DAGBLAD VOOR ALKMAAR EN OMSTREKEN.
DE OORLOG.
B. W. G. LIENESCH,
LUXE
JAC. MET,
-1
>o. 249
Honderd en achttiende jaargang.
1916.
per 3 maanden f 1—, fr. p.
ZATEBDAG
i. Advertentieprijs 12*ct. p. regel, groote letters naar plaatsruimte. Brieven fr. N. V. Boek- en Handelsdrukkerij v.h. HERlfls. COSTER f ZOON, Voordam C 9. Telefnr. 1
21 OCTOBER.
De Gemeentebegrooting
voor 1917.
1
3
Telefoon 242 - Langestraat 43.
1 Bericht de ontvangst dor NIEUWSTE|
Eenig adres voor Alkmaar van de be<
roemde Royal Worcester Corsets.
TE HUUR.
TEL. INT. 572.
NEDERLAND.
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
Met 20 ct. oorlogstoeslag op den abonnementsprijs per 3 maanden.
ALKMAAR, 21 October.
De heer Nierstrasz, lid der Tweede Ka
mer, heeft zich tot onzen Minister
van Buitenlandsche Zaken gericht met een
reeks vragen. Aan de regeering wordt ge
vraagd, of zij van oordeel is, dat in de zaak
van de Tubantia een voorloopig bevredigende
uitkomst is verkregen, of zij bereid is de over
eenkomst met de Duitsche regeering, waarvan
in de dagbladen melding gemaakt is, open
baar te maken, of zij zorg gedragen heeft, dat
het bewijsmateriaal van Nederlandsche zijde
in behoorlijken, authentieken, onaanvechtba-
ren vorm is vastgelegd, met name wat betreft
o.a. de verklaringen van alle getuigen en
deskundigen en of zij zich ervan verzekerd
heeft, dat het Duitsche bewijsmateriaal even
zeer in zoodanigen vorm is vastgelegd, en
zoo ja, op welke wijze.
Met belangstelling dient afgewacht, of de
Regeering op deze vragen zal antwoorden en
zoo ja wht.
De Daily Chronicle, naar Engelschen trant
in sporttermen sprekend, schrijft, dat de dezer
dagen geleverde hevige gevechten ten deele
het karakter dragen van een „spurt," die alle
partijen maken in de enkele weken, voordat
de wintef invalt. De midden-mogendheden,
zegt het blad, hebben maar één terrein voor
een opmarschRoemenië en als de Roemenen
het uithouden tot de sneeuw valt, zullen zij
vrijwel veilig zijn. De entente-mogendheden
kunnen voornamelijk oprukken op hun hoofd
fronten, aan de Somme en in Galicië, maar
hun tijd is ook kort, vóór het slechte weer
waarschijnlijk van langen duur zal zijn. Dan
is het mogelijk, dat de Italianen op de Karst
nog verder oprukken. Voor het overige
schijnt de oorlogskaart voor 1916 nu vrijwel
voltooid te zijn. Zoo oordeelt het Engelsche
blad.
En wij wezen er reeds eenige keeren op
het heeft er allen schijn van, dat er de
eerste maanden geen groote operaties meer
te wachten zijn. Met uitzondering van Roe
menië dan. Daar zal iets van beteekenis wel
licht kunnen plaats hebben. Gisteren is al
de aandacht gevestigd op de Duutsuie mede-
deeling, dat er aan de Roemeensche passen
voorspoedige gevechten werden geleverd.
Daarover vernemen we thans niets naders,
dan dat de gevechten worden voortgezet
Maar volgens het bericht van den Duitschen
staf is het vechten aan den anderen kant van
Roemenië, in de Dobroedsja, levendiger ge
worden. En het Roemeensche legerbericht
meldt, dat de Bulgaren en Duitschera over het
geheele front het offensief hebben genomen
en dat de Roemenen op hun rechtervleugel
(dit is 'dus aan den Donau-kant) een weinig
naar .het noorden terug moesten wijken. Bei
de feiten kunnen er op wijzen, dat de midden-
mogendheden pogen Roemenië van twee kan
ten samen te drukken. De volgende dagen
kunnen leeren of de aanwijzingen juist be
oordeeld zijn en ook of de poging resultaat
zal hebben. De Daily Chronicle moge
eenigszins gemakkelijk over Roemenië's posi
tie schrijven, het kritieke stadium is dit rijk
nog niet voorbij, zooals de Times terecht op
merkt.
Volgens de Daily Telegraph heeft de Griek-
sche koning,er in toegestemd, dat de onlangs
opgeroepen lichtingen van geoefende reservis
ten naar huis worden gezonden en uit Thes-
salië een deel der daar samen getrokken troe
pen tertfg zullen worden genomen. Er is
sprake van, dat de koning den heer Venizelos
heeft laten polsen over de mogelijkheid van
een verzoening. Verder gaan er geruchten
over een Amerikaansch eskader, dat in de
wateren van Klein-Azië verwijlt en zoodra de
spanning tusschen Griekenland en de entente
nog grooter wordt, voor Athene zal verschij
nen om de daar vertoevende Amerikanen op
te nemen.
Nederlandsche trawlers verklaren een eska
der van 30 Duitsche oorlogsschepen met een
groot aantal Zeppelins in de Noordzee te
hebben aangetroffen. Een Nederlandsch ge
zagvoerder werd door een Duitsch comman
dant ontraden een zekere route op de Noord
zee te volgen. Zou er op zee weer wat wor
den voorbereid?
in. I
ALKMAAR, 21 October.
In het artikel van verleden Zaterdag werd
de post „Hoofdelijke Omslag" op zich zelf
beschouwd. Nagegaan werd o.a. de stijging
in verband met het zielental en in verband
met het aantal aaageslagenen. Waar de op
brengst van deze belasting voor 1917 aan
zienlijk hooger is geraamd dan zij de voor
afgaande jaren bedroeg, drongen wij aan
op het opvoeren der progressie zoover als de
gemeentewet toelaat, teneinde in deze moeie-
lijke tijden de inkomens beneden de 2500
bijv. te ontlasten.
Vooral jn deze buitengewone omstandig
heden inag de aandacht gevestigd op het dui
delijke betoog van prof. mr. Oppenheim over
de progressie.
Gaat het, zoo schrijft deze autoriteit, aan,
hem, die 100 meer inkomen heeft dan voor
het noodzakelijk levensonderhoud wordt ver-
eischt, naar verhouding even zwaar te belas
ten als hem, wiens inkomen déze som met
10.000 of 100.000 overtreft? Gaat het
aan, de draagkracht van deze aangeslagenen
te meten naar ééne maat?
De eerste mag al dan niet van honger om
komen, wanneer hém de belasting treft, nie
mand zal durven betwisten, dat ook de be
lastbare 100 van zijn inkomen tot het voor
zien in zijn levensonderhoud, indien niet
volstrekt noodzakelijk, toch zeer noodig zijn.
Minder noodig zijn wellicht reeds de volgen
de 100 en zoo wordt bij 't stijgen van het
inkomen elke toeneming meer vatbaar voor
belasting, totdat het punt bereikt is, bij het
welk van weelde sprake kan zijn en de verde
re toeneming ten volle mag worden belast.
Wij gelooven, dat de juistheid van het eerste
gedeelte van dit betoog door menig met zorg
vervulden huisvader en -moeder thana meer
dan ooit zal worden gevoeld I
Van dit onderwerp afstappend, willen we
heden allereerst eens nagaan, welk aandeel
de hoofdelijke omslag in het bedrag van de
gezamenlijke belastingen en heffingen vroeger
had en thans heeft.
Het volgende staatje waarbij de berekening
gemakshalve weer teruggebracht is tot gul
dens per hoofd der bevolking, geeft hiervan
een beeld:
Bovenstaande cijfers leeren, dat terwijl de
opbrengst van den hoofdelijken omslag in de
jaren 19031917 is gestegen met 6.66 per
inwoner, die van alle andere belastingen en
heffingen samen in deze periode slechts met
1.53 is toegenomen.
Ook blijkt uit dit kleine, maar veelzeggend
staatje, dat terwijl in 1903 de hoofdelijke om
slag nog niet de helft opbracht van de an
dere belastingen en heffingen, de verhouding
thans een geheel andere is geworden, daar de
H. 6. nu al die andere belastingen en heffinr
gen overtreft. Vroeger bracht de H. O. 42
pCt. van de rest op, thans moet hij 110 pCt.
daarvan opbrengen.
Welke zijn die andere belastingen en hef
fingen
In de eerste plaats de opcenten, n.l. 40 op
centen op de hoofdsom der belasting op de
gebouwde eigendommen, voorts 10 id. op de
ongebouwde eigendommen en 5086 id. op
het personeel; ten tweede de belasting op
honden, op openbare vermakelijkheden, op
gebouwde eigendommen (straatbelasting),
het vergunningsrecht, ten derde heffingen
voor het gebruik van openbare plaatsen, we
gen, werken en inrichtingen, leges ter se
cretarie geheven, heffing voor het gebruik
van openbare gronden en wateren, brug-,
kaai-, haven-, kraan-, sluis-, dok- en veergel
den, heffing voor het schutten van vee, begra
fenisrechten, schoolgelden en marktgelden,
wik-, weeg-, meet- en keurloonen.
Hoe interessant dit ook moge zijn, het zou
ons te ver voeren al deze onderdeden op de
zelfde wijze te behandelen als den hoofdelij
ken omslag. Wij: moeten dit overlaten aan
liefhebbers van djferen, die over vrijen tijd
beschikken.
Toch willen we de opbrengsten van deze
onderdeden over de jaren 1903, 1908 en 1913
en de ramingen voor 1917 in ronde cijfers
even onder elkaar zetten. Ontleend aan de
officiëele statistiek der gemeentelijke en pro
vinciale financiën over 1913 voegen we ter
vergelijking de gegevens van enkele andere
Noord-Hollandsche steden daar aan toe. Op
gemerkt zij hierbij, dat Alkmaar 21.700, den
Helder 28 000, Hoorn 11.200, Velsen 21.600
en Zaandam 26,200 inwoners in 1913 telde
en dat evenbedoelde statistiek slechts een ver-
zamelstaat „weg-, straatgelden enz." ver
meldt, welke niet in onderdeden, wordt aan
gegeven en het totaal der opbrengsten van
de in de zes laatste regels der voorvorige ali
nea aangegeven heffingen, gelden, rechten en
loonen bevat.
1
I I I
I I
I I
I I I
oori
B
Men ziet uit dit lijstje, dat de opbrengsten
in de jaren 19031917 in deze gemeente zijn
toegenomen aldus:
Opcenten op de bebouwde
eigendommen 50
Opcenten op de ongebouwde
eigendommen 20
Opcenten op de personeele belasting 30
Hoofdelijke omslag 260
Hondenbelasting 0
Belasting openbare vermake
lijkheden 1100
Straatgelden 60
Haven- en kaaigelden 80
Begrafenisrechten 50
Marktgelden, wik-, weeg- en keur
loonen 20
Het vergunningsrecht nam af in verband
met de omstandigheid, dat het aantal vergun
ningen tot verkoop van sterken drank in het
klein tengevolge van de Drankwet dalende is
en dalende zal blijven, omdat er 84 zijn en het
wettelijk maximum 66 bedraagt.
De hiervorenstaande gegevens hebben be
trekking op de bruto opbrengsten. Met de kos
ten, vallende opJielasting of heffing, is geen
rekening gehouden, omdat die kosten niet be
kend zijn. Bij benadering zouden ze kunnen
worden vastgesteld, indien de begrooting was
ingericht naar het in het eerste artikel bespro
ken modeL Er zijn uiteraard opbrengsten,
waarvan weinig aan kosten verloren gaat, er
zijn er andere als bruggelden, marktgel
den, wik- en weegloonen, e.d. welke groo
te uitgaven vergen.
Wij hebben voorts een vergelijkend over
zicht samengesteld betreffende de opbrengst
der belastingen' en retributiën berekend op
100 van de totale gemeentelijke ontvangsten
over de jaren 1903, 1913 en van de raming
voor 1917, in verband gebracht met soortge
lijke gegevens uit andere steden van de jaren
1903 en 1913, in de hoop, daaruit eenige bij
zonderheden over den belastingdruk te kun
nen verschaffen.
De begrootingen bestaan echter uit
te zeer heterogene elementen, dan dat eenige
beteekenis zou kunnen worden gehecht aan de
totaal-bedragen. Wij behoeven slechts te wij
zen op de vermenging van gewone en buiten
gewone ontvangsten om te-doen begrijpen, dat
er in een dergelijk overzicht belangrijke afwij
kingen voorkomen, weike alleen aan de hand
van de rekeningen der verschillende gemeen
ten over de genoemde jaren kunnen worden
verklaard.
Het is ons niet mogelijk gebleken ook de re
sultaten der gemeentelijke bedrijven' te behan
delen op. dezelfde wijze als de belasting- en
heffing-cijfers. Daartoe ontbreken ons de ge
gevens. Althans de eerste poging faalde. Wij
gingen daarbij uit van de statistiek der ge
meentelijke- en provinciale financiën over
1913. Daarop prijkt ais ontvangst voor de
gasfabriek 67.725, welk bedrag we nergens
terugvinden. Op de gemeente-rekening
dienst 1913 komt voor 18.423.20 voor rente
en aflossing en 42600 als retributie. Samen
ƒ61.023.20.
Blijkens de rekening van ontvangst en uit
gaaf der gasfabriek over 1913 bedraagt de
aflossing 18423.20, de uitkeering 42.600,
terwijl het voordeelig saldo is vooruitgegaan
met ƒ24.532.04.
In een schrijven van 6 October 1915 deelen
B. en W. den Raad mede, dat het saldo winst
cijfer der resultatenrekening van het bedrijf
over 1913 heeft bedragen 21.859.18.
Welk een aantal uiteenloopende cijfers!
Natuurlijk zal de zuivere winst wel zijn op
te sporen is het echter mogelijk om, als in
het particulier bedrijf, een dividend vast te
stellen en zou het niet wenschelijk zijn de ad
ministratie der nieuwe gasfabriek in dezen
geest op te zetten om dan dit dividend aan de
gemeentekas ten goede te doen komen?
maar de publiek gemaakte gegevens zijn on
toereikend om na te gaan wat de.gemeente nu
precies aan haar gasfabriek heeft. Trouwens
in de wel beschikbare gegevens omtrent de
gasfabriek ontmoet men meer onbegrijpelijks.
Nemen we bijv. de retributie.
Op de begrootingen van 1915 en '16 staat:
36500 M. 1.20 per strekkende meter
43800. Op die van 1917 evenwel:
36500 M. 1.20 per strekkende meter
44.400. Het is waarschijnlijk, dat er in de
toelichting een drukfout geslopen is en er
had moeten ^taan 37.000 M. Maar hoe moet
het dan verklaard worden, dat de opbrengst
van dezen post zoo uiteenloopt, in 1916 is toe
gestaan 46.800, terwijl voor 1917 wordt ge
raamd 44.400? Op de begrooting voor 1916
staat als ramingscijfer ƒ43800, volgens de
begrooting voor 1917 is echter in 1916 toege
staan 46.800. Nóch uit de behandeling in
de secties, nöch uit die in de openbare ver
gadering, nóch uit de Ie, nöch uit de lie sup-
pletoire begrooting tlienst 1916 blijkt echter,
dat het toegestane bedrag een ander is dan
het geraamde.
Aan een gewone drukfout valt in dezen niet
te denken. Immers het eindcijfer van hetgeen
onder dit hoofdstuk geraamd is op debegroo-
ting 1916 is 128099, terwijl als „sommen
ADRES
in 1916 toegestaan" op de begrooting 1917
vermeld staat 131099, het veréchil is dus
3000, juist het verschil dat ons bezighoudt,
maar dat wij niet kunnen terechtbrengen.
Hoe meer wij ons in de fabriek verdiepen
des te.donkerder het ons wordt
Blijkens bijlage no. 120 van het vorige jaar
maakte de gasfabriek een winst van
29.530.763^, doordat er niet werd afge
schreven. Bijlage no. 106 van dit jaar leert
evenwel, dat er in 1915 een winst is gemaakt
van 42.126.49. In 1914 bedroeg de kostprijs
1000 M". muntgas 36.83^2, in 1915
32.70. Men zou hieruit misschien afleiden,
dat bij zulke gunstige resultaten weldra een
verlaging van den gasprijs te wachten is,
maar het is beter den gasprijs niet al te zeer
van de „licht"zijde te bekijken.
Men zal intusschen begrijpen, dat wij ons
in dit doolhof van gegevens zonder leiddraad
niet verder wagen. En het ons wel niet kwalijk
nemtu dat wij liet ten aanzien van de ont
vangsten uit de bedrijven ma&r hierbij laten
en ons in een slot-artikel bepalen tot de uitga
ven.
KORTE BERICHTEN.
Het. Britsche stoomschip „Penylan" is
tot zinken gebracht.
Heden wordt bij den rijkskanselier een
voorstel ingediend, waarbij eennieuw oor-
logscrediet van 7.2 milliard gulden wordt
aangevraagd.
De ITansche schilde Albert Bernard is
naar Le Havre vertrokken, waar hij de por
tretten zal schilderen van koning Albert en
koningin Elisabeth.
Het Engelsche parlementslid King is
met 1200 boete gestraft wegens het verstrek
ken van inlichtingen omtrent oorlogsmateri
aal. Hij schreef naar Nieuw York over een
groote ontploffing in het Engelsche centrale
munitie-magazijn bij Calais.
De Engelsche admiraal Jellicoe, die in 't
begin van den oorlog zijn vader verloor, heeft
deze week ook zijn moeder verloren.
Op Cyprus wordt een kamp voor Mo-
hanunedaansche krijgsgevangenen opgericht.
Koning Albert der Belgen, heeft een
nieuwe bestelling boeken ten beloope van dui
zend gulden gedaan bij de Haagsche „Com
missie tot verznding van Vlaamsche boeken
naar het Belgische leger."
Naar uit Eisznach wordt bericht heeft
gisternacht in Thuringen en omliggende stre
ken een hevigl sneeuwbui plaats gehad.
LANDSTORM, JAARKLASSE 1908.
De minister van oorlog brengt ter algemee-
ne kennis, dat nog niet kan worden bepaald,
wanneer de in 1888 geboren personen, die
tot den Landstorm behooren, of daartoe op
of na 1 November 1916 komen te behooren,
in werkelijken dienst zullen worden gesteld.
Behoudens onvoorziene omstandigheden zal
hun opkomst niet nog dit jaar moeten plaats
hebben. Zoodra de tijd van indienststelling
is bepaald, zal nadere bekendmaking volgen.
9
ALKMAARSCHE COURANT.
1903
1908
1913
1917
Opbrengst alle
belast, en heff.
10.48
11.75
13.61
18.67
Hoofdelijke
Omslag
3.12
4.04
538
1
9.78
Opbrengst andere
belast, en heff.
7.36
7.71
8.23
8.89
'ZU3
85.100
11.200
29.500
12.500
101.500
U3uoo|jnmi uo
*138111 '-S33M
nspiaSjqjBW
53.800
60.000
66.500
63.000
uaiqaaisjiisjBiSag
O O O
S -3"
c4 ci pï
3.700
ugpjaSjw^
U3 -U3ABH
3.500
4.800
6.600
6.200
;q33is3niuun3J3j\
3.400
2.900
2.700
3.500
2.500
4.100
3.500
2.400
PI33»bbhs
9.300
13.700
15.500
16.200
•pjjBiuiSA 'qusdo
Ihiqsepg
200
200
1800
3.600
2.400
3.800
SupsBpquspuoH
1.700
1.500
1.900
2.300
1.100
1.200
2.500
8B|smo
35(!|[3pjOOH
60.600
83.800
115:500
98.200
55.300
123.000
245.000
219.000
|33UOSJ3d
•3d0 98—os
34.900
38700
44.700
33.000
20.300
35.700
38.000
46.500
•8j3 -qsSuo
•ado oi
500
500
500
450
300
900
600
*3(3 3pMnoqs8
•odo oê
14.100
18.000
20.000
14.600
7.800
25.300
17.200
21.300
J
1903
1908
1913
Den Helder
J Hoorm
Velsen
Zaandam
P
2
JBBUHfïV
EI6I
II
