DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN,
Van het westelijk oorlogsteriein.
No. aoi
Honderd en zeventiende Jaargang,
1915
Itawentjffi! si raw!*!!.—Wt ft*. MnMeftll *t teal, croste letters naai plaatsruimte, Mem ft. 1l Boek- m MMJnril r.k. HERis. COSTER4ZMB, Tmta Cl TiMmih.
DONDERDAW 23 DECEMBER
9R nscBimor bestaat tilt 2 bladem
ALKMAAR, 23 December.
Er is in het Engelsche parlement en in de Engelsche
pers nagepraat over de ontruiming van Gallipoli. Sir
Edward Carson, de onlangs afgetreden minister, zei,
dat hij het een groot publiek schandaal vond, dat er
drie maanden waren voorbijgegaan sedert de landing
aan de Soewla-baai en dat de Engelschen, op een te
legram of twee na, nooit een woord over die krijgsver
richtingen hadden gehoord. Groote verwachtingen
zijn beschaamd, er is- nooit een teleurstellender expe
ditie geweest dan die van Gallipoli en de dag zal ko
men, waarop men zal hebben na te gaan, wie er ver
antwoordelijk is voor alle misrekeningen. „Is er niets
gedaan iri Augustus, September en October, en tot 20
December? Waarom liet men die menschen in zoo'»
hel? De ontruiming van*Anzac en Soewla is een
glorierijke bladzij in de geschiedenis van dit land.
Maar de verrichtingen van Augustus tot nu, de aar
zeling, de twijfel, de besluiteloosheid, ze vormen een
vlek op onze oorlogvoering, die moeilijk zal zijn uit
te wisachen."
Het blad „de Globe" brengt onder het opschrift
„een tweede Walcheren" warme hulde aan de bevel
hebbers, die „den meest bewonderenswaardiger! terug
tocht, welken men kent" hebben geleid, maar betreurt
het dat de expeditie niet op touw is gezet met dezelfde
meesterlijke strategie, waarmede zij ten einde gebracht
is, want dan zou men thans misschien niet treuren
over verspilden heldenmoed en het heldhaftig, doch
vruchteloos vergoten bloed.
„In plaats van een schitterend succes hebben wij
voor de dapperheid van onze mannen niets anders te
boeken, dan bijna 200.000 slachtoffers", schrijft het
blad, voorts betoogende, dat de Engelschen nimmer
een plan zoo slecht hebben opgevat en uitgevoerd
sinds de noodlottige expeditie naar Walcheren.
Wat die expeditie naar Walcheren, door „de Globe"
genoemd, betreft, het is misschien niet onaardig,
hieromtrent enkele bijzonderheden mede te deelen. Het
was in 1809, dat de Engelschen in Zeeland landden.
Doel dezer expeditie was het Fransche leger in
Duitschland afleiding te geven en de maritieme wer
ken te Antwerpen te vernielen. Door den slag bij
Wagram (5 Juli) verviel echter de eerste reden. De
Engelsche vloot bestond uit 34 linieschepen, 30 fre
gatten, 34 oorlogssloepen, 5 bombardeergaljooten, 23
.kanonneerbrikken, 36 kotters, 82 kanonneerbooten en
verder uit landingsvaartuigen. Het aantal trans
portvaartuigen bedroeg 400 h 500, het landings
leger was 38.000 man sterk. Een poging tot
landing bij Cadzand mislukte, maar den 31 sten
Juli landden er 15.000 Engelschen op Walcheren.
Middelburg en Veere gaven zich dra over, Vlissin-
gen capituleerde na een bombardement van 3 dagen
den 15den Augustus. De opmarsch naar Antwerpen
kon nu beginnen, doch begon echter om onver
klaarbare reden niet. Den 20sten Augustus begonnen
de koortsen onder de Engelschen uit te breken, den
2den September werd last gegeven Zuid-Beveland te
ontruimen, maar voordat de Engelschen vertrokken,
werden eerst nog even de havenwerken en arsenalen
van Vlissingen vernield, waarvoor notabene nog
werklieden uit Engeland werden gezonden! Den 24en
December gingen de laatste troepen scheep.
Deze geheel mislukte expeditie kostte Engeland
circa 300 millioen gulden en 4000 man, terwijl er
10.000 man ziek terugkeerden.
Men ziet het Walcheren en Gallipoli, zij gelij
ken veel op elkaar. In beide gevallen gelukt de lan
ding prachtig, wordt er een geschikte basis bezet
aanvankelijk is er eenig succes, maar geleidelijk be
gint de kans te keeren, de verliezen worden groot,
zonder dat de winsten daaraan geëvenredigd zijn en
tenslotte zijn de invallers blij, dat zij zich, dank zij
bijzondere omstandigheden, op gelukkige wijze weer
liebben kunnen inschepen.
De deskundige medewerker van het Tageblatt
on. weer tot het heden terug te keeren de heer Mo
raht, prijst de Engelschen nu ook voor hun uitnemend
voorbereiden terugtocht en hij wijst er op dat
de Turken heeft verrast.
Deze schrijver wijst verder op de gebeurtenissen bij
Saloniki. Zooals men weet zijn de Duitschers en Bul
garen aan de grens blijven staan, hetgeen algemeen
als een groote fout der centralen wordt aangemerkt,,
omdat den tegenstander hierdoor gelegenheid wordt
gegeven weer op adem te komen. De schrijver merkt
op, dat men alle sluiphoekjes der diplomatie nog niet
kent, en betoogt daarna, dat de middenmogendheden
Saloniki per sé moeten bezitten of liever niet in han
den van hun tegenstanders mogen laten.
Het blijft nog steeds aan officieele berichten uit Grie
kenland ontbreken. Volgens een Reuter-telegram werd
er gisteravond' een ministerraad gehouden, waarin,
naar verwacht werd, belangrijke besluiten zouden
worden genomen. Het zelfde bericht deelt mede, dat
de middenmogendheden troepen samentrekken bij
Gevgeli (aan de Wardar en de grens) en dat men ver
wacht, dat zij deze week nog tot het offensief
overgaan.
Volgens de Daily Telegraph wordt er een Turkseh-
Duitsche expeditie naar Egypte uitgerust de heer
Moraht zinspeelt hierop wel, doch treedt niet in bij
zonderheden. De opperbevelhebber zou reeds gerui-
men tijd vertoeven te Pera (voorstad van Konstantino-
pel), materiaal zou er dag aan dag uit de Turksche
hoofdstad in ontzaglijke hoeveelheden naar Azië
worden verzonden, veel zwaar geschut zou er zijn
aangekomen en groote voorraden munitie, Duitsch
land en Oostenrijk zouden veel officieren en onderoffi
cieren en de Turken de soldaten leveren. Wij zullen
zien of dit gerucht want meer is het niet beves
tigd wordt.
Niet bevestigd zijn de mededeelingen over de lan
ding van Russische troepen in de Bulgaarsche haven
Warna. Het St. Petersburgsche telegraafagentschap
meldt omtrent dit bericht enkel, dat twee kleine Rus
sische torpedobooten een Bulgaarsche torpedoboot
tot den ingang van de golf hebben vervolgd en zich
daarna voor het vuur der kustbatterijen terugtrokken,
zonder verliezen of averij te hebben opgeloopen. De
Times deelt mede, dat 40 Russische schepen Maandag
morgen naar Warna zijn vertrokken, doch tegen den
middag terugkeerden, vermoedelijk wegens den mist.
Op het Westelijk oorlogstooneel blijken de Fran-
schen in de Vogezen een voor dezen starren positie
oorlog niet onbelangrijke overwinning behaald te
hebben, waarbij zij 1800 Duitsche soldaten en 21 offi
cieren gevangen hebben genomen. Reeds sinds maan
den en maanden werd hier dag aan dag gevochten,
zonder dat er eenige wijziging in den stand kwam,
maar thans zijn de Franschen, na een nauwkeurige ar
tillerie-voorbereiding, er in geslaagd de Duitsche stel
lingen te nemen en een grooter terrein dan tot dus
verre op de Oostelijke stelling van den veelgenoemden
Hartmannsweilerkopf te bezetten.
Keizer Wilhelm, die naar het Westelijk front zou
vertrekken, is wegens ongesteldheid (lichte ontsteking
van het celweefsel) verhinderd. Generaal von Em-
mich, de veroveraar van Luik, is te Hannover op 67-
jarigen leeftijd overleden. Generaal Charles Munro
(tot dusverre opperbevelhebber aan de Dardanellen)
is benoemd tot commandant van het eerste Engelsche
leger als opvolger van generaal Douglas Haig, die 't
opperbevel van de Britsche strijdkrachten in Frankrijk
en Vlaanderen heeft aanvaard.
In de tweede nota van de Vereenigde Staten aan
Oostenrijk ten aanzien van de Ancona korter maar
beleefder dan de eerste stelt de eerste regeering de
tweede verantwoordelijk voor het torpilleeren, her
haalt zij haar eischen en verklaart zij, dat het voort
duren der goede betrekkingen afhangt van het ant
woord op deze nota.
zullen
DE STRIJD TEGEN SERVIë EN MONTENEGRO.
Het Oostenrijksche legerbericht meldde gisteren:
Bij Ipek werden opnieuw 69 door de Serviërs ver
borgen kanonnen buitgemaakt. Vermoedelijk zullen
er nog wel meer gevonden worden.
DE STRIJD IN BELGIë EN NOORD-FRANKRIJK.
Het Fransche middagcommuniqué meldde gisteren:
In de Vogezen leidde de aanval, welke de Fran
schen gisteren deden, tot een aanmerkelijke uitbrei
ding van hun stellingen op de oostelijke helling van
e'en Hartmannsweilerkopf. Het'aantal Duitsche krijgs
gevangenen bedraagt thans 1800, onder wie 21 offi
cieren, behoorende tot zes verschillende regimenten.
Het Duitsche hoofdkwartier meldde gisteren:
De Franschen vielen in den namiddag onze stellin
gen bij Hartmannsweilerkopf en aan de Hirzstein met
groote afdeelingen aan. Zij slaagden er in den kop
van den Hartmannsweiler, die volgens officieele
Fransche berichten reeds sedert het einde van April
in Fransch bezit zou geweest zijn, en een kleine
loopgraaf bij Hilsenfirst te nemen. Een deel van de
verloren stelling aan den Hartmannsweilerkopf werd
reeds hedenmorgen door ons heroverd. De aanval bij
Metzeral mislukte voor onze stelling. 'Aan het overige
deel van het front is, bij het mistige weder en woeste
sneeuwjachten, weinig voorgevallen.
(In een deel onzer vorige oplaag vermeld).
BINNENLAND.
TWEEDE KAMER.
De beraadslaging over de begrooting van landbouw,
nijverheid en handel en de door de heeren Teenstra en
de Wijkerslooth de Weerdesteijn voorgestelde motie,
om bij de bestrijding van het mond- en klauwzeer het
afmaaksygteem niet toe te passen werd gisteren hervat.
De heer de Wijkerslooth de Weerdesteijn (r.-k., Wijk
bij Duurstede) verdedigde de motie.
Spreker wees erop, dat het stelsel van afmaken schat
ten van geld kost en het niet het eenige, het meest doel
treffende middel is. Men neme preventieve maatre
gelen. Tal van sera zijn niet beproefd. Spr. betwist
te het -dat het afmaken veel kan helpen en betwijfelde,
of de meerderheid der landbouwvereenigingen voor
het afmaken is.
Van het afmaaksysteem vreesde spr., dat het den on
dernemingsgeest zal dooden. Verbetering is niet ver
kregen. Spr. duchte dat het tot een nieuwen melk- en
vleeschnood zal leiden.
De heer Duymaer v. Twist (a.-r., Steenwijk) stelde
eveneens vast, dat de afmaakmethode een mislukking
is gebleken.
Spr. vroeg of niet een proef kan worden genomen
met behoorlijke isolatie. De personen en de midde
len daartoe zijn aanwezig, niet echter om de ziekte
krachtig te bestrijden
Na ae pauze werdfen de werkzaamheden zoo gere
geld, d&t spoedeischendle wetsontwerpen alsnog heden
ochtend om 11 uur worden behandeld.
Het debat over hef mond en klauwzeer werd voort-
et met redevoeringen van de heeren Scheurer (a.-r.,
neek) en van Wichen (r.-k., Haarlemmermeer), die
beiden tegen het afmaken bleken te zijn.
Spr. zette uiteen, dat de afmaking drieërlei nadeeli-
ge gevolgen heeft. 1voor den veestapel, 2. voor die
wijze van afmaking, 3. voor de schatkist.
Spr. zal voor de motie stemmen.
De heer Lieftinck (u-L, Zutfen) sloot zich aan bij
de vorige sprekers en wees er o.a. op, dat niemand er
eigenlijks iets van af weet.
De heer Smeenge (u.-l„ Meppel) verhaalde o.a.
koeien, die na de ziekte meer melk opleverden. Spr.
wilde weten, of het mogelijk is de dieren te genezen
In dat geval kan hlij niet meer voor afmaken zijnal
thans zou dit tijdens den staltijd gestaakt moeten wor
den.
Na eenige discussie werd gestemd1 over de motie
+er Laan (Rotterdam) in zake het huwelijksverbod voor
belastingambtenaren onder de 28 jaar, welke stem
ming voor gisteren was aangehouden. De mötie werd
aangenomen met 51 tegen 7 stemmen.
De heer van Foreest (v.-l., Alkmaar) verklaarde zijn
veranderde meening omtrent het afmaaksysteem. Hij
is er nu beslist vóór. Spr. stelde een motie voor, be
helzende de handhaving van het afmaakstelsel.
De minister van landbouw, nijverheid en handel, de
heer Posthuma antwoordde dat met isolatie in Duitsch
land geen resultaten zijn verkregen, terwijl het afmaak
stelsel uitmuntende resultaten geeft. Een deel van dè
kosten zal op de veehouders worden verhaald. Spr.
keurde de motie-Teenstra af; hij is overtuigd dat we
dan in 1916 weer volop in 't mond- en klauwzeer zul
len zitten en de boeren dan zelf weer om afmaking zul
len vragen. Hij was vóór de motie-van Foreest.
De heer Teenstra (v.-d., Zuidhom) betoogde dat de
motie van Foreest niets te beteekenen had. Zij was
ingediend te elfder ure en zegt niets; ze had evengoed
weg kunnen blijven.
De motie-Teenstra werd hierop aangenomen met 35
tegen 30 stemmen waardoor de motie-van Foreest ver
viel.
De heer Van Wijckerslooth de Weerdesteijn (r.-k.,
Wijk bij Duurstede) klaagde over het wanbeheer van
de duinen die tot de domeingronden behooren.
De heer Albarda (S.D.A.P., Enschedé) sprak den
wensch uit dat de Limburgsche mijnwerkers hun vak
beweging zullen versterken en pleitte voor een alge
meen mijnwerkersfonds.
Ook de heer Rays de Beerenbrouck achtte de verze
kering voor mijnwerkers een voornaam ding. Boven
dien moeten er arbeidscontroleurs zijn.
De heer Drion (v.-l., Ridderkerk) vond arbeidscon
troleurs onnoodig wanneer er maar een goede inspec
tie is.
De minister geloofdte niet dat er reden was voor on
rust omtrent dfe loon en der mijnwerkers. Van den goe
den invloed van het verzekeringswezen op de arbeiders
is hij volkomen overtuigd- Er wordt reedls een com
missie voorbereid. De zaak met de controleurs zal
spr. overwegen.
De heer Duymaer van Twist (a.-r., Steenwijk) be
sprak bij de afdeeling visscherij de visscherij-inspec-
tie en dte wiijte waarop men deze in de gelegenheid
stelt haar taak te vervullen. Het toezicht op de Zui-
derzee moet goed zijn. Spr. behandelde het kwaad om
eenden met nestvisschen te voeren. Noord- en Zuider
zee worden op die manier uitgemoord. u
In de avondvergadering werd' behandeld de tijdelij
ke bepalingen voor het vervoer en nederlage van goe
deren.
De heer juten (r.-k., Bergen op Zoom) besprak den
smokkelhandel, die hij zeer betreurde.Er is evenwel ook
wel eenigszins vergoeilijfeing te vinden, b.v. verwan
ten over de grens, die aan alles gebrek hebben, enz.
Hij noemde moeilijkheden betreffende het vervoer langs
de grens. Spr. vreesde dat dit wetsontwerp den grens
bewoners onnoemelijken last zou brengen.
De heer Sasse van IJsselt (r.-k., 's-Hertogenbosch)
meende dat vorige spreker wat overdreef, waar hij
vreesde dat dé militaire macht misbruik zal maken
van dë haar toegekende macht. Het militair gezag
moet meewerken.
De heer de Meester (u.-l., den Helder) keurde het
af dat kamerleden clementie voor den smokkelhandel
pleitten. Hij achtte het bepaaldelijk doen intrekken van
de militaire verordeningen onnoodig. Het spreekt
vanzelf, dat militaire verordeningen voor deze wet
moeten wijken.
De minister antwoordde dat juist door deze wet de
zaak in handen zal komen van de burgelijke autoritei
ten, terwijl hij protesteerde tegen het feit dat er in de
kamer was gesproken over smokkelhandel als door den
heer Juten.
De smokkelhandel is verschrikkelijk en moet met al
le kracht borden tegengegaan.
Het wetsontwerp werd zonder hoofdelijke stemming
aangenomen.
De begrooting voor het staatsmuntbedrijf van 1916
werd zonder debat of hoofdelijke stemming aangeno
men.
Hoofdstuk 10 van de staafsbegrooting (Landbouw,
Nijverheid en Handel) kwam daarna in behandeling.
De heer Duymaer van Twist (a.-r., Steenwijk) zette
zijn 's middags afgebroken rede voort en vroeg be
scherming van 'de voorn.
De minister antwoordde, dat het toezicht op de Zui
derzee wórdt uitgeoefend door de opzieners en hun ta
melijk groot aantal helpers, wel degelijk aan het doel
voldoet.
De kwestie van de nestvisscherij houdt het nauwste
verband met de vraag, of de eenden op andere wijze
zouden kunnen worden gevoed. Welnu, spr.'s inlich
tingen zijn zoo,, de voorraad mosselen alleen „voor
loop ig" voldoende zou zijn.
De heer Albarda besprak bij de afdeeling „Ar
beid" de bepaling in de Arbeidswet, dat een kind van
12 jaar kan gebruikt worden om arbeid te verrichten,
Zij, die zich met 1 Januari op
dit blad abonneeren, ontvanger}
de tot dien datum verschijnende
nummers franco en gratis.
DE DIRECTIE.
wanneer maar blijkt, dat er geen onderwijs-gelegen-
heid is.
Hij drong aan op wettelijke afschaffing van nacht
arbeid voor bakkers.
Ook vroeg hij invoering van den vrijen Zaterdag
middag bij de textiel-industrie bij algemeene maatre
gelen van bestuur.
De heer Duymaer van Twist (a.-r., Steenwijk was
eveneens voor afschaffing van nachtarbeid.
De heer Roodenburg (v.-d., Beverwijk besprak de
wenschelijkheid van een goede arbeidsbemiddeling
over het geheele land. Dat vraagstuk zal duidelijk na
den oorlog de volle aandacht van de regeering vra
gen. Immers, velen zullen moeite nebben met het ver
krijgen van werk.
De minister antwoordde aan sprekers, dat hij
in het afgeloopen jaar nu eenmu niets heeft kunnen
doen aan wetgevende arbeid. zal aan de zaken,
die nu te berde zijn gebracht, a mogelijk zijn aan
dacht wijden.
Wat de 12-jarige kinderen ingaat, hij weet niet
zoo precies, of in de werkplaats zooveel meer ver
keerds voor de kinderen is te leeren dan op straat.
Over afschaffing van nachtarbeid voor bakkers zal
de minister ook later denken, maar Duitschland is in
de tegenwoordige omstandigheden geen voorbeeld en
van de toestanden. In Spanje is spr. niet zoo goed op
de hoogte.
Vrijen Zaterdagmiddag in te voeren in streken, waar
reeds nu gebrek aan arbeidskracht is, zou bezwaarlijk
gaan.
Met de Kamer van Arbeid zal hij doen wat hij kan.
De begrooting werd hierop zonder hoofdelijke stern-
ming aangenomen.
Gemengd Nieuws.
HET HOTEL OP DEN DAM.
Men meldt aan de N. R. Crt.
Hedenochtend kwam ons ter oore, dat er met den
bouw van het hotel op den Dam stagnatie was. Wel
iswaar wordt het grondwerk nog voortgezet, maar,
zooals onze zegsman ons mededeelde, kan dit werk
slechts een schijnvertooning genoemd worden, omdat
als vrij zeker mag worden aangenomen, dat de gel
den, nood'ig voor den verderen bouw, niet aanwezi.s
zijn. Wij hebben ons tot wethouder Vliegen om in
lichtingen gewend; doch deze wenschte zich over deze
aangelegenheid niet uit te laten.
Thans vernemen wij, dat deze kwestie een onder
werp van beraadslaging in de hedenavond gehouden
geheime zitting van den gemeenteraad heeft uitge-
maakt
KON. NAT. STEUNCOMITé.
Blijkens de 69ste lijst is van 5 tot en met 11 dezer
voor het Kon. Nat. Steuncomité 1914 aan bijdragen
ingekomen een bedrag van 5593.011/2, makende met
de bedragen van vorige lijsten een totaal bedrag van
f 3.422.970.16 aan ontvangen bijdragen en toezeg
gingen.
EEN OPGESCHORTE BEPALING.
In de laatste jaren gold de bepaling dat de num
mers in de visscherijregisters der kustplaatsen, welke
uitgegeven waren aan schepen bij een eventueele
schipbreuk of verkoop dezer schepen, weder aan
nieuw in de vaart gebrachte vaartuigen moesten wor
den gegeven, ten einde geen openingen in de volgorde
ie krijgen. Naar wij uit IJmuiden vernemen is deze
bepaling tijdelijk opgeschort in verband met de ver
missing van vijf trawlers der IJmuider vloot, waar
van het verlies nog niet officieel is vastgesteld.
EEN DAPPERE KLEINE.
Het vijfjarig dochtertje van den landbouwer C. B.
te Schore stak Maandag spelenderwijze haar handje in
den rosmolen, waarin veevoeder werd gesneden.
Inmiddellijk trachtten de grootvader en een knecht
het handje, dat vastgegrepen werd, 'te bevrijden, doch
draaiden in "hun zenuwachtigheid den molen verkeerd.
Heel kalm gaf de kleine aanwijzingen hoe de molen
teruggedraaid moest worden. Zij schreide niet, even-
urn toen even later bleek, dat het handje totaal in
stukken was geknepen.(Tel.).
STADNIEUWS.
N. V. HYPOTOTHECAIRE CREDIETBANK.
Deze credietbank is opgericht bij acte van 31 Maart
1914, en gevestigd te 's-Gravenhage.
Het maatschappelijk kapiaal bedraagt 1000 000.--
waarvan geplaatst 622.000.K, waarop gestort 10
procent.
Commissaris is om.
De heer G. Ripping, Burgemeester van Alkmaar, te
Alkmaar.
Uitgegeven werden 500.000.5% schuldbrieven,
verdeeld in stukken ter grootte van 1000.500.
en 100.—.
Het doel van de Vennootschap is, blijkens art. 2 der
statuten, o.m.
Het ter leen verstrekken van c en:
a onder eerste hypothecair verb, m
b. tegen inpandgeving of cesi m door hypotheek
verzekerde schuldvorderingen,
c. tegen zakelijk onderpand, mil. een post niet langer
dan een jaar loopt.
In hoofdzaak bestaat de werkkring van de vennoot
schap in het geven van bouwcredieten, d.w.z. in het ver
strekken van gelden onder hypothecair verband, in
termijnen, die verband houden met de vordering van
den bouw.
- De Bank, die den geheelen opbouw van den
aanvang af nagaat en. van elk onderdeel taxatie ont
vangt is aldus volkomen op de hoogte van de werkelij
ke waarde van het onderpand.
De Bank heeft ten behoeve van houders hare schuld
brieven eene overeenkomst gesloten met de te 's-Gra
venhage gevestigde N. V. Ongevallen-Verzekering-
Mij. „Fatum" en de te Rotterdam gevestigd N. V.
Verzekering-Mij. ,JDe Nederlandsche Phoenix", hij
welke overeenkomst deze verzekering-maaschappijen
ieder voor de helft de schuldbrieven garandeeren voor
hoofdsom en rente.
COURANT