DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN..
Van het westelijk oorlogsterreln.
No.
Honderd en achttiende Jaargang
1916
Mönnwtsprili m «ui» ft—Je Pt ftE 10 p, mi l»oti lettiit naar jMratate* Msnm fr,R. t Boé- m ik B^Is, CSSHR4M, Wai Cl Wêm? I.
WOINBDAH 5 JANUARI
VARIA.
NEDERLAND.
i
m
ALKMAAR, 5 Januari.
Mag men de berichten gelooven, dan worden er te
Saloniki steeds meer personen in hechtenis genomen,
o. a. een Roemeensche vioolspeelster, die tijdens een
voorstelling uit het théater-orkest werd weggehaald.
De gearresteerde consuls zullen, naar het heet, naar
Marseille worden gebracht, waar ze een vrijgeleide
tot aan de Zwitsersche grens krijgen. Inmiddels wor
den er nieuwe vergeldingsmaatregelen genomen. Zoo
is te Parijs thans een ziek man onder bewaking ge
steld, die met de zorg voor de archieven van het Bul-
gaarsche gezantschap was belast. In Konstantinopel,
waar men bericht kreeg, dat de Turksche consul ge
vangen genomen werd, omdat hij teekens had gege
ven aan Duitsche vliegers, overweegt men soortgelijke
maatregelen „zonder zich daarbij te storen aan het
volkerenrecht".
Naar de Times meldt, wordt de inhechtenisneming
van de consuls in Saloniki te Parijs beschouwd als
een aanduiding, dat de geallieerden thans beseffen,
hoe halve maatregelen niet langer toereikend zijn in
liet Middellandsche Zeegebied. Men hoopt, dat ten
opzichte van het onderzeeër-gevaar eveneens niet
langer met halve maatregelen zal worden volstaan.
Neutrale landen kunnen na de gevallen met de Persia
en de Ville de la Ciotat niet meer verwonderd rijn,
zegt de correspondent, dat de meest energieke midde
len worden toegepast, zelfs op gevaar af, eenige
moeilijkheden te scheppen voor de onzijdigen. Er zijn
vele eilanden in de Middellandsche Zee met een in
ternationalen positie^ die niet nauwkeurig kan wor
den bepaald, en welke dienen kunnen als voorraadba-
sissen, voor onderzeeërs. Deze eilanden moeten streng
worden bewaakt en desnoods bezet. Door de laatste
schendingen van het volkenrecht is het niet wel moge
lijk in den strijd tegen de onderzeeërs de rechten der
onzijdigen immer te ontzien, wordt er voorts in het
telegram gezegd
De slag ln Oost-Qalirië duurt voort, zegt het Oos-
tenrijksche communiqué, dat den indruk geeft van. een
zeer hardnekkigen strijd, waarbij de Russen sterke
strijdkrachten hebben ingezet. Het Russische legerbe-
richt meldt, dat in den. middenloop der Strypa loop
graven werden bezet en dat hetzelfde geschiedde ten
noord-oosten van Czemowitz. Andere berichten uit
St. Petersburg gaan echter verder en deelen mede, dat
een gedeelte der stad op bevel der Oostenrijkers door
de bevolking is ontruimd, ja dat de stad geheel werd
ontruimd en dat de Russen de hoogtestellingen, die
haar beheerschen, hebben bezet. Volgens de Daily
Chronicle zou veldmaarschalk von Mackensen met
verscheiden divisies uit Servië op het Zuidelijk-Russi-
sche front rijn aangekomen en zijn hoofdkwartier
hebben gevestigd in Czemowitz. Dit laatste klinkt
echter weinig aannemelijk. Ook de ontruiming van de
stad dient nog te worden bevestigd het Duitsche
communiqué zwijgt er ook over. In elk geval
raag nu worden vastgesteld, dat de Russen een offen
sief zijn begonnen aan het Boekowina-front, de
Dnjeatr-linie en de StrypaStyr-linie. De aan de Dor
nau en in Bessarabië samengetrokken troepen, welke
men voor het Balkan-offensief bestemd dacht, worden
hiervoor gebezigd. De operaties zijn hier zeker van
belang. Een terugslaan van den Oostenrijkschen
rechtervleugel, zou voor de midden-mogendheden een
hoogst aadeeligen invloed op Roemenië uitoefenen en
allicht tot meerdere ernstige militaire nederlagen lei
den. Rusland volgt de in dezen oorlog reeds vaker
toegepaste tactiek. Maar wanneer het in het Zuiden
begon, moest het zijn actie spoedig staken, omdat el
ders, in het noorden, de nood begon te dringen. Het
was bijv. in November 1914 dat de Oostenrijkers ge
dwongen werden Czemowitz te ontruimen, maar de
Russen moesten de Btad den 17den Februari weer
prijsgeven in verband met het gelukte offensief van
maarschalk von Hindenburg in Oost-Pruisen. Sindsr
dien is de stad in het ongestoorde bezit der Oosten
rijkers gebleven. Maar opvallend is het, dat terwijl er
thans weer in het Zuiden een belangrijke actie is, er
in het Noorden plotseling ook weer grootere leven
dheid komt Het Russsische legerbericht maakt ten
'minste melding van mislukte pogingen om bij Elisen
hof over de Dwina te komen en van een poging der
Duitschers om, gekleed in witte mantels, de Russi
sche loopgraven in de buurt van het station Tsargrad
te naderen. Misschien worden de operaties hier wel-
i dra op grooter schaal ondernomen en blijkt opnieuw
het verband tusschen de linie in het Noorden en het
front tusschen Boekowina en Bessarabië.
Waarschijnlijk wordt vandaag reeds over het dienst-
p lichtontwerp in het Engelsche Lagerhuis gestemd.
Men verwacht een honderdtal tegenstemmers. Minis
ter Simon is afgetreden, niet onmogelijk treden ook
minister Mc Kenna en Runpiman alsnog af.
Getorpilleerd werd nog een P. and O.-liner, n.l. de
Geelong, gebouwd in 1904, groof8000 ton.
Het Engelsche legerbericht luidt:
Wij brachten, in den loop van een nu en dan afge
broken artilleriegevecht, twee Duitsche houwitser-bat
terijen tot zwijgen in ae buurt van Armentières en
dreven ten noordoosten van Yperen arbeidende troe
pen uiteen.
Ten noorden van Albert opende de vijand, na een
artilleristische voorbereiding van eenige uren, een he
vig geweervuur uit zijn loopgraven. Door ons vuur
beletten wij echter de verdere ontwikkeling van den
aanvaL
DE NOTA VAN GRIEKENLAND.
De Grieksche gezant te Sofia overhandigde aan den
Bulgaarschen minister-president Rodoslawof den tekst
der nota, waarin de Grieksche regeering ten krachtig
ste-protesteert'tegen de arrestatie van de consuls te
Saloniki.
De gezant verklaarde, dat de Grieksche regeering
met alle middelen, waarover zij beschikt, zal trachten
te zorgen, dat de nota uitwerking heeft. -
De Grieksche regeer ing is bezield met den oprech
ten wensch elk misverstand met de centrale mogend
heden te vermijden en de goede betrekkingen te blij
ven handhaven.
De openhartige verklaring van den gezant maakt in
regeeringskringen een uitnemenden indruk.
In de nota van de Grieksche regeering aan de verte
genwoordigers van Engeland en Frankrijk betreffende
de arrestatie der consuls wordt volgens de „Neue
Freie Presse" nog gezegd: „De koninklijke regeer ing,
steunend op hare souvereiniteit, verlangt, niettegen
staande zij tegenover een sterkere macht staat, dat on
verwijld de noodige bevelen worden gegeven voor de
veiligheid der genoemde personen tot den tijd, dat zij
weder onder de hoede der Grieksche autoriteiten wor
den gesteld. Bovendien is de koninklijke regeeriug
gerechtigd te eischen, dat bevel wordt gegeven om de
door de geallieerden gearresteerde personen uit te le
veren aan de Grieksche regeering, die ze onder haar
hoede en bescherming zal nemen, en te verlangen,
dat maatregelen worden genomen, dat de wapens van
de consulaten worden geëerbiedigd"
Wegens de arrestatie van den Franschen vise-consul
te Sofia door de Bulgaarsche regeering, heeft de
Fransche regeering bevel gegeven den Bulgaarschen
kanselier, beiast met het toezicht op de archieven van
de Bulgaarsche legatie te Parijs, onder dezelfde om
standigheden te arresteeren. Daar hij ziek is, heeft hij
verlof gekregen onder toezicht in zijn appartementen
te blijven.
Aan de consuls van vijandelijke landen, die te Salo
niki gearresteerd zijn, zal nu him aankomst te Mar
seille een vrijgeleide tot aan de Zwitsersche grenzen
worden verstrekt.
HET STELSEL VAN LORD DERBY.
In het rapport over zijn stelsel van recruteering be
handelt Lord Derby in bijzonderheden de verschillen
de redenen, die verhinderd hebben, dat het volledig
succes had, speciaal het systeem om sommige beroepen
voor speciale te verklaren, zoodat de arbeiders, die er
in werkzaam waren, niet voor recruteering in aanmer
king konden komen.
Lord Derby eindigt als volgt: „De werving heeft
duidelijk uitgewezen, dat het geen gebrek aan moed is,
dat de mannen weerhoudt en evenmin is er ook maar
de geringste aanduiding, dat het land als een geheel
niet even vastbesloten is den eersten minister te steu
nen bij het houden van de belofte, die hij op 9 No
vember 1914 in Guildhall heeft gedaan, als het dit
was, toen die belofte werd afgelegd. Er is integen
deel afdoende gebleken, dat het volk den oorlog
wenscht doorgezet te zien tot het gelukkig einde."
Bevestigd wordt, dat nog vier groepen van recru-
ten, die zich naar aanleiding van de werving volgens
het stelsel van lord Derby hebben aangegeven, onder
de wapens zijn geroepen, n.l. de ongehuwde mannen
van 23 tot 26 jaar.
DE „PERSIA".
President Wilson is van zijne huwelijksreis terug
gekeerd, om in den huidigen, erkend ernstigen stand
van de crisis, in verband met het onderzeeërs-geschil,
de leiding op zich te nemen.
Officieel wordt bekend gemaakt, dat de regeering
handelend zal optreden, zoodra volledige bijzonder
heden bekend zullen zijn.
De zitting van den ministerraad is uitgesteld, om
dat die bijzonderheden nog niet bekend zijn, maar de
/President heeft met verschillende leden- van de „Se-
jnaats-commissie voor de betrekkingen met het bui
tenland" den toestand besproken.
Uit nadere berichten blijkt, dat de lunch juist begon
.nen was toen een hevige ontploffing plaats had.
Een jonge dame vertelde: „Ik zat pas aan tafel,
toen de ontploffing plaats had. Ik snelde onmiddellijk
naar mijn hut om_een reddinggordel te halen. Twee
maal viel ik tengevolge van het hellen van het schip,
ik bereikte echter mijn. hut, greep mijn reddinggordel
en vloog weer maar het dek. Ik had de grootste moeite
om mij staande te houden, en sloeg onderweg weder
neder. Ofschoon ik mij ernstig bezeerd had, lukte het
mij toch den gordel om te doen, ik sprong in zee en
werd, na 15 minuten in het water te hebben gelegen,
gered".
•OORLOGSHUWELIJKEN.
Het statistisch bureau van de stad Halale heeft een
'rondvraag gehouden in de vijftig grootste steden van
Duitschland over de huwelijksstatistiek in den eersten
tijd van den oorlog. Daarbij bleek, dat in de eerste
■maanden de oorlogshuwelijken meer dan de helft
vormden van alle echtverbintenissen, die toen gesloten
werden. In de meeste steden bedroegen zij zeventig en
meer procent. In Augustus 1914 wisselde het percen
tage, dat de oorlogshuwelijken van het getal dei: hu
welijken uitmaakte tusschen 40,7 procent (Krefeld) en
88,6 procent (Danzig). In Berlijn vormden in Augus
tus 1914 de oorlogsbuwelijken 80,3 procent van het
totaal. In September en October begon het reeds zeer
te luwen. In September wisselde het percentage tus
schen 10,7 in. Hambom en 83,3 in Maainz. In October
tusschen 6,94 in Bochum en 77,5 wederom in Mainz.
In het jaar 1915 bedragen de oorlogshuwelijken ge
middeld slechts ongeveer 20 procent van de toch reeds
sterk verminderde huwelijken.
DE „LETO" OP EEN MIJN GELOOPEN.
Bij Dirkzwagers snmaalstation te Hoek van Hol
land is een draadloos bericht van den volgenden in
houd ontvangen:
Het van Nieuw-York naar Rotterdam bestemde Ne
der landsche stoomschip „Leto" is hedenavond 8 mijl
Oost ten Zuiden van Galopper op een mijn geloopen
en vervolgt de reis naar Rotterdam.
Nadere bijzonderheden ontbreken.
(De „Leto" is een schip van de maatschappij Zee
vaart te Rotterdam, meldt de N. Rott. Crt.).
KON. NAT. STEUNCOMITé.
Blijkens de 71ste lijst van 1925 December is bij
het Kon. Nat. Steuncomité 1914 over dat tijdvak inge
komen een bedrag van 3290.6134makende met het
bedrag der vorige lijsten een totaal bedrag van
3.430.800.66 34
STADNIEUWS.
LIEFDADIGHEIDSUITVOERING
PIUSSTICHTINO.
Aardig was gisteravond de Harmoniezaal versierd
en de nette feestdos paste volkomen bij die der lieftal
lige jongedames, die programma's ten verkoop boden
en bij de stemming van de bezoeksters en bezoekers,
dlie de beschikbare ruimte geheel vulden en dit onge
twijfeld ook vanavond zullen ctoen.
De heer A. J. Mulder, die de bijeenkomst opende,
verzekerde dat het bestuur der Pius-stichting met een
bezwaard hart had besloten een liefdadigheids-uit
voering ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van
het gebouw te geven, daar er bij .de tegenwoordige
omstandigheden reeds zooveel van de publieke welda
digheid werd gevraagd, dat men er nauwelijks een be
roep op durfde doen. Was dan ook de verwachting
niet hoog gespannen, spoedig bleek, dat de toegangs
kaarten grif werden verkocht, hetgeen pleitte zoowel
voor den grooten liefdadigheidszin van Alkmaar's in
gezetenen als voor de werkzaamheid der jonge dames,
die den verkoop bereidwillig op zich hadden geno
men. Aangenaam- was het bestuur er door verrast,
dat zoo menigeen een penninkske had willen offeren
aan de Piusstichting en namens het bestuur sprak de
heer Mulder de hoop uit, dat die sympathie zou blij
ven bestaan en nog zou toenemen, opdat aan steeds
meer oude, afgeleefde menschen een gelukkig levens
einde kan worden bereid.
Tenslotte beval hij de uitvoering in een welwillende
beoordeeling aan, omdat er naast schoone, bekende,
■krachten, stadgenooten voor het eerst voor het voet
licht verschenen.
Die slot-woorden zijn natuurlijk niet gesproken tot
dé critiek. Immers het is een oude en goede gewoonte,
dat de critiek zwijgt, wanneer de liefdadigheid aan
het woord) is. Wij zullen ons aan die traditie houden
ofschoon noode en dus slechts eenige algemee-
ne indrukken weergeven. Zoo heeft het publiek
allereerst zeer genoten van sopraan en baryton (mej.
Ange Bakker en de heer Ch. Bakker, beiden te Am
sterdam) en ook mej. Joanna Kortman, altzangeres
uit Leiden, luide toejuichingen geschonken, heeft het
gelachen om hqt aardige vogelkwintet (twee stadge
nooten, moeder en -dochter vulden het evengenoem.de
drietal aan), is het onder den indruk gekomen van
de oorlogspoëzie van mr. van Sonsbeeck (te dezer ge
legenheid ten bate der Piusstichting in druk versche
nen), heeft het zijn luchthartig en geestig inleidend
praatje bijzonder gewaardeerd en ook gelachen om de
„geintjes", waarvan het vermoedelijk nog heel graag
wat meer zou hebben gehad, waardoor dan tevens het
genre wat minder eenzijdig zou rijn geworden.
Na de pauze prijkten op het keurig aangekleede too-
neel de doorboorde hartjes te midden van slingers van
lóovera en bloemen en kroontjes en werd er naar ou
den trant een bruiloft gevierd van een boer en een
boerinnetje. De al-oude „boeren-opera", het traditio-
neele Oudejaarsavond-kluchtspel der klorissen, in
eenigszins gekuischten vorm gegeven, met zijn
melodieuze muziek en boersche snakerijen van
minnen, zingen, dansen, eten, drinken en vroolijk
zijn, werd alleraardigst ten tooneele gebracht. Er is
zoo smakelijk bruiloft gevierd, dat wij, bezoekers, met
leedwezen achter het voetlicht bleven zitten wie
zou er niet graag mi gedaan hebben aan een ronde
dansje of een polonaise, ai het aardige bruidspaar
niet mee hebben „beschonken" en bedronken? O, ze
kwamen best in hun spullen, die Kloris en Roosje, ze
kregen prachtig haardgerei en ouderwetsch huisraad,
dat menig hooggehakt en schoongeschoeid boerinne
tje er waren er heel wat pas-ontloken roosjes on
der 1 dit Roosje benijden zou. En wat werd er
onder puntige gedichtjes niet aangesjouwd en aange
boden voor het bruiloftsmaal! Henneman rijn kaas,
van alle kaas dé baas, dan die van de Wit, met min
stens zooveel pit, van van Kessel rozen en anjelie
ren, die mooi de tafel gingen sieren, een ham van de
Waard, een tulband van Netten, boeren jongens van
de Steenenbrug en wijn van Meienbrinken wat
niet al meer. En hoe allerliefst werd er gedanst: po
lonaises, zoo guitig geopend door een duo-decimo-
paartje, een keurige espana, pas de quatre, gran'
chaïne en andere sierlijke lancier-figuren, en dan dé
vrooiijke boerendansen op de vroolijke wijsjes van
Jan Pierewit, goeie n'avend juffrouw, op de geest
daar moet je wezen, op de geest daar moet je zijn
De sierlijke, kleurige kleedij van al die bruiloftsgas
ten in laken en fluweel was een lust voor het oog
do heer Kenter, die voor de regie zorgde, had eer van
zijn werk, evenals trouwens de heer Huijsmans, die
met zooveel succes de dansregie op zich had genomen,
terwijl ook de heer Joh. Kuiper met zijn pianobegelei
ding een groot aandeel in het welslagen van den
avond had.
Zooals het behoort, werd er ook een nieuwjaars-
wensch uitgesproken, dié herhaaldelijk door applaus
werd onderbroken en die hier in zijn geheel volgt.
Nadat de arme Krelis, wiens Elsje hem ontsnapt is,
zingt zijn smart te zullen verzachten met den aller-
besten wijn, komen Thomasvaer en Pietemei op. Tho-
masvaer vindt, dat het trouwen 'tegenwoordig heel
anders gaat dan dertig jaar geleden, waarop de vlotte
Pietemei (die gang in de voorstelling wist te bren
gen, vooral als het eens eventjes een klein beetje ha
perde,) invalt:
PIETERNEL.
Och man er veranderde zooveel,
Een huis lijkt nu wel een kasteel I
Een paard is niet meer in de stiel,
Men wenscht zich nu 'n automobiel I
THOMASVAER.
Naar stad gaat ook niet als voorhenen,
Geen zand of grint, maar over steenen!
En op de kaasmarkt gaat het vlug,
In een paar uur ben ik thuis en terug.
PIETERNEL.
Dat dank je aan Alkmaar's vroede vaderen,
Die houden niet van lang vergaderen,
Maar sloopten huizen bij de vleet
En hebben daarmee de markt vei breed
Nou geven ze bakken, voor de kazen,
't Zijn er lang geen houten klazen.
Of kasteleins 't prettig vinden?
THOMASVAER.
Ik hoorde 't nog van geen der vrinden 1
PIETERNEL.
Dat is goed, dan kom je nuchteren thuis.
THOMASVAER.
Daar op de Koorstraat, naar ik hoor,
Bouwt men een groot nieuw postkantoor,
Dan komt de Telegraaf óók daar.
PIETERNEL.
Dat is goed met 't oog op brandgevaar
Van. de oudle en schoone Waag, kedaar!
Ja, 't is een sieraad van deez plaa(t)s
En ais er markt is van de kaas
En ruitertjes den toren rondrijden,
Staan vreemd en eigeln
En electriek zou heel veul beter staan.
THOMASVAER.
De paardentram is wat antiek,
't Is voor zoo'n plaats toch wel komiek
Om met zoo'n hol -clkar te gaan
En electriek zou I- veul beter staan.
PIETE IEL.
Niet zeuren, doe liever thuis,
Maar ik hoorde, verfraaien ook 't stadhuis
Van binnen en van buiten,
Zeg, is dat ook voor ons te zien?
Maar Alkmaar kan wel meer ons biên.
THOMASVAER.
O ja, daar achter op de Krocht
Daar wordt er menig ingebrocht
PIETERNEL.
Neen Thomas, houd nu op met mallen,
De hertekamp zal je best bevallen.
THOMASVAER.
Ja, schoon is d' aanleg van de Hout,
Al vond men vroeger Springer stout.
PIETERNEL
En zie eens naar het Nassaukwartier,
Daar zou je wonen met pleizier,
De straten zijn er ruim en breed,
Aan aanleg is veel zorg besteed.
Schoon ligt daar de St. Josefkerk,
Die als 't ware siert dit werk.
THOMASVAER.
Ja, in Alkmaar is alles fijne piek,
Nooit hapert er de electriek,
De gas is best, belasting laag,
Toch zou 'k, ga ik rentenieren, graag
Daar wonen, 't is er gezond en zind'lijk,
De menschen zijn er goed en vrind'lijk,
Scholen vindt men er op elk gebied,
De arme veel onderstand geniet.
PIETERNEL.
Vergeet toch niet, m'n beste man,
De Piusstichting, denk er anf
THOMASVAER.
Wou jij er in?
PIETERNEL.
Kan jij mij missen,
Daarin kon jij je wel vergissen
Gebouwd voor vijf en twintig jaren,
Zij acht verpleegden kon bewaren.
THOMASVAER.
En nu?
PIETERNEL.
Nu zijn er dertig en zes.
THOMASVAER.
Maar wijf, dan gaan ze op de flesch
PIETERNEL.
Geen nood, ze leven van giften en gaven,
Bijeen gebracht ook door Zouavenl
Ze houden er schapen en krijgen legaten
En doen voor zich zingen en dansen en pra
ten.
Nu wij op dee'z bruiloft zóó zijn bij elkaar
Wil ik met mijn'Thomasvaer
Een m-ooieu heilwensch uit gaan spreken
En zet dee'z heilwensch blijde in
Voor onze dierbre Koningin
't Zij haar lang, lang nog gegeven
Om met en voor haar volk te leven.
THOMASVAER
Lang.leve ook onze burgervaer
Hij werke aan 't heil van Alkmaar.
PIETERNEL.
Ook zijn goede en beste vrouw
Brengen wij hulde en trouw.
SAMEN.
Wij willen ook veel goeds en liefs toewen-
schen
Aan al dee'z Alkmaarsche menschen
Heil allen jong en oud te gaar
Veel heil en zegen in 't Nieuwejaar.
