 man, een machinegeweer. Legergroep-
von Mackensen: 55 officieren, 11937 man, 23 kanon
nen (behalve de in de vestingen gevonden groote hoe
veelheden oudé kanonnen), 16 machinegeweren Te
zamen. 244 officieren, 40,949 man, 23 kanonnen, 80
machinegeweren.
Uit Weenen werd gisteren officieel gemeld: Aan
dte Szcarra sloegen de Oostenrijksch-Hongaarsche
troepen een nachtelijken aanval in een hevig gevecht
van man tegen man af. Aan het Kormynfront wer
den een aantal sterke nachtelijke aanvallen afgesla-
gen.
Ten noorden van Breniawa aan de Strypa ontwik
kelden zich na een afgeslagen aanval opnieuw hevige
gevechten
Op het noordoostelijke oorlogstooneel zijn door de
troepen, staande onder Oostenrijksch-Hongaarsch op
perbevel in de maand October 142 officieren en
26.000 manschappen gevangen genomen en 44 machi
ne-geweren, een kanon, drie vliegtuigen en ander oor
logsmateriaal buitgemaakt.
DE STRIJD TEGEN SERVIë.
Het Duitsche legerbericht meldde gisteren:
Bij den voortgezetten aanval werden de hoogten ten
zuiden van Gm. Milanowatsj in bezit genomen. In
de richting van Kragoejewatsj is de vijand over Pe-
trowatsjkar en de Lepenitsj teruggeslagen. Kragaeje-
watsj is in Duitsche handen. Ten oosten van de Mo-
rawa werd de Trivunovoberg, tegen den taaien weer
stand der Serviërs genomen; eeinge honderden gevan
genen gemaakt. Het Bulgaarsche leger van Bojadjef
was op 30 October, na de achterhoede-gevechten den
vijand, tot in de linie der hoogten van Planinitsja
Slatina oostelijk Svrljig westelijk Pela Palanka
oostelijk Vlasotince gevolgd
Het Oostenrijksche legerbericht meldde gisteren:
In de streek ten westen van de Groote Morawa be
reikten de troepen der bondgenooten onder hier en
daar hevige achterhoedegevechten de hoogten ten zui
den en zuid-oosten van Gr. Milanowatsj en Kragoeje
watsj. Hedenvoormiddag tusschen zeven en acht uur
werd op het arsenaal en de kazerne van Kragoeje
watsj de Oostenrijksch-Hongaarsche vlag geheschen
en kort daarna de Duitsche.
In' den hoek tusschen Morawa en Resawa namen de
Duitsche troepen na hevige gevechten de domineeren-
de hoogte Trivunovo Brdo.
Bulgaarsche troepen veroverden aan den weg naar
Parazin de hoogten ten westen van Slaninica en in
het Nisawadal de hoogten ten westen van Bela Palan
ka.
De Duitsche en Oostenrijksch-Hongaarsche troepen
van generaal von Kövess hebben thans in het geheel
20 officieren en omstreeks 6600 man gevangen geno
men en 32 kanonnen, negen machine-geweren, meer
dan 30 munitiewagens, een zoeklicht, verscheidene ge
weren, artillerie-munitie, zeer veel infanterie-munitie
en bovendien 45 oude of gesprongen kanonloopen
buitgemaakt.
KRAGOEJEWATSJ GENOMEN.
Officieel werd gisteren uit Berlijn gemeld, dat de
stad Kragoejewatsj in Servië, waar het groote arse
naal en ammunitiedepot zich bevindt, door de Duit
sche troepen genomen is.
AAN HET ITALIAANSCH-OOSTENRIJKSCHE
FRONT.
Het Oostenrijksche legerbericht meldde gisteren:
De op 18 Oct. begonnen en op 28 Oct. met versche
troepen herhaalde bestorming van ons kustfront door
de Italianen begint te verzwakken. Gisteren deed de
vijand weliswaar nog een vergeefschen aanval op
den noordelijken rand van de hoogvlakte van Doberdo
met een sterke troepenmacht, op verscheiden andere
punten met minder sterke, zijn aanval is echter niet
meer algemeen. Al mocht de strijd nogmaals aan
wakkeren, de door het Italiaansche legerbestuur met
veel ophef aangekondigde aanval van minstens 25 in
fanterie-divisies op het hoofdfront is gestuit op den
onwrikbaren muur van onze troepen. De Isonzo-slag,
die twee weken geduurd heeft, is gunstig voor ons af-
geloopen; ons gevechtsfront is, over het geheel geno
men, niet veranderd. Ook behielden de verdedigers
van Tirol en Karinthië hunne sedert het begin van
den oorlog verdedigde stellingen.
In de gevechten in de tweede helft van October ver
loor de vijand minstens 150,000 man.
KORTE BERICHTEN.
Een Lloyds-bericht meldde gisteren, dat het En
gelsche stoomschip „Forward'' gezonken is. De be
manning werd gered.
De Koning van Engeland is gisteravond1 in
Buckingham Palace aangekomen. Hoewel hij zeer
vermoeid was van de reis is zijn toestand bevredigend.
KON. NAT. STEUNCOMITé.
Blijkens de 61ste lijst van bijdragen van 10 tot en
met 15 October voor het Koninklijk Nationaal Steun
comité 1914 is er ingekomen een bedrag van
16,907,85 U, makende met het totaal der vorige lijs
ten ad 3,230,509,58 een totaal bedrag aan ontvangen
bijdragen en toezeggingen van 3,247,417,43 ka
GEVAARLIJKE LANDSVERDEDIGER.
Gisternacht hielden 2 surveilleerende politie-agen-
ten te Hilversum een soldaat aan, die zich met een ge
weer op een particulier erf bevond en onder den in
vloed van sterken drank verkeerde. Zij zouden hem
naar het politie-bureau overbrengen, doch onderweg
rukte hij zich los en zette het op een loopen. Een eind
verder, op een punt waar een aantal stukken der veld
artillerie zijn opgesteld, riep de soldaat: „Ziezoo, nu
ben ik schildwacht." Onmiddellijk daarop hoorden
de agenten 2 schoten en zagen een vuurstraal in hun
ne richting. De soldaat, die later werd aangehouden,
beweert op stroopers te hebben geschoten. Daar men
hiervan niet veel gelooft, is hij in arrest gesteld. Hij
is V.'genaamd en uit Tilburg afkomstig.
BUITENLAND.
VIERVOUDIGE MOORD.
De Berlijnsche bladen melden uit Danzig dat in
Ost-Ueblau het huis van den molenaar Schmedofk
die zich aan het front bevindt, in vlammen opginj
De nabijsnellende buren vonden voor de deur et
17-jarigen zoon die zwaar gewond was en vertelde
dat 's nachts verschillende mannen het huis binnenge
drongen waren en zijn grootmoeder, moeder en beide
broeders vermoord hadden.
Daar het huis in vlammen stond kon men eerst
's middags de verkoolde lijken bergen.
Drie uit een opvoedingsgesticht -ontvluchte jonge lie
den worden verdacht en de vervolging is onmiddellijk
begonnen. N
BINNENLAND.
DE GRONDWET SHERZIENING.
(Wijziging der additioneele artikelen).
Tegelijk met de regeeringsvoorstellen in zake ver
anderingen in het Ilde, lilde en IVde Hoofdstuk der
Grondwet, zijn voorstellen ingediend tot verandering
van de additioneele artikelen der Grondwet, teneinde
de Kieswet in overeenstemming met de Grondwet te
brengen.
In verband daarmede wordt voorgesteld in de Kies
wet, totdat de wet daaromtrent nader zal hebben be
schikt o.a. de volgende veranderingen te brengen.
Wat de kiezers betreft, art. 3 wordt in- overeenstem
ming gebracht met het nieuw art. 80 van de Grond
wet. De laatste alinea van het gewijzigde art. luidt:
Met onherroepelijke veroordeeling wordt gelijk ge
steld vrijwillige betaling van het maximum van geld
boete overeenkomstig artikel 74 Wetboek van Straf
recht en vrijwillige betaling van geldboete krachtens
een bij verstek gewezen rechterlijke uitspraak.
Deze alinea behelst de nadere uitwerking van het
nieuwe stelsel van uitsluitingen. Het mag redelijk
worden geacht, dengene, die voor de tweede maal zijn
gemis van maatschappelijken zin heeft bewezen door
een feit te begaap, dat met een zware straf wordt ge
boet, voorgoed van het kiesrecht uit te sluiten.
Openbare dronkenschap behoort eerst tot verlies
van kiesrecht te leiden na telkens herhaalde recidive,
welke den dader als een dronkaard kwalificeert. (In-
tusschen blijft hier steeds de mogelijkheid van verbe
tering, zoodat, wanneer in een tijdperk van drie jaar
geen nieuwe veroordeeling volgt, het kiesrecht weder
kan worden toegekend.)
Van artikel 5 wordt het laatste lid gelezen
De schorsing (van de uitoefening van het kiesrecht)
wordt niet toegepast ten aanzien van de militairen
vrijwillig dienenden bij zee- en landmacht voor zoo
ver zij als regel buiten den oorlogsbodem of buiten
de kazerne nachtverblijf houden.
Artikel 7 wordt gelezen als volgt:
Voor de bevoegdheid tot het kiezen van leden van
den gemeenteraad gelden dezelfde regelen als die wel
ke in de artikelen 15 voor de bevoegdheid tot het
kiezen van leden van de Tweede Kamer der Staten-Ge-
neraal zijn gesteld, met dien verstande, dat men bo
vendien ingezetene der gemeente moet zijn.
Artikel 51 inzake de candidaatstelling, wordt gele
zen:
Voor de verkiezing van de leden der Tweede Kamer
wordt het Rijk, voor de verkiezing van de leden der
Provinciale Staten iedere provincie verdeeld in kies
kringen, welke op de bij deze wet gevoegde tabellen
A en B zijn aangewezen.
De kieskringen voor de verkiezing van de leden der
Tweede Kamer worden door Onzen Minister van
Binnenlandsche Zaken na ingewonnen advies der Ge
deputeerde Staten, die voor de verkiezing van de le
den der Provinciale Staten door de Gedeputeerde Sta
ten verdeeld in stemdistricten, in dier voege, dat een
stemdistrict in den regel niet meer dan duizend kie
zers bevat en in geen geval samenvoeging van ge
meenten of deelen van verschillende gemeenten plaats
heeft.
Achter dit artikel wordt nog ingevoegd dat er een
centraal stembureau is te 's Gravenhage, bestaande
uit 5 leden.
Art. 51 d. Het artikel komt overeen met het tegen
woordige art. 51. De „opgaven" van candidaten var
thans worden „lijsten" van candidaten.
Het aantal handteekeningen van kiezers, vereisch'
'voor het inleveren van een lijst, mag niet zóó hoog
worden gesteld, dat het voor de kleine partijen te
moeilijk wordt binnen iederen kieskring een lijst in
te leveren en zoodoende alle stemmen van geestver
wanten over het geheele land te verzamelen. Maar
aan den anderen kant moet toch ook eenige waarborg
'blijven bestaan tegen candidaturen, die niet of nauwe
lijks als ernstig gemeend kunnen worden beschouwd.
Met het oog op deze overwegingen is het cijfer 25
voor het vereischte aantal onderieekeningen aangeno
men.
Art. 54f. Ten einde te voorkomen, dat in de ver
schillende kieskringen stemmen verloren gaan, wordt
gelegenheid gegeven de in eiken kring ingeleverde
lijst met die uit andere kringen.of in denzelfden kring
ingeleverd, te verbinden.
Alléén de gemachtigde kan de lijst met andere lijs
ten verbinden. Art. 51 g wijst hem daartoe aan. Om
redenen van praktischen aard moet aan de ondertee-
kenaars de bevoegdheid onthouden worden zelve de
