DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
Van liet zuidelijk oorlogsterreln.
Van het oostelijk ooilogsterrelo.
Van liet westelijk oorlogsterreln.
No. 271
Honderd en zeventiende
jaargang.
1915
Abonnementsprijs per 3 maanden II—,fr. p. post flJ* Advertentieprijs 10 ct. p. regei, groote letters naar plaatsruimte. Brieven fr. N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v.h. HERllls. COSTER 4 ZOON, Voordam C9. Telefoons 3,
DONDERDAG 18 NOVEMBER.
FRANKRIJK.
NEDERLAND.
ALKMAAR, 18 November.
Het is opvallend, dat de Parijsche en Londensche
bladen den toestand voor de Serviërs veel ongunsti
ger schilderen dan de olficieele communiqué's. De
courantenberichten noemen den stand van zaken be
denkelijk, ernstig en hachelijk. Zij doen het voorko
men, alsof het met de Serviërs afgeloopen is en zij
geven te verstaan, dat de Fransch-Engelsche hulp
troepen niet meer veilig zijn op Servischen bodem.
Vermoedelijk loopen de correspondenten de gebeurte
nissen in Servië vooruit, om hun landgenooten toch
vooral de gevaren der gezonden legerdivisies on
der de oogen te brengen en hen er op te wijzen, dat
men vast en zeker moet weten, wat men in geval van
nood aan Griekenland zal hebben. De tijd, waarop de
Grieksche regeering vluchtende Servische troepen of
entente-soldaten aan haar grens zal zien staan, schijnt
niet zoover te zijn verwijderd als velen hebben ge
meend. Aan de tot dusverre afgelegde verzekeringen
hebben de verbonden mogendheden voor dat geval
niet genoeg en een Fransch minister van staat, de
heer Denys Cochin, moge met groote sympathie te
Athene zijn ontvangen, een correspondent van een
Fransch blad verklaart, dat aan de Duitsche afvaardi
ging eveneens een zeer gunstig onthaal te beurt viel.
Men wenscht dus waarborgen in stelligen en binden
den vorm. Door het achterhouden van Grieksche
schepen oefende de Britsche regeering reeds een zach-
ten aandrang op de Grieksche bewindslieden uit en de
Fransche regeering heeft desgelijks gedaan, door in
de haven van Marseille geen goederen te laten aan
nemen ter verscheping naar Griekenland. De komst
van den kleinen Engelschen oorlogsraad te Parijs,
wier aanzienlijke leden, vergezeld van den minister
van buitenlandsche zaken, niet tegen de gevaren van
de zeereis hebben opgezien, wijst er op, dat er be
langrijke militaire en diplomatieke beslissingen te
wachten zijn en natuurlijk denkt men onmiddellijk aan
Griekenland. De bekende Engelsche criticus Belloc
merkt wel op, dat de Balkan-veldtocht heel klein is in
vergelijking met den strijd op de groote Oost- en
Westfronten, dat de Duitschers en Oostenrijkers hier
slechts 4 procent van hun hoeveelheid troepen hebben
staan, maar uit alles is de laatste dagen gebleken, dat
dit oorlogstooneel door alle partijen van belang
wordt geacht en dat de gevolgen van de hier te vallen
beslissing vérstrekkend kunnen worden.
De correspondent van de Daily Tel., dr. Dillon,
zegt, dat Griekenland alleen te winnen zal zijn door
de ontwikkeling van groote kracht, hetgeen met den
dag meer klemt. En deze bekende journalist verzekert,
dat reeds vóór den oorlog een verbond van de Bal
kanvorsten was voorbereid door den Duitschen Kei
zer, dat allen de verzekering gaven, dat geen hunner
Duitschland zou schaden, dat sommigen beloofden
Duitschland te steunen. Ook in Roemenië schijnt er
wat te broeien. De regeering heeft enkele officieele
maatregelen genomen, waaruit men meent te moeten
afleiden, dat zij de onzijdigheid niet lang zal hand
haven.
Waar het voor de entente op grooten spoed aan
komt, zal het weldra blijken, wat er tusschen de En
gelsche en Fransche ministers in tegenwoordigheid
van den opperbevelhebber Joffre met betrekking tot
den Balkan besloten is, voordat de Engelsche staats
lieden nog dienzelfden dag naar Londen terugkeer
den.
Volgens een Italiaansch blad zal Italië zich waar
schijnlijk bij eiken maatregel, die tegen Griekenland
wordt ondernomen, aansluiten.
In het Hoogerhuis werd nu weer felle critiek uitge
oefend op den staf van het Engelsche hoofdkwartier
in Frankrijk. Lord Davids zeide, dat de Engelsche
staf 5 of 6 maal zoo groot was als die van generaal
Joffre, dat allerlei personen er maar aan toegevoegd
werden, dat er zelfs dames werden toegelaten', dat er
eens op een morgen niemand aanwezig was, omdat
men 's avonds te voren erg lang bridge gespeeld had,
dat er bij Loos op 25 September een groote overwin
ning zou zijn behaald, wanneer de staf maar gezorgd
had, dat er versterkingen aanwezig waren geweest.
Lord Crewe zeide, dat er naar het gebeurde bij Loos
een onderzoek was ingesteld, bezwaar te heb
ben tegen damesbezoek in het hoofdkwartier; indien
de dames er niets te maken hadden, maar verklaarde
overigens niet alles te kunnen aannemen wat de spre
ker had medegedeeld, en waarschuwde tegen overdrij
ving.
De vergadering van kiesrechtvrouwen, waarvan we
gisteren gewaagden, en waarin mevr. Pankhurst zou
spreken over het verraad tegen Servië en de afzetting
van de heeren Asquith en Grey zou eischen, gaat niet
door, wijl de bestuurders van Albert Hall de zaal
voor dit onvaderlandslievend doel niet wenschen af
te staan.
Wij schreven hierboven, dat de reis van de Engel
sche ministers naar het vasteland niet zonder gevaren
was en dachten daarbij aan het omkomen van het En
gelsche hospitaalschip „Anglia", waarmede onlangs
de Engelsche Koning naar Frankrijk reisde, in het
Kanaal. Het schip stiet op een mijn, eeni kolenschip,
de „Lusitania", hulp willende bieden, onderging een
zelfde lot. Van de 385 opvarenden werden ongeveer
300 gered. Behalve gewonden moet de „Anglia" (ge
bouwd in 1900 en metend 1700 ton) 2 millioen gulden
bestemd voor San Francisco, aan boord hebben ge
had. De bemanning der „Lusitania", welk kolenschip
in 1903 werd gebouwd en 1856 ton mat, werd gered.
Voorts is ook gezonken het Engelsche stoomschip
„Treneglos" (in 1906 gebouwd, groot 3900 ton).
Uit de berichten blijkt, dat de bemanning der „An
glia" zich zeer manmoedig heeft gedragen. Toen de
ontploffing plaats gehad had, stelden de soldaten zich
als voor een parade op het dek op, kalm de bevelen af
wachtend, alvorens in de booten te gaan. Enkele ge
wonden sprongen overboord, maar de matrozen do
ken onder om hen te redden en de verpleegsters deden
alles wat ze konden om de gewonden in de booten te
brengen. Nadat „de Lusitania" booten had uitgelaten,
vloog ook dit schip in de lucht. Gelukkig naderden
er snel torpedobooten, zonder welke het aantal slacht
offers van deze ramp stellig veel grooter zou zijn ge
weest.
DE STRIJD TEGEN SERVIë.
Het Oostenrijksche legerbericht luidde gisteren: De
aan den Sandjak strijdende Oostenrijksch-liongaar-
sche troepen sloegen de laatste Montenegrijnsche ach
terhoeden terug over de Lim. De vervolging der Ser
viërs wordt overal voortgezet. Een in de richting
van Sjenic voorwaarts rukkende Oostenrijksch-Hon-
gaarsche colonne wierp den vijand uit hardnekkig
verdedigde hoogtestellingen ten noorden van Javor.
De Duitsche troepen van generaal von Kövess waren
gisteren op een halven dagmarseh afstand van Ras-
ka. In Koersoemlje zijn plaatselijke gevechten gele
verd.
AAN HET ITALIAANSCH-OOSTENRIJKSCHE
FRONT.
Uit Weenen werd gisteren officieel gemeld: Giste
ren hebben in de streek van Görz geen belangrijke in-
fanteriegevechten plaats gehad. Ook de activiteit van
de Italiaansche artillerie was, in vergelijking met de
vorige dagen, belangrijk verminderd. De toestand
is aan het geheele zuidwestelijk front onveranderd ge
bleven. Eergisteren wierp een onzer lucht-escadrilles
bommen op de stad Brescia. De vliegers konden
waarnemen, dat er hevige branden waren veroorzaakt.
Alle vliegtuigen zijn behouden geland.
DE STRIJD AAN HET OOSTELIJK FRONT.
De Russische generale staf meldde gisteren:
Aan het front in de streek van Riga alleen weder-
zijdsch artillerievuur. Aan de Dwina in de streek van
Friedrichsstadt en het front in de streek van Jakobs-
stadt is het rustig. Beneden Dunaburg poogden vij
andelijke afdeelingen op verschillende punten in boo
ten over de Dwina te trekken, zij werden echter afge-'
slagen. Ten westen van Dunaburg in de streek van
het Swenten-meer werden de Duitschers genoodzaakt
een gedeelte hunner loopgraven te verlaten en zich
terug te trekken. In de verlaten loopgraven vonden
wij geweren, munitie en een groote hoeveelheid patro
nen.
Een Zeppelin vloog in den nacht van 15 op 16 No
vember boven de streek van Dunaburg en wierp bom
men, die ten deèle in de Duitsche verschansingen vie
len en daar ernstige verliezen veroorzaakten en een
paniek brachten onder de Duitschers.
Op het front tusschen de streek van Dunaburg en
dë Prepjat is het rustig. Aan den linkeroever van de
Styr in de buurt van het spoorwegstation van Tsjar-
torysk duren de gevechten nog voort. Bij genoemde
plaats doet de vijand hardnekkige aanvallen. Onze
artillerie verdreef den vijand herhaaldelijk, als hij de
rivier trachtte te naderen. Aan de rest van het zuider-
front en in Galicië geweer- en kanonvuur.
DE STRIJD IN BELGIë EN NOORD-FRANKRIJK.
Het Fransche middag-communiqué meldde gisteren:
In den loop van den nacht eenige artillerie-acties
rondom Fontenoy in Champagne en in Woevre.
ENGELSCHE MINISTERS IN PARIJS.
De Engelsche minister-president Asquith, de minis
ter van buitenlandsche zaken, Grey, de eerste lord van
de admiraliteit, de munitie-minister, Lloyd George, en
de heer Balfour hebben gisteren, vergezeld van mari
tieme, militaire en diplomatieke adviseurs te Parijs
geconfereerd met minister-president Briand, bij welk
onderhoud generaal Joffre tegenwoordig was.
Gistermiddag hebben zij een bezoek gebracht aan
president Poincaré.
KORTE BERICHTEN.
De Engelsche stoomschepen „Treneglos" en „Lu
sitania" zijn gisteren gezonken. De bemanning van
de „Lusitania" is aan land gebracht.
Het Engelsche hospitaalschip „Anglia" is giste
ren in het Engelsche Kanaal op een mijn gestooten
en gezonken. Van de 385 personen zijn er ongeveer
300 gered. Een ander schip, dat te hulp had willen
komen, is eveneens op een mijn gestooten en gezonken.
Volgens een verklaring van D. A. Thomas, ver
tegenwoordiger in de Vereenigde Staten en in Canada
van het Engelsche ministerie van munitie, is alleen in
Canada voor ongeveer 1200.000.000 pdst. oorlogsma
teriaal en munitie besteld.
Er is last gegeven, dat in de haven van Marseil
le geen goederen meer mogen worden aangenomen ter
verscheping naar Griekenland.
De Australische kolonie Victoria heeft wederom
72000 gezonden voor het Belgische ondersteunings
fonds en 6000 voor het Servische.
De legercommissie uit don Franschen Senaat
heeft gisteren met algemeene stemmen een motie aan
genomen, waaroin wordt aangedrongen op het onbe
perkt gebruik van verstikkende gassen.
De Paus zond den koning der Belgen ter gele
genheid van zijn naamdag gisteren een hartelijk tele
gram, waarin hij de hoop uitspreekt dat er weldra be
tere dagen voor :s konings edele, ongelukkige vader
land mogen aanbreken.
Zondag heeft bij de Zweedsche kust een hevige
storm gewoed. Het Duitsche stoomschip „Cesarius"
heeft daarbij op de hoogte van Karlskrona schipbreuk
geleden. De bemanning is gered. Het Noorsche
stoomschip „Andor" is bij Halmstad gestrand en
wordt als verloren beschouwd.
Te Rivarolo, bij Genua, is in de dokken van een
expeditie-firma een groote brand uitgebroken. Koloni
ale waren en katoen, ter waarde van 1,500,000 lire,
werden een prooi der vlammen.
Een Fransche vlieger is bij het vliegen op het
vliegveld van Avord van een hoogte van 600 meter
gevallen. Füj was aanstonds dood.
Volgens de „Daily Chronicle" zal door Louis
Raemaekers gedürende de maand December in Enge
land eene tentoonstelling georganiseerd worden van
een 200 tal van zijne bekende teekeningen.
Het bestuur der Per lak Petroleum-Mij. heeft te
gen den voormaligen directeur Emile Deen een actie
ingesteld ter zake van wanbeheer en opzettelijke be
nadeeling van de belangen der vennootschap en een
eisch tot schadevergoeding van 4,831,000.
REGEERINGSGROENTE.
In een door ongeveer 150 Haarlemsche groente
handelaren bezochte vergadering is besloten niet me
de te werken aan de verstrekking van Regeerings-
groente, wanneer de winst niet hooger gesteld wordt
en de commissionnairs niet worden uitgeschakeld. De
groentenhandelaars wenschen, dat hun vereeniging
als tusschenpersoon zal optreden.
KAAS.
De Nederlandsche Vereeniging van Kaashandela
ren, gevestigd te Gouda, heeft zich met een adres ge
wend tot de leden van de Tweede Kamer, hun daarbij
verzoekende hunnen invloed te willen aanwenden, om
te voorkomen, dat bij mogelijk volgende gelegenheden
de verschillende handelaren van ons land ongelijk
worden behandeld en dat de handel wordt bemoei
lijkt en benadeeld, zooals thans is geschied door de
wijze, waarop het uitvoerverbod van den Minister
van Landbouw (de grenssluiting op den 23en Octo
ber 's nachts om 12 uur) is toegepast.
KON. NAT. STEUNCOMITé.
De 63e lijst van bijdragen, van 24 tot en met 30
October ingekomen bij het Koninklijk Nationaal Steun
comité 1914, vermeldt een totaal van 2974.12, ma
kendé met het totaal der vorige lijsten ad
3,354,609.96 een totaal aan ontvangen bijdra
gen en toezeggingen van 3,357,584.0814.
BINNENLAND.
RAAD VAN DEFENSIE.
Bij Kon. Besluit is de gep. vice-admiraal G. F. Ty-
deman aangewezen als lid van den Raad van Defensie.
TWEEDE KAMER.
Na een strafpredikatie van den voorzitter over het
absentisme, waardoor ook gisteren de vergadering niet
op tijd is kunnen geopend worden, werd de beraadsla
ging over de Indische begrooting voortgezet.
De heer Fock (u.-l., Haarlem) meende dat de gou
verneur-generaal zich vooral met de ontwikkeling van
het land zal moeten bezig houden, niet met buiten
landsche aangelegenheden. Voorraden rijst moeten
worden opgestapeld in die gewesten, waar het verkeer
wegens den oorlogstoestand is gestremd
Spr. drong er op aan, dat de vlottende schuld zoo
spoedig mogelijk geconsolideerd en daartoe een nieu
we leening aangegaan worde. Productieve maatrege
len moeten worden genomen om de opbrengst der be
lastingen te doen stijgen. Het opiumgebruik worde
zooveel mogelijk beperkt. Spr. betreurde dat het
pandhuisrente niet kon worden verlaagd. De regee
ring ga nu niet te spoedig over tot mijnexploitatie, na
de beslissing over de Djambi-concessies.
Van het vlootplan had men wel wat meer mogen te
weten komen. In elk geval vroeg spr., op welke wijze
men de kosten wil dekken, In tegenstelling met wat
de heer de Muralt heeft gezegd, had spr. met genoe
gen vastgesteld, dat matiging is betracht in 't aanstel
len van ambtenaren. Er moeten echter niet te veel cen-
traliseerende bureau's komen. Decentralisatie is noo-
dig. De belastingpolitiek achtte spr. voor verbetering
vatbaar.
Spr. besprak nog de verhouding van de gemeentera
den tot de centrale organen, ook in verband met de
volkshuisvesting. De Inlandsche pers mag bij de
Eurbpeesche niet worden achtergesteld.
De heer de Stuers (r.-k., Weert) klaagde er over, dat
het militaire element in het bestuur over Atjeh nog
steeds niet door het burgerlijk vervangen is.
Spr. verzocht gematigdheid te betrachten bij het ge
wapend optreden tegen onlusten op de buitenbezittin
gen en trad' vervolgens in een bestrijding van een ar
tikel van den heer Lulofs.
Besloten werd Maandag de interpellatie-Sannes te
behandelen.
De heer De Stuers eindigde zijn rede met een ern
stige waarschuwing tegen den geest, die spreekt uit
de woorden van ambtenaren als de heer Lulofs en een
klacht, dat er van dezen minister geen verbetering te
verwachten is.
De heer Mendels S. D. A. P., Schoterland) sprak
een uitvoerige rede uit, waarin hij klaagde over den
zeer langzamen voortgang van de hervormingen en
de onderdrukking van het vrije woord in Indië.
De heer Rutgers (A.-R., Hilversum) vroeg ophelde
ring over de algemeene richting, welke de nieuwe gou
verneur-generaal is toegedaan. Men spreekt wel met
grooten eerbied over den nieuwen titularis, maar ten
aanzien van zijn staatkundige beginselen zegt nie
mand iets. Voorts" vroeg spr. naar de regeling ten
aanzien van de bizondere gesubsidiëerde scholen en
HINDERWET.
Burgemeester en Wethouders van ALKMAAR
brengen ter algemeene kennis, dat heden op de ge
meente-secretarie ter visie is gelegd het aan hen inge
diende verzoek met bijlagen van de firma TERLUIN
v. d. GRIENDT, schoenfabrikanten aldaar, om
vergunning tot het uitbreiden van hare schoenfabriek,
bestaande uit het vervangen der aanwezige gasmotor
van 6 P. K. door 7 electro-motoren, waarvan 2 van
3, 2 van 2, 1 van 1, en 2 van P. K., voor het drij
ven 'van diverse machines, in het perceel Schouten
straat, Wijk A, No. 6.
Bezwaren tegen deze uitbreiding kunnen worden in
gediend ten raadhuize dezer gemeente, mondeling op
DONDERDAG 2 DECEMBER e.k., 's voormiddags
te ELF uur en schriftelijk vóór of op dien tijd. Gedu
rende drie dagen vóór gemelden dag kan de verzoeker
en hij, die bezwaren heeft ingebracht, op de secretarie
dezer gemeente van de ter zake ingekomen schrift
uren kennis nemen.
ALKMAAR, 18 November 1915.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
G. RIPPING, Voorzitter.
DONATH, Secretaris.
GEVONDEN VOORWERPEN.
Een schoen; een portemonnaie met geld; een rij-
wielpomp; twee horlogekettings, w. o. een zilveren;
een stuk van een gouden horlogeketting; een gouden
ringetje; een gouden trouwring; een foxterrier; een
'broche; een gouden oorbel en een uniformpet.
Alkmaar, 18 November 1915.
De Commissaris van Politie,
W. Th. VAN GRIETHUIJSEN.
de facultatiefstelling van het godsdienstonderwijs.
De vergadering werd hierop verdaagd tot morgen
ochtend 11 uur.
KARDINAAL VAN ROSSUM.
Kardinaal van Rossum, tot nog toe kardinaal-dia
ken, zal in het a.s. consistorie tot den rang van kar
dinaal-priester worden verheven.
STADNIEUWS'.
KOLENVERGIFTIGING.
De 77- en 76-jarigen gebroeders Bijwaard, die tot
het vorig jaar met hun zuster een armoedig boven-
woninkje in het Achterfnidsen alhier bewoonden,
doch sinds haar overlijden den laatsten tijd daar nu
met hun beidjes huisden, gaven hedenmorgen, toen
een van hun medearbeiders hen ongeveer half acht
kwam wekken, geen levensteeken. Men klopte aan om
dat W. Bijwaard, die gister zijn geboortedag had her
dacht, geheel in strijd met zijn gewoonte niet op zijn
werk was. Toen men geen gehoor kreeg, werd de
politie gewaarschuwd. Deze forceerde de deur en zag
beide mannen in een vertrekje van ongeveer 5 vlerk.
Meter in een bedstee liggen, geheel vergiftigd door
kolendamp. Op de tafel stond een comfoor emt uitge
doofde kolen. Het buitenraam was dicht en ook de
deur, die dit vertrekje met de schamelijke woonkamer
verbindt, was gesloten.
Blijkbaar hadden de oude mannen, bij het naar bed
gaan, om de warmte wat te bevorderen, het comfoor
met de kolen op het tafeltje geplaatst.
Dokter Degenaar was spoedig ter plaatse, het ge
lukte echter niet om de mannen, die met eenig schuim
op den mond nog ademhaalden, tot bewustzijn te
brengen, ook niet toen tegen half twaalf een poging
daartoe met zuurstof-apparaten herhaald werd.
De woning is nog steeds onder politietoezicht.
Gelijk zich begrijpen laat, heeft men beide mannen
zoo goed als het in deze omgeving mogelijk was,
neergelegd en '.er voor gezorgd, dat het er aan fris-
sché lucht niet ontbreekt.
Bij het afdrukken van dit blad hadden de pogingen,
om de levensgeesten weder op te wekken, nog niet tot
eer gunstig resultaat geleid.
DE BONS VOOR MELKTOESLAG.
Men verzoekt ons mede te deelen, dat in verband
met de prijsverlaging dfer melk op Maandag 22 de
zer bons voor melktoeslag niet meer worden afge
geven.
BOND VAN VROUWENKIESRECHT.
Ir: de bovenzaal van de Unie vergaderde gister
avond de afdèeling Alkmaar van den Ned. Bond voor
Vrouwenkiesrecht. De zaal was ook ditmaal goed be
zet.
Mevr. Prins, presidente, wees er op, dat het doel
van de bijeenkomst was de vrouw in te lichten over
de burgerschapsrechten welke ze binnenkort zal ver-
Krijgen.
Het bestuur wil den leden onder het oog brengen,
dat kehnis van de wetten noodig is voor de goede
vervulling van het kiesrecht. Mej. Margaretha Meij-
boom zou daarom spreken over „de vrouw en de
coöperatie".
Tenslotte deelde spr. nog, mee, dat mej. Langeveld
door ernstige familie-omstandigheden verhinderd was
cc zingen, zoodat mevr. Klinkenberg zich hiervoor
welwillend beschikbaar had gesteld.
Vervolgens bracht mej. A. Gouwe ten gehoore „An
dantino" van Padre Martine en „Chanson Louis
XIII et Pavane" van Louis Couperius, viool-solo's, be
geleid op de piano door mevr. G. OffersRink, na
welke nummers hartelijk geapplaudisseerd werd.
Mevr. Klinkenberg zong twee liederen, welke beide
eveneens veel bijval vonden.
Daarna ving mej. Meijboom haar rede aan. Spr.
zei, dat de coöperatoren het er op toeleggen het hui
selijk leven prettiger te maken. De huismoeders heb
ben het in dezen tijd zeer moeilijk, vooral waar veelal
de kostwinner van huis is. Door coöperatie meent
men deze moeilijkheden zooveel mogelijk op te kun
nen heffen. In het buitenland wordt dkn ook de coöpe
ratie meer en meer gewaardeerd en ze wint er meer en
meer veld.
Spr. zei, dat de concurrentiestrijd de oorzaak was
van al de tegenwoordige ellende. De coöperatoren
achten dezen strijd' te kunnen voorkomen door samen
werking. Nu leeft men van de ellende van anderen,
doch onder de jburgers van alle landen ontstaat een
streven tot samensluiting, om dezen strijd tegen te
gaan. Spr. meende, dat de oprichting van coöperatie
ve winkels, waar de verkoopers dezelfde belangen heb-
ALKMAARSCHE COURANT.