DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 19
Honderd
en achttiende jaargang.
1916
Itaentspiiii per 3 maanden II—.ft. p. post f 1.25. AfarteötiPprils 10 Bt. p. regel, groote lettere naar plaatsruimte. Brieven Ir.Boek- en Bandelsilrnkkeril v.h. HERISs. 'OSIER 4ZOOS, Voordam C9. lelelooanr. 3.
MAAN i> AU 24 J A A RI
Een tocht door Waterland.
ALKMAAR, 24 Januari.
Het Montenegro-raadsel is nog steeds niet onthuld
De mededeelingen van Montenegrijnsche zijde zijn
met elkaar in strijd en gezamenlijk strijden ze met de
berichten van Oostenrijksche zijde.
Wij weten echter, dat de Oostenrijksch-Montene-
grijnsche oorlog'na een korte pauze wordt vervolgd.
De Montenegrijnsche regeering toeft in Frankrijk en
kan dus bezwaarlijk de onderhandelingen voortzetten
en Montenegrijnsche legerscharen hebben zich gesteld
onder leiding van den oud-minister-president Woeko-
tits, zij zetten den strijd voort met het doel zich met
het Servische leger te vereenigen. De Oostenrijksche
voorstelling is, dat het uitleveren der wapens dóór de
Montenegrijnen voortduurt, dat op talrijke punten van
het land de wapens neergelegd zijn, waaruit volgt, dat
dit niet overal plaats heeft, maar dat er ook wordt ge
vochten, zoodat het resultaat van beide lezingen het
zelfde is. Eerst op groud van nadere berichten zal
men een oordeel kunnen vormen over de oorzaak van
de plotselinge wending. Het consulaat-generaal van
Montess ,to te Rome deelt mede, dat de aangeknoopte
onderhandelingen uitsluitend ten doel hadden tijd te
winnen, dus als een krijgslist moeten worden be
schouwd. Is dit juist, dan zal het Montenegro, wan
neer het strakjes eens werkelijk den strijd zou moeten
staken, zeker niet gemakkelijk worden gemaakt, op
nieuw onderhandelingen aan te knoopen! Vreemd
blijft het, dat het koninklijk huis zich plotseling bui
tenslands heeft begeven. Dit wijst er wel op, dat er
iets gebeurd is, dat tot dusverre nog niet bekend is
geworden. In elk geval is de gang van zaken voor de
midden-mogendheden een klap in het aangezicht.
Het belangrijkste oorlogsnieuws komt van het Kau-
kasus-front, waar de troepen onder grootvorst Nico-
laas aanzienlijke vorderingen hebben gemaakt op de
Turken, die zij teruggeslagen hebben. De Russen zijn
daarbij genaderd tot de forten van Erzeroem, welke
reeds beschoten zijn, zoodat de stad zelve nu weldra
belegerd zal worden. Deze nederlaag zal de Turken
wel nopen, versterkingen van. elders te laten aanruk
ken.
Aan het Westelijk front maakten de Dultschers zich
meester van een stuk loopgraaf bij Neuville en van een
ander in Argonne.
Twee Duitsche watervliegtuigen hebben aanvallen
gedaan op de Engelsche kust van Kent, doch geen mi
litaire schade aangericht, zegt een Engelsch bericht.
Volgens een officieel Duitsch bericht heeft men het
station, de kazerne en de havenwerken van Dover be-
bomd.
Naar verluidt zijn Griekenland en de entente het
eens geworden over de vestiging van de Servische re
geering op Korfoe. De Servische minister-president
had in een beleefd schrijven aan de Grieksche regee
ring de redenen uiteengezet voor het verblijf zijner re
geering op dit Grieksche eiland. De Serviërs moeten
in het bijzonder Frankrijk erkentelijk zijn, voor de
hulp, hun bij de overbrenging verleend.
-I
ALKMAAR, 24 Januari.
Het is water geweest en land, Waterland. Het water
is gekomen en het land ondergedoken Het water zal
verdwijnen en het land zal verschijnen en het zal weer
Waterland worden. Menschen zullen er rustig en ge
lukkig leven, het vee zal er getuigen van welvaart, de
hofsteden zullen op een .welgedaanheid wijzen, na de
aanvankelijke magere jaren van hard ploeteren, zullen
er vele vette jaren van voorspoed komen, totdat
Wanneer men over den wijden tijdelijken waterplas
vaart, dan denkt men onwillekeurig over het onderlin
ge verband der dingen. Men haalt zich de geschiede
nis van oude geslachten voor den geest, men ziet de
stijgende lijn van opgang en bloei, totdat deze plotse
ling naar de onderzinking en den ondergang leidt.
Men raadpleegt in gedachten de historie der volkeren,
diezich zélf opstuwen, de hoogte in als het water
in den nacht van 13 op 14 Januari dan door de
dijken van beschaving heenbreken en met niets schu
wend geweld alles vernietigen, dat weerstand poogt te
bieden of toevallig in den weg staat.
De geest van den wijzen Prediker uit het Oude
Testament zweeft over de wateren:
„Hetgene, dat er geweest is, hetzelfde zai er zijn,
en hetgene dat er gedaan is, hetzelfde zal er gedaan
worden, zoodat er niets nieuws is onder de zon".
„Alles heeft een bestemden tijd en alle voornemen
onder den hemel heeft zijnen tijd;daar is een tijd
van oorlog en een tijd van vrede, een tijd om te plan
ten en een tijd om het geplante uit te roeien, een tijd
om steenen weg te werpen en een tijd om steenen te
vergaderen."
Wie gisteren een plaatsje aan boord van de „Nieu-
wediep" der Gebrs Zuhrmulen begeerd en veroverd
had, zal getroffen zijn of worden, door dit oud-testa
mentaire woord. Immers in Purmerend heeft hij de
verwezenlijking van dat woord voor oogen gehad op
een wijze, die diepen indruk heeft moeten maken,
Steenen zijn daar vroeger vergaderd tot den bouw van
een sluizen-stelsel, dat veel hoofdbrekens en veel han
denarbeid zal hebben gekost. En nu ging men stee
nen op dezelfde plek wegwerpen, om de sluizen dicht
te gooien, wijl de provinciale noodwaterkeering dwars
door het sluiswater loopt en er hier dus een dam van
steen moet worden opgericht Het Was een treffend
gezicht, menschenoverleg door menschenoverleg, men
schenwerk door menschenwerk tijdelijk buiten' wer
king gesteld te zien in den strijd van den mensch te
gen het water. Groote kolentippen werden gebezigd
om stukken bazalt naar beneden te storten. Wielen
schuurden, kettingen gierden, handles sloegen over en
dan gooiden de bakken de dikke steenen uit, die in de
diepte ploften, het water hevig bewegend en de spat
ten hoog opjagend. Met een peilstok werd telkens ge
meten, maar er zouden nog heel wat schepen gelost
moeten worden, voordat het doel bereikt zou zijn,
voordat dus de dam van 16 meter lengte en 6 meter
dikte in de groote sluis tot stand zou zijn gebracht,
waarna met dien in de kleine sluis ter lengte van
meter een aanvang zou worden gemaakt. Wanneer het
gevaar voorgoed geweken zal zijn, zal de dam weer
worden, opgeruimd, zullen de steenen, nu in menigte
weggeworpen, een voor een weer vergaderd worden
Het lijkt vernietigend werk, dit opwerpen van een tij
delijken dam en dit tijdelijk versperren van het Noord-
Hollandsch Kanaal, maar het is het kiezen tusschen
twee kwaden van het minst ergste en draagt een op
bouwend karakter. De noodwaterkeering toch is voor
al een beschutting voor verdere overstroomingen in
Schermerboezem. Let men er hier te Alkmaar op, dan
kan men het water in onze grachten nu eens zien da
len en rijzen. Deze schommelingen moeten aldus ver
klaard worden: het water van het overstroomde ge
bied stroomt naar hier toe, omdat daar de waterstand
boven A.P. en hier 18 k 20 c.M. beneden A.P. is. Zoo
veel als maar mogelijk is, wordt te Nieuwediep ge
spuid, waardoor het water hier zakt, doch wanneer de
vloed het spuien verhindert, komt het water wel uit
het onderstroomde gebied, zonder dat dit in zee gé-,
loosd kan worden, zoodat de waterstand hier stijgt.
De noodwaterkeering nu dient om het gebied van den
watersnood van Schermerboezem af te zonderen en
daarom wordt thans het Noord-Hollandsch Kanaal bij
Purmerend afgesloten en werd hieraan gisteren met
spoed gewerkt.
Ook langs de boorden van het Kanaal zag men hier
en daar het wegwerpen van steenen, n.l. daar, waar
de dijk ernstig werd ingevreten.
Zondag was het gisteren in de geteisterde en be
dreigde streken niet. Nu eens kwam men soldaten in
hun werkpakken tegen, de schoppen op de schouders,
dan weer teekenden zich op een verren dijk vele sil
houetten van paarden en wagens af, platte dekschuiten
yervoerden soldaten, politie-booten stoomden af en
aan en buiten-boord-motoren joegen militaire pa
trouilles over het water, omdat hyena's en gieren in
menschengcdaante zich niet ontzien uit de onderge-
lccpt i herbergen spiritualiër te halen en te plunde
ren in hofsteden en andere woningen.
De troostelooze toestand van het gebied aan weers
zijden van het Noord-Hollandsen Kanaal tusschen de
afgesloten Purmerender sluizen en de Willemssluizen
is de laatste dagen zoo dikwijls beschreven, dat wij
niet in een lange herhaling zullen treden. Trouwt s
wat geeft eigenlijk de beschrijving? Men moet de
huivering gevoeld hebben, om de draagwijdte van de
ramp te kunnen beseffen. Een hofstede tot den nok in
het water, met een gat in het dale, een woning, waar
het water langs de vensterbanken rimpelt, waaivan de
ruiten gebroken en de gordijnen aan flarden gescheurd
zijn, zoodat men van de boot uit een petroleumlamp
voorwerp, dat herinneringen aan een gezellig bin
nenhuisje opwekt, dat onwillekeurig spreekt van het
geen de menschen, die er woonden, achterlieten op
de tafel kan zien staan, huizen die reeds verzakt en
zelfs ten deele al vernield zijn, kippen- en varkenshok
ken, zij getuigen aankrijpender van 't leed, dan de
mooiste beschrijvingen. Wanneer de boot af en toe
over drijvend hout, een balk of een ton ronkt, dan
krijgt men even een schok, die dieper indruk maakt dan
't meest schokkende verhaal. Een achtergebleven katje
op een mestvaalt, kleumende kippen en eenden op een
hooiberg, het zijn vaak de eenige levende wezens, die
er nog overgebleven zijn. Menschen ziet men soms
wel, maar het zijn niet de bewoners; die bevinden zich
wie-weet-waar. Dit is ten minste een troost, dat de be
woners het gevaar hier hebben zien komen, dat zij
niet zijn overvallen door het water, elders met een
verval van enkele meters binnengulpend en tot over
haast vluchten dwingend. T.oen de Monniken- en
Belmermeer onderliepen, was het te voorzien dat de
Waterlands- en de Oostzaanpolder moesten volgen,
zoodat de bewoners hier tijdig hun maatregelen heb
ben kunnen nemen en dat behoudens enkele halsstar-
rigen ook hebben gedaan. Met dat al blijft het ver
schrikkelijk wanneer zullen de beklagenswaardigen
hun woonplaats terug zien en hoe?
Wanneer? en hoe?
Dat zijn de vragen, die men zich voortdurend stelt
in het overstroomde gebied, in dat ééne groote water
vlak, waar het Kanaal wordt aangegeven door palen
van den weg, van de telegraaf of van den wielrijders-
bond, waar de gemeente-grenzen zijn weggewischt tn
wegen-scheidingen zijn verdwenen. Als men op een
enkel punt ziet, dat het zand van de tramlijn onder de
dwarsliggers is weg 'vreten, dan krijgt men den in
druk, dat, indien str s de watervlakte weggenomen
is, het land daarondi:r een geheel ander aanzien zal
hebben dan het vóór le overstrooming had, dat wegen
en slooten zullen zijn, verdwenen, de eerste weg-, de
tweede dichtgespoeld.
Thuisgekomen hebben wij het „Gedenkboek van
Neer lands Watersnood in Februari 1825 door J. C
Beijer" nog eens opgeslagen en daar o. m. gelezen
„Zeer langzaam rees de grond uit den vloed en ver
toonde uren ver eene woestijn van enkel zand; ter-
„wijl het volkomen droogmaken van. de Wijde Wor-
„mer veel later en wel den 20 Juny 1826 plaats had
„De ontlediging, welke binnen den tijd van een jaar
„na de volkomene digting van de in den ringdijk van
„dit meer gevallen doorbraak bewerkstelligd werd
„kon men evenwel nog zeer spoedig noemen; daar de
„droogmaking van zoodanige plassen te voren jaren
„vereischte."
Wanneer en hoe?
Bij de Willemssluizen eindigde de tocht. Er is van
die sluizen veel kwaad verteld en ook een onzer Am-
sterdamsche medewerkers heeft zich daaraan bezon
digd. Van de meest deskundige zijde hebben wij ech
ter vernomen, dat dit ten onrechte geschied is. De
nooddeuren, sinds de afsluiting van het IJ nimmer
meer gebruikt, waren werkvaardig, toen ze gebruikt
moesten worden, ze verkeerden in zeer goeden staat
van onderhoud, omdat ze geregeld uit het water ge
nomen en hersteld waren, zoodat ze-tot ongerustheid
geen aanleiding geven. Veiligheidshalve zijn de deu
ren verhoogd, zoodat zij nog gebruikt kunnen wor
den bij een belangrijk hoogeren waterstand.
Het kostte veel moeite te Amsterdam een plaatsje in
den trein te krijgen. De ontzaggelijke toevloed van
reizigers vond zijn verklaring te Zaandam, waar de
meesten uitstapten en het perron nog vol stond, toen
de trein reeds lang verdwenen was. Al die nieuwsgie
rigen zullen teleurgestelden zijn geworden. Langs den
zelfkant, evenals midden-in het overstroomde gebied,
toch waren de strengste maatregelen genomen, om
nieuwsgierigen te weren. Overal stonden agenten en
militairen, die alleen voorbijgangers, voorzien van
een pas, doorlieten.
Slechts booten werd doortocht verleend, mits deze
niet stopten en geen passagiers van boord lieten gaan
En zoo hebben duizenden, vooral van Amsterdam
uit, het overstroomde gebied in oogenschouw geno
men en ongetwijfeld medegekregen de overtuiging,
dat groot de nood is die gelenigd moet worden. Alles
heeft zijn bestemden tijd, en na het uitroeien van het
geplante, komt weer de lijd om te planten. Op die ou
de waarheid nog eens -de aandicht te vestigen, was het
voornaamste doel van deze beschouwingen naar aan
leiding van een tocht door het geteisterde gebied 1 en
dagbladschrijver is vaak het oog der menigte, maar
over haar beurs beschikt hij niet. Indien hij echter
daarop een beroep doet, geschiedt dit zelden te ver
geefs. Moge ook die oude ervaring thans bevestigd
worden, nu er zoo verschrikkelijk veel noodig zal zijn
en er dus ook zoo heel veel meer dan anders gegeven
dient te worden I
Ondanks den zuidenwind is het water te Purmer
end Zondag tot ongel -ude hoogte gestegen. De peil
schaal in ae sluizen s in den morgen precies A.P.
aan, en het water is steeds wassende.
De werkzaamhedei tot het maken der noodwater
keering worden dag e nacht voortgezet. Getracht zal
worden de gèheele w terkeering in omstreeks vijf we
ken ten uitvoer te br ngen, terwijl men met den dam
langs het Noord-Hollandsch Kanaal, zich uitstrekken
de van de sluizen tot den spoordijk, Maandagavond
hoopt gereed te zijn.
Langs den Purmersteenweg en de Neckerstraat wor
den eveneens alle krachten ingespannen: de dam,
langs den Purmersteenweg opgeworpen, oereikt reeds
een lengte van ongeveer 700 meter. De demping der
sluizen zal in zooverre geschieden, dat ze in tijden van
nood in één uur tijds geheel dichtgegooid kunnen wor
den.
Groote hoeveelheden materiaal zijn gearriveerd tot
het vervaardigen der verschillende kistingen. Zondag
is te Edam het materiaal aangevoerd voor het dichten
van de Purmeringvaart ter hoogte van Edam.
In de spoedeischende Raadsvergadering, Zondag
middag te 3 uur gehouden, is besloten tot het maken
van een kistdam van den spoordijk naar de sluizen en
van de sluizen naar den Wijde-Womnerdijk. Het cre-
diet, .hiervoor aangevraagd en toegestaan, bedraagt
35:000, waarvoor, volgens het Hbld., de melkfabriek
„Hollandia" 10.000 heeft gegeven. De groote sluis
in het Noord-Hollandsch Kanaal wordt met steenen
dichtgegooid.
Door de thans genomen maatregelen zal Purmerend
geheel omringd worden door kistdammen of waterkee-
-Sazooj sppjoq jooajkba '„mpirenojq" uba sotmpnm
•rap d]nqoq pm ojpoM 'romioA snp rapjod noo 'nafftijj
ging is gedaan, leeggemalen zal worden.
Zaterdagmorgen lluur bevond zich de vice-ad-
miraal uit Helder te Anna Paulowna. Na bij het sta
tion een conferentie gehad te hebben met den burge
meester, vertrok hij naar Oude Sluis.
Om te voorzien m den nood waarin zich de gevluch
te inwoners van Anna Paulowna bevinden, meldt het
Hbld., hebben zich te Oude Sluis, Wieringerwa 1,
Barsingerhom, Schagen en Breezand comité's ge
vormd; door bemiddeling van het comité te Breezand
kunnen de andere comités alles verkrijgen wat zij noo
dig hebben van de Centrale Watersnoodcommissie.
De geheele oppervlakte van den Anna Paulownapol-
der is 4500 H. A. groot, water en dijken niet meegere
kend. Hiervan is ongeveer 3000 H. A. overstroomd,
waarvan 1600 H.A. in den Oostpolder. De polder be
zit twee stoomgemalen en een watermolen, waarvan dat
aan de Ewijcksluis 160 kub. M., dat te Kleine Slui9
90 kub. M. en de molen aan den Achterweg 20 kub.
M. water verplaatsen.
Van het gedeelte des polders onder Breezand, dat
nog niet is overstroomd, is al het vee behalve dat van
een paar boerderijen bij den dijk van het Noordholl.
kanaal, verwijderd.
In den Oostpolder wordt de waarde van het graan,
dat op één boerderij verloren is gegaan, geschat op
20.000.
In de laatste 36 uur is het water in het Oostzaan-
ier- en Landsmeerderveld onrustbarend gestegen. Het
verschil tusschen hr niveau van Zaterdagavond en
Zondagavond zeven uur bedraagt 18 c.M. De oor
zaak is de stille nacht en de daarop gevolgde oostelij
ke wind, waardóór het water van uit zee opgestuwd
werd. Door de werking der golven zijn groote stuk
ken land, drassige „pollen" aan de oppervlakte ver
schenen en vormen kleine eilandjes.
Met de werkzaamheden voor den aanleg van de
door Gedeputeerde Staten ontworpen noodwaterkee
ring is dezer dagen een aanvang gemaakt.
Naar de „Agenzia Stean-i" uit Rome seint heeft
Z. H. de Paus aan H. M. de Koningin zijn betuigin
gen van deelneming doen uitspreken met de ramp, die
Nederland door de overstroomingen heeft getroffen.
STADNIEUW8.
BEZOEK KONINGIN.
Men seint us uit den Haag, dat de Koningin
denocht' n eder naar Nijkerk vertrok, vanwaar
namiddi de residentie terugkeert. Het moet
het voo: der Koningin liggen, zich morgen
Hollan* .poor via Am erdam naar Alkmaar
begeven rder van daar t gedurende eenige cl.
gen de watersnood g< sterde streek in die om
geving jgenschopw tc men.
Tierde re rantwoordli der Alkin. Courant.
N. N. 50wed. H. R. j 1M. A. mil. Korp. 1
J. L. 2; mej. G. B. 5; Gebr. K. 10; Gebr. P. 4;
Uit de spaarpot van Koenraad en Johan 3D. O.
10; Uit de spaarpot van Greet en Tine 1Q. Q.
2; N. N. 10; mevr. K. 2.50; E. 3; J. M. K.
1.50; Ml 5; A. M. C. 25; Mej. wed. K. 1
D. 25; J. v. A. te Oterleek 2.50; W. M. H. 10;
N. N. 10; Mej. B. W. 2.50; N. N. 2.50; A. S.
6; v. d. F. d. L. 100; N. N. ter navolging 9;
C. J. R. 10; A. A. te Castricum 25; Mevr. wed. M.
10; N. N. 10; N. N. 4; Mej. A. B. en M. P.
5; F. M. Ji. 2: C. R. 7.50; C. K. 5; K. W. 1
Pers. en employe's werf „Nicolaas Witseh" 18.60;
N. 1N. N. 2; S. 2; Wed. S. J. 1M. M. J.
1Van ons drieën 11J. E. 5; Mej. J. F. J. D.
2.50; J. H. 10; Pers. J. H. 10; Atelier firma H.
C. 11 S 0.60; firma A. en M. 5; C. R. 10;
P. 10; C. W, B. en G. B. 1; A. B. 0.50; J. H.
W. L. 2 50: N, N. 2.50; J. v. E. 2.50; P. te
Bergen f i Sz. f 2.50; F. H. R. Jr. 5; S. J. Eg-
rnondei, i. 25; Uit de spaarpot S. J. Egmonder-
rneer 1 I. S. te Oudtoip 2.50; Dr. H. W. M. te
St. Pane 10; A. B. Sz. te Schoorlda m1J. P.
te Schoor 1, r. M. te'Schoort 0.50; N. B. te
Schcorl 1J. d. L. 500; A. M. H. d. L. 10; H.
A d. L. f 10; P. 5: biljet H. E. te Krommenie
2.50; P. H. J 10; ere Heer en Mevr. BB ter Sp.
te Bacou 100; W. K. en J. H. 2; K. H. Sr. 10;
Uit het kaartpotje fam. K. en D. 5.25; Dr. D. L. B.
10; J. A. H. en N. N. 2; van een gezelligen avond
door 4 vriendinnen 4.50; Pers. rijtuigfabriek wed.
J. A. 4; Marinus 1J. v. d. P. 2.50; W. F. S Jr.
100; J. J. L J 3; P. 5; V. K. 2.50; D. J. ƒ5;
TO; -V.- 5NT.'"
A. B 2.50; N. N. 1.50; J. K. 2.50; Red. Kamer
Bilderdijk 10; V. 5; N. N. 1v. L. C. 100;
2.50; Leden Sted. Muziekcorps 25; uit de
spaarpot van Hendrik, Aafje en Grietje 1.25; J. R.
1.50; uit de spaarpot van Piet, Engeline en Maartje
R. 0.75; van een wed. van een hofje 2.50; N. H.
L. Cr. 1.000; J. F. M. 200; Mr. M. M. 50; J. M
d. S. 100; W. C. B. 100; K. K. 2.50; Alkmaar
Packet 250; inhoud bus Zaterdag 10.47; inhoud
bus Maandag 8.14; W. C. 1A. 10; P. D. Jz.
2.50; leerlingen openbare Burgerschool 85.01 Va
te zamen 3316.1214. Met het verantwoorde bedrag
ad f 4610.72, in totaal f 79a6.84'/j.
Het is een goede dag geweest heden, een dag van
prachtige giften, zoodat deze verantwoording die van
Zaterdag met ruim 3300 overtreft. Daaraan hebben
groote bank-instellin en, welgestelde particulieren,
maar ook minder go oeden medegewerkt, en zelfs
schoolkinderen. Of iatief der kinderen van de Bur
gerschool toch is een aanzienlijk bedrag bijeen ge
bracht. Men zegt wel eens: als er .een schaap over den
dam komt, komen er meer zou hetzelfde ook gelden
voor het over de brug komen van onderwijsinrichtnK
gen?
Trouwens dat voorbeelden wekken, dat blijkt ge-
ukkig voor de zoo zwaar getroffenen, eiken dag op
nieuw. Trouwens wie nu wat te missen heeft en
niet geeft, moet wel een Harpagnon zijn!
PRIJZEN BEHAALD.
Bij den gehouden kwartet-wedstrijd van de vereeni-
ging „Inter Nos" te Rotterdam, kreeg het dubbelkwar-
:et, „Honnonie", van hier den vierden prijs.
Op de gr >h tentoonstelling van pluimgedierte !,n
