DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN,
Van tel zuid# oorlogstmÉ
Van tel oostelijk oorlogstarreln.
Van tet westelijk oorlogsterreln.
No. 274
Honderd en zeventiende jaargang.
1915
IHimiHHliji pf t mtmtaf U-.il. J. m It» UnMMb W et. p. legel, groote lotto naar ploatsrotate. Mm tr. I Boek- en MfcMMi tf. HERHI*. CQSTERSZBDH. Voorden CS. feletaiH.
m v n 22 NOVEMBER,
NEDERLAND.
ALKMAAR, 22 November.
Fransche bladen meldden gisteren reeds, dat de Bul-
gaarsche troepen de Servische stad Monastir waren
binnengerukt en een telegram van heden uit Athene
zegt, dat het Servische leger in de streek van Lesko-
watsj en Nisj een belangrijke overwinning heeft be
haald, waardoor een einde is gekomen aan een veld
slag, die verscheiden dagen heeft geduurd en die het
Bulgaarsche leger in deze streek zoozeer heeft ont
wricht, dat het hier gedurende eenigen tijd van elke
operatie zal moeten afzien. Tot op het oogenblik,
waarop wij dit overzicht schrijven (half vier) bleef
officieele bevestiging van beide berichten uit. Het
klinkt niet geloofwaardig, dat de benarde Serviërs,
die onder ongunstige omstandigheden tegen een over
macht hebben te vechten, nog tot zulk een overwin
ning in staat zijn geweest, maar het is natuurlijk mo
gelijk, al is de waarschijnlijkheid van den val van
Monastir veel grooter. Waar door de inneming van
Novi Bazar door de Duitsche troepen van het oude
Sandsjak slechts weinig is overgebleven, waar met het
reeds gelede* of niet meer te keeren verlies van Mo
nastir ook het laatste stukje Macedonië verloren gaat,
blijft er voor de Servische en de Fransch-Engelsche
troepen weinig meer over dan het historische Lyster-
veld en een smalle strook aan de Grieksche grens tot
aan het Vardar-dal.
Men zal nu spoedig kunnen krijgen een terugtocht
op Grieksch gebied onder Bulgaarsche vervolging.
Wij hebben reeds herhaaldelijk uiteengezet waarom
dit geval zoo uiterst ingewikkeld en lastig voor de
Grieksche regeering is. Hoe zij zich uit de netelige
positie zal redden is nog niet bekend. Alleen weten
wij, dat de Engelsche minister van oorlog te Athene
geruim en tijd met den Grieksch en koning en den mi
nister-president Skoeloedis heeft gesproken, en vol
gens de Times ook met den chef van den Griekschen
generalen staf, waarna er volgens dat blad een minis
terraad is gehouden, welke vijf uur heeft geduurd.
Een beslissing is echter nog niet bekend gemaakt.
Van de zijde der ententebladen wordt echter verklaard,
dat de grondslag voor een overeenkomst werd vastge
steld en dat lord Kitchener van den koning en de re
geering de verzekering heeft gekregen, dat Griekenland
nooit door de entente zal worden aangevallen. Vol
gens het Fransche legerbericht gaat de ontscheping
van Fransche en Engelsche troepen te Saloniki gere
geld voort, zonder dat er iets bijzonders voorvalt
Doch volgens de Times doorzoeken de entente-vloten
terdege alle stoomschepen in de Aegeïsche en Middel-
landsche zee, die de Grieksche vlag voeren, hetgeen
toch niet een uitvloeisel van een welwillende verstand
houding of een vriendelijke gezindheid lijkt. Van den
kant der entente heeft men steeds aangedrongen, niet
op Grieksche verzekeringen, doch op waarborgen en
deze zijn moeielijk anders tegeven dan dat het Griek
sche leger naar huis wordt gezonden of dat de troe
pen uit de buurt van Saloniki worden weggenomen.
De Grieksche regering wil blijkbaar in zoo ruim mo
gelijke mate aan de verlangens der entente voldoen,
maar hoe zij een dergelijken belangrijken stap als de
mobilisatie of deconcentratie zou kunnen nemen, zon
der gevaar te loopen om èf de midden-mogendheden
tegen zich in het harnas te jagen of den strijd over te
brengen op Grieksch grondgebied, is ons nog niet
duidelijk. Tenzij zij handelt in overleg met de mid
den-mogendheden en vhn dezen gedaan heeft weten te
krijgen, dat de Bulgaren de achtervolging niet tot over
dë Grieksche grens zullen voortzetten, hetgeen wel
zeer onwaarschijnlijk klinkt, maar toch mogelijk is.
Vooral omdat de geruchten over een nieuwen Balkan-
bond tusschen Roemenië, Griekenland en Bulgaiije
blijven aanhouden.
In elk geval, wanneer de entente over Griekenlands
houding tevreden is, zal er wel spoedig een geduchte
versterking in Saloniki geland worden, wellicht over
geplaatst van de Dardanellen, waarheen lord Kitche
ner zich thans wel zal hebben begeven.
In het Fransche journal betoogt ook de bekende se
nator Humbert, dat het Balkan-drama de voornaamste
reden voor de samenkomst der Engelsche en Fransche
ministers is geweest en dat de eenheid van wil en
handeling de krijgskans kan doen keeren, terwijl er
door den ten voren bestaanden toestand van anarchie,
hoewel elk land op zich' zelf zijn best deed, zooveel
opofferingen nutteloos zijn geweest en zooveel krach
ten en talenten verspild zijn geworden.
Van de andere oorlogsterreinen is het belangrijkste
nieuws,; dat de Russen Tsartorisk hebben hernomen.
Majoor Moraht schreef Vrijdag in het Tageblatt, dat
de Duitschers door de inneming van deze stad den te
genstander hun wil hadden voorgeschreven in de ge
vechten, welke 28 Augustus begonnen en de laagte
dagen in hevigheid zoozeer verminderden, dat men op
spoedige herhaling van Russische aanvallen in groe
ten stijl niet mher behoefde te rekenen. Dit is thans een
ernstige misrekening gebleken en van Russische zijdë
wordt verzekerd, dat de Russen de stad opzettelijk
hadden ontruimd, om de Russische artillerie vrij spel
tegen de Duitschers te geven, en dat de uitslag deze
tactiek schitterend heëft gerechtvaardigd, daar de
stad slechts 24 uur werd bezet. De Duitsche commu
niquéschrijver heeft nog geen melding van het verlies
der stad gemaakt.
Ook ten westen van Dunaburg schijnen de Duit
schers gedwongen geweest zich terug te trekken.
Aan het Oostenrijksche front zetten de Italianen de
aanvallen op Görz niet zonder succes voort.
De Duitsche regeering bood de Nederlandsche
haar verontschuldiging aan over het vliegen van Zep
pelins boven ons land.
In de Hamburger Volkszeitung wordt betoogd, dat
alie volken den vrede wenschen, dat Duitschland par
tij moet trekken van zijn gunstigen toestand om vre
desonderhandelingen aan te knoopen en dat, wanneei
het dit oogenblik laat voorbijgaan, het te laat zal zijn.
Het merkwaardige is zeker, dat de Duitsche censuur
de openbaarmaking van een dergelijke meening heeft
toegestaan.
Officieel wordt uit Berlijn gemeld:
De Duitsche troepen van hetleger van generaal
Kövess hebben Novi-Bazar bezet.
Het leger van generaal Gallwitz ende rechtervleu
gel van het leger van generaal Bodjadjef strijden' om
den uitgang injjet Lab-dal ten noorden van Pristina.
Het aantal van de op 19 Nov. gevangen genomen
Serviërs is gestegen tot 3800 man.
Gisteren werden meer dan 4400 man krijgsgevangen
gemaakt.
Flet Oostenrijksch legerbericht luidt:
Een Oostenrijksch-Hongaarsch detachement forceer
de tegenover ten noorden van Cajnice genestelde Mon-
tenegrijnen den overgang over de Boven-Drina.
Novi Bazar is door Duitsche troepen bezet. Ten
oosten daarvan sloeg een Oostenrijksch-Hongiaarsche
colonne den vijand terug.
In deze streek zijn 2000 man krijgsgevangen ge
maakt. Aan de ingangen van het Amselveld wordt
hevig gestreden.
Het Italiaansche legerbericht luidt aldus:
De slag aan het Isonzo-front werd met kracht voort
gezet. De Italianen bestormden met succes de verde
digingswerken in de Fondo-vallei en deden een aan
val op de hoogten ten noordoosten van Ostavia bij
Görz. Zij kregen voet op den top van den Monte San
Michele.
Op het Karst-plateau werden hevige tegenaanval
len van den vijand met zware verliezen afgeslagen.
Een poging der Oostenrijkers om den top van den
Col di Lana te heroveren mislukte. De vijand moest
in wanorde vluchten met achterlating van zijn wape
nen.
HET OOSTENRIJKSCHE LEGERBERICHT.
De Italianen hebben dezer dagen troepen van het
Tiroolsche front naar de streek van Görz gebracht
Met deze versterkingen doen zij opnieuw aanval op
het geheele bruggenhoofd van Görz.
Voor den Monte Sabotino liepen een aantal aan
vallen dood in ons vuur.
In den sector van Oslavjja gelukte het den vijand in
onze verdedigingslinie binnen te dringen. Door een
tegenaanval echter kwam deze stelling, met uitzonde
ring van één bergtop, om welken nog gestreden wordt,
weder in ons bezit.
Twee aanvallen van den vijand op Pevma (vlak ten
noorden van Görz) werden met zware verliezen afge
slagen.
moral op Podgora werden ditmaal zeer hevige aan
vallen gericht. Ook hier echter werden de Italianen
bloedig afgeslagen.
De streek ter weerszijden van den Monte San Mi
chele werd door de artillerie hevig onder vuur geno
men. In den namiddag kwamen aan de noordelijke
helling van den berg talrijke vijandelijke troepen in
actie. Flun aanval stuitte echter af op ons kruisvuur.
Hetzelfde was het geval met verscheiden aanvallen
op den sector van San Martino, ten noorden van het
bruggenhoofd van Görz en op de wegversperring bij
Zagora.
In Tirol sloegen dë verdedigers van den Col di La-
na twee aanvallen op den top van dien berg af.
Het bericht van den Russischen Grooten Generalen
Staf luidt aldus: Aan het front in de streek van Riga
is het hevige kanonvuur op verschillende plaatsen hei-
vat.
Ten westen van Dunaburg werden de Duitschers
genoodzaakt zich terug te trekken naar de spoorlijn
aaar Ponievege. In de door den vijand verlaten loop
graven vonden wij wapens, munitie en onbegraven lij
ken van Duitschers.
In de andere sectoren van de Golf van Riga tot aan
de Pripjet geen veranderingen.
Op den linkeroever van.de Styr kon de vijand zich
niet handhaven op het door hem genomen gebied en
wij hebben de stad Tsjartorysk en het dorp Kozlinitsji
aan den linkeroever van de Styr boven Tsjartorysk
weder bezet.
Het Duitsche legerbericht zegt: De toestand is over
het algemeen dezelfde gebleven en het Oostenrijksche,
dat in Wolhynië en aan de Styr hier en daar geschut
vuur, waarbij de Russen gebruik maken van bommen
is voorgekomen en dat er overigens niets bijzonders is
Het Fransche legerbericht zegt:
Het geconcentreerd artillerievuur der Franschen
werd krachtig voortgezet; op verschillende punten
werden de Duitsche verdedigingswerken vernield.
Het Duitsch legerbericht luidt:
Aan de spoorlijn Yperen-Zonnebeke gelukte het on
zen troepen een groote mijn te doen springen in de
vijandelijke stelling. Gelijksoortige pogingen, door
de Franschen gedaan ten zuidoosten van Souchez en
jij Combres, bleven zonder resultaat. Bij Souchez wa
ren wij den Franschen voor in het bezetten van den
geslagen trechter, dien wij ook nog in ons bezit hiel
den na een tegenaanval.
Op het overige gedeelte van het front levendige
vuurgevechten op verschillende plaatsen.
Onze vliegtuigen wierpen een groot aantal bommen
op de stationsgebouwen van Poperinghe en Veurne.
Er kon waargenomen worden, dat sommige dier bom
men hun doel hadden getroffen.
De Engelsche opperbevelhebber zegt in zijn rapport
van 15 Oct. over onzen aanval ten zuidwesten van
Loos op 8 October, dat er volgens betrouwbare schat
ting 8 a 9000 gesneuvelde Duitschers voor de En-
gelsch-Fransche stelling hadden gelegen. Deze bewe
ring is verzonnen. Ons geheele verlies aan gesneuvel
den, vermisten en aan hunne wonden overledenen be
droeg 763 man.
KORTE BERICHTEN.
Naar „De Tijd" verneemt, is de gevangenisstraf,
die haar correspondent, op het fort Chartreuse bij
Luik ondergaat, en die aanvankelijk bepaald was op
een maand, 'voor onbepaalden tijd verlengd,
In het laatste jaar is op de oplage van het En
gelsche sociaal-democratische weekblad de Labor Lea
der van 3000 tot 18000 exemplaren gestegen.
De Globe zal heden weer te Londen mogen ver
schijnen.
Zij was sedert 6 November onderdrukt geweest.
De heer Churchill heeft Donderdagmorgen'Lon
den verlaten, om zich bij zijn regiment in Frankrijk te
voegen, waar hij den rang van majoor zq.1 bekleeden.
Volgens een bericht van de „Petit Journal" is
de toestand van koning Nicolaas van Montenegro die
den laatsten tijd steeds te wenschen overliet, zeer ern
stig geworden, zoodat de kroonprins-, die te Kaap Mar
tin vertoefde, plotseling te Cettinje teruggekeerd is.
Het Portugeesche kabinet is Zaterdag afgetre
den. Het parlement zal den tweeden December in
buitengewone zitting bijeenkomen.
Te Avezzano in Fermo zijn eenige vrii hevige
aardschokken gevoeld. De bevolking vluchtte ver
schrikt de straat op. Materieele schade werd echter
niet aangericht.
Italië heeft zich aangesloten bij de Londensche
overeenkomst om geen afzonderlijken vrede te slui
ten.
Het heet, dat de mogendheden der Entente, de
economische en commercieele blokkade van Grieken
land hebben afgekondigd.
Lord Kitchener had met den Grieksthen koning
een onderhoud dat meer dan een uur en met minister
Skoeloedis een onderhoud dat twee en een half uur
duurde. Daarna had een langdurige ministerraad
plaats.
De „Köln. Volkszeitung" bericht, dat Kardinaal
v. Hartmann, aatsbisschop van Keulen, zich heden
naar Rome begeeft om aan het aanstaande consistorie
deel te nemen.
begreep, hoezeer het gebrek aan kennis, het tekort aan
ontwikkeling van vele middenstanders, aan hun maat
schappelijk welslagen in den weg stond.
Tot tweemaal toe heeft de regeering de verdiensten
van Meuwsen erkend en wel in 1906 door zijn be
noeming tot ridder in dë Orde van Oranje-Nassau, en
in 1909. ter gelegenheid van de Middenstandstentoon
stelling te Amsterdam, door zijn bevordering tot offi
cier in die orde. Hoezeer zij hem haar vertrouwen
schonk, prijssielde op zijn voorlichting, bewees ook
haar opdracht aan hem om met dr. Nouwens een reis
te maken naar Oostenrijk-Hongarije, ten einde daar
een studie te maken van het klein-ambacht en de be
vordering hiervan, en aan de regeering rapport uit te
brengen
Een jaar lang heeft Meuwsen daarna in ons land
rondgereisd, om in lezingen van zijne Oostenrijksche
ervaringen te vertellen. Zoo werkte hij met woord en
geschrift tot het laatste toe voor de belangen van den
middenstand Nog slechts enkele weken geleden ver
scheen zijn laatste artikel geschreven op zijn ziekbed,
in het officieele bondsorgaan, Voor den middenstand
vooral is het heengaan van dezen werkzamen, energie
ken'man een zware slag.
Van meer alcremeenen aard was de arbeid van
Meuwsen in 1913 voor de Scheepvaarttentoonstelling,
waarvan hij de secretaris was; Getuigd mag worden,
dat het welslagen van die tentoonstelling voor een
niet gering deel aan hem te danken wa6.
De teraardebestelling van den heer J. S. Meuwsen
zal Woensdagmiddag om één uur -op Zorgvlied te
Amsterdam plaats hebben.
BINNENLANDSCHE KAASHANDEL.
Onder voorzitterschap van den heer N. van Vliet Jr.
uit Rotterdam, is gisteren te Utrecht de algemeene
vergadering gehouden van de Vereeniging voor den
binnen landschen kaashandel.
Medegedeeld werd, dat de vereeniging de Konink
lijke goedkeuring op hare statuten heeft verkregen.
Het bestuur zal nu spoedig de noodige stappen doen
om als lid der kaasvereeniging té worden ingeschre
ven.
Verder werden o.m. besproken de voorwaarden, voi
gens welke de grossiers kaas kunnen betrekken do> -
bemiddeling van het rijksadministratiebureau in Den
Haag. Deze voorwaarden vonden' bij de vergadering
instemming.
Als afgevaardigden voor de kaashandelsvereeniging
werden benoemd de heeren N. van Vliet Jr. te Rotter
dam en H. Klapwijk te Delft.
In de plaats van den heer J. Verbeek te Alkmaar,
die bedankt had, werd als 2e penningmeester gekozen
de heer G, Borst te Rotterdam.
STADNIEUWS.
UITVOER VAN VERF.
Aan een der Oostelijke grensstations kwam deze
week een wagon met bussen verf aan- met bestemming
naar Duitschland. Daar.deze verf met olie aange
mengd was, wilden de douanen den wagon niet laten
passeeren zonder het oordeel van den Minister ge
hoord te hebben. Er is thans een. ministerieele reso
lutie-gekomen dat dergelijke verf niet uitgevoerd mag
worden, wel echter waterverf. De wagon is aan-den
afzender terug gezonden.
BINNENLAND.
J. S. MEUWSEN. f
De Zaterdagmiddag overleden heer Meuwsen was
de stichter en de leider van de Middenstandsbeweging
hier te lande. Hij behoorde 15 jaar geleden tot de op
richters van de Algemeene Winkeliers-vereeniging, die
de moeder zou worden van zoovele andere midden
standsorganisaties in den lande. Lang was de midden
stand slapende gebleven en zoo kon minister Kuyper
in 1902 in de Tweede Kamer dan ook met recht zeg
gen: „De middenstand staat, wat initiatief en activi
teit betreft, ver bij de arbeidende klasse achter, en
eerst naarmate de middenklasse uit eigen initiatiei
krachtiger en met meer energie zal opkomen, zal het
mogelijk worden voor de regeering om te zien, of ook
in het belang van die klasse iets kan worden gedaan."
Aan dien toestand is na 1900 spoedig een eind ge
komen, dank zij vooral het initiatief van Meuwsen
zijn geestdrift, zijn werkkracht en zijn doorzicht. Bin
nen korten tijd wist hij de middenstanders te overtui
gen van het nut en de noodzakelijklieid om de handen
ineen te leggen, en te ramen, in organisatorisch ver
band, te werken voor de' bestrijding van allerlei euvels,
waarvan de oneerlijke concurrentie wel de voornaam
ste werd geacht. Meuwsen heeft de voldoening gehad,
dat nog tijdens zijn leven de wet-Aalberse ter beteu
geling van die oneerlijke concurrentie is aangenomen
De middenstand is ontwaakt! erkende de pers
Maar naar binnen begon pas de arbeid Onder leiding
van Meuwsen die onafgebroken voorzitter is geweest,
van 1900 af, en steeds het leeuwenaandeel van hel
werk' voor zijn rekening nam, is toen op methodische
wijze en onvermoeid het pionierswerk voortgezet, o.a.
door het in het leven roepen van allerlei instellingen
in het belang yan den middenstand. De Algemeene
Winkeliersvereeniging, die in deze als een zuiver beeld
van de idealen van Meuwsen mag gelden, bezit bijv.
een informatie- en incasso-bureau, een verzekerings
bank, een plaatsingsbureau, een handelsschool en een
eigen weekblad.
Vroeger behoorde daartoe ook een Credietbank. Na
het uitbreken van den oorlog zijn echter, mede door
het toedoen van Meuwsen, dë Centrale Middenstands-
credietbanken opgericht, en verviel de eigen kleine
bank.
Vooral de oprichting van de Handelsschool verdient
voorts de aandacht, omdat hieruit blijkt, dat Meuwsen
VOOR DE TWEEDE MAAL
MASSA-VERGIFTIGING
ONDER DE DéPóT-SOLDATEN.
Ten tweeden male heeft zich het verschijnsel van
massa-vergiftiging onder de manschappen der 3de
compagnie in een barak bij de nieuwe Ambachts
school voorgedaan.
Gisterenmiddagen vannacht kregen verschillende
soldaten weer een heftige itiaag-darm-aandbening. Een
vijftigtal werd hierdoor aangetast daar het
grootste gedeelte der compagnie gisteren met verlof
was, was het aantal slachtoffers ditmaal niet zoo
groot als den vorigen keer. Zij allen hadden het mid
dagmaal gebruikt, dat bestond uit roode kool, aard
appelen en vet.
Ook thans zijn resten van den maaltijd in beslag
genomen en naar het centraal laboratorium te Utrecht
opgezonden. Daar het onderzoek geruimen tijd eischt
(er worden daarbij gewoonlijk allerlei proeven op
muizen en andere proefdiertjes genomen), is de oor
zaak van het eerste geval, hetwelk zich j.l. Donderdag
voordeed, nog niet bekend. Gelukkig heeft zich geen
enkel geval met ernstige gevolgen voorgedaan.
DE KOLENVERGIFTIGING.
Inzake dë kolenvergiftiging van de Gebrs.
Bijwaard kunnen we berichten, dat beide pa
tiënten thans hun bewustzijn hebben herkregen. Wel
is de pols van een van hen nog slecht, doch naar alle
waarschijnlijkheid zullen beiden thans het leven wel
behouden. Na drie dagen buiten kennis te zijn ge
weest, hebben ze alweer eenig voedsel gebruikt. Geen
van beide oudjes had er eenig begrip van,' hoe ze in
het ziekenhuis waren gekomen, ze stellen hierin blijk
baar ook nog geen belang, aangezien ze hiernaar nog
niet informeerden en ook nog geen behoefte hebben
gevoeld met elkaar hierover te spreken, hoewel ze
naast elkander liggen.
DIRECTEUR STRAFGEVANGENIS.
Bij K. B. is benoemd met 16 Dec. as. tot directeur
van de strafgevangenis alhier de heer C. H. Keiner,
thans idem te Utrecht.
25-JARIG JUBILEUM.
20 December as. zal de heer H. Heins, opzichter
machinist H. S. M. alhier zijn 25-jarig ambtsjubileum
vieren.
DAMWEDSTRIJD.
De eerste dag van den dam wedstrijd is zeer zeker
een succes geweest en heeft getoond dat het aantal
hebbers van liet mooie spel in dit gedeelte van Noord-
Holland zeer groot is Doordat een twaalftal spelers
niet opkwamen was de regeling voor den leider niet
gemakkelijk. Doch om kwart voor twaalf was men
loch zoover dat aan zestien borden gestreden werd Er
.varen in £t geheel 33 deelnemers, 21 in de eerste, 8 in
de tweede en vier in de derde klasse.
In de le klasse groep D. (bestaande uit 4 personen)
iS de beslissing al gevallen. J. Bos Hzn. uit Zaan
dam behaalde den prijs met 5 punten uit 6.
Ook de derde klassejs al afgespeeld. „Dam" be
haalde door drie overwinningen den eersten prijs. Bei
den'krijgen een diploma van den Ned. Dambond.
In de eerste klasse A, B, en C. en in de tweede klas
se zal de beslissing eerst a.s. Zondag vallen. Dan
wordt de wedstrijd voortgezet in café Schermerhom
Waagplein.
Een groot aantal belangstellenden was gisteren d'
geheelen dag aanwezig en menigeen liet zich overh
len ook nog even een partijtje te maken. Wij twijfel-
niet of dit zal ook a.s. Zondag zoo zijn.
ALRMAARSCHE COURANT.