DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
No. 22
DOSDERUAU 27 JANUARI
Honderd en achttiende Jaargang:.
1916
Abonnementsprijs per 3 maandenf 1.fr. p. post (1.25. Adsertentieprijs 10 ct. p. regel, groote letters naar plaatsruimte. Brieven Ir. N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v.tr. HERlBs. COSTER4ZOON, Yoordam CO. Teleloonnr. 3.
DII ummer bestaat uR 2 BTadön.
ALKMAAR, 27 Januari.
Montenegro heeft alweer gecapituleerd. Volgens het
Oostenrijksch legerbericht werd de overeenkomst be
treffende de capitulatie van het Montenegrijnsche le
ger Dinsdagavond om 6 uur door gevolmachtigden
der Montenegrijnsche regeering onderteekend. Maar
in het Oostenrijksche legerbericht van den dag te vo
ren stond: „In wiens handen nu de feitelijke regee-
rende macht berust, kan nog niet met zekerheid wor
den vastgesteld".
Beide mededeelingen zijn niet maar geruchten van
den eerste den beste, doch officieele regeerings-com-
muniqué's. Het is mógelijk, dat men in een etmaal ge
legenheid heeft gehad, met zekerheid vast te stellen,
wie nu de feitelijke regeerende macht in Montenegro
bezit en düs ook, wie als gevolmachtigden der Monte
negrijnsche regeering mogen gelden. Maar het is
vooral niet minder mogelijk, dat men van Oostenrijk
sche zijde, wij zullen niet zeggen een nieuwe Monte
negrijnsche regeering heeft ingesteld, doch er eene
heeft ontdekt, oxn maar vrede te kunnen sluiten. De
militaire toestand zou er weinig oï niet door worden
gewijzigd, een vredess lui ting zou echter, gelijk wij
reeds eerder opmerkten, in sncreel opzicht van belang
mogen worden geacht.
„De ontwapening gaat zonder de minste moeielijk-
heden voort", verklaart het Oostenrijksche legerbe
richt verder. Dit zal wel zoo moeten worden ver
staan, dat hier de ontwapening vrijwillig gaat, doch
elders de wapens slechts na gevechten worden ingele
verd.
Een particulier bericht zegt nog, dat generaal Janko
Voekotitsj zich met twee andere Montenegrijnsche
generaals aan het Oostenrijk-Hongaarsche opperbevel
overgegeven héb beu door Havas was gemeld, dat
onder generaal Voekotitsj de strijd van de Montene-
grijncn zou worden voortgezet.
Het heldere nachtweer lokt in België en Noord-
Frankrijk de vliegers naar buiten een Zeppelin, die
zich over de grens begaf, werd door de Nederlandschè
grenswacht beschoten en keerde spoedig terug. Van
beide kanten wordt nog al hoog opgegeven van de re
sultaten dezer vlieger-actie, doch die vallen natuurlijk
niet te controleeren.
Evenmin is na te gaan, of het bericht waar is, vol
gens hetwelk er eenige bataillons Bulgaren voor
Yperen zijn aangekomen.
Uit nadere berichten blijkt, dat de strijd in Artois
hevig is geweest. Neuville heeft geducht onder het
vuur geleden, wat nog overeind stond, is met den
grond gelijk gemaakt. „De Duitsche infanterie, zegt
een Fransch bericht uit Duinkerken, ondernam in ge
sloten formatie den aanval. Reeds had de Duitsche
artillerie drie der grootste stukken tot zwijgen kun
nen brengen. Dit was hun een prikkel, om het succes
uit te breiden tot de loopgraven der verbondenen en
de onstuimige aanval en charge behaalde zulk een he
vigheid, dat een aanzienlijk deel der bezettingstroepen
plotseling de stelling verliet en heil zocht in de twee
de linie. Van hieruit richtten de geallieerden een re-
gen van moordend lood op- de Duitschexs, die zich
trachtten te verschansen, hetgeen evenwel niet gelukte.
Links en rechts van eten zandweg 18 vielen de Duit
sche troepen aan mei groote doodsverachting, doch zij
hadden nergens succes. De Duitsche verliezen zijn we
derom zeer hoog en worden op minstens 800 man
schappen aan dooden geschat. De geallieerden ver
overden twee mitrailleurs bij een tegenaanval, welke
echter ook van den kant der verbondenen zware offers
eischte."
De Duitschers hebben een klein stukje winst be
haald, maar van eenige beteekenis is dit niet. Zoowel
hier als in het IJsergebied zal verder gevochten wor
den, wanneer tenminste de hevige artillerie-actie geen
bedriegelijk teeken is.
Aan het Isonzo-front maakten de Oostenrijkers zich
van een Italiaansche loopgraaf meester en namen
daarbij 1197 gevangenen.
In het Engelsche Lagerhuis heeft gisteren een be
langrijke bespreking plaats gehad over het karakter
der blokkade, vooral in verband met den invoer in de
onzijdige landen. Een motie werd voorgesteld, waar
bij de regeering werd uitgenoodigd zoo krachtig mo
gelijk de blokkade toe te passen. E>e verdere .bespre
king over de motie werd verdaagd. De voorstellers
zeiden, dat wanneer dit middel ertoe zou kunnen bij
dragen den oorlog spoedig te doen eindigen, Enge
land zich maar eraan moest blootstellen, beschuldigd
te worden van schending der rechten der onzijdigen.
De minister van buitenlandsche zaken, Sir Edward
Grey, kwam tegen het publiceeren van onverantwoor
delijke mededeelingen op en betoogde, dat de rechten
der onzijdigen niet onnoodig moeten worden beperkt,
maar dat ernstig ongerief en tijdverlies voor den neu
tralen handel niet te voorkomen zijn en dat er fouten
Worden begaan, die onmogelijk vermeden kunnen
worden. En hij wees er op, dat tegen de onmensche-
lijke politiek van het Duitsche marinisme minder is
geprotesteerd door de onzijdigen, dan tegen de Engel
sche handelsmaatregelen. Deze appreciatie daargela
ten, een feit is het, dat het verzet tegen de Engelsche
handelsmaatregelen den laatsten tijd sterk toeneemt.
Onze regeering heeft zich steeds laten gelden, de
Amerikaansche regeering gaat zich den laatsten tijd
krachtiger verzetten en de Zweedsche minister-presi
dent heeft verklaard, dat de drie Noordsche rijken ge
meenschappelijk zullen optreden om de rechten der
onzijdigen en de handhaving der volkenrechterlijke be-1
palingen te verdedigen.
Het is vooral uit den conservatieven hoek, waar de
geest van Chamberlain rondwaart, dat krassere maat
regelen worden geëischt en met belangstelling mag
worden afgewacht, hoe het met de motie zal afloopen.
De Engelsche regeering heeft een krachtigen steun
der arbeiders gekregen, die op het congres te Dublin
met 1.502.000 tegen 602.000 stemmen besloten haar
zoo veel mogelijk te steunen in een vruchtbare voort
zetting van den oorlog.
De Duitsche Keizer, die heden verjaart hij is
in 1859 geboren heeft een gratiebesluit uitgevaar
digd met een omvangrijke amnestie voor militairen en
burgers.
over de grenzen gegaan en bracht den veehouders een
niet onbelangrijke winst.
Gisteren alleen kreeg het abbattoir niet minder dan
2000 a 2500 stuks koeien te verwerken.
Het blad informeerde of deze export naar Duitschr
land geen prijsverhooging van het vleesch hier te lan
de ten gevolge zou hebben. Het antwoord luidde ge
ruststellend, maar men zeide: „zelfs al zouden gedu
rende korten tijd enkele centen per pond meer betaald
moeten worden, dan nog staat die prijsstijging in gee
nerlei verhouding tot de schade welke de toch reeds
zoo zwaar getroffen boeren geleden zouden hebben,
indien zij in handen van opkoopers waren gevallen in
plaats van zooals thans meer dan de volle waarde
voor hunne dieren te krijgen."
BINNENLAND.
Men meldt ons: De toestand in den Anna Paulow-
napolder is laatste dagen aanmerkelijk verbeterd. De
kruinen van verschillendé wegen, die Zondag diep on
der water lagen, zijn weer zichtbaar. Dit bevordert
zeer het reddingswerk van veel huisraad uit woningen
die tamelijk beginnen te verzakken. Aan den dijk tus-
schen Kleine Sluis en Ewijcksluis wordt hard gewerkt.
Als deze klaar is, zal den Westpolder worden droog
gemalen. Het Breezand wordt nog steeds door den
Spoordijk drooggehouden. Toch zal vermindering
van den waterdruk hier hoogst gewenscht zijn, daar
de dijk bij wachtpost 12 begint door te sijpelen over
een lengte van 30 M. Het spoorwegverkeer is nog niet
stopgezet.
Ook het deel van den Westpolder „het Kooieinde",
waar bloembollen cultuur bestaat, is nog droog.
Door noodwaterkeeringen heeft men de bloembollen-
velden droog weten te houden.
Gistermorgen bracht minister Posthuma vergezeld
van eenige heeren een bezoek aan Zaandam.
Naar men aan het Hbld. mededeelt, zullen een
duizendtal vrouwen en kinderen van Volendam tijde
lijk huisvesting krijgen te Grootebroek, Lutjebroek en
Bovenkarspel, waar vele ingezetenen zich bereid ver
klaarden tot gastvrijheid. Ze zouden a.s. Zaterdag mei
botters aan de Broekerhaven arriveeren.
De collecte voor den watersnood te den Haai,
heeft 64.796.94 opgebracht en bij den burgemeestci
zijn giften ingekomen tot een bedrag van 35.294.91",
een totaal derhalve van 100.091.85^.
De leden van den gemeenteraad van Amsterdam
zijn door den burgemeester in de gelegenheid gesteld
vandaag per boot een bezoek te brengen aan het over
stroomde gebied. De tocht staat onder leiding van
den wethouder van Publieke Werken, den heer Vlie
gen.
Te Leeuwarden heeft de collecte door leden der
transportcolonne van het Ned. Roode Kruis, daarbij
bijgestaan door padvinders, gehouden voor de slacht
offers van den watersnood, 5927.36 opgebracht.
HERSTELDE DIJKEN.
Men meldt uit Enkhutzen aan het N. v. d. D.:
Het gevaar voor West-Fxiesiand is nu vrij wel gewc
keu. Het gai in den zeemuur aan den Wierdijk is
tirans met eenige honderden zakken zand geheet ge-
dicnt. Voorbij den Gelderschea Hoek te Uosteraijk
(gemeente Lnkhuizen) werken nog een löOO-tal arbei
ders druk door, maai nachtarbeid is ruet meer nooüig
en ook de Zondag wordt weer ais rustdag beschouwd.
De binnenzijde van den dijk heeft den ouden vorm
weer bijna geheel teruggekregen, en wordt verder
met balen aarde afgedekt.
Het betongieten aan de zeezijde hedt men bijna di
rect weder gestaakt. Nadat eemge honderden zakken
cement voor dit doel waren gebruikt is het gebleken,
dat dit materiaal voor dergelijke reusachtige kuilen
niet geschikt is.
Thans volgt men weer de oude methode. De groote
gaten worden met puin gevuld en hierop plaatsen de
steenzetters zware basaltblokken. Gebrek aan puin is
in de laatste dagen oorzaak dat de arbeid aan de
glooiing soms onderbroken wordt.
De waterkeeringen in Oudegouws en Boerenboorn
zijn hersteld, zoodat bij doorbraak ten noorden of ten
zuiden van de stad de plaats zelf nog van het zeewater
verschoond zou blijven.
AAN HET SLACHTHUIS TE AMSTERDAM.
Bij honderden en nogmaals honderden stonden gis
teren de koeien op de groote veemarkt bij het Amster-
damsche slachthuis gestald en ook de kalverenmarkt
was geheel en al door de andere generatie in beslag
genomen, schrijft het Hbld. Terwijl aan den éénen
kant van het slachthuis de dieren uit de schuiten gela
den werden, was men aan de andere zijde van het ge
bouw bezig den langen trein van beestenwagens, be
stemd voor Duitschland, te vullen. Het vee uit de door
de overstrooming geteisterde streken mag naar
Duitschland worden uitgevoerd zonder dat daartegen
over eenige hoeveelheid voor de binnen landsche con
sumptie beschikbaar moet worden gesteld. Eenige ver
trouwensmannen van de boeren taxeeren het vee op de
volle marktwaarde. Dit bedrag betaalt men- voor de
dieren onmiddellijk uit, wat later méér ontvangen
wordt, krijgen de boeren na afrekening met de koopers
in Duitschland. De eerste verzending is Vrijdag j.l.
TWEEDE KAMER.
De heer K 1 ee r e kop e r (S. D. A. P., Amsterdam
VIII) kreeg het woord tot bespreking van den toestand
van het spoorwegpersoneel.
Spr. herinnerde aan een belofte tot herziening van
de arbeidsvoorwaarden en meende, dat de omstandig
heden, welke invloed kuipen hebben op de arbeids
voorwaarden, zich boven verwachting hersteld hebben.
Het was spr. een grief, dat de minister iq veel aan
de directie, te weinig aan het personeel het oor leen
de. Hij herinnerde aan de «wijze, waarop de H. IJ. S.
M. geweigerd heeft haar medewerking te verleenen aan
een comité van advies uit vakvereenigingen. Spr. stel
de den minister in deze nogmaals zijn reeds schrifte
lijk gedane vragen.
Spr. beklaagde zich over de wijze van doen van de
maatschappij bij het geven van ontslag. Het scheids
gerecht moet in alle gevallen van ontslag kunnen op
treden en men moet -de scheidsrechters ook kunnen kie
zen buiten de eigen groep. In de arbeidsvoorwaarden
moet het contract, dat de maatschappij met de arbei
ders heeft, worden afgedrukt. Spr. gaf in overweging
een proef te nemen met de Engelsche reconciliation-
boards. In den Raad van Toezicht moet verder ook een
vertegenwoordiger van het lagere personeel zitten.
Spr. bracht nog enkele grieven te berde.
Spr. klaagde verder over de loonregeling en uitte de
bedreiging, dat wanneer aan het spoorwegpersoneel
geen recht wedervaart, het zijn vrijheid, in 1903 ver
loren, met geweld zal hernemen.
De heer Janssen (r.-k., Maastricht) achtte vele
klachten van den heer Kleerekoper juist.
De heer Kleerekoper betoogde dat het stelsel
van extra weekloon niet zoo goed is als dat van toe
slag, dat tot een bedrag van 2 door het personeel is
gevraagd. Het extra weekloon wordt zeer ongelijk toe
gekend.
Verschil in salarieering is er tusschen Centraal-
spoor en Staatsspoor. Speciaal drong spr. aan op
loonsverhooging van de schrijvers, haltechefs, lading-
meesters, enz.
Spr. betoogde dat de minister hier wel verandering
kon brengen.
De heer Janssen (R.-K., Maastricht), meende
ook dat vele loonen onvoldoende zijn, al is er veel ver
beterd. Spr. onderschreef niet alles wat de heer Klee
rekoper heeft gezegd, maar veel ervan is toch waar.
Diensttijden van 3Ü0 uren of meer en 28 uur aan een
stuk komen veelvuldig voor.
De heer Koster (V.-D., Assen) achtte den toe
stand van het personeel zeer slecht, alien zijn ontevre
den. De toestanden zijn niet zoo ais regeering en
Kamer mogen dulden.
Bij de S. S. is het veel beter dan bij de H. IJ. S. M.
Het ideaal zal de minister ook niet bereiken, maar
vooral zorge hij, dat de rechtstoestand worde verbe
terd en er niet een regeling zij van rechtspositie zonder
dat die er is.
Ook spr. hoopte staatsexploitatie, doch in afwach
ting kan er nog veel worden verbeterd.
De heer Beumei (.A.-R., Kampen) beaamde veel
van wat er gezegd is. Ln geen geval heeft het spoor
wegpersoneel echter het recht in een goed geordenden
staat het werk neer te leggen.
Het overschrijden van den maximum-werktijd achtte
spr. zeer zeker ernstig, ook al had de minister gelijk,
dat de gevallen niet zoo frequent zijn, maar de minis
ter blijkt alleen maar de oificieele waarheid te heb
ben.
Zeer drong spr. aan op Zondagsrust, o.a. naar aan
leiding van het adres van dé vereeniging St. Rafael,
die klaagt over de voortdurende ontheiliging van den
Zondag.
De heer S m e e n g e (U.-L., Meppel) achtte de loo
nen van de commiezen te laag die H. B. S. examen
moeten hebben gedaan.
De heer Juten (R.-K., Bergen op Zoom,) vestig
de speciaal de aandacht op loonen van de te Rosen-
daal gevestigd'en.
Vandaag om half twaalf zou de minister van Water
staat aan het woord komen.
MINISTER TREUB EN DE
OUDERSDOMSRENTE.
Naar Het Volk uit Den Haag verneemt, bestaat er
bij de geheele linkerzijde dér Tweede Kamer de over-
heerschende meaning, dat niet moet worden toegege
ven aan den eisch van minister Treub om de behande
ling van de Ouderdomsrente uit te stellen tot na de
behandeling der belastingplannen.
Indien minister Treub niets alsnog op dit punt tot
overeenstemming weet te geraken met de meerderheid
der Kamer, dreigt er onvermijdelijk een politiek .con
flict.
In de vergadering van hedennamiddag valt wellicht
de beslissing.
OVERSTROOMINGEN OP JAVA.
Uit Batavia wordt geseind d.d. 25 Januari, dat Ja
para opnieuw door overstroomingen is geteisterd.
330 huizen werden vernield; vijftien menschen ver
dronken. Er wordt veel vee vermist. De rijstoogst is
hier vernietigd.
DE TELEGRAAF-KWESTIE.
De directie van de Telegraaf zond aan de directies
van het „Algemeen Handelsblad" en de „Nieuwe Rot-
terdamsche Courant" het volgend schrijven:
„Naar aanleiding van het artikel, voorkomend in het
„Algemeen Handelsblad" (Nieuwe Rott. Crt.) van 25
Januari 1916, getiteld „De Telegraaf-onthullingen"
(„Verderfelijke toestanden") van welk artikel de insi-
nueerende strekking duidelijk blijkt, vorderen wij van
u uwe medewerking te verleenen tot het samenstellen
van een eereraad.
Twee leden van dezen raad zullen door ons worden
uitgenoodigd, terwijl wij u en de directie van de
„Nieuwe Rott. Crt." (het „Algemeen Handelsblad")
verzoeken een hoogstaand Nederlander aan te wijzen,
bereid om zitting te nemen in genoemden raad
Een vijfde lid zal door den raad zelf worden aange
zocht.
Deze eereraad zal hebben te beoordeelen of ge
noemd artikel te rechtvaardigen is, of wel genoemd
moet worden een beleedigende anonyme insinuatie.
Alle door den raad gewenschte inlichtingen en ge
gevens stellen wij beschikbaar, onder beding, dat gij
u bereid verklaart de uitspraak volledig in uw blad té
publiceeren."
„Het Volk" schrijft hierover: „Het denkbeeld? dat
men aan deze hansworsterij een eereraad zou wijden,
is werkelijk onuitsprekelijk komiek".
„Het Vaderland" noemt het verzoek om de benoe
ming van epn Eereraad een van de bekende Telegraaf-
grapjes, zooals de heeren in opdracht van den heer
Holdert plegen te maken.
„Wij vragen, zegt het blad, ons af, waar zooveel
corruptie en zooveel knoeierij reeds onomstootelijk
vast staan, is het daar nog de moeite waard, niet voor
„De Telegraaf, maar voor het goedwillende publiek,
om zich warm te maken voor de onderzoekingen van
een eventueelen Eereraad naar détails die aan deze
hoofdzaken, niets afdoen?
Naar ons gevoelen niet.
„De Telegraaf" moge thans, geheel in den stijl van
haar overig optreden, de stem der publieke opinie
trachten te overstemmen door 'n brutale houding en
't luid roeren van de reclametrom, sedert de hierboven
aangegeven feiten (en andere die in het verslag ver
meld stonden) vast staan, laat geen verstandige zich
verder daardoor misleiden".
De „Nieuwe Courant" zegt, dat men in het directie
kantoor van „de Telegraaf" niet schijnt in te zien, dat
men na al de onthullingen, omtrent het bedrijf en de
verhoudingen, in en buiten de bureau's van die cou
rant. aan een uitspraak, die iets met eer te maken
heeft, zelfs niet meer het recht heeft te denken.
„De Telegraaf" van gisteravond bevat onder den ti
tel Pro Domo" een verdediging van den heer J. C
Schroder.
De schrijver wijst er op, dat er van hoor en weder
hoor geen sprake is, en vraagt of hij karakterloozer is
dan dé heeren van andere couranten, die z. i. of geen
overtuiging hebben of er niet voor uit durven of kun
nen komen. Twee zaken behandélt hij van het pers
communiqué n.l. het zg. anti-smokkelbureau van den
heer H. M. C. Holdert en de kwestie-Simons.
De heer Schroder heeft zelf een week lang langs de
grens gereisd, ten einde zelf het smokkelbedrijf waar
te nemen en die tocht werd voor den heer H. M C.
Holdert aanleiding tot het organiseeren van zijn z.g.
anti-smokkelbureau „geleid als hij daarbij werd door
de overweging, dat de regeering toentertijd meer dan
slap optrad tegen den smokkelhandel."
„Velen der betrokkenen wendden zich tof mij, den
hoofdredacteur, hetzij ter weerspreking, hetzij ter recti
ficatie van deze berichten, wat mij zeer veel last be
zorgde. Ik stelde daarom den heer Holdert voor de
verantwoordelijkheid voor de zg. smokkel-rubriek op
zich te nemen, waartegen hij niet het minste bezwaar
maakte. Om dit kenbaar te maken, werden aan den
kop van „De Telegraaf' de niet bijster gelukkig geko
zen woorden: „Verantwoordelijk adviseur: H. M. C.
Holdert" geplaatst. Heeft dit met karakterloosheid iets
uitstaande, vriendelijke vrienden?"
De heer Schroder schreef 27 November zelf en ge
heel voor eigen verantwoordelijkheid het bewuste ar
tikel, dat het dozijn tegen hem ingebrachte vervolgin
gen volmaakte, ten einde te voorkomen, dat er meer
dere zouden volgen, stelde de heer Holdert hem voor
hem van alle verdere verantwoordelijkheid te onthef
fen. „Waar ik reeds een dozijn vervolgingen tegen
mij had loopen, meende ik, dat het niet onbillijk was
als het volgende dozijn op de schouders van den heer
Holdert kwam en had niet het minste bezwaar in naam
als hoofdredacteur terug te treden, wat bovendien dit
voordeel had, dat ik verder rustig aan het werk kon
blijven. Ik werd op 2 December als hoofdredacteur
ontslagen en de heer Holdert was voortaan de aan
sprakelijke persoon.
De toedracht is dus precies andersom als de „N. R.
Ct." heeft trachten të doen voorkomen. Ik heb in de
preventieve hechtenis gezeten vanwege een door mij
zelf geschreven artikel, waarvoor ik terstond bij mijn
eerste verhoor voor den rechter-commissaris de volle
verantwoordelijkheid aanvaardde en heb mij dus niet
als een pop laten gebruiken door den heer Holdert, en
heb mij niet voor zijn plezier noch direct voor het
mijne, de opsluiting laten welgevallen. Indien er aan
„De Telegraaf" dus ooit sprake zou zijn geweest van
een „zit-redacteur", dan zou niet ik, maar de heer Hol
dert als zoodanig gefungeerd hebben, want hij zou de
verantwoordelijkheid hebben ook van wat ik schreef.
Tegen de benoeming als chef-binnenland van den
heer Simons had de heer Schroder bezwaren, niet om
diens pro-Duitsche gevoelens, want hij kon in die
kwaliteit niet den minsten invloed uitoefenen op de
richting van het blad, doch van wege diens onbekend
heid met het werk en de locale toestanden. Waar de
benoeming echter een zeer tijdelijk karakter zou dra
gen, tot na den oorlog, meende de heer Schroder zich
niet verder te moeten verzetten.
De samenwerking tusschen den nieuwen chef en de
verslaggevers liet echter te wenschen over, de oudste
verslaggever vergat zich zoozeer, dat hij moest ont
slagen worden, een tweeden verslaggever was de
dienst opgezegd een verslaggeefster meende verplicht
te zijn haar ontslag te nemen over het ontslag-
Ooucke, dat een absoluut intern karakter draagt en
buiten de kwestie-Simons staat, wenscht de heer
Schroder niet te spreken. De heer Schroder stelde de
directie voor: het ontslag van den heer Simons als
chef-binnenland en terugnemen van de ontslagen ver-
COURANT.
t
