DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
DE OORLOG.
No. 241*
Honderd en aehttfende jaargang.
1916
DINSDAG
AbGMfflÈps per 3 nssadN f 1.—, (r. p. post f 1.25. AdyertentieprlJslRiRt p. regel, groote letters naar plaatsruimte. Brieven fr. N.Y. Boek- en
Man C 9. Telefnr.
17 OCTOBER.
Mat 20 ct. ooriogstoeslag op den abonnementsprijs per 3 maanden
ALKMAAR, 17 October.
Onveranderd is de toestand over het ge
heel ook heden. In het Westen worden de
verwoede gevechten voortgezet aan het Som-
melront, waar de Franschen weer eenige klei
ne vorderingen hebben gemaakt; o.a. kregen
zij vasten voet in Sailly Sallisel, ten noorden
der rivier, aan den weg naar Bapaume. Bij
Yperen kwamen de Engelschen wat vooruit.
In het Oosten vallen de Russen tevergeefs
aan, terwijl de Duitschers en Oostenrijkers
op enkele plaatsen iets sterker schijnen.
Van de andere fronten valt niets te zeggen.
Vermelding verdient een oproeping tot de
bevolking van Grieksch-Macedonië, door veld
maarschalk von Mackensen uitgegeven, waar
in wordt gezegd, dat de. middenmogendheden
het Grieksche grondgebied zullen verlaten,
zoodra ze hun werk hebben voltooid en dat
de bevolking gerust kan wezen. Het is niet
duidelijk, wat dit zeggen wil. Kondigt ge
neraal v. Mackensen een uitbreiding van het
offensief tot Macedonië of Saloniki aan, zoo
als de chef van den Oostenrijkschen generalen
staf, generaal-overste Conrad v. Hötzendorf
dezer dagen een „straf-expeditie" tegen Roe
menië in het uitzicht stelde? Of is het er
hem enkel om te doen, koning Konstantijn
een beetje te helpen?
Dat men in Engeland het onderzeeërsge
vaar aan de Amerikaansche kust niet meer
zoo groot acht, kan hieruit blijken, dat de
Lloydspremies voor oorlogsrisico voor de
scheepvaart tusschen het koninkrijk en de re
publiek, nu weer gedaald zijn tot het peil,
waarop ze stonden voor de torpilleeringen in
het westelijk deel van den Atlantischeu Oce
aan.
Volgens een bericht van de Morning Post,
heeft de commandant van den Amerikaanschen
torpedobootjager Benham de U 53 bijna ge
ramd, doordat de onderzeeër onverwachts
voor den jager kwam, die 25 knoopen liep,
ten einde een schip, waarop deU-boot het
gemunt had, hulp te bieden. Uit dit bericht
krijgt men den indruk, dat het bij het torpil-
leeren eigenaardig toeging. Immers de ja
ger kwam juist ten tooneele, toen de onder
zeeër de „Blommersdijk" wilde treffen en de
Duitsche commandant vroeg zijn Amerikaan-
schen collega wat ter zijde te gaan, ten einde
hem gelegenheid te geven om te vuren. De
Amerikaansche torpedojager voldeed aan het
verzoek en het mooie Nederlandsche schip
met zijn kostbare lading graan zonk weldra,
met een groot gat in de zijde!
KORTE BERICHTEN.
De Engelsche brigade-generaal Philip
Howell is gesneuveld.
In October 1914 waren er te Parijs
294.000 werkloozen, in October 1917 zijn er
47000.
Als blijk van erkentelijkheid jegens
Frankrijk heeft koning Peter van Servië op de
Fransche oorlogsleening ingeteekend.
Het handelsverkeer tusschen Engelanc
en Zweden is weer hervat.
Binenkort zullen Oostenrijksch-Hon-
gaarsche parlementsleden naar Sofia gaan
om het bezoek van Bulgaarsche Sobranje-le-
den aan Boedapest te beantwoorden.
De kamer van koophandel te Solingen
heeft van den minister van oorlog en de overi
ge betrokken autoriteiten op haar verzoek de
toezegging ontvangen, dat binnenkort het uit
voerverbod van staal beperkt zal worden en
voor den uitvoer van de meeste producenten
der Solinger industrie vergunning zal wor
den verleend.
Te Troyes, in Frankrijk, is de Zwitser
Felix Malhevbe, als spion doodgeschoten. De
man een 41-jarig electricien was er in
geslaagd zich als werker te laten aannemen
in e«n Fransche fabriek van oorlogstuig.
Dt Fransche schilder Besnord is aan het
Belgischef ront aangekomen om het portret
van den koning en de koningin van België te
maken.
- Het, voederen van beukenootjes aan het
vee is In Duitschland verboden, daar
men deze vruchtjes noodig heeft voor de be
reiding van olie.
den gestolen, meer dan achtienduizend gul
den zijn teruggebracht.
MILITIE EN LANDWEER.
Er zijn wetsontwerpen Ingediend tot het
langer in dienst houden van ingelijfden bij de
militie en dienstplichtigen bij de landweer en
tot verlenging van den duur bij den land
storm.
Duren de heerschende buitengewone om
standigheden einde dit jaar nog voort, dan is
1 iet volgens de minister van oorlog en marine
noodig dat bedoelde personen voorloopig
tot den landstorm blijven behoorèü.
MIJN GESLOTEN.
De steenkolenmijn van Tilleur bij Luik
is gesloten. Eene delegatie der werklieden had
zich tot den directeur gewend, ten einde om
brood te vragen. Toen dit niet verschaft kon
worden, zijn de werklieden oproerig geworden
en hebben tot geweld willen overgaan. Toen
heeft de directeur gisteren de mijn laten ont
ruimen en de werkplaats gesloten. Men vreest
dat de algemeene staking hiervan het gevolg
zal zijn, daar hiertoe feeds verscheidene da
gen is besloten. In Tilleur en omgeving zijn de
aardappelen öf voor buitensporigen prijs ver
krijgbaar, óf in 't geheel niet aanwezig. De
werklieden hebben letterlijk aan alles gebrek.
BINNENLAND.
ONLUSTEN IN INDIë.
Bij het Departement van Koloniën is 't vol
gende bericht van den gouvemeur-generaa
van Ned.-Indë ontvangen:
De controleur van Djambi bezocht alle doe-
soens in het district Pemagoeng, waar hij den
toestand gunstig vond, bijna de geheele be
volking was teruggekeerd. De hoofden gehoor
zaamden onmiddellijk aan alle bevelen. Ka]
tein Snel! bericht van Moeara Tambesi, dat
van de veertienduizend gulden, die door de
opstandelingen op 26 Augustus aldaar wer-
man en vrouw gelijksoortig; de uitsluiting
der vrouw kan niet meer worden volgehou
den." Daarom is het teleurstellend, dat in het
nieuwe artikel 80 der grondwet alleen van
mannen wordt gesproken. De niet-toeken-
ning van het kiesrecht aan de vrouw blijft
onrecht. De regeering heeft het recht erkend,
maar durft het niet aan. Als we nu moeten
wachten tot de gewone wetgever de kwestie
weer aan de orde stelt, zullen we nog lang
kunnen wachten. Het woord „mannelijke"
moet uit het nieuwe artikel vervallen. Nu ons
ideaal staat verwezenlijkt te worden, moeten
we met kiem blijven aandringen op algemeen
kiesrecht voor mannen en vrouwen, vastge
legd in de grondwet (Applaus).
STADSNIEUWS.
ALGEMEEN KIESRECHT VOOR
MANNEN EN VROUWEN.
Een vrij talrijk publiek, waaronder vele da
mes de zaal was matig bezet was gis
terenavond bijeen in de Harmonie, waar het
onderwerp „Algemeen kiesrecht voor mannen
en vrouwen vastgelegd in de grondwet" werd
behandeld door mevr. A. AukesTimmers,
lid van de democratische vereeniging „Voor
uitgang" hier ter stede, en den heer W. O. A.
Koster, lid van de Tweede Kamer der Staten-
GeneraaL
Slechts kort na den aangekondigden tijd
opende de heer F. J. Aukes met een welkom
aan de opgekomenen. Hij: wijdde eenige
woorden van hulde aan den onlangs overle
den grooten staatsman dr. Bos. Voorts her
innerde hij er aan, dat ër heden Dinsdag een
paar belangrijke onderwerpen in de Tweede
Kamer aan de orde komen: de regeling van
het onderwijs en die van het kiesrecht en gaf
daarna het woord aan mevr. A. Aukes-T im
mers, die begon met te zeggen, dat zij wel
eenig bezwaar had gehad om over bovenge
noemd onderwerp te spreken, toen haar daar
naar als eenig vrouwelijk lid van „Vooruit
gang" was gevraagd. Zij had echter hare
bezwaren op zij gezet, omdat zij als vrouw
over dit punt wel iets zeggen wilde tot de
vrouwen van Alkmaar.
Zij constateerde dat de vrouwen n i e t ge
lijk willen worden gesteld met de mannen,
omdat zij .zoo heel anders voelen en denken
dan zij, maar zij willen meespreken, als ook
hare belangen besproken en geregeld wor
den. Zooals het in het gewone gezin gaat,
moet het ook in den staat gaan, immers de
staat is een groot gezin. De man bekijkt de
zaken practisch, nuchter, de vrouw moet dit
aanvullen, omdat zij er vaak zoo heel anders
over denkt.
Zou men kunnen gelooven dat een vrouw niet
wrevelig gestemd is, als zij haar door arbeic
verdiende loon niet kan ontvangen zonder
toestemming van haren man? Het was d^
innige overtuiging van de spreekster, dat tal
van aan de gehuwde vrouw opgelegde wetten
en verplichtingen veel anders, veel billijker
zouden zijn, als de vrouw aan de invoering
daarvan had medegewerkt. Daarom wordt
medezeggingschap gevraagd in die onder
werpen, die de vrouw raken. Thans wordt
alles door mannen geregeld. Het is zeker een
verblijdend teeken dat de wetgeving zich ook
uitstrekt tot het bij uitstek vrouwelijk terrein,
maar even zeker is, dat de vrouw zich daar
niet mag laten verdringen. Wat blijft er van
den invloed der moeder over, als alles wat
het kind betreft, schoolvoeding, -kleeding en
zelfs de inrichting van zuigelingenklinieken
door mannen wordt geregeld zonder dat de
vrouw daarover wordt gehoord? Indien de
vrouwen niet zorgen invloed te krijgen op
staats- en gemeentezaken, zal het kind spoe
dig geheel aan den invloed der moeder wor
den onttrokken.
Niet alleen de gehuwde vrouw moet dien
invloed zien te krijgen, evenzeer de ongêhuw-
de. Zij toch komt dóór zich te werpen op
de arbeidsmarkt, steeds meer onder den in
vloed van de door mannen gemaakte wetten,
In 1889 waren er 353100 vrouwen in allerlei
beroepen werkzaam, in 1899 reeds 433400 en
in 1909 was dit aantal reeds geklommen tot
638840. En in deze officieele cijfers zijn nog
niet opgenomen de tijdelijke hulpkrachten en
zij, die in huis loonarbeid verrichten, zooals
de waschvrouwen, kamerverhuursters en zoo
vele anderen. Voor al dezen heeft het stem
biljet groote waarde. Elk hunner voelt den
druk der slechte wetten. Of hebben de vrou
wen soms geen belang bij maatregelen ter be
strijding van werkeloosheid of bij wetten te
gen het slecht nakomen door een man van
zijne plichten tegenover zijn gezin?
Vele mannen zijn overtuigd van de onbil
lijkheid van de onthouding van het stem
recht aan de vrouw, getuige de Mannenbond
voor vrouwenkiesrecht.
De tegenwoordige regeering zegt: „de deel
neming der vrouw is eer voor- dan nadeelig,
in toenemende mate wordt de functie van
Zonder een pauze te doen houden, ver
beende de voorzitter hierna het woord aan
den heer Koster.
't Zal misschien velen verbaasd hebben
aldus de spr. dat de vrijz.-dem. er toe
overgingen thans te propageeren het alg.
kiesrecht voor mannen en vrouwen. En toch
behoeft dit eigenlijk niet te verbazen, want
morgen beginnen de debatten daarover in de
Tweede Kamer, na afloop waarvan deze ma
terie weer voor tientallen van jaren van de
baan is, omdat grondwetsherziening maar
een paar malen in een menschenleven voor
komt. Wanneer we er nu niet op aansturen
ze goed en volledig te maken, zal het jaren
en jaren duren vóór we bereiken wat we heb
ben moeten: alg. kiesrecht voor mannen èn
vrouwen.
De Bond voor Vrouwenkiesrecht en de
soc.-dem. vrouwen hebben grootsche betoo
gingen gehouden daarvoor. Wij willen ook
onze stem laten hooren door den avond
vóór de behandeling in de Kamer in 60
plaatsen vergaderingen als deze te houden.
Drie partijen komen dus langs verschillende
wegen tot den minister om hem te zeggen:
doe geen half, maar goed werk.
Het tegenwoordig ministerie wil regeeren
naar den volkswil. Welnu het Nederland
sche volk wil alg. kiesrecht voor mannen èn
vrouwen.
Vergeet men dat op dit oogenblik duizen
den menschen te land en ter zee omkomen
door den oorlog en dat bloed en tranen vloei
en bij stroomen? Neen! Maar wij moeten on
danks dat dóórwerken, ieder onzer zijn werk
zoo goed mogelijk doende, om de toekomst
voor ons en vooral voor onze kinderen beter
te maken. Na den oorlog moeten wij klaar
zijn om een beter opgevoed volk te krijgen,
betere wetten vooral voor de gedrukten in de
samenleving. Wegens den oorlog mag men
de grondwetsherziening niet uitstellen, maar
zelfs omdat het oorlog is, moet het
gebeuren.
Spr. liet hier zijn eigenlijk onderwerp even
varen om een enkel woord te zeggen over het
onderwijs, welk onderwerp hij toezegde
gaarne in een daarvoor uitgeschreven verga
dering te willen behandelen. Hij wilde al
leen even opkomen tegen de in deze dagen
gehoorde bewering, dat er een soort ruilhan
del inzake kiesrecht en onderwijs zou ge
pleegd zijn tusschen rechts en links. Er is
absoluut geen verband tusschen de oplossing
van die twee kwesties, verklaarde spr. Wie u
wijs wil maken, dat de openbare school is
verkocht of achteruitgezet, maakt zich bewust
of onbewust- schuldig aan eene onwaarheid.
De openbare school kan niet ondergaan, zoo
lang zij steunt op de liefde van de vrijz. Het
gaat slechts om het onderwijs op hooger peil
te brengen. (Applaus).
Na dit uitstapje kwam de heer Koster weer
terug op zijn onderwerp. De vrijz.-dem. par
tij was opgericht óm het alg. kiesrecht Toen
in 1901 bleek dat de liberale partij niet te
vinden was voor ürgent-verklaring daarvan,
'traden de voorstanders van alg. kiesrecht uit
die partij, al viel het hun ook moeilijk, en
stichtten een nieuwe. Troelstra zei daarvan:
„de vrijz. hebben een groot offer gebracht."
Thans, nu wij op het punt staan het gevraag
de te verkrijgen, verdubbelen wij onze kracht.
Het is een lange en moeilijke strijd ge
weest eer we zoover waren. Allerlei dwaze
tegenwerpingen moest men hooren. Maar
deze argumenten verloren steeds meer aan
kracht, tot in 1913 zelfs de heer van Foreest
zich vóór alg. kiesrecht verklaarde.
Hierop gaf spr. een klein voorbeeld uit het
leven om te bewijzen het noodzakelijke van
algemeen kiesrecht, waarvoor hij ook de uit
lating van minister Cort van der Linden aan
haalde, dat uitsluiting van een deel der natie
leidt tot splitsing.
Wat betreft het argument, dat ook niet-be-
lastingbetalers kiezers zouden worden, dat
verwierp spr., omdat ieder staatsburger reeds
indirect belasting betaalt (accijnsen op ver
schillende artikelen).
Tegenwoordig kan ieder die 50 op de
spaarbank heeft, kiezer worden, maar als hij
daarvan 1 weggeeft aan een arm mensch
en dus maar 49 meer heeft, is hij zijn kies
recht kwijt. Heeft de man dan zijn verstand
om te kunnen stemmen verloren? Het ver
schil tusschen kiezers en niet-kiezers is niet
groot. Wij vragen niet naar wetskennis,
want zelfs een advocaat kent alle wetten niet,
het gaat er slechts om dat men weet in welke
richting de staat bestuurd wordt.
Er is tegenwoordig slechts één groep meer
tegen alg. kiesrecht, en dat is die van den
veldheer met de driestarren, dr. Kuyper. Deze
heeft het organisch kiesrecht uitgevonden, een
stelsel zoo onduidelijk en zóó vreemd, dat
prof. Fabius het zelfs niet begreep en het een
hutspot-kiesrecht noemde.
Waarom is de kieswet-van Houten niet
meer bestaanbaar? Omdat volgens die rege
ling het kiesrecht is gebonden aan tal van
regelen, die schromelijk willekeurig zijn. Als
men b.v. een bepaald bedrag aan huishuur
netaalt, wordt men kiezer. Wanneer nu eens
in een goede bui de huisbaas wat niet
vaak gebeurt, lachtte spr. de huur ver
laagt, kun je daardoor je kiesrecht verliezen.
Ben je dan opeens ongeschikt geworden?
Nog had spr. het voorbeeld van een boer,
die als groentenventer een ezel had. De ezel
ging dood, de man kromp zijn bedrijf in en
ging in een goedkooper huis wonen, waar
door hij als woningkiezer zijn kiesrecht ver
loor. Dus door den dood van den ezel
was dan de ezel de kiezer? (Uitbundige
vroolijkheid).
Nog eenige voorbeelden noemde spr. van
het verliezen van het kiesrecht. En dan, ver
volgde hij, zijn nog zoovelen geen kiezer, die
het bij de bestaahde wet wel konden worden,
alleen doordat zij geen moeite doen het te
worden of omdat er geen bestuur eener kies-
vereeniging voor zorgt. Zijn al die menschen
dati ongeschikt of ligt het aan het stelsel, dat
de kiezerskweek in de wereld bracht? Deze
kiezersfok noemde spr. geheel in sitnjd met
het hoogere, het nobele in het stemrecht. Er
is slechts één oplossing: geeft het kiesrecht
aan allen, die werken in de samenleving!
Zoodra een volksvertegenwoordiging - men
schen uitsluit van het kiesrecht,, komt niet tot
uiting wat het volk wil en wat er in het volk
leeft. Ieder kiesrecht is dan pas goed als het
in de volksvertegenwoordiging een weerspie
geling geeft van den volkswil. (Applaus).
Dit alles geldt evenzeer voor de vrouwen
als voor de mannen, al hebben zij vaak ande
re inzichten op het leven dan de mannen. Het
is uit den tijd dat men aan de vrouw geen
pigen meening meer wil toestaan. Integen
deel, hare meening moet tot uiting kunnen ko
men. Waarlijk, de mannen hebben hun werk
nog niet zóó goed gedaan en kunnen dat
ook niet, dat zij de hulp van vrouwen niet
meer noodig hebben. Wanneer men op wet
gevend gebied nog langer weigert de stem
van de vrouw te verhooren, zal dit uitloopen
op schade voor het volk.
Tegenstanders van vrouwenkiesrecht hebben
beweerd en beweren nog, dat de vrouw door
het stemrecht hare hooge roeping zal verza
ken. Och kom, zij zal zich door de politiek
niet van de wieg en hare andere plichten la
ten afhouden, is spr.'s overtuiging.
Juist om hare huishoudelijke en moeder
lijke plichten goed te kunnen vervullen, is de
vrouw het kiesrecht noodig. In tal van wet
ten waar de vrouw en moeder wel degelijk
mee te maken heeft (onderwijswet, militiewet,
wet op de maximumprijzen en zoo vele an
dere) wordt zij ten achter gesteld, wordt
hare meening niet gevraagd.
De vraag is meermalen opgeworpenwelke
vrouwen moeten het kiesrecht hebben? Maar
wie kan dat duidelijk omschrijven? De ge
trouwden wèl en de ongetrouwden niet?
Maar deze laatste staan dikwijls aan hei
hoofd van een zaak of hebben een zelfstandig
beroep (dokter, advocaat, enz.) en zijn dus
zeker wel in staat een stembiljet goed i
vullen. De getrouwden niet? Maar juist zij
vormen een buitengewoon deel van de sa
menleving.
Douairièrre van Heer van Eversberg heeft
gezegd dat alleen vrouwen boven 35 jaar
kiesrecht moesten hebben, daar beneden deden
ze aan andere, aangenamere dingen. (Vroo
lijkheid). Spr. vond dat men evengoed kon
zeggen: de blonde vrouwen moeten het kies
recht hebben en de overigen niet.
De tegenstanders van vrouwenkiesrecht
worden alleen gedreven door vrees. Dr. Kuy
per heeft het eerlijk gezegd: Waar blijven wij
als de vrouw kiesrecht heeft?
Spr. vreest niet den invloed der vrouw. In
de ianden waar het vrouwenkiesrecht is inge
voeld, ziet men de partijen veranderen door
haren invloed en krijgt de volksvertegen
woordiging een opstuwende kracht in de
richting van wat gedrukt wordt in het leven.
Dat zal ook in ons land gebeuren. Spr. ver
wacht van het vrouwenkiesrecht een verbete
ring ten goede, een evolutioneerende, ontwik
kelende kracht. De vrouwen zullen, arbeiden
de met de mannen, trachten het lijden te ver
zachten overal daar waar de staat kan ingrij
pen. Maar aan ook geen uitzonderingen ge
maakt, die later toch weer zullen moeten
worden ingetrokken om dan het algemeen
vrouwenkiesrecht in te voeren.
Als in de Kamer de debatten over het
kiesrecht zullen zijn' aangevangen, hoopt 6pr,
dat er tienduizenden mannen en vrouwen zul
len zijn, die mede zullen strijden voor invoe
ring van algemeen kiesrecht voor mannen en
vrouwen, vastgelegd in de grondwet. (Krach
tig applaus).
Onmiddellijk na het beëindigen der rede
van den heer Koster deelde de voorzitter me
de, dat er gelegenheid werd gegeven om van
gedachten te wisselen met de sprekers. Er ga
ven zich twee der aanwezigen daarvoor op,
n.l. juffr. v. d. Hoeven en de heer J. J. T.
Kooij, onderwijzer aan de Burgerschool.
Eerstgenoemde had slechts één vraag: Zij
had met groote ingenomenhéid géhoord wat
beide sprekers hadden naar voren gebracht
om de wenschelijkheid van algemeen vrou
wenkiesrecht te betoogen. Zij vond het echter
v.
vreemd, dat vooraanstaande mannen in den
vrijz.-dem. bond, die toch streeft naar alge
meen vrouwenkiesrecht, werken in den Bond
voor Vrouwenkiesrecht Zij vroeg daarom
trent inlichtingen.
De heer Kooij begon met te vragen waar
om al die drukte voor vrouwenkiesrecht
werd gemaakt. Hij meende dat men voor de
niet-invoering daarvan niet behoefde te vree
zen, immers de rechtsche partijen hadden
verklaard er hunne stem aan te zullen geven,
als voor haar zekerheid bestond inzake de
onderwijskwestie. De heer Koster had wel
ontkend, dat er verband tusschen die beide
zaken bestond, maar spr. hield vol van wel.
Waarom moeten ze anders tegelijk worden
behandeld en niet elk afzonderlijk?
Zouden wij, die een staat van dienst heb
ben ten opzichte van het onderwijs, willen
meewerken aan de vermoording van het
openbaar onderwijs? Spr. ontzegde den heer
"oster het recht te beweren, dat de openbare
onderwijzers niet zouden voelen voor het
recht van het bijzonder onderwijs. Integen
deel, wij hebben ons neergelegd bij het voor
stel tot financieele gelijkstelling, mits vol
doende waarborgen worden gegeven. (Ap
plaus).
Mevr. Aukes beantwoordde zeer kort mej.
d. Hoeven, een meer uitvoerige beantwoor-
ing aan den heer Koster overlatende. Zij
zeide, dat de Bond voor Vrouwenkiesrecht
is een vereeniging voor allen, die elk soort
van kiesrecht voor vrouwen voorstaan. Zij
zelve was voor algemeen kiesrecht
De voorzitter herinnerde er aan dat
aan de orde was het kiesrecht Daarom stelde
ïij voor eerst de te verzenden motie te be
handelen en dan verder het debat te voeren,
zulks mede om 't verloopen van de vergade
ring tegen te gaan.
De vergadering keurde dit goed, waarop
de heer Aukes de motie voorlas. Zij luidde:
„De openbare vergadering, georganiseerd
door de afdeeling Alkmaar van den vrijz.
dem. bond, gehouden op Maandag 16 Octo
ber 1916, spreekt de wenschelijkheid uit dat 't
resultaat der thans ondernomen grondwets
herziening moge zijn, dat het algemeen kiesr
recht voor mannen en vrouwen in de grond
wet wordt vastgelegd."
Onder applaus werd deze motie aangeno
men.
Daarop beklom de heer Koster weder den
katheder. Juffr. v. d Hoeven gaf hij nog een
kort antwoord. De Bond voor Vrouwenkies
recht is in dit opzicht neutraal, de Vereeni
ging wil alg. kiesrecht voor de vrouw. Voor
standers van algemeen vrouwenkiesrecht kun
nen dus wel lid zijn van den Bond. Zoodra
die zich echter verklaart voor een zeker stelr
sel, zullen zij als lid moeten bedanken. Beide
vereenigingen doen het best zooveel mogelijk
vrouwen om zich heen te groepeeren.
Tegenover den heer Kooij was de heer
Koster uitvoeriger. Waarom al die drukte?
Wel, omdat het algemeen kiesrecht er niet zal
komen, als daarvoor in den lande geen actie
bestaat. We hebben dit gezien bij de kieswet-
Tak. Men dacht toen stellig algemeen kies
recht te krijgen, maar door gemis aan actie
kregen we weer een kiesrecht met uitzonde
ringen. Daarom moet tot het laatste oogen
blik actie, gevoerd worden.
De nieuwe artikelen 80 en 192 worden niet
te zamen behandeld, zooals de heer Koofy
meende. Bij de algemeene t beschouwingen
worden eerst algemeene zaken naar voren ge
bracht en dan komen die over deze beide za
ken afzonderlijk. De Kamervoorzitter heeft
niet gezegd dat de kiesrechtkwestie in een
paar dagen is afgehandeld, daarvoor is hij
een veel te oude rot Het eenige verband tus
schen de artikelen 80 en 192 is een technisch
verband. Dit is, omdat het een grondwets
herziening betreft en daarna de Kamer moet
worden ontbonden. Als wij thans art. 192
niet wijzigen, doet het later misschien een
christelijk ministerie, en dan wordt het voor
de openbare school veel slechter. Spr. is over
tuigd, dat het regeeringsvoorstel niet slecht is
voor de openbare school. De bijzondere
school moet waarborgen geven. Spr. zou
liefst ééne staasschool willen, maar nu die
met te bereiken is, moet men democraat ge
noeg zijn om niet aan de minderheid zijn
meening in deze op te dringen. Onder de
tegenwoordige wet is het mogelijk de open
bare school in een gemeente op te heffen.
Interruptie uit de zaal: En straks dan?
Straks mag men de O. S. opheffen, ze
ker, maar dan moet de gemeentevoor alle
kinderen, waarvoor zulks gewenscht wordt,
het lager onderwijs bekostigen. Daardoor
zal het kind van elke plaats openbaar onder
wijs kunnen genieten, iets wat nu niet kan.
Daardoor zal het onderwijs beter worden.
De heer Kooy interrumpeerde: Wat hebben
de oud-liberalen en de concentratie gedaan
voor het onderwijs?
De heer Koster antwoordde, dat het open
baar onderwijs op verschillende plaatsen
slechter is dan het bijzondere, omdat er niets
voor gedaan is. Hij verklaarde zich bereid
de onderwijskwestie in een daarvoor te be
leggen vergadering te bespreken, maar dan
ook geheel. Hij wilde nu alleen vaststel
len, dat er ge ensprake is van een soort ruil
handel.
Hierna meende de voorzitter te sluiten,
maar in zijne woorden vond juffr. v. d. Hoe
ven aanleiding tot eene opmerking. Nadat
hij deze had beantwoord sloot de heer Aukes
M&MAARSCHE COURANT.
